🌸#دا (مادر)

خواننده: #بهروز_بهرام

#لری_بختیاری

⚛متل لری بختیاری : #موشك_و_مورى( موش و مورچه )

✍ #پیمان_قندعلی، #اندیکا

قسمت اول

بر اساس قصه های لری برای کودکان

يه موشكئ وى و يه مورى كه گگه جوونى بيدن سى يَك
يه رو گَل گرين رهدن وُر دَر زه مال .
رَهن رهن تا رسين وه سا دارئ🌳


#مال: خانه #گگه: برادر
#وی: بود #در: بیرون
#گل_گرهدن: به هم‌پیوستن و دوستی کردن

يخو زَمَندى زيدن و تُروكهسن وِ ره
منجا ره رهدن يه سَرسَرپا(🧠كله پاچه)ديدن زه گوسنه اى رمقى و لاشسو نوى كُماچى نهادن وُر چاله قرار نهان كه موشك ره سى هيوه 🌳مورى هم ره سى آو💧

#زمندی: خستگی
#زمندی_زیدن: رفع خستگی کردن
#تروکهسن: آهسته راه افتادند #لاش: بدن #نوی: نبود
#چاله(=تژگا): آتشدان #هیوه: هیزم.
#کماچی: قابلمه

تورركهسن و ره هركه ره پى تُور كار خوس
مورى زيتر رسى تى خوس گو تا موشك واهه بيل يه كَمچه🥄 زه سرسرپا كه بِلِفنوم 😋كمچه نهاين زى لِفنيدِ همى كه هاس كمچه ديوم دِرِه وُر مى كماچى زه طالع ليشس وس وُر مى كماچى😢

#تور: به دنبال #واهه: بیاید #بیل: بگذار #کمچه: قاشق #بلفنوم: بخورم
#لیش: بد #وست: افتاد

موشك هم زه ره رسى تى خوس فرگ زيتر زه مورى أؤيده 🥄كمچنه وُرداشت رهد سرو خت كماچى كه تُومس بئيره😋

#تی: پیشِ #توم: مزه

تا كمچه زى منس مورى وى وارو وُر مى كمچه اس
دا بوومى تيتون روز بد نوينه يكى وأسكى موشك بئيره 😰😱😨بَنگ بوونه نها همچو😭
و شروع كه وِ ساك سُروُ
اى خومى لوس خومى موشك هاك بسر،مورى جوون جاهل وست به كماچى مرد😪🤧
يه كَلا🐧زه همچو رد اِبى دى موشكى هى بوو بوو كنه ره وا نِهِنگس گو هو ملا موشك چه ويده 😯🤔
#دا: مادر
#نهنگ: نزدیک
#واسکی: می بایست #کلا: کلاغ
#ابی: می شد

🐀موشك هم گو:
موشك هال بسر مورى 🐜جوون جاهل وست به كماچى مرد

🐧كلا هم فِر دا ره نشس گُلُنگ بيد🌲وُ پرهانه شَه كه
🌲بيد وس گو چته
🐧گود:

#کلا: کلاغ
#فر_دا: پرواز کرد‌

https://t.me/thelurishacademy

📗 #ابراهیم_کیانی_قلعه_سردی، ایذه خوزستان

لری که سخن می گویم‌
احساس می کنم آرامش دارم
یاد آرامش روزگار کوچ‌ و #وارگه های بهاره و پاییزی می افتم...
بوی بهار...
طبیعت...
پویش و جوشش زندگی در زادگاهم..!

لری که می گویم
دنیای کهن را باهمه ریشه و بن خود را در آن زنده می بینم.

زبان لریم تنها چیزی است که نتوانسته اند آن را بگیرند..!
نه قابل تغییر بوده و نه ناشناخته...

گفتن #دایه و « #دا » را هزار بار بر واژه کم مایه « #مامانی »..! ترجیح می دهم.

