#نثریمیزین_دیلی
#همت_شهبازی
حؤرمتلی یازاریمیز #ناصر_منظوری جنابلاری‌نین “ #فرهنگ_جامعه” درگیسینده “ #دیل_و_رومان” باشلیقلی موصاحیبه‌سینی اوخودوقدا بیر قونویا منجه چوخ گؤزل و یئرلی-یاتاقلی توخونموشدور. آذربایجان دیلچی‌لیینده " #ادبی_دیل" ایله “ #لهجه” مسئله‌سینی قارشی‌قارشییا قویماق و بونلاردان ایکی تضادلی آنلاییش یاراتماق مسئله‌سینی. یعنی دیلچی‌لییمیز بو ایکی مسئله‌نی بیر بیری ایله یاناشی قوشالاشدیرماقدانسا، بونلاری بیر بیریندن فرقلی آنلاییشدا و هر بیریسینی باشقا بیر جیغیردا آخماسی‌نین طرفینی توتور. بونو بیز داها چوخ آذربایجان جمهوریتینده گئدن ادبیات گئدیشاتیندا سئزه‌رک عینی مسئله اورادان ایستر ایسته‌مز بیزه ده ائینه‌می‌آخیر. دیلین بوتون قابلیت‌لری نثرده اؤزونو بروزه وئریر. #نثر یازیلاریندا گئدن پروسئسده، دیالئکت و یا « #فردیناند_دو_سوسور»ون دیلی ایله دئسک “ #نیطق”، اوبراز قازانیر.
دیلچی متخصص‌لرین دانیشیغی ایله سیراوی و ساوادسیز بیر آدامین دانیشیغیندا فرق گؤرموروک. بورادا حکم سورن، بو دیلچی‌لرین دیلی ایله دئسک یالنیز “ادبی دیل”دیر. دیلده، یک نسق‌لیک حاکیمدیر. تحصیل سیستئمینده استانداردلاشان هر بیر آنلاییش عینی ایله دانیشیقدا دا حاکیمدیر.
حؤرمتلی عالیم گؤزل بیر مقاما توخونور:
“یئنی دیلچی‌لیک‌ده آنجاق، دیل، «أدبی دیل» و اونون ضیددی اولان "لهجه"یه بؤلونمور بلکه، أصلینده، دیلین ایچینده باشقا بیر دیل یوخدور کی اونون آدی «ادبی دیل» اولسون. بئله بیر آدین اؤزو ذِهنی جایدیریر.”
بو دوشونجه‌نی ادبیاتیمیزدا و دیلیمیزده اؤرنک‌لرله بلکه ده آرتیق آچیقلاماق اولاردی. آنجاق قیسا آچیقلاماسیندان من بئله بیر نتیجه چیخاریرام کی:
وورغولادیغیم کیمی دیلین بوتون قابلیت‌لری نثرده اؤزونو گؤستریر. #نثریمیز ایسه، “ادبی دیل” آدیندا دئییلن بیر پروسئسین “یک‌نسق‌لیک” چرچیوه‌سینده دوستاق قالیر. دیل آزاد و سربست دئییل. استانداردلاشمیش (قراردادی، کلیشه‌ای) و شرطی‌لنمیش چرچیوه‌دن دیشاری آیاق باسدیقدا ایسه ادبی دیل قایغی‌کئش‌لری داها دوغروسو منظوری جنابلاری‌نین دیلی ایله دئسک “ #فیلولوقلار” طرفیندن سوچلانیر.
