🌹سالویر وه دی اومائنِ حضرت قائم وه گِرد شیعَه یا و تیه وِه رَه یاش مارِک بووه
🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸🌸 🌸🌸

sālvirê vê di omāênê hazratê Qāem vê gêrd šiayā öu tiyavêrayāš mārêk bua

#سالویر: سالروز (سال+ ویر=یاد)
#وه_دی_اومائن= تولد، میلاد
#گرد: همه
#تیه_وه_ره: منتظر
(مترادف های دیگر مینجایی #تیه_ره، #چش_ره، در بختیاری و جنوبی = #تی_به_ره، در لکی #چیم_رئ، #چمه_رئ،)

#لری_مینجایی

http://t.me/thelurishacademy

# برخی از #اعضای_صورت در زبان مردم لر ; مناطق مختلف همراه با تلفظ دقیق آنها به خط #لوریتین

#برم bêrm= #برگ‌ borg: ابرو

#تول töul= #تیگ tig= #تیک tik= #پشتیک= #پشنی pêšni, pešni: پیشانی

#پت pêt= #نفت noft= #فیر fir= #تره tara: دماغ

#مرژنگ mêržênģ= #برزنگ berzeng= #برژنگ bêržênģ: مژه

#تیه tiye, tiya= #تی ti= #چم čam= #چش čaš : چشم
https://t.me/thelurishacademy

📚🌺هشت بار تکرار زیبای واژه تیه(چشم) در یک چارخشتی لری

شاعر جناب #وحید_آرامشیان از #کهگیلویه_و_بویراحمد


عشقُم تیَه لِت بی وُ تِیَه ت تَی تیه لِش بی
پا پی تِ بِیُم حیف تیه ت پَی تیه لش بی
هیبام ردابی تو وُ هَی باش گل ایگو تیه لت
گوتوم وه دلم کاش تیه م جَی تیه لش بی
#وحید_آرامشیان
🌺🌸🌺🌸🌺🌸🌺🌸🌺🌸

🔹واژه نامک
#تی: پیشِ
#هیبام: کنارم
#جی: جا

🔹ترجمه فارسی:

عشق من چشمان تو بود ولی چشمان تو پیش چشمان او بود

دنبال تو بودم حیف چشمانت دنبال چشمان او بود
از کنارم رد شدی و چشمانت با او گل می گفت

گفتم به دلم کاش چشمانم جای چشمان وی( رقیب) بود


آدرس کانال اشعار ایشان:👇👇

@VahidAramshian

https://t.me/thelurishacademy

✳️فهرستی از واژگان لری الیگودرزی _ قسمت چهارم

✍پژوهش و تدوین : #سیامک_سرلک از شهرستان #الیگودرز


#لری_الیگودرزی


درود بر شما و با آرزوی شادی و تندرستی. تعدادی دیگر از واژگان و اصطلاحات اصیل لری الیگودرزی پیشکش لر زبانان لرستان بزرگ.

