رحمتلیک اوستاد #یحیی_شیدانی آنماق قصدی ایله

افشین شهبازی ایله دانیشیقدان ایکی سوالا جاوابیم:


◀️ س: بیر آز اؤزونوزدن دانیشاق. دانیشگاهدا فارس ادبیاتی اوخویوبسوز ائله دیر می؟

✅ ج: ائله‌دیر. #تبریز_دانیشگاهیندا فارس ادبیاتی اوخوموشام. اؤزوم #موغاندا بویا-باشا چاتمیشام. ایندی ده بورادا ساکینم.

◀️ س: بو دورومدا هانسی سبب دن آذربایجان ادبیاتینا اوز گتیردینیز؟

✅ ج: منیم آذربایجان ادبیاتینا ماراغیم دانیشگاهدان قاباغا عاییددیر. ایلک شعریم "#وطن" آدیندا 1369 دا یعنی بیر ایل دانیشگاها گئتمه‌میشدن قاباق چاپ اولوبدور. او زامان بیر چوخ شاعیرلر ایلک باشلانغیجدا فارسجا یازماقدان باشلاییردیلار ایندیکی دورومون ترسینه اولاراق. ایندی اکثر حالدا، یازانلاریمیز #آنا_دیلینده یازماغا باشلاییرلار. او زامانلار تورکجه کیتاب تاپماق اولمازدی. #فضولی‌نین دیوانینی تاپماق اوچون هر یئری آلاخ-بولاخ ائله‌دیم. هر زامان گؤز-قولاغیمی آذربایجان رادیو-تئلویزیونونا دیکیردیم کی هارداسا بیر موغننی ماهنی آراسی بیر غزل اوخویاجاقدیر. قلم الیمده اونون اوخودوغو غزلی یازیردیم. کلاسیمیزدا منه تای چوخلاری وار ایدی. "#رامیز_تاینور" موغننی‌لرین اوخوماقلاریندان بیر بؤیوک دفتر شعر توپلامیشدیر. بئله‌لیکله منیم هوسیم آنا دیللی ادبیاتا آرتدی. بو هوسله ده یاشادیم. یادیمدادیر: فضولی دیوانینی #کیریل الیفباسیندان ایکی یوز صحیفه‌لیک بیر دفتره کؤچورموشدوم. اوندا هله دانیشگاها گئتمه‌میشدیم. عمیم نوه‌سی فرهاد [مهندس #فرهاد_شهبازی] اؤزو ده ادبیاتچی ایدی، باخدی منیم ایشیمه دئدی کی: بو ایش فیل ایشی‌دیر. بیز بو سئوگی ایله یاشاییردیق. آنجاق دانیشگاه منیم آخدیغیم جیغیری دَییشدی. یئنی و چاغداش دونیا ادبیاتی ایله تانیش اولدوم. اؤزللیکله پرافسیونال یازمامیشدان قاباق اوخوماغا داها چوخ اؤنم وئردیم. دانیشگاهدا عمومییتله کلاسیک ادبیاتی "#فقه‌اللغه" باخیمیندان اوخویوردوق. یعنی لغت‌لرین آنلامینی آچیقلاییردیق. کلاسیک ادبیات اؤزو ده هئچ دانیشگاهدا بیر گون گؤرمه‌دی. لغت‌له مشغول اولدوقدا، اؤیرنجی اوخودوغو متنین نه دئدییینی بیلمیردی. هئچ زامان اونوتمارام منیم جیغیریمی دَییشن کیتابلاری؛ دوکتور #رضا_براهنی‌نین کیتابلاری، اؤزللیکله "#قصه‌نویسی" کیتابی‌نین ایلک 200 صحیفه‌سینی. بو کیتابلا من بو نتیجه‌یه چاتدیم کی ادبیات هارداسا یئر اوزونده یارانا بیلر. او زامانا قدر ادبیاتی، کلاسیک ادبیاتین ائتکیسی نتیجه‌سینده گؤیلرده اولدوغونو بیلیردیم. داها دوغروسو بو زاماندان منده ادبیاتا داها چوخ اجتماعی بوجاقدان یاناشما دویغوسو یاراندی. اوخودوم...اوخودوم... یورولمادان اوخودوم. آنجاق یئنه ده سوسوز قالدیم. هفته ایچی، بئش کیتاب اوخومادان دینجلمزدیم. دانیشگاهین و تبریزین #تربیت ایله #ملی_کیتابخاناسینا دا عضو اولدوم. هر بیریسیندن هفته ایچی کیتاب آلیردیم. تبریز دانیشگاهیندا کیتابخانادا ایشله‌ین کیتابچی‌لاردان بیری بیر گون منه دئدی ‌کی: "سن قورتاریب گئتسئیدین بیز ده راحات اولاردیق" طبیعی کی بونو آجیق اوزوندن دئمیردی. اونلار همیشه هوسله منه کیتاب وئریردیلر.
دانیشگاهدا ایکینجی مسئله، ادبی ییغینجاقلار ایدی. او زامان ادبی ییغینجاقلاردا اولان دارتیشمالار اولوردو. دریدن-قابیقدان چیخان شاعیرلریمیز وارایدی. اونلار دا منه تای ادبیات سوسوزلاری ایدیلار. اونلار گنج ایدی؛ 70.جی اون ایللیین ادبیاتینی اؤزو ده #مدرن_ادبیاتینی یارادانلار اولدولار. چالیشدیلار...چالیشدیلار نتیجه ده آلدیلار. بونو من الیمده اولان "#آذربایجان_شعرینده_مدرنیزم" آدلی کیتابیمدا آچیقلامیشام. بونلار بیزه شوخلوق گلیر. آنجاق حقیقتن بو ادبی ییغینجاقلاردان میثال اوچون: #هادی_قاراچای، #کیان_خیاو و باشقالاری چیخدیلار. رحمتلیک #یحیی_شیدانین #مهد_آزادی قزئتینده تورکجه صحیفه‌سی و همین قزئتین "#آدینه" صحیفه‌سینی چیخاران #قاسم_تورکان جنابلاری‌نین بو گنج‌لرین اثرلرینی یایماقدا چوخ دانیلماز رول‌لاری وارایدی. بونلاری لازیم اولسا داها آرتیق آچیقلاماق اولار.