آنجاق من نثریمیزده دیلی آزادجا استفاده ائدن و یئنی نثریمیزه تاثیر بوراخان ایکی ایلکین یازارلاریمیزی یعنی #میرزه_فتحعلی_آخوندزاده ایله #میرزه_جلیل_محمدقلیزاده‌نی مقایسه ائتمکله اؤرنک گؤسترمک ایستیرم. آخوندزاده یئنی اوسلوب یاراتماق اوچون بوتون جهدلرینی ائدیر. آنجاق او، چاغداش نثریمیزده تحصیل دیلی‌نین سووئرنلییی‌نین یئرینه، #کلاسیک ادبیاتین قراماتیکاسی (نحو) دوستاغیندان چیخا بیلمیر. یعنی #چاغداش_نثریمیزی تحصیل دیلی بوخولاییر. آخوندزاده‌نین نثر دیلینی ایسه کلاسیک ادبیاتین قراماتیکاسی. او هر نه قدر دیلده یوموشاق سؤزلر و عبارت‌‌لر ایشلتسه ده، یئنه ده دیلی راحات بوراخا بیلمیر. دیل قراماتیکانین و آزاجیق دا کلاسیک ادبیاتین نئجه دئیرلر کاتیب‌لیک یا منشیانه دیلیندن کنارا چیخا بیلمیر.
میرزه جلیل ده ایسه مسئله ترسینه‌دیر. او، دیلی سربست بوراخیر. دیل ایسته‌دییی آخاریندا آخیر. دقیقلیکله دئسک: میرزه جلیلین یازدیغی نثرین و یاراتدیغی دیلی ایچه‌ریسینده باشقا بیر دیل یوخدور. یعنی او، آخوندزاده و چاغداش ناثیرلر کیمی‌دیلی ادبی دیل و دانیشیق دیلینه بؤلمه‌ییر. بونلارین هر ایکیسی بیر دیل اوسلوبو کیمی‌تاملیق داشییر. بوتؤولوک وار بو دیلده. دیلین بوتون سس آخارلاری، ایسته‌دییی کیچیک آرخلارا، ایسته‌دییی بؤیوک دنیزلره هئچ بیر تضییق و مانع اولمادان جیغیر آچیر. بو تصوورده میرزه جلیلین نثری سانکی بیر آزاد و سربست کولک کیمی‌دیر؛ هر بیر باجادان (منفذدن) داخیل اولوب سربست گزمه‌یه چالیشیر.
موغان - 1396.11.1
http://ishiq.net/?p=20543
https://telegram.me/dusharge
#همت_شهبازی
حؤرمتلی یازاریمیز #ناصر_منظوری جنابلاری‌نین “ #فرهنگ_جامعه” درگیسینده “ #دیل_و_رومان” باشلیقلی موصاحیبه‌سینی اوخودوقدا بیر قونویا منجه چوخ گؤزل و یئرلی-یاتاقلی توخونموشدور. آذربایجان دیلچی‌لیینده " #ادبی_دیل" ایله “ #لهجه” مسئله‌سینی قارشی‌قارشییا قویماق و بونلاردان ایکی تضادلی آنلاییش یاراتماق مسئله‌سینی. یعنی دیلچی‌لییمیز بو ایکی مسئله‌نی بیر بیری ایله یاناشی قوشالاشدیرماقدانسا، بونلاری بیر بیریندن فرقلی آنلاییشدا و هر بیریسینی باشقا بیر جیغیردا آخماسی‌نین طرفینی توتور. بونو بیز داها چوخ آذربایجان جمهوریتینده گئدن ادبیات گئدیشاتیندا سئزه‌رک عینی مسئله اورادان ایستر ایسته‌مز بیزه ده ائینه‌می‌آخیر. دیلین بوتون قابلیت‌لری نثرده اؤزونو بروزه وئریر. #نثر یازیلاریندا گئدن پروسئسده، دیالئکت و یا « #فردیناند_دو_سوسور»ون دیلی ایله دئسک “ #نیطق”، اوبراز قازانیر.
دیلچی متخصص‌لرین دانیشیغی ایله سیراوی و ساوادسیز بیر آدامین دانیشیغیندا فرق گؤرموروک. بورادا حکم سورن، بو دیلچی‌لرین دیلی ایله دئسک یالنیز “ادبی دیل”دیر. دیلده، یک نسق‌لیک حاکیمدیر. تحصیل سیستئمینده استانداردلاشان هر بیر آنلاییش عینی ایله دانیشیقدا دا حاکیمدیر.