#آلاala. وجین
#آلتalat زردچوبه
#آردیزardizالک
#اووسouwvesآبستن
#اتخلatkhal پیش بینی بد
#الرگalargلک لک
#ازی_وادماezive dema از این به بعد
#الال elal آسایش.آرامش
#اشکوفهeshkufa استفراغ
#بو اره bow arra ناپدری
#برگهberga لبه دیوار
#بلنگbeleng تکه. قطعه
#بک bok مغرور. پر مدعا. قلدر
#بی_هوند bi hevend جلف و سبک
#بررber لکنت زبان
#برbar سهم. قسمت
برساق borsagh نوعی نان شیرینی محلی
بژدل bazhdal کم بینا. دارای چشم های نامتقارن
بلاجوین belajevin کسی که دارای ظاهر نامتعارف و عجیب است
بیور bivar فلفل سبز
#برند berand تهاتر. معامله پایاپای
#به گرز be gorz سرحال. قبراق
#پفpof شش ( اندام تنفسی)
#پفpof فوت کردن
#پلاپل pala pal تلو تلو خوران
#پرشخهpereshkha ( پرشقه) جرقه
#پشمpeshom ورم. نفخ
#پنم penom باد کردن . ورم
پیار piar خاکستر روی ذغال و چوب
#پلار pelar خوشه انگور
#پالنیدن palnidan صافی کردن مایعات
#پی زری pizeri زست و بد قواره
#پل قره pelghorra گاو وحشی
#پت نتیلیشیده pet natilishida . اصطلاحی است به معنی رام نشده و وحشی. برای رام کردن گاو بینی اورا سوراخ و حلقه ای از آن رد می کنند.
#پرزک por zok رو دار. پر رو
#تنده tenda تخمه . هسته
#تشنیteshni گلو
#تراتtorat حرکت چهار نعل اسب
#تولو toulou غلطیدن
#تنک tonok نازک. کم پشت
#تلنیدن telnidan فشرده کردن. چیزی را با فشار جا دادن
#ترچیدن terchidan قطع کردن
#تیلیش_تاشtilishtash دریده شده و پاره پاره
#تیف_تیفtiftif .بارش اندک و پراکنده برف و باران
#تی_فلنگ tifeleng تلنگر
#ترنگ toreng حول و حوش. پیرامون.
#ترچک tarchek نورس. تر و تازه
#ته_توال ta touwal باقی مانده
#جرنیدن jarnidan.پیچاندن
#جت ( جتلی) jot _ joteli برافراشته.
#جیک jik سوراخ بینی ( جیک پت)
#چزستن chezestan پژمرده شدن. آب رفتن. سوختن
#چوکلی chokeli برافراشته
#چورره cheverra خل وضع
#چپال chppal چپ دست
#چکستن chakkestan زایمان
#چکستن chokestan فرو رفتن در چیزی
#چرچی charchi فروشنده دوره گرد
#چلم chelm اسهال سفید
#چلم و خین chelmo khin اسهال خونی
#چول chaval کجو معوج
#چول choul خرابه و آوار
#چپ_زیدن chap zeydan. کف زدن. تشویق
#حکه hakka کرمک . انگل
#حق اشکار hagh eshkar قدر شناس
#حو houw حیا. شرم
#حل hol کج
#حاله hala خاله
#حیرد hird خرد
#خسیره ( خسی) khosita والدین همسر
#خپ khep کمین کردن
#خره kharra گل
#دوارته dovarta دوباره
#دنگال dangal گشاد
#دکن دیگیله don digila آبگوشت
#درچ_دون derche don حبوبات
#دیلق dilagh دود زیاد
#دلک delek هل دادن
#دک dak لرزیدن بر اثر سرما
#رکو reko لرزیدن بر اثر سرما
#رکه reka دبه درآوردن در کار
#رم rem سخت کتک زدن
#رشتن reshtan بافندگی
#ریچ rich یخ زده و منجمد
#راق ragh مغرور
#رچ rech راهی که از میان انبوه برف ایجاد می شود
#رک rok برافراشته
#رو ro یورش. حمل
#ر re اسهال حیوانات
#زنشت zenesht زق زدن. درد
#زت زیدن zot zeydan خود را جلو انداختن
#زیت zit پر رو
#ژیل( ژیل و پیل) zhil- zhilopil نامرتب و کثیف
#ژژو zhezhou جوجه تیغی ( واژه دیگر در لری الیگودرزی برای جوجه تیغی کل تقنی koltegheni است)
#سرکتsarkot متواضع. سر به زیر. با حیا
#ساگلوsagelu سایه بان
#سیزsiz کاه دان
#سقزsaghez آدامس
#سویرsavir مظلوم. ساکت. آرام
#سچهsecha ریل قطار
#شیتshit فلج
#شیتshit دیوانه
#شیتshit سوت
#شتلshatal دست برد. سرقت
#شفتsheft بیحال. گیج و منگ
#شروترshorotor آدرس. نشانه
#شیلshil اسهال
#شوچرزshow charaz تنقلات
#شیلونshilonجشن و سرور
#شیلونهshilona هزینه جشن
#شردالshere dal پاره پاره
#شفیتshefiat ارزش. اهمیت. رونق
#فلfal جفت گیری
#قیقی ghighi پرتاب به سمت هوا
#قرنجه ghorenja نیشگون
#قیل ghil عمیق
#قین gheyn بزرگ
#قنج ghenj آرایش
#قسیون ghesyon تهوع
#کل kel نزدیک. پهلو
#کوش koush کفش ( در لری الیگودرزی #اورسی oresi هم به معنی کفش است)
#کر ker چین و چروک
#کیک وا kikeva فغان و زاری و فریاد
#کفکه kefka کپک
#کشمات keshmat ساکت و آرام
#کمرو komerou لنگ . کسی که پایش می لنگد
#کته kotta سرفه
#کلاشنیدن kelashnidan خاراندن
#کرچیدن korchidan ..تبخیر شدن
#کف کیلون kaf kilon لب و لوچه
#کژک kazhak سنگ چشم زخم
#کشتیار koshtiar اصرار زیاد. التماس
#کوتورم kotorom. هنگ کردن. فراموشی موقت. ایست و بی تحرکی ذهنی یا جسمی
#کم kom هوس شدید. احساس نیاز قوی
#کراش kerash. صرفه
#کل پرته kalperta هذیان. حرف های بی معنی