قایناق:
#مدرنیزمین_چاغداشلیغی کیتابی #همت_شهبازي ایله دانیشیق بؤلومو صص 32-34

https://telegram.me/dusharge

#تویوغ_لار (#قاضی_برهان‌الدین_احمد)


حققه شوكور قوچلارون دورانيدور،
جومله عالم بو دمون حيرانيدور
گون‌باتاردان گون‌توغان يئره دَگين،
عشق اَرينون بير نفس سئيرانيدور


بو دونيا بير نفس ايچون اولميش يالاخ ، ديبي ياخيندور آنون دئگول ايراخ
زولفوني تاغيتما جمع ائيله، بَگوم،
يوخسا اولور بو جهان آلاخ-بولاخ

اَرن‌لر دوشمن‌لری آولاشورلار،
غمزه‌لر بیر-بیرینی قوْولاشورلار،
بن قولییام دونیادا اوْل نرلرون
کی بو دم مئیدانومدا کوکره‌شورلر

نئچه‌کی، گؤگده گونش سئیرانیدور
بو جهان ارن‌لرون مئیدانیدور
یئو و یئدورگیل ، آل و باغیشلاغیل
هر زمان بیر ییگیدون دوورانیدور

▪️ #تویوغ_لار (#قاضی_برهان‌الدین_احمد)
▪️ #همت_شهبازی
▪️ یاییم‌ائوی: بوتا
▪️ چاپ ایلی: 1395


# بو کیتابی #تبریز_کیتاب_سرگیسینده #بوتا یاییم ائویندن آلا بیلر سیز.


https://telegram.me/dusharge

#آذربایجان_زیبا

#همت_شهبازی


❎ مسافرت 7 روزه ما از مسیر #تپه_نادر_اصلاندوز که کاملا قرق شده و فقط نامی از آثار باستانی را یدک میکشد شروع و از کوههای سرسبز #قاراداغ و دامنه های #قلعه_بابک و مقبره شیخ #شهاب_الدین_اهری تا #تبریز زیبا و #بناب و #مراغه و دیدار با استاد #باریشماز و #رصدخانه_مراغه و بازگشت از مسیر اردبیل تمام شد.

❎ دخترم #آیلین از پشت نرده ها #تپه_نادر_اصلاندوز را تماشا کرد. چون تپه قرق شده و بازدید از آن ممنوع! می باشد. توی استان اردبیل تکیه برای جذب گردشگر فقط روی #سرعین و #اردبیل است.

❎ #قلعه_بابک مثل صاحب آن استوار و مغرور ایستاده است. دخترم #آیلین به هر کجا که می رسید می گفت داستانش را برایم بگو! به مقبره شهاب الدین اهری در #اهر و خانه #پروین_اعتصامی در تبریز هم که رفتیم گفت داستان شیخ و پروین اعتصامی را برایش بگویم. به قول خودش داستان #بابک را که برایش گفتم فوری گفت: #کتاب_بابک را برایم بگیر. من هم با یک تیر دو نشان زدم. کتاب #جنبش_خرمدینان_در_آذربایجان نوشته #ضیا_بنیاداوف را گرفتم. هم اون بخواند و هم من.
با این وصف آیلین هم به جمع #کتابخوانی ما پیوست.

