#درس‌گفتار

🕘 ۶ دقیقه و ۲۸ ثانیه

⭕️زنان؛ حکومت و مدیریت

بسم الله الرحمن الرحیم

در منطق قرآن کریم، شایستگی ادارۀ امور تابع مجموعه‌ای ویژگی است، مانند #درایت، #معرفت، #عدالت ، #قوت و #سلامت . و تابع #قومیت ، #شیخوخیت و #جنسیت نیست ؛ چنان که در آیه ۵۸ #سورۀ_نساء این امر به صورت یک اصل کلی و حاکم بیان شده است :

« إِنَّ اللهَ یَأمُرُکُم أن تُؤَدُّوا الأماناتِ إلَی أهلِها »
بی گمان خداوند به شما فرمان می دهد که امانت ها را به شایستگانش بسپارید .

واژۀ امانات اسم جمعی است که الف و لام بر سر آن آمده و افادۀ عموم می کند و هر گونه امانتی را شامل می شود ؛ و از جمله مهم ترین امانت ها، امانت ادارۀ امور است .

در دیدگاه قرآنی ، زن ضعیفه و بی تدبیر نیست ، و در توانایی های روحی و تدبیرورزی تفاوتی میان مرد و زن نیست ، چنان که در داستان #ملکۀ_سبا ، تصویری که قرآن کریم از زن ، و #خردمندی ، #دور‌اندیشی و #تدبیرورزی او ارائه می دهد ، بسیار درخور توجه است تا نوع نگاه‌شناسی قرآنی در این موضوع روشن بشود .

در آیات ۲۹ تا ۳۵ سورۀ #نمل بخشی از این داستان چنین آمده است :

«قَالَتْ يَا أَيُّهَا الْمَلاَ إِنِّي أُلْقِيَ إِلَيَّ كِتَابٌ كَرِيمٌ. إِنَّهُ مِنْ سُلَيْمَانَ وَ إِنَّهُ بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ. أَلاَّ تَعْلُوا عَلَيَّ وَ أْتُونِي مُسْلِمِينَ»

[ملکۀ سبا] گفت : ای سران [کشور] نامه ای ارجمند برای من آمده است ، که از طرف سلیمان است و [مضمون آن] این است: به نام خداوند بخشایندۀ بخشایشگر . بر من بزرگی مکنید و مرا از در اطاعت درآیید .

« قَالَتْ يَا أَيُّهَا الْمَلاَءُ أَفْتُونِي فِي أَمْرِي وَ مَا كُنْتُ قَاطِعَةً أَمْرًا حَتَّى تَشْهَدُونِ»

[ملکۀ سبا] گفت : ای سران [کشور] در کارم به من نظر دهید که بی حضور شما [تا به حال] کاری را فیصله نداده ام .

«قَالُوا نَحْنُ أُولُوا قُوَّةٍ وَ أُولُوا بَأْسٍ شَدِيدٍ وَ الاْمْرُ إِلَيْکِ فَانْظُرِي مَاذَا تَأْمُرِينَ»

گفتند: ما سخت نیرومند و دلاوریم ، ولی اختیار کار با توست ، بنگر چه فرمان می ده ؟

«قَالَتْ إِنَّ الْمُلُوکَ إِذَا دَخَلُوا قَرْيَةً أَفْسَدُوهَا وَ جَعَلُوا أَعِزَّةَ أَهْلِهَا أَذِلَّةً وَ كَذلِکَ يَفْعَلُونَ. وَ إِنِّي مُرْسِلَةٌ إِلَيْهِمْ بِهَدِيَّةٍ فَنَاظِرَةٌ بِمَ يَرْجِعُ الْمُرْسَلُونَ»

[ملکۀ سبا] گفت : پادشاهان چون به شهری درآیند ، آن را تباه و عزیزانش را خوار می گردانند ، و این گونه می کنند . و [ اینک ] من ارمغانی به سویشان می فرستم و می نگرم که فرستادگان [ من ] با چه چیز باز می گردند .

ماجراى #سليمان و ملكه سبا چنين پيش آمد كه هدهد طى گزارش خود به سليمان گفت كه به سرزمين سبا رفته و در آن‌جا زنى را يافته كه بر آن سرزمين حكومت مى‌كرده و همه‌چيز در اختيار داشته است؛ و اين‌كه آن زن و قومش در برابر خورشيد سجده مى‌كرده‌اند. پس سليمان نامه‌اى كوتاه و پرعمق نوشت و به هدهد داد تا آن را به سرزمين سبا ببرد و بر ملكه سبا و كارگزارانش بيفكند.