حؤرمتلی عالیم گؤزل بیر مقاما توخونور:
“یئنی دیلچی‌لیک‌ده آنجاق، دیل، «أدبی دیل» و اونون ضیددی اولان "لهجه"یه بؤلونمور بلکه، أصلینده، دیلین ایچینده باشقا بیر دیل یوخدور کی اونون آدی «ادبی دیل» اولسون. بئله بیر آدین اؤزو ذِهنی جایدیریر.”
بو دوشونجه‌نی ادبیاتیمیزدا و دیلیمیزده اؤرنک‌لرله بلکه ده آرتیق آچیقلاماق اولاردی. آنجاق قیسا آچیقلاماسیندان من بئله بیر نتیجه چیخاریرام کی:
وورغولادیغیم کیمی دیلین بوتون قابلیت‌لری نثرده اؤزونو گؤستریر. #نثریمیز ایسه، “ادبی دیل” آدیندا دئییلن بیر پروسئسین “یک‌نسق‌لیک” چرچیوه‌سینده دوستاق قالیر. دیل آزاد و سربست دئییل. استانداردلاشمیش (قراردادی، کلیشه‌ای) و شرطی‌لنمیش چرچیوه‌دن دیشاری آیاق باسدیقدا ایسه ادبی دیل قایغی‌کئش‌لری داها دوغروسو منظوری جنابلاری‌نین دیلی ایله دئسک “ #فیلولوقلار” طرفیندن سوچلانیر.
آنجاق من نثریمیزده دیلی آزادجا استفاده ائدن و یئنی نثریمیزه تاثیر بوراخان ایکی ایلکین یازارلاریمیزی یعنی #میرزه_فتحعلی_آخوندزاده ایله #میرزه_جلیل_محمدقلیزاده‌نی مقایسه ائتمکله اؤرنک گؤسترمک ایستیرم. آخوندزاده یئنی اوسلوب یاراتماق اوچون بوتون جهدلرینی ائدیر. آنجاق او، چاغداش نثریمیزده تحصیل دیلی‌نین سووئرنلییی‌نین یئرینه، #کلاسیک ادبیاتین قراماتیکاسی (نحو) دوستاغیندان چیخا بیلمیر. یعنی #چاغداش_نثریمیزی تحصیل دیلی بوخولاییر. آخوندزاده‌نین نثر دیلینی ایسه کلاسیک ادبیاتین قراماتیکاسی. او هر نه قدر دیلده یوموشاق سؤزلر و عبارت‌‌لر ایشلتسه ده، یئنه ده دیلی راحات بوراخا بیلمیر. دیل قراماتیکانین و آزاجیق دا کلاسیک ادبیاتین نئجه دئیرلر کاتیب‌لیک یا منشیانه دیلیندن کنارا چیخا بیلمیر.
میرزه جلیل ده ایسه مسئله ترسینه‌دیر. او، دیلی سربست بوراخیر. دیل ایسته‌دییی آخاریندا آخیر. دقیقلیکله دئسک: میرزه جلیلین یازدیغی نثرین و یاراتدیغی دیلی ایچه‌ریسینده باشقا بیر دیل یوخدور. یعنی او، آخوندزاده و چاغداش ناثیرلر کیمی‌دیلی ادبی دیل و دانیشیق دیلینه بؤلمه‌ییر. بونلارین هر ایکیسی بیر دیل اوسلوبو کیمی‌تاملیق داشییر. بوتؤولوک وار بو دیلده. دیلین بوتون سس آخارلاری، ایسته‌دییی کیچیک آرخلارا، ایسته‌دییی بؤیوک دنیزلره هئچ بیر تضییق و مانع اولمادان جیغیر آچیر. بو تصوورده میرزه جلیلین نثری سانکی بیر آزاد و سربست کولک کیمی‌دیر؛ هر بیر باجادان (منفذدن) داخیل اولوب سربست گزمه‌یه چالیشیر.