❎ #تبریز شهر رویایی است. به هر کجایش که رفتیم از تمیزی اش، از آدمهای فهیمش، از جاذبه های تاریخی اش و ... خوشمان آمد. وقتی به اینها فکر می کنی در می یابی که تبریز 2018 را بیهوده به عنوان #پایتخت_گردشگری_جهان_اسلام انتخاب نکردند. انگار این شهر مسولین حکومتی ندارد. تک تک مردمانش خود را در این امر مسول و دخیل می دانند. شهر و آبروی شهر را از آن خود می دانند. (نمونه اش این بود که کارشناس موزه قاجار می گفت بسیاری از اشیای و نوشته های آن را خود مردمانش با رغبت و میل خود تقدیم موزه کرده اند تا غنی تر شود)
غریبه را که می بینند نزدیک می شوند تا در حد اعلا و وصف نشدنی راهنمایشان باشند.

من فقط به تغییراتی که در #باغ_گلسنان (#گولوستان_باغی) داده اند تاسف میخورم. این باغ جزو #تاریخ_تبریز است. باید یک جورایی #بافت_تاریخی اش را حفظ و یا بازسازی اش میکردند. یک زمانی این باغ در نغمه ها و #بایاتی های آذربایجان بر سر زبانها بود. یک زمانی در سال 1325 در این باغ از تندیس #ستارخان #سردار_ملی رونمایی کردند. . .

داشتم با خود فکر می کردم مگر دیگر شهرها هم نمیتوانند تبریز باشند. بی درنگ به خودم گفتم #تهران سالها از #تبریز ...

من به #فرهنگ_والای_تبریز افتخار می کنم.

به تبریز که رفتید حداقل اینجاها را ببینید،:

1.#موزه_قاجار_تبریز
2. #مقبره_الشعرای_تبریز
3.#موزه_ساعت (#عمارت_شهرداری_تبریز)
4. #بقعه_صاحب_الامر_تبریز
5. #ارک_علیشاه
6. #خانه_های_تاریخی_تبریز ...


❎ در #کتابخانه داخل #مقبره_الشعرای_تبریز دخترم #آیلین کتاب #نقد_شعر_معاصر_آذربایجان بنده را دیده بود و با شور و شوق تمام آن را برایم نشان داد.


❎ #آیلین همیشه توی خانه #تکم_خوانی می کرد. در انتشارات #کیرپی در تبریز #عروسک_تکم را برایش گرفتم. توی ماشین برایم تکم خوانی کرد.



❎ #موزه_صفویه و #موزه_مردمشناسی_بناب خیلی جالب بود. همه اشیا و فرهنگ موزه مردمشناسی برایم آشنا بود. چقدر برای جذب گردش راههای متفاوت و جذابی وجود دارد. مثلن وسایل #شخم_زنی و #خرمنکوبی که تا این اواخر وجود داشت و شاید هم دارد را برای بازدید داخل موزه قرار داده بودند. من برای پسرم #سهند کارایی تمام این ابزار را توضیح دادم. چون خودم با آنها یا کار کرده بودم و یا دیده بودم.
ای کاش مسولین منطقه #موغان هم به فکر این ابزار و فرهنگ از یاد رفته و برباد رفته اش بودند. و چه ابزاری که نمیتوان در این منطقه جمع آوری کرد تا بهانه ای باشد برای جذب گردشگر...


❎ به #مراغه که می روم دیدار با استاد #باریشماز در اولویت میباشد. در آذر ماه 96 کنگره سراسری اش برگزار شد. آن موقع پسرم سهند خیلی دوست داشت در کنگره شرکت کند. اما بنا به دلایلی نتوانستم او را با خود ببرم. این دفعه دو چیز خیلی برایش اهمیت داشت:
1. دیدار با استاد باریشماز
2. دیدن #رصدخانه_مراغه و جاهای دیگر.
3. به موزه مراغه که رفتیم مدام از #هولاکو و #ایلخانیان و #معماری آنها می پرسید. سوالهای پسرم #سهند گاه خیلی تیزهوشانه و سخت است. برای همین بهترین و راحت ترین پاسخ به او خریدن کتاب و توصیه به یافتن پاسخ هایش از طریق مطالعه است. با این کار خودم را از دستش خلاص میکنم.

#عکسها را از صفحه #انستاگرام #دوشرگه @dusharge ببینید.



https://telegram.me/dusharge

یاردین کام ایسته‌مک عشق اهلینه دوشوار ایمیش،
عاشیقه معشوقدن مقصود بیر دیدار ایمیش.
نقدی-جان وئردوم کی، تا آلدوم متاع وصلینی،
صادقی، بو عشق سئوداسی عجب بازار ایمیش.


#صادقی_بی_افشار

هیجری 11.جی عصرین شاعیر و یازاری. اونون #تذکره_مجمع_الخواص کیتابی #اوزبک تورکجه سینده دیر. فارسجا ترجمه سی ایله بیرگه #دکتر_عبدالرسول_خیامپور طرفیندن 1327 ده #تبریز_دانشگاهی طرفیندن چاپ اولوبدور.