https://t.me/thelurishacademy

در خصوص پستی که چند روز پیش در مورد تفاوت های تلفظی یک سری واژگان بین لری بختیاری و لری مینجایی گذاشتیم، مخاطب ارجمند #سید_حامد از کهگیلویه و بویراحمد پیام فرستادند و به تفاوت های تلفظی این واژگان بین لری بختیاری و کهگیلویه اشاره کردند:

در لری بویراحمد و تا جایی که می دونم ممسنی تفاوت ها و شباهت های این واژگان با لری بختیاری چنین است

در بویراحمد نیز سی چه،بریزه، مرزنگ، بُرگ، خَردن و کلا مثل بختیاری است

ولی #کوله( ملخ) رو ما میگیم #کلو
کَد میشه کُت یا کِت( با تلفظ شوا)

ارس، هرس( اشک) میشه خَرس
#هرره(گِل) میشه #شُل
#تی_به_ره ( منتظر) رو میگیم #تیَه_ره/ #تیه_وه_ره
#درنهادن( از دست دادن) میشه #ده_ناین

#وانوم_نهادن(یاد دادن) و #مکیش( تعارف، دعوت) رو نداریم

🔹 #مندیر_بهارون _ از منطقه #هفت_لنگ

با درود
در لری بختیاری ملخ کُلُ kolo تلفظ میشود.
ارس ، هرس ، خَرس هر سه کاربرد دارند.
تی به ره و تی وه ره هر دو کاربرد دارند.
هرره و شُل هر دو کاربرد دارند.
اشاره به #کوله kuleh کردید که در بختیاری به چم #حرامزاده میشود. نمونه: کوله کِه(کِرد) = حرامزاده پس انداخت.
کاربرد دیگر #کوله برای #نان_خشکه به کار میرود : نون کوله. نوناکه کول اوین(اویدن) نان ها خشک شدن.
مَنده نبوین🙏

https://t.me/thelurishacademy

⚛متل لری بختیاری : #موشك_و_مورى( موش و مورچه )

✍ #پیمان_قندعلی، #اندیکا

قسمت اول

بر اساس قصه های لری برای کودکان

يه موشكئ وى و يه مورى كه گگه جوونى بيدن سى يَك
يه رو گَل گرين رهدن وُر دَر زه مال .
رَهن رهن تا رسين وه سا دارئ🌳