ملكه سبا نامه سليمان را گشود و پيام آن را به‌خوبى دريافت. آن‌گاه مسئولان كشورى و لشكرى را خواند و از نامه سليمان مؤدبانه ياد كرد و از آنان مدبّرانه مشورت خواست. آنان اظهار كردند كه از قدرت كافى و نيروى نظامى وافى برخوردارند و نظر به مقابله و جنگ دارند. امّا ملكه سبا با بيان راه و رسم پادشاهان، آنان را به هشيارى و دقت نظر و دورانديشى فراخواند و افزود كه براى سنجيدن سليمان هدايايى براى او بفرستند، كه اگر پادشاه و قدرت‌طلب باشد آن هدايا را مى‌پذيرد و آن‌گاه وقت ايستادن و مقاومت كردن است، و اگر پيامبر و هدايت‌طلب باشد، آن‌گاه راه نجات عاقلانه رفتار نمودن باشد.

بدين‌ترتيب، ملكه سبا مدبّرانه از جنگ و خونريزى جلوگيرى نمود و پس از ملاقات با سليمان به خداى يكتا ايمان آورد.این داستان ، فقط بیان یک داستان نیست ، بیان واقعیت انسانی و مدیریتی است ؛ و قرآن کریم می آموزد که چگونه به مسئله #مدیریت و ویژگی های لازم برای مدیریت توجه بشود .
خداوند به ما فهم درست قرآن کریم و بهره مندی از آن را در میدان عمل عنایت کند .
إن شاء الله

#درایت #معرفت #عدالت #قوت #سلامت #قومیت #شیخوخیت #جنسیت #سوره_نساء #ملکه_سبا #خردمندی #دوراندیشی #تدبیر‌ورزی #سوره_نمل #سلیمان #مدیریت
#زنان
📍کانال مصطفی دلشاد تهرانی

@delshadtehrani

💠 «انسانِ غیر مسلمان» در فتاوای یوسف #صانعی (با تلخیص)
✍ سید ضیاء #مرتضوی

● همه ی انسانها، به دلیل #انسان بودن و در ذات خود، دارای #حرمت و #کرامت اند و از ارزش و #حقوق انسانی برخوردارند.

● هیچ کسی نمیتواند اعتقادات خویش را مجوّز تعرّض به حقوق دیگران و تصرّف در شئون مادی، معنوی، فردی یا اجتماعی آنان بشمارد.

● استثناها نیز، که پیآمد عوامل عارضی و بیرونی است، ویژه ی دسته ای خاص نیست و اعتقادات در آن نقشی ندارد.

◀️ به عنوان نمونه، همان گونه که #غیبت کردن و بدگویی نسبت [به] #شیعه جایز نیست، درباره ی دیگران، مسلمان و #غیر_مسلمان، نیز جایز نیست و اگر در مواردی جایز باشد، درباره ی همه است.

◀️ در ثبوت #حد #قذف نیز میان شخص قذف شده ی مسلمان و غیر مسلمان فرق نیست.

از نظر ایشان،

◀️ #قصاص، و
◀️ #دیه ی کامل، و حتّی
◀️ وجوب #کفاره به دلیل ارتکاب #قتل

نیز اختصاص به قتل مسلمان ندارد و شامل غیر مسلمان نیز میشود، هرچند کافر حربی، امّا «معاهَد»، باشد.

● و معاهَد بودن، بر پایه ی پذیرش و پیوستن به معاهَدات عمومی بین المللی نیز تحقّق پیدا میکند.

◀️ چنان که صرف اعتقادات، هرچند از نگاه اسلامی نادرست باشد، نمیتواند مایه ی #نجاست شخص شود و از این رو، غیر مسلمانان نیز، همه، اعمّ از #اهل_کتاب (خداشناس) و غیر اهل کتاب (خداناشناس)، از نظر شرعی پاک هستند.

◀️ همین ملاک درباره ی #ازدواج نیز جاری است.

❌ البته حساب دسته ی سوم، که «کافران مُعانِد» هستند، جداست.

● «#تقوا»... که ملاک عامّی... برای ارزشگذاری میان انسانها است، را نباید تنها در چارچوب پایبندی به آموزه های اسلامی، یا حتّی توحیدی و ادیان آسمانی، معنا و تفسیر کرد.

ایشان حتّی

◀️ #وقف، و
◀️ #وصیت به نفع غیر مسلمان،
*⃣ هرچند، به عنوان مثال، برای تعمیر کلیسا و کنیسه باشد،

را جایز و درست میشمارند.

◀️ چنان که یکی از موارد جواز #تیمم را استفاده ی آب #وضو در رفع تشنگی #کافر، هرچند #حربی، میدانند.

● پس از پذیرش تفکیک کلّی میان «انسان قاصر»، با هر اعتقادی که باشد، و «کافر مقصّر»، قصور آدمیان در شناخت دین یا مذهب حقّ، مایه ی سلب حقوق انسانی و عمومی، که برخاسته از حرمت و کرامت انسانی آنان است، نمیشود.

● کافر، کسی است که، دانسته، #حق را نادیده میگیرد و پنهان میسازد.

● چنین نیست که هر کسی #مسلمان نبود، کافر است؛ بلکه در صنف سومی قرار میگیرد که حضرت آیت الله صانعی از آن به «غیر مسلمان» نام میبرند.

و از همین منظر است که ایشان در مسائلی مانند:

◀️ حرمت #نبش_قبر،
◀️ دادن #زکات_فطره،
◀️ #ذبح شرعی،
◀️ #ولایت بر #فرزند،
◀️ #ارث،
◀️ کفایت و عدم کفایت آزادی #برده ی نامسلمان

● و حتّی #تکلیف کفّار به احکام شرعی (فروع دین)؛

میان این دو دسته فرق میگذارند؛ و نه [میان] مسلمان و غیر مسلمان، یا کافر اهل کتاب و غیر اهل کتاب.

● استاد معظّم، حتّی «#کافر_حربی» را کسانی میدانند که با مسلمانان به دلیل مسلمان بودن آنان در حال #جنگ هستند و نه هر جنگی.

◀️ چنان که ایشان تحقّق #ارتداد را به صرف #شک یا برگشت اعتقادی شخص نمیدانند؛ بلکه در نگاه ایشان کسی #مرتد است و احکام آن بر وی جاری میشود که ارتداد او در واقع به بی احترامی و #هتک و #تکذیب پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و متّهم ساختن مسلمانان برگردد یا #اهانت به مقدّسات جامعه ی اسلامی، مانند -نعوذ بالله- سوزاندن قرآن کریم، باشد.

◀️ ایشان در برشماری شرایط #شاهد نیز صرف #وثاقت و #اعتدال را کافی دیده و «#ایمان» و حتّی «#اسلام» را نیز شرط ندانسته اند.

● دستاورد هیچ اجتهادی نمیتواند ناسازگار با حکم قطعی عقلی باشد.

● مخالفت با بنا و ارتکاز عقلاء نیز در صورتی ممکن است که دلیلی کاملاً استوار، که از نظر صدور و دلالت، تاب مقابله با آن را داشته باشد، در دست باشد.

◀️ ایشان... شرط #شیعه بودن #قاضی را محدود به داوری میان شیعیان کرده و در استدلال بر عدم وجود این شرط در #قضاوت میان دیگران، افزون بر لزوم رعایت عدالت و ایجاد #امنیت میان آنان، ملازمه ی عقلایی، و بلکه عقلی، را شاهد آن شمرده اند.

◀️ ایشان حتّی، با توجّه به مجموع ادلّه ی باب #قضاء، جواز قضاوت میان شیعیان توسّط قاضی غیر شیعی و حتّی غیر مسلمان را، که مورد اطمینان است و سایر شرایط را داراست، حرفی گزاف و بیوجه ندانسته اند.

● #عدالت، یک اصل حاکم و یک ارزش فراگیر و جهانی است و اعتقادات و #جنسیت و #قومیت دخالتی در آن ندارد و نمیتواند آن را مقیّد و محدود سازد.

● این است که اگر در نگاه فقیه، مفاد یک دلیل، به صورت عمومی یا در بخشی از مدلول خود، در تعارض قطعی با اصل #عدل باشد، آن فقیه نمیتواند با نادیده گرفتن این اصل حاکم، بر پایه ی آن دلیل، فتوا دهد.

◀️ چنان که ایشان، از جمله بر پایه ی همین اصل، #تکریم بیشتر مسلمان نسبت به غیر مسلمان، توسّط قاضی را، که فقهاء مجاز دانسته اند، نادرست و حرام میشمارد.