موغان - 1396.11.1
http://ishiq.net/?p=20543
https://telegram.me/dusharge
ایشیق
نثریمیزین دیلی / همت شهبازی - ایشیق
نثریمیزین دیلی همت شهبازی حؤرمتلی یازاریمیز ناصر منظوری جنابلاری‌نین “فرهنگ جامعه” درگیسینده “دیل و رومان” باشلیقلی موصاحیبه‌سینی اوخودوقدا بیر قونویا منجه چوخ گؤزل و یئرلی-یاتاقلی توخونموشدور. آذربایجان دیلچی‌لیینده «ادبی دیل« ایله “لهجه” مسئله‌سینی قارشی‌قارشییا…
#حئکایه، #حیکایه، #اؤیکو
#محمد_صبحدل جنابلاری #نثر ژانریندا تانینمیش، همی ده بو ساحه‌ده اؤزونه عاید اولان نظری تاپینتی‌لارین اوزمانی‌دیر. بو تاپینتی‌لار همی ده یئرلی تاپینتی اولدوغو اوچون اؤنملی‌دیر. اونا گؤره کی بو نظری تاپینتی‌لار دوغما تاپینتی‌لاردیر.
سایین #ایواز_طاها، اؤزونون شخصی کانالیندا منیم «#حکایه یوخسا #اؤیکو» باشلیقلی یازیما بیر یادداش یازدی و سونرا دا سیلدی. یادداشدا بو موضوعا گئنیش یئر آییراجاغینی سؤز وئرمیشدی. یادداشدا منیم یازیمین خلاصه‌سینی گتیرمیشدیر. آنجاق منیم آدیما اشاره ائتمک یئرینه #دوستلارین_بیری کیمی ایفاده‌سیندن استفاده ائتمکله سانکی قارشی طرفله کوسولو اولدوغونو گؤسترمیشدیر. بلکه ده منیم ناراحات اولاجاغیمی گومان ائتدییی اوچون آدیمی یازمامیشدی. آنجاق بورادا ناراحات اولاسی بیر شئی یوخدور. فیکیر مبادله‌سی وار. طبیعی کی بو حاقدا اونو و باشقا اوزمانلاری دینله‌مک مسئله‌یه آیدینلیق گتیرمکده یاردیمچی اولا بیلر.
ایللر اؤنجه سئویملی #صبحدل جنابلاری سایین #رضا_کاظمی ایله ادبیاتیمیز حاقدا بیر دانیشیق آپاردی.بو دانیشیغین بوتونونو هر بیر ادبیاتچی اوچون اوخوماسینی فایدالی بیلیرم.( #لینکینی وئرمیشم) همان دانیشیقدا موضوعا عاید بیر سورغویا دا جاواب وئریر #صبحدل جنابلاری.اونو سیزلرله پایلاشماق ایستیرم. خاطیرلادیرام یازی‌نین #عنوانی بیزیم طرفدن‌دیر:
سایغی ایله- #همت_شهبازی
##
#سوال:
بو دانيشيقدا، «داستان کوتاه» آنلاميندا «اؤيکو» دئديييمده، سيز کسکينليکله «حيکايه» سؤزونو ايشلَتدينيز... يازي شکلينده گئتمه‌دييي دارتيشمالاريميز قيراقدا قالسين، آنجاق سيزه اورَکدن سايغي بَسله ديييمدن، بورادا بوتونلوکله «حيکايه» سؤزوندن يارارلانديم. بو وورغولامانين سببي نه‌دير؟ نييه «حيکايه»؟!