#مال: خانه #گگه: برادر
#وی: بود #در: بیرون
#گل_گرهدن: به هم‌پیوستن و دوستی کردن

يخو زَمَندى زيدن و تُروكهسن وِ ره
منجا ره رهدن يه سَرسَرپا(🧠كله پاچه)ديدن زه گوسنه اى رمقى و لاشسو نوى كُماچى نهادن وُر چاله قرار نهان كه موشك ره سى هيوه 🌳مورى هم ره سى آو💧

#زمندی: خستگی
#زمندی_زیدن: رفع خستگی کردن
#تروکهسن: آهسته راه افتادند #لاش: بدن #نوی: نبود
#چاله(=تژگا): آتشدان #هیوه: هیزم.
#کماچی: قابلمه

تورركهسن و ره هركه ره پى تُور كار خوس
مورى زيتر رسى تى خوس گو تا موشك واهه بيل يه كَمچه🥄 زه سرسرپا كه بِلِفنوم 😋كمچه نهاين زى لِفنيدِ همى كه هاس كمچه ديوم دِرِه وُر مى كماچى زه طالع ليشس وس وُر مى كماچى😢

#تور: به دنبال #واهه: بیاید #بیل: بگذار #کمچه: قاشق #بلفنوم: بخورم
#لیش: بد #وست: افتاد

موشك هم زه ره رسى تى خوس فرگ زيتر زه مورى أؤيده 🥄كمچنه وُرداشت رهد سرو خت كماچى كه تُومس بئيره😋

#تی: پیشِ #توم: مزه

تا كمچه زى منس مورى وى وارو وُر مى كمچه اس
دا بوومى تيتون روز بد نوينه يكى وأسكى موشك بئيره 😰😱😨بَنگ بوونه نها همچو😭
و شروع كه وِ ساك سُروُ
اى خومى لوس خومى موشك هاك بسر،مورى جوون جاهل وست به كماچى مرد😪🤧
يه كَلا🐧زه همچو رد اِبى دى موشكى هى بوو بوو كنه ره وا نِهِنگس گو هو ملا موشك چه ويده 😯🤔
#دا: مادر
#نهنگ: نزدیک
#واسکی: می بایست #کلا: کلاغ
#ابی: می شد

🐀موشك هم گو:
موشك هال بسر مورى 🐜جوون جاهل وست به كماچى مرد

🐧كلا هم فِر دا ره نشس گُلُنگ بيد🌲وُ پرهانه شَه كه
🌲بيد وس گو چته
🐧گود:

#کلا: کلاغ
#فر_دا: پرواز کرد‌

https://t.me/thelurishacademy

✍ #صویـــر_بختیارے


ز هر جایی چُنو غم بِم رِسیڌه
دل ۉ جونه مونه دی اَنجِنیڌه

مو چی کۉگ غَریوی هی اخونوم
تش عشقِت پَرامه تردِنیڌه

#انجنیڌه: ریز ریز کرده است
#تردنیڌه: سوخته است


🌸☘🌹☘🌸🌹☘🌸🌹☘

مو چی مَه نۊ مِنِ شَۉگار اؽاهوم
و چی افتَاو دَمِ صُحو ایدِراهوم
مونوم بیوی و شاه زنگلِ مال
به غیرت کم نڌاروم چی پؽاهوم

🌸☘🌹☘🌸🌹☘🌸🌹☘

ستینِ دِل، دل ۉ جونوم فداته
به ری گِل پا مَنه من تی مو جاته‌

قَسم وُر تالِ تُرنَه ت دا امیروم
اَیَر بینوم غَمؽ مؽنِ تیاته
✍🏻صویر بختیاری


#ترنهtorne: زلف
#تال: تار
#تی(= تیه): چشم
#گلgel: زمین
#اؽاهوم: می آیم
#پؽاهوم: مرد هستم
#ایدراهوم: بیرون می آیم

#زنگلzangal: زنان

https://t.me/thelurishacademy

🌸دوبیتی🌸

✍ #سجاد_کیانی

پسین چه چه بلالت  خُش  ابو خُش

بهار   وا  رنگِ #خالت خُش ابو خش

چویل  که  می   کلِ  شعرم تَنیدی:

هو  تی بوی #کشالت خُش ابو خش

🔹 #واژه_نامک:

#کشال kêšāl: بغل
#ابو êbu: می شود
#تی tey: نزدِ، کنارِ
#هو ho: آن، او


http://t.me/thelurishacademy

🌺📚تَنگِ تازه

✍ #آرش_صبا، #منچستر انگلستان
----------------------------------------
تاریکی «هَنی نَوَستِه» ستاره ی «گا به مال» قدم به «لامردون» آسمان گذاشت.

پا «جَلد» کردیم از «تی توم رَهی»  که از میانِ درختانِ بلوط و بادام وحشی می گذشت «سَی پاسی » نویدِ آدمیزاد می داد به دور و نزدیکمان...
وهمِ کوهستان چنگ می انداخت به جگرمان. می گفتند «تنگِ تازه» خرس دارد به «اشکفت».

نمی دانم کدام قله یِ « بَرزی» ماه را به اسارت گرفته بود که به «هیجارمان» نمی آمد. نقل ها شنیده بودیم از عروسیِ جن ها به کوهستان..که با ساز و دُهُل «بَهیگ» به «دورغون» می برند.یکی مان شروع کرد به سوت زدن..پنج نفر بودیم.

از «کِفتی»رد شدیم..که صدایی نهیب مان داد: «قافله ی آدومیزادین یا ز  خومو بهترو به ئی بد مجالی؟»

گفتم: «آدومیزادیم پیا غریویم به ئی وُلات»
گفت: «دِشمنِت غریوه..کُر ای، یایین به مال، قدوم سرِ تِه».

«تیله زنی» هیمه های بلوط را به «داگِ»هم می داد تا آتشی که رو به خاموشی بود را دوباره «بلازِ» کند..سلام کرد و سبک،قالی را زیرِ پایمان فرش کرد.

میزبان که هنوز چهره اش را خوب ندیده ایم با لحنِ دلنشینی گفت: «عروس پیایل زمندِ کوهن و گسنه».

گفتم: «نه کدخدا راضی نیستیم به زحمت»

خندید: «خودا شناس مَر اِنی به اشکَفت».

عروس سفره را انداخت.روغن«خَش» و عسل کوهی را گذاشت سر سفره. « بَردِ توشی» را را زیر دستش گذاشت و با «بَرد» دیگری گردو می شکست برایمان «ملا پنجعلی» نان هایِ تیری را روی آتش گرم می کرد و به دستمان می داد.گفتم: زحمت نکش خودمان برمی داریم.

عروس گفت :«ای خودا،ناراست، نازوک نو بوخور دا.. »
آی آی ملا پنجعلی. حالا زیر کدام «آستاره» نان تیری برای غریبه هایِ به کوه مانده گرم میکنی؟

های های عروس کاش روزگاری باشد و بیایم و خم شوم و دست های مهربانت را ببوسم.
-----------

__
#تنگ_تازه: نام منطقه ای است در بختیاری لرستان
#هنی=هنوز
#نوسته=کامل نشده
#گا_به_مال=همان ستاره ی شمال
#لامردون=اتاق نشیمن؛جایی برای میهمان

#جلد=تند
#تی_توم_ره=راهِ باریک ( لر کوچک به آن #تیله_ره می گویند)

سَی پاس=پاسِ سگ
#اشکفت=غار
#برز=بلند
#هیجار=امداد
#بهیگ=عروس
#دورغون=حجله
#مال: خانه
#کفت=پیچ راه
#خش: روغن حیوانی( لر کوچک به آن روغنِ #دون می گویند)

#ز_خومو_بهترو =جن را می گویند
#پیا=مرد ، #پیایل: مردان
#ولات=سرزمین
کُر ای=ای پسر
#تیله_زن=زنِ  جوان
#داگ=سرهای هیزم را به هم تکیه دادن
#بلاز=شعله ور
#زمند=خسته
#خودا=خدا
مر انی=مگر هستی
#برد: سنگ
برد تَوش=سنگ صاف
#مجال: وقت
#تیری=نانی مخصوص سرزمین لرستانِ بزرگ
#نازوک=اینجا بدون رودرواسی

ما در بختیاری بعضی از حروف را بین دو حرف ادا می کنیم و حرف تازه ای پیدا می شود مثل قدوم..قدم ،خودا: خدا .که حرف دال بین دال و حرف ز تلفظ می شود. راستش من زبان شناس نیستم و توضیح دادنش برای من سخت است.

آرش صبا

https://telegram.me/thelurishacademy

🌸❇️ترال تورنه شلال( دلبرِ گیسوبلند)

✍ #سجاد_کیانی ، شهرستان #ایذه


ترال،   تورنه    شلالِ   بختؽاری
ستین   نۊزین   سوارِ   آسِماری

مَه وۉ  افتاۉ   دِرایَن  ری   وِه مالِت
اِیا  آساره  ری   گِل،   سی  شکالت

چویل وا بۊ  کشالت ایدرایه
وِه سۉزی رنگِ خالت  ایدرایه

چویل سۉزی خوشن جا خال تو نا
که حافظ هر کجان جا خال ِ تو دا

چنوݩ جا ایوَنی مؽن سَر وۉ مؽن تی
که   باباطاهرم   هرجا  تونه   دی

تو گُل  مینا  بنۉشِ   کڌ شلالی
که آ بهمن    وِ ه داغِ    تو  اینالی

مَیَر بورگت وِه عاشق  رهم  داره( رحم)
یه  برنۉوِه  که  تیرن  هم  داره

هَمه وِه داغِ عشقت   ناله  دانه
که ایرج هم  وِه داغت زهم داره

همه   خَنه یه   تیرِ    یادگاری
که اینالَن   ز  داغِ   بی   قراری

همه ایگن وِه عشقت  تا بمیرن
مه ۉ آسارِه  وۉ افتاۉ اسیرن

🔹 #شرح_واژگان

#ترال = معشوقه نوجوان
#تورنه torne =موهایی که تاب می‌خورد توی صورت و به گردن آویزان می شوند

#ستین =در  اینجا (عزیز،  نازنین)
#نۊزین= اسبِ جوان
#دراین dêrāyan =طلوع می کنند
#ری_وه_مالت =رو به خانه ات( #مال: خانه)
#ایا =می آید
#آستاره(=آساره) :ستاره
#آسماری: کوهی در منطقه بختیاری بین مسجدسلیمان و هفتگل

#گل gêl =زمین

#سی_شکالت = برای شکارت

#چویل =گیاه خوش عطرِ در زاگرس
وا بو کشالت ایدرایه =آن از عطر آغوش تو در میاد
#خوشن: خودش را
#وه( حرف اضافه ): ۱. از ۲.به

#آبهمن: زنده یاد استاد بهمن علاء الدین معروف به #مسعود_بختیاری خواننده فقید و شهیر لر

#ایرج : استاد #ایرج_رحمانپور خواننده نامدار لر
#ایدرایه =در می آید
#نا =گذاشت

#دا =داد( گاه معنیِ زد هم می دهد )
#ایونی ivani= می اندازی( از مصدر #وندن: انداختن) در اینجا، جا ایونی: جا خوش می کنی
#شلال: دراز، کشیده

#مؽن  =میان، توی
#تی (=تیه): چشم
#کشال: آغوش
#دی =دید
#مینا =شالی که زنان بختیاری می پوشند
#کڌ kaď= کمر ( در لر کوچک: قَد، قِه)
#میر mayar= مگر

#بورگ ( ابرو، در لر کوچک: بِرم)
#تیرن tirên =تیر را( ن نشانه مفعولی در دستور لری مثل را در فارسی )
#ناله_دانه=نالیده اند( دانه: داده اند)
#زهم za'm =زخم
#خنه xana =خورده اند
#اینالن =می نالند
#ایگن =می گویند

سجاد کیانی

https://telegram.me/thelurishacademy