#کاکا چقدر قوی و دارای روح اعتماد بوده است...!
وقتی اخوی را در موردم بکار می برند دلم می سوزد...
برای این همه بی انصافی که در حق زبان پویا و ریشه دار لریم صورت پذیرفته است...
سپاس

ابراهیم کیانی قلعه سردی


#لر
#لرستانات

http://t.me/thelurishacademy

🌺📚برای «دا» برای مسجدسلیمان
پنجم خرداد روزِ «مسجدسلیمان»
--------------------------------------------

✍ #آرش_صبا ، #منچستر

«دایه یِ»دیر سال..تو نشسته به روزگار بی کسی و فراموشی، «دندال» می کنی..بس نیست؟خسته نشدی از «گاگریو» کردن؟

دایه ی «گؽس اسبؽڌ» نیمی ماده پلنگ بودی که بچه هایت را به دندان بکشی و نیمی آهو که مهربانی را منتشر کنی و هنوز می خوانی...

«ای خومی لول ز خومی دیدی چه کردوم
گمونِ روزِ چینو وُر خوم نکردوم»

بس است دیگر دایه؛ نه سویی به «تیات» مانده نه رنگی به «میهات» ..می دانم انگار «‌زرده» را روی سینه ات گذاشته اند.

دا «مسلیمونوم» تو کعبه ی آمال و آرزوهایِ ما هستی؛اگر مسلمانان کعبه دارند تو هم قبله گاه مایی.تو مادر همه بودی ؛ آغوشت معجزه ای بود که کافر و مسلمان به پناهِ مهربانی «لؽز» می گرفتند....یادشان رفته.می دانم. تو شیرشان دادی؛ اصفهان را تو بزرگ کردی..تهران را تو قد کشاندی..تبریز را تو به خانه ی بخت فرستادی اما حالا که بزرگ شده اند، حالا که از آب و گل درآمده اند پستان هایت را گاز می زنند.می دانم شیرت را حرامشان نمی کنی..می شناسمت دایه ی پردرد و نجیبِ ما.

ما برمی گردیم؛ مینارِ زردِ مُطلایِ گل نقره ای ات را به سر کن با آن «ریالهای» عیلامی ات که طراز به طرازت را سنگین می کرد و تو خواهی خواند شادمانه به روز تا کس اندوهِ شبانه ات را درنیابد..
----------------------------------------
آرش صبا

#دا=مادر
#گاگریو=گفتن و گریستن
#گؽس_اسبؽڌ: زنِ کهنسال

#دندال: سوگ سروده ای از زبان زنان لر
#تیات=چشمهات

#لؽز=آرامش
پستان گاز زدن کنایه از نانجیبی است در میان مردمان لر


http://t.me/thelurishacademy

🌸❇️ترال تورنه شلال( دلبرِ گیسوبلند)

✍ #سجاد_کیانی ، شهرستان #ایذه


ترال،   تورنه    شلالِ   بختؽاری
ستین   نۊزین   سوارِ   آسِماری

مَه وۉ  افتاۉ   دِرایَن  ری   وِه مالِت
اِیا  آساره  ری   گِل،   سی  شکالت

چویل وا بۊ  کشالت ایدرایه
وِه سۉزی رنگِ خالت  ایدرایه

چویل سۉزی خوشن جا خال تو نا
که حافظ هر کجان جا خال ِ تو دا

چنوݩ جا ایوَنی مؽن سَر وۉ مؽن تی
که   باباطاهرم   هرجا  تونه   دی

تو گُل  مینا  بنۉشِ   کڌ شلالی
که آ بهمن    وِ ه داغِ    تو  اینالی

مَیَر بورگت وِه عاشق  رهم  داره( رحم)
یه  برنۉوِه  که  تیرن  هم  داره

هَمه وِه داغِ عشقت   ناله  دانه
که ایرج هم  وِه داغت زهم داره

همه   خَنه یه   تیرِ    یادگاری
که اینالَن   ز  داغِ   بی   قراری

همه ایگن وِه عشقت  تا بمیرن
مه ۉ آسارِه  وۉ افتاۉ اسیرن

🔹 #شرح_واژگان

#ترال = معشوقه نوجوان
#تورنه torne =موهایی که تاب می‌خورد توی صورت و به گردن آویزان می شوند

#ستین =در  اینجا (عزیز،  نازنین)
#نۊزین= اسبِ جوان
#دراین dêrāyan =طلوع می کنند
#ری_وه_مالت =رو به خانه ات( #مال: خانه)
#ایا =می آید
#آستاره(=آساره) :ستاره
#آسماری: کوهی در منطقه بختیاری بین مسجدسلیمان و هفتگل