#جاواب:
#تحكييه ژانرلاري آراسيندا اولان حودود چوخدا موعيين جيزگيلرله آيريلمير و اوصولن تركيب ائتمه نين بوتون صنعت ژانرلاريندا اساس رول اويناديغينا دوشونرسك، هئچ بير بؤيوك اثري موطلق ايدديعا ائتديي ژانرين سينيرلاريندا گؤره بيلمه‌يه‌جه‌ييك. آمما بو حودودو تعيين ائتمه ادبي تنقيدين اساس لوازيماتيني الده ائتمك دئمكدير.ان اسكي دؤورلردن ياشايان تحكيه‌چيليك، موختليف زامانلاردا و شراييطده موختليف اؤزللييه داياناراق فرقلي ژانرلارين يارانماسينا سبب اولموشدور. #كلاسيك فضادان #مودئرن فضايا گيرديكده هر ژانر اؤزونو يئني شراييطله تطبيق ائديب، اؤز مودئرن ادبي نؤوعونو ياراتميشدير. مثلن «رومان»، «رومانس»ـين مودئرنلشمه سي دير و « #حيكايه» ده؛ « #ناغيل»، « #تمثيل» و « #حيكايت»ـين يئريني توتوبدور. مودئرن تحكييه نؤوعو، كلاسيك نؤوعلريله، اثرين داخيلي ديالئكتيكاسينا اساسلانمادا فرقله‌نير. بورادا اينسان پسيخولوگيياسي و حاديثه‌لرين داخيلي نه‌دن‌لرينه ديققت واردير.بو فلسفه سي دييشميش ژانرلارين، اسكي فورمالاريلا آددا دا فرقلريني نظرده توتماميز گركدير. يعني تئرمينلري عئلمي و ديلين طبيعي آخاريني نظرده توتاركن ياراتمالي ييق. مودئرن تحكييه نين اساس قايناغي غرب اولان يئرده اورادا گئدن تئرمينلرين قبولا آلينما پروسه سي بوتون دونيا ادبيياتلاريندا اؤرنك كيمي گؤتورولموشدور. بعضن تئرمين ائله اورادان گلميشدير. ميثال اولاراق هئچ كيم «رومان» سؤزجويونه يئرلي بير قارشيليق تاپما سيخينيسيندا دئييل. ائله همين مئتودا اساسلانساق كلاسيك نؤوعلريميزي «ناغيل» عونواني آلتدا يئكونلاشديرماق اولار. «خالق ناغيللاري»، «تمثيللر»، «حيكايتلر» و باشقالاري بوسيرادانديرلار. يعني هاميسي شيفاهيلييه و ديالئكتيكانين ضعيف گئتمه‌سي اؤنونده آچيق تخييوله دايانيرلار. «ناغيل» سؤزجويونون ده عربجه ده «نقل» سؤزجويوندن اولماسي بو مسله‌نين اينگلتره ده «Tale» سؤزجويونون نه درجه ده يئرينه اوتورا بيلمه قابيليتيني گؤستره بيلر. تحكييه سؤزجويو ايسه «Fiction» يئرينده اوتورمالي دير. مودئرن تحكييه ژانرلاري اؤز آدلاريلا تانيليرلار. « #رومان»، « #پووئست»، « #اوچرئك»، « #فئليئتون» و ان چوخ موناقيشه لي و ايمكاناتلي ژانر اولان « #حيكايه» ژانري. بونلار هاميسي مودئرن تحكييه ژانرلاري ديرلار. آمما «حيكايه» ژانري حاقدا نئچه ايضاحي گركلي سانيرام.بو ژانري «حيكايت» نؤوعونون مودئرنلشميشي كيمي ده قلمه وئرمك اولار. «رومان» سؤزجويونون ده «رومانس» سؤزجويونه بنزريشي همين فلسفه اساسيندا اولموشدور. يعني «حيكايت»، «حيكايه»يه چئوريلينجه مودئرنلشمه پروسه سيندن كئچمه لي دير. ايلك مودئرن تحكييه چي لر بو يازديقلاري و غربده «Short story» آدلانان ژانري «حيكايه» آدلانديرميشلار. هئچ بير كلاسيك متنده «حيكايه» محض بو فورمادا ايشله نيلمه ميشدير. البتته ايلك يازارلار او زامانين عرب اليفباسيندا يازديقلاري متنلرده فونونتيك قايدالاري نظرده توتولماديقلاري اوچون بو سؤزجويو «حكايه» فورموندا يازميشلار.
@dusharde
#آردی وار👇👇
#محمد_صبحدل جنابلاری #نثر ژانریندا تانینمیش، همی ده بو ساحه‌ده اؤزونه عاید اولان نظری تاپینتی‌لارین اوزمانی‌دیر. بو تاپینتی‌لار همی ده یئرلی تاپینتی اولدوغو اوچون اؤنملی‌دیر. اونا گؤره کی بو نظری تاپینتی‌لار دوغما تاپینتی‌لاردیر.