***

#دکتر_خیامپور استاد ممتاز دانشکده ادبیات و از نسل اول اساتید #دانشگاه_تبریز در دوران قبل از انقلاب بود. آثار او #فرهنگ_سخنوران_آذربایجان و دستور زبان فارسی مشهور میباشد. وی مدتی با #احمد_آتش و #تحسین_یازیچی از پژوهشگران بنام ترکیه مراوده داشت.

https://telegram.me/dusharge

#ترکان_مغول، #شاه_کشان #تاریخ_نگاری_معاصر

#همت_شهبازی

متاسفانه در تاریخ‌نگاری معاصر ایران حکمای #ترکان_مغول به بدنامی مشهور شده‌اند. هر جا هم وجهه‌ای از خوشنامی بوده آن را به نام #وزیر_ایرانی‌شان مصادره کرده‌اند. گویی اینکه ایران فقط در زمان این حاکمان وزیر داشته و نبوغ این وزیران هم فقط در زمان این حاکمان گل کرده است و صد البته هم اینطور بوده است. چرا که اگر حمایت این حاکمان نبود کاری از آنها ساخته نبود. مگر در زمان حکمای غیر ترک وزیرانی بر سر کار نبودند. چرا از آنها هیچ اثری در تاریخ بجا نمانده است؟ این مسئله نشان می‌دهد حاکمان ترک مغول حقیقتا دنبال #حکومت‌داری شایسته بود‌ه‌اند. تمامی آثار شگفت‌انگیز بجا مانده هم موید این نکته است.
یکی از این حاکمان، #الجایتو بوده است که مقر حکومتداری خود را #سلطانیه_آذربایجان قرار داده بود.

از اهم اقدامات وی دو چیز برایم جالب بود:

۱. اهمیت دادن به موضوع #تحصیل و #سوادآموزی، که می‌گویند حتی در مسافرت‌ها هم #مدارس_سیار تشکیل می‌داده است. این مدارس در تاریخ به #مدارس_سیاره مشهوراند. چیزی که در تاریخ معاصر با ایجاد مدارس سیار #عشایری توسط مرحوم #بهمن_بیگی به شکل مدرن‌اش شاهد آن بودیم.

۲. دومین چیز هم پرداخت سالی هشت تومان به #رشیدالدین_فضل‌الله بابت #حق_تالیف کتاب #جامع_التواریخ بوده است. موضوعی که امروزه هم علیرغم قانونی بودنش، راههایی برای گریز از پرداخت آن پیدا می‌کنند.

حکمای مغول از جمله #هولاکو، #غازان‌خان و‌ الجایتو هر کدام کارهایی از این دست انجام داده‌اند.
هولاکو با متمرکز کردن دانشمندان در #مراغه موفق به ایجاد #رصدخانه و در کنار آن #دانشگاه به شیوه امروزین نموده است. مشابهت آنها با دانشگاههای امروزی از جمله تامین #خوابگاه برای دانشجویان، پرداخت مبلغی به عنوان #حق_بورسیه و بورسیه کردن آنها، و #استخدام آنها پس از فارغ‌التحصیلی به منظور پرورش نسل جدید اساتید علم بوده است.
شبیه همین کار را #غازان‌خان با ایجاد دانشگاهی بنام #شنب_غازان و نیز #ربع_رشیدی در #تبریز انجام داده است.

نکته جالب توجه این است که همه #مورخان معاصر به این اقدامات شاهان مذکور اشاره و اذعان می‌کنند و آنها را منتسب به این حکما می‌دانند باز در پایان مثل قانون‌نویسان امروز #تبصره‌ای به آن می‌افزایند و آن این است که این حاکمان، غارتگر! بوده‌اند و یا اقداماتی از این دست، مرهون وزیران بوده است. غافل از اینکه هر آنچه ترکان مغول رشته بودند نسل‌های بعدی آنها را پنبه کردند ‌و به ویرانه تبدیل نمودند. هر آنچه هم که باقیمانده به خاطر ساختار محکم آنها بوده که از رو نرفته‌اند.
این مسئله را به این خاطر گفتم که تاریخ‌نویسی ما آن قدر در این مورد بی‌انصافی به خرج داده که متاسفانه مردم عادی هم باورشان شده است. چند سال پیش در سفری که به #سلطانیه داشتم (و با خواندن کتابی دوباره یاد آن روز افتادم) بازدیدگان: هم بنا را می‌دیدند هم اطلاعات مربوط به آن را می‌خواندند. در این بروشورها، از حمایت خانان مغول و اشتیاق وصف‌ناپذیر آنها برای احداث بنا سخن به میان آمده بود، از طرف دیگر از ابهت بنا هم شگفت‌زده بودند. باز پس از خواندن آنها در آخر زیر لب می‌گفتند:
#مغول همه چی را خراب کرد.
به یکی از آنها که بروشور را خوانده بود و داشت از ابهت بنا حرف می‌زد و در پایان هم همین حرف را زد، گفتم که چطور مغول هم بنایی باشکوه احداث کرده ، هم خود آن را به ویرانه تبدیل کرده‌ است؟! در جواب گفت #وزیران این بناها را ساخته‌اند. وقتی گفتم چرا این وزیران در برهه‌های زمانی دیگر این نبوغشان را به کار نینداخته‌اند باز اصرار به نبوغ آنها داشتند.

این #تناقض رفتاری ریشه در القای غلط تاریخ‌نویسی ما دارد.


https://telegram.me/dusharge

#محمد_فضولی، رند دلسوخته
                           
نوشته: #همت_شهبازی

در تاریخ #ادبیات_آذربایجان شاهد شخصیت های ادبی بزرگی هستیم که هرکدام به نحوی به ادبیات و فرهنگ این مرز و بوم کمک کرده، آن را به اوج رسانده اند. یکی از این شخصیت ها، « محمد بن سلیمان » معروف به « مولانا فضولی » از شعرای قرن 10 هجری است. او از معدود شاعرانی است که در شعر، شعرای بعد از خود را تحت تأثیر قرار داده و متاع سخنش دست به دست گشته و جایگاهی برای خود پیدا کرده است. بیشتر آثار او، بخصوص اشعار غنایی اش در بین توده مردم رواج داشته، به طوری که وقتی میرزا مهدی خان استرآبادی کتاب « #مبانی_اللغت » یا « #سنگلاخ» خود را می نوشت ، برای گفته های خود شواهدی از اشعار فضولی می آورد.
دوره ی اواخر تیموری و اوایل صفوی دوره ای است که « در عین حال که با کامیابی های نظامی و سیاسی و با جنگاوری ها و پیروزی های مردانی چون شاه اسماعیل و شاه عباس صفوی همراه بود، با فرمانروایی مردانی لایق و با نفوذ مفسده جویان، پیشوایی فکری و عقلی متعصبان کوته نظر جاهل نیز تقارن داشت » ( 1 )
در چنین دوره ای سلیمان، پدر فضولی که گویا در #تبریز زندگی می کرده به جهت فشارهای اقتصادی و کشت و کشتارهای متعدد دنبال یک سرپناه راحت و بی اغتشاش رفت و به همین لحاظ روی به عراق نهاد.
فضولی احتمالا به سال 900 هجری در شهر « #حله » از شهرهای عراق به دنیا آمد و تحصیلات خود را در همان شهر یا احتمالا در بغداد به اتمام رسانده است. پدر فضولی بنا به گفته ی « #صادقی_بیگ_افشار » صاحب تذکره ی « #مجمع_الخواص » - که به زبان #ترکی_ازبکی نوشته شده – از ایل بیات بوده که یکی از 22 طایفه مهاجر ترکان #اوغوز می‌باشد. بنابراین عقیده کسانی چون « #سام_میرزا » که می نویسد : «فضولی از دارالسلام بغداد است و از آن شهر شاعری بهتر از او پیدا نشده» ( 2 ) مردود است. چرا که فضولی در دیوانش بغداد را دیار غربت می نامد.
اما سبب اشتهار او را به «فضولی» بهتر است از زبان خود شاعر در مقدمه #دیوان_فارسی اش بشنویم :
«در ابتدای شروع نظم هرچند روزی دل بر تخلصی می نهادم و بعد از مدتی به واسطه ظهور شریکی به تخلص دیگر تغبیر می دادم. آخرالامر معلوم  شد  که یارانی که پیش از من بوده اند تخلص ها را بیش از معانی ربوده اند ».  ( 3 )
استاد « #برتلس» خاورشناس روسی، او را از « #حروفیان» دانسته است. لیکن در اشعار او نشانی از عقاید و افکار #حروفیان دیده نمی شود:

مشو قانع به صوت و حرف ، کسب فیض معنی کن
که داود از نبوت می کند  دعوی نه  ز الحانش

شاید این نظر از آنجا ناشی شده باشد که استادِ فضولی ، یعنی « #ملک_الشعرا_حبیبی » - که از استادان مسلم #شعر_ترکی بوده و دیوان او توسط « م. ساوالان » چاپ شده است و تأثیر او را در اشعار ترکی #شاه_اسماعیل_ختایی و خود فضولی می توان مشاهده کرد - یکی از شاعران حروفی بوده و به همین لحاظ فضولی را هم تالی استاد خود معرفی کرده باشند. « #عهدی_بغدادی» که با فضولی معاشرت داشته در #تذکره خود می نویسد: «فضولی اهل طریقت بوده است اما این تذکره نویس به طور صریح بازگو نمی کند که فضولی به کدام طریقت پایبند بوده است» ( 4 ).

#آثار_فضولی به سه #زبان ترکی آذربایجانی، فارسی و عربی است که به معرفی مختصر آنها می پردازیم:...


# # #

ادامه #مقاله را در #لینک زیر بخوانید. در اینجا فقط به ذکر #منابع مورد استفاده می‌پردازم:

http://dusharge.blogfa.com/post/53

  #منابع: _
1. تاریخ ادبیات در ایران ، ذبیح الله صفا ، ج 5 بخش 1 ص 5

2. رک : تحفه سامی ، سام میرزا ، تصحیح همایونفر ، صص 246- 245

3. دیوان فارسی فضولی ،  تصحیح حسیبه مازی اوغلی ، مقدمه ، آنکارا 1962 (  تمامی شواهد فارسی از این نسخه است )

4. نشریه دانشکده ادبیات تبریز ، سال 2 ، ش اول و دوم ، ترجمه مرحوم دکتر خیامپور

5. آذربایجان ادبیات تاریخی ( تاریخ ادبیات آذربایجان ) ،  گرد آورندگان :  م . عارف ،  م . ابراهیموف ، باکو 1960

۶. مجله « #ارمغان » ، سال 1309 ، شماره 11 ( متن کامل #سفرنامه_روح در این شماره چاپ شده )

۷. فضولی نین سئچیلمیش اثرلری ( آثار برگزیده فضولی ) ، به اهتمام : آزاده رستمووا ، جلد اول ، باکو 1988

۸. نشریه دانشکده ادبیات تبریز ، سال 2 ، ش  1و 2 ترجمه دکتر خیامپور.


#مقاله اولين بار بصورت #کنفرانس_دانشجویی در سال ۱۳۷۳ و سپس در روزنامه « #مهد_آزادی»، شماره های 531، 533 و 539، دوره چهارم ، سال چهل و پنجم  ( آبان 1373) چاپ شد.

https://telegram.me/dusharge

#اوستاد_یحیی_شیدانین عزیز خاطیره‌سینه

(۲۷مهر #اوستاد_شیدانین دونیاسینی دییشیدییی گوندور)


۷۰.جی اون ایللیین ادبیاتینی اؤزو ده #مدرن_ادبیاتینی یارادانلارین اوزرینده رحمتلیک #یحیی_شیدانین #مهد_آزادی قزئتینده تورکجه صحیفه‌سی و همین قزئتین "#آدینه" صحیفه‌سینی چیخاران #قاسم_تورکان جنابلاری‌نین بو گنج‌لرین اثرلرینی یایماقدا چوخ دانیلماز رول‌لاری وار ایدی.

یوخاریدا کی ایلک فوتو منیم ۱۳۷۰ده #فروغ_آزادی قزئتینه #اوستاد_شیدانین قوللوغونا یوللادیغیم شعردیر. یئنیجه یازماغا باشلامیشدیم. #اوستاد_شیدا هئچ کیمین مکتوبونو جاوابسیز قویموردو. همین شعری ۱۳۶۹ دا دا قوللوغونا یوللامیشدیم. حاییف کی اونون جاوابینی تاپا بیلمه‌دیم. اما منه یازمیشدی:

#جناب_شهبازی_یوللادیغین_شعرین_وزنی_والای_وئریر.

ادبی یاشاییشیمدا بو من اوچون ان شیرین خاطیره‌دیر.

سونرا شعرین اوزرینده ایشله‌دیم. یوللایاندان سونرا یوخاریدا کی جاوابی یازدی قزئتده. منیم اوره‌ییمی سیندیرماسین دئیه ایکی بیت ده شعریمدن چاپ ائتمیشدی.

همان ایلده ۷۰‌جی ایلده #تبریز_دانشگاهینا قبول اولدوقدا داها آرتیق اوستادین گؤستریش‌لریندن استفاده ائتدیم.

گؤره‌سن ان آزیندان بیزیم نسیل سنه نانکور چیخمایاجاق کی عزیز #اوستاد.

ایچیمده #بیر_آنلیق_سوکوتلا عزیز خاطیره‌نی آنیرام اوستاد.

https://telegram.me/dusharge

برای من #علیرضا_راهب_مازندرانی یک‌چیزش بیشتر اهمیت داشت. اینکه #زبان_مادری‌اش فارسی بود اما در زمان اقامتش در #تبریز در انجمن‌های شعر شرکت می‌کرد و در این انجمن‌ها بود که غیر از زبان گفتاری، #زبان_ادبی_ترکی را از خیلی از ماها بهتر بلد بود طوریکه #شعرهای_ترکی را نقد میکرد.

یک بار در درس #سبک‌شناسی یک #کنفرانس_دانشجویی داشتم، نمی‌دانم موضوع را از کجا و از چه کسی شنیده بود، سر وقت کلاس به عنوان مهمان آزاد شرکت کرده بود. در کنفرانس مذکور از شیوه #آمارگیری در ادبیات (مثل کارهای دکتر #سیروس_شمیسا) ایراد گرفتم. سر کلاس به استادمان که معرفی کردم استاد اجازه حرف زدن را داد و از ایراد من دفاع کرد.

ما بیشتر #راهب_مازندرانی می‌شناختیمش.

مرگ شاعر هم نوستالژیک است.


#همت_شهبازي


https://telegram.me/dusharge

شعرلر: #همت_شهبازی
دیکلمه: #ابوالفضل_علایی
#تبربز_رادیوسو _ ۱۳۷۴

دینله‌یه‌جه‌یینیز #شعرلریم 1374.جو ایلین مهر آییندا #تبریز برون‌مرزی رادیوسونون " #ادبی_گؤروش" باشلیقلی وئرلیشینده دوستوم #ابوالفضل_علایی‌نین سسی ایله او زامان پخش اولونوبدور. کیفیتجه چوخ دا یاخشی ضبط اولونمایان بو سس لئنتی منیم اوچون نوستالژیک بیر حیس یارادیر. سس او زامانین رادیو ضبطی (ماقنافونو) ایله کاسئته یازیلمیش. سئوگیلی آپاریجی دوستوم بو سس یازیسیندا منیم 3 شعریمی اوخوموشدور. او اوزاق زامانلاری بیر داها جانلاندیران بو سسی دینله‌یه بیلرسینیز.

سونرالار چوخ آز مدتده (ایکی آی مدتینده) من ده بو #رادیو ایله امکداشلیق ائتدیکده چوخلو دوستلارلا تانیش اولماقلا یاناشی، #دیلیمیزین قایدالاری حاقدا دا چوخلو شئی‌لر اؤیرندیم بو عزیز دوستلاردان. گؤردویوم انسانلاردان آد آپارماق یئرینه دوشر:

جنابلار: #ابوالفضل_علایی، #یوسف_اعظمی، #یعقوب_شیرویه_نسب، #...فرید، ...سلطانی،#...قره‌باغی

خانیملاردان تکجه خانیم #کبری_میرحسینی، بیر ده خانیم #داوران یادیمدا قالیبدیر.

https://telegram.me/dusharge

#فرهنگ_کنایات|| #حسین_دلدار_بناب

✍️ #حسین_دلداربناب جنابلارینی تورکجه‌میزده کینایه‌لر سؤزلویونو ایشله‌مه‌میشدن اؤنجه‌دن تانییرام. ۱۳۷۱دن. اونونلا من #تبریز_دانشگاهیندا همکلاس اولموشام. او زامانلار داها چوخ #نثر (رومان، حکایه، تنقید و..‌.) اوخویاردی. بونلارین کناریندا خاص بیر مسئله‌یه ده ماراقلی ایدی: #فتوت‌نامه‌لره. هئچ بیر کیمسه‌نین ماراغینی چکمه‌ین بیر موضوع اونون ماراغینی چکه‌رک بوتون فتوت‌نامه‌لری اوخوماغا باشلامیشدی.
اوزون مدت سونرا اونون #فرهنگ_کنایات کیتابی چیخاندا دا هئچ تعجب‌لنمه‌دیم. چونکی بیلیردیم او، هر زامان خاص بیر شئیین، اوزرینده ایشله‌نیلمه‌ین بیر شئیین آختاریشیندادیر‌. بیزیم هر ایکیمیزین اوستادلاریمیز اولان دکتر #منصور_ثروت و مرحوم دکتر #رضا_انزابی_نژاد بو ایشی فارس دیلینده یازدیقلاری فرهنگ کنایات کیتابیندا گؤرموشدولر. اونلار بو سؤزلری عمومیتله چاغداش فارس دیلینده یازیلان نثر اثرلری او جومله‌دن: #جمالزاده، #هدایت، #چوبک کیمی ناثیرلرین کیتابلارینا اساسلاناراق توپلامیشدیلار. دوستوم جناب دلدار ایسه #آنا_دیلیمیزده ایشلکده اولان کینایه‌لری توپلاییب آچیقلامیشدیر. ایشین نه قدر اهمیتلی اولماسینی یازارلیقلا مشغول اولانلار بیلرلر. بونون عیانی مثالی دوستوم جناب #شریف_مردی نین اونون حاقدا اولان یازیسی‌دیر.

حؤرمتله #همت_شهبازی‌
موغان - ۱۴۰۰/۴/۷


کنایه‌لره عاید مکتوب
«شریف مردی»

✍️ ایلک اؤنجه عزیز محققیمیز میرحسین دلداربناب جنابلارینا درین سایغیلاریمی بیلدیریب تشکور ائله‌ییرم. لاپ ائله بیرینجی برنامه‌دن ایندییه کیمی سؤزلرین، دئییم‌لرین و کینایه‌لرین هامیسینا دؤنه دؤنه قولاق آسمیشام، چوخلارینی هئچ ائشیتمه‌میشدیم، چوخلارینی ائشیتمیشدیم آنجاق آنلامینی بیلمیردیم یوخسا قوللانیمینی بیلمیردیم. هر حالدا بئله سؤزلر و دئییم‌لر بیزیم دیلیمیزین زنگین خزینه‌سینین بیر لایه‌سی اولاراق، قولانماغی، قوللانما باشاریسی، دانیشدیغیمیزین و بلکه ده یازیمیزین نئچه قاتلی، رنگلی اولدوغو و گئنیش معنادا ایفاده گوجوموزه یاردیم اولماسینا اینانیرام. ایشین نه درجه‌ده اهمیت‌لی اولدوغونا منیم دانیشماغیم هئچ ده گرک دَییل دیر. اوتوز ایل بیر ایشین اوغروندا زامان آییرماق ایسه، جناب دلدارین سؤزه، فرهنگه و اؤز آنا دیلینه نئجه اؤنم وئریب اوغروندا چالیشدیغینی گؤرسه‌دیر. بونلاردان واز کئچیرم. سؤز بعضی کلمه‌لره و بعضی حیطه‌لره مخصوص اولان کلمه‌لردن گئدیر. ایکی هفته بوندان قاباق دا بیر پارا سؤزلر دئمیشدیم آنجاق چالیشاجاغام داها ییغجام شکیلده نظریمی دئیم.
مساله‌یه نئچه یؤنلو گیریشمک اولار؛ آنجاق بوردا سؤز دیلیمیزده اولان بعضی دئییم‌لر و سؤزلردن گئتدییینه گؤره ائله من ده او آچیدان گیرمک ایسته‌ییرم. سؤز بو دیر: دیلیمیزده اولدوغو و بیزلرین ده بیلدیییمیز بعضی کلمه‌لری فرهنگی بیر دیسکورس یا گفتمان‌دا نئجه ایشله‌ده بیلریک یوخسا ایشله‌تمه‌یینه نجور باخا بیلریک؟
بیر: عرف، شرم، حیا و ادب، دئیه تانینان حیطه‌نین نسبی آنلامی وار؛ اؤلکه‌دن اؤلکه‌یه، فرهنگ‌دن فرهنگه بونلارین حیطه‌سی و تعریفی بوسبوتون فرقلی دیر.
ایکی: قُبح دئیه تانینان بیر قاورامین باغلی و سویوت تعریفی یوخ دیر. اینسان باشقاسینین یانیندا اؤزل یئرینی گؤرسه‌تمه‌یه یوخسا اوندان دانیشماغا قباحت دئیه بو ایشی گؤرمه‌سه ده، ائله همن قونودا بیر اوزمانین یانیندا چوخ راحات داورانیر. بئله ایسه دیسکورس یوخسا پارادایم دییشینجه هر شئی آلت اوست اولابیلر.
اوچ: اون هفته‌دیر، جناب دلدار بنابین اوتوز ایل امه‌یینه سایقی دویاراق گؤردویو ایشلردن بیر شِمّه‌سینی فرهنگی و ادبی بیر دیسکورس‌دا، اؤز ایسته‌ییمیزله قولاق آسیریق. قونو ایسه ائله ایلک باشدان بیلدیییمیز اینسان گؤوده‌سینه عایید اولان دئییم‌لر دیر.
اوسته دئدیییم سؤزلره باشقا نئچه سؤز داها آرتیریرام.
بیر: ویکتوریا دؤنمینه عایید اولان دب، عرف، دیسکورس و پارادایمی، جسارتلی دوشونورلر، چؤزولمز سانیلان چیزگیلری پوزاراق بشرین ساختا و أل‌آیاغا دولاشان سینیرلاری گئنیشله‌ندیریب، اونون اینسان گؤوده‌سی ایله باریشدیراراق چئشیتلی آلانلارا یول آچماغی باشاردیلار. بونلاردان بیری روانکاوی علمی‌دیر.
ایکی: ییرمینجی یوز ایلین فلسفه‌سینین تمل داشلاریندان اولان، اون دوققوزونجو یوز ایلین بوتون فلسفی باخیشینی قیراغا قویان، فردریش نیچه، اؤز فلسفه‌سینین بینوره‌سینی اینسان بدنینه قاییداراق قویدو. بدن ایسه بیر بوتون دیر.
اوچ: بیر شئییین آدی اولماسا، (یانی سؤزه گلمه‌سه... وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا) اوزرینده فیکیر یوروتمک یوخسا اونا گؤره دویقو پایلاشماق
@dusharge
آردی وار