#گل gêl =زمین

#سی_شکالت = برای شکارت

#چویل =گیاه خوش عطرِ در زاگرس
وا بو کشالت ایدرایه =آن از عطر آغوش تو در میاد
#خوشن: خودش را
#وه( حرف اضافه ): ۱. از ۲.به

#آبهمن: زنده یاد استاد بهمن علاء الدین معروف به #مسعود_بختیاری خواننده فقید و شهیر لر

#ایرج : استاد #ایرج_رحمانپور خواننده نامدار لر
#ایدرایه =در می آید
#نا =گذاشت

#دا =داد( گاه معنیِ زد هم می دهد )
#ایونی ivani= می اندازی( از مصدر #وندن: انداختن) در اینجا، جا ایونی: جا خوش می کنی
#شلال: دراز، کشیده

#مؽن  =میان، توی
#تی (=تیه): چشم
#کشال: آغوش
#دی =دید
#مینا =شالی که زنان بختیاری می پوشند
#کڌ kaď= کمر ( در لر کوچک: قَد، قِه)
#میر mayar= مگر

#بورگ ( ابرو، در لر کوچک: بِرم)
#تیرن tirên =تیر را( ن نشانه مفعولی در دستور لری مثل را در فارسی )
#ناله_دانه=نالیده اند( دانه: داده اند)
#زهم za'm =زخم
#خنه xana =خورده اند
#اینالن =می نالند
#ایگن =می گویند

سجاد کیانی

https://telegram.me/thelurishacademy

🌸📚از اشعار دی بلال: فولکلور بختیاری

گردآورنده: ✍ #خرم_سعیدی، از #شهریار


جا گَموم مؽن  سینه گُل چی زَئم پِلنگه
خینِ سُور وِه سَر برف زِ دیر قَشنگه

سَر دَسات نَرم ۉ اَلۉس، زُلفا لِشگِ گَندوم
مؽنِ همه‌ی خۊخۊئون خوس تَک پِسندوم

قَسَم خَوم جونِ گُلوم جاس نَگِرم یار
هیچ نَیڌوم وِه جۊرِ خوس یارِ بَفادار

دَس گُل زِؽرِ سَرّوم لۉم سَرِ لَۉئِس
لالایی سیس اِخۊنوم تا بُوَرِه خَۉئس

نِفتس خَیفِ مؽنِ چۊپی دَسمالِه دا دِر
بَرقِ ریس چی برق سِه‌فاز لاشومِه کی سِر

تریاکِه تَرک کِردِمه خوراکوم سِگاره
عشق مو ایمونِ مو تَی تی خُماره

دَسوم نا سَرِ قُرون سَر میزِ دادگا
بَل بِرُم مؽنِ مَزار زِس نیبـروم پا

سَر دَساس اَلۉس اَلۉس زِ دیر زَنه نۊر
زؽرِ پاس دینِش کُنین تیه حسیڌ کۊر

# اشعار_بلال. فولکلور بختیاری
خرم سعیدی، شهریار، اصالتا بختیاری هفت لنگ ایذه‌ای 

#الۉس: سفید
#گم gam: گاز زدن
#زئم za'm: زخم
#چۊپی: رقص
#تیه: چشم
#نفت: دماغ
#سور: قرمز
#خیف xeyf: زیبا
#لاش: بدن، جنازه
#مؽن: در، داخل
#دا_در: چرخاند( دِر= لِر: چرخاندن)
#خۊخۊئون:( در اینجا )خوبرویان، زیبارویان
#دینش: اسفند( در لر کوچک: دی‌دی)
#نا: گذاشت

https://t.me/thelurishacademy

فرهنگستان زبان لری
کانال و نشریه‌ای علمی_فرهنگی با نگرش غیرقومگرایانه و آکادمیک به زبان، ادبیات و فرهنگ مردم لر (و غیرلُر) در چارچوب قوانین کشور، تمامیت ارضی و وحدت ملی، بدون هرگونه وابستگی سیاسی یا مالی و به دور از تقابل یا تفرقه بین اقوام عزیز ایران