سایین #ایواز_طاها، اؤزونون شخصی کانالیندا منیم «#حکایه یوخسا #اؤیکو» باشلیقلی یازیما بیر یادداش یازدی و سونرا دا سیلدی. یادداشدا بو موضوعا گئنیش یئر آییراجاغینی سؤز وئرمیشدی. یادداشدا منیم یازیمین خلاصه‌سینی گتیرمیشدیر. آنجاق منیم آدیما اشاره ائتمک یئرینه #دوستلارین_بیری کیمی ایفاده‌سیندن استفاده ائتمکله سانکی قارشی طرفله کوسولو اولدوغونو گؤسترمیشدیر. بلکه ده منیم ناراحات اولاجاغیمی گومان ائتدییی اوچون آدیمی یازمامیشدی. آنجاق بورادا ناراحات اولاسی بیر شئی یوخدور. فیکیر مبادله‌سی وار. طبیعی کی بو حاقدا اونو و باشقا اوزمانلاری دینله‌مک مسئله‌یه آیدینلیق گتیرمکده یاردیمچی اولا بیلر.
ایللر اؤنجه سئویملی #صبحدل جنابلاری سایین #رضا_کاظمی ایله ادبیاتیمیز حاقدا بیر دانیشیق آپاردی.بو دانیشیغین بوتونونو هر بیر ادبیاتچی اوچون اوخوماسینی فایدالی بیلیرم.( #لینکینی وئرمیشم) همان دانیشیقدا موضوعا عاید بیر سورغویا دا جاواب وئریر #صبحدل جنابلاری.اونو سیزلرله پایلاشماق ایستیرم. خاطیرلادیرام یازی‌نین #عنوانی بیزیم طرفدن‌دیر:
سایغی ایله- #همت_شهبازی
##
#سوال:
بو دانيشيقدا، «داستان کوتاه» آنلاميندا «اؤيکو» دئديييمده، سيز کسکينليکله «حيکايه» سؤزونو ايشلَتدينيز... يازي شکلينده گئتمه‌دييي دارتيشمالاريميز قيراقدا قالسين، آنجاق سيزه اورَکدن سايغي بَسله ديييمدن، بورادا بوتونلوکله «حيکايه» سؤزوندن يارارلانديم. بو وورغولامانين سببي نه‌دير؟ نييه «حيکايه»؟!
#جاواب:
#تحكييه ژانرلاري آراسيندا اولان حودود چوخدا موعيين جيزگيلرله آيريلمير و اوصولن تركيب ائتمه نين بوتون صنعت ژانرلاريندا اساس رول اويناديغينا دوشونرسك، هئچ بير بؤيوك اثري موطلق ايدديعا ائتديي ژانرين سينيرلاريندا گؤره بيلمه‌يه‌جه‌ييك. آمما بو حودودو تعيين ائتمه ادبي تنقيدين اساس لوازيماتيني الده ائتمك دئمكدير.ان اسكي دؤورلردن ياشايان تحكيه‌چيليك، موختليف زامانلاردا و شراييطده موختليف اؤزللييه داياناراق فرقلي ژانرلارين يارانماسينا سبب اولموشدور. #كلاسيك فضادان #مودئرن فضايا گيرديكده هر ژانر اؤزونو يئني شراييطله تطبيق ائديب، اؤز مودئرن ادبي نؤوعونو ياراتميشدير. مثلن «رومان»، «رومانس»ـين مودئرنلشمه سي دير و « #حيكايه» ده؛ « #ناغيل»، « #تمثيل» و « #حيكايت»ـين يئريني توتوبدور. مودئرن تحكييه نؤوعو، كلاسيك نؤوعلريله، اثرين داخيلي ديالئكتيكاسينا اساسلانمادا فرقله‌نير. بورادا اينسان پسيخولوگيياسي و حاديثه‌لرين داخيلي نه‌دن‌لرينه ديققت واردير.بو فلسفه سي دييشميش ژانرلارين، اسكي فورمالاريلا آددا دا فرقلريني نظرده توتماميز گركدير. يعني تئرمينلري عئلمي و ديلين طبيعي آخاريني نظرده توتاركن ياراتمالي ييق. مودئرن تحكييه نين اساس قايناغي غرب اولان يئرده اورادا گئدن تئرمينلرين قبولا آلينما پروسه سي بوتون دونيا ادبيياتلاريندا اؤرنك كيمي گؤتورولموشدور. بعضن تئرمين ائله اورادان گلميشدير. ميثال اولاراق هئچ كيم «رومان» سؤزجويونه يئرلي بير قارشيليق تاپما سيخينيسيندا دئييل. ائله همين مئتودا اساسلانساق كلاسيك نؤوعلريميزي «ناغيل» عونواني آلتدا يئكونلاشديرماق اولار. «خالق ناغيللاري»، «تمثيللر»، «حيكايتلر» و باشقالاري بوسيرادانديرلار. يعني هاميسي شيفاهيلييه و ديالئكتيكانين ضعيف گئتمه‌سي اؤنونده آچيق تخييوله دايانيرلار. «ناغيل» سؤزجويونون ده عربجه ده «نقل» سؤزجويوندن اولماسي بو مسله‌نين اينگلتره ده «Tale» سؤزجويونون نه درجه ده يئرينه اوتورا بيلمه قابيليتيني گؤستره بيلر. تحكييه سؤزجويو ايسه «Fiction» يئرينده اوتورمالي دير. مودئرن تحكييه ژانرلاري اؤز آدلاريلا تانيليرلار. « #رومان»، « #پووئست»، « #اوچرئك»، « #فئليئتون» و ان چوخ موناقيشه لي و ايمكاناتلي ژانر اولان « #حيكايه» ژانري. بونلار هاميسي مودئرن تحكييه ژانرلاري ديرلار. آمما «حيكايه» ژانري حاقدا نئچه ايضاحي گركلي سانيرام.بو ژانري «حيكايت» نؤوعونون مودئرنلشميشي كيمي ده قلمه وئرمك اولار. «رومان» سؤزجويونون ده «رومانس» سؤزجويونه بنزريشي همين فلسفه اساسيندا اولموشدور. يعني «حيكايت»، «حيكايه»يه چئوريلينجه مودئرنلشمه پروسه سيندن كئچمه لي دير. ايلك مودئرن تحكييه چي لر بو يازديقلاري و غربده «Short story» آدلانان ژانري «حيكايه» آدلانديرميشلار. هئچ بير كلاسيك متنده «حيكايه» محض بو فورمادا ايشله نيلمه ميشدير. البتته ايلك يازارلار او زامانين عرب اليفباسيندا يازديقلاري متنلرده فونونتيك قايدالاري نظرده توتولماديقلاري اوچون بو سؤزجويو «حكايه» فورموندا يازميشلار.
@dusharde
#آردی وار👇👇
#مصاحیبه (۱)
دانیشیغی آپاران:#افشین_شهبازی
👈 بو #دانیشیق اوزون اولدوغو اوچون، یوروجو اولماسین دئیه بؤلوم- بؤلوم پایلاشیلیر. دانیشیق ایلک دفعه #آناوطن قزئتینده، سونرا #مدرنیزمین_چاغداشلیغی کیابیندا، لاتینجه واریانتی ایسه باکیدا #کاسپی قزئتینده چاپ اولدو. امه‌یی کئچن هر کیمسه‌یه خصوصیله عزیز افشینه منتدارام.
ایلک اؤنجه #افشین_شهبازی دن:
✅ دونیا ادبیاتیندا مدرنلشمه گئدیشی چوخدان باشلایاراق، اوزون سوره ایریلی-خیردالی آخیملار یارادیقدان سونرا بعضی‌لری بو دؤنمین سونا وارماسینی، بعضی‌لری او جومله‌دن #یورگئن_هابئرماس هله اونون تاماملانماماسینی وورغولاییرلار. بو آرادا آذربایجان ادبیاتیندا اولان یارادیجیلیق، مدرنیزم قوراللاری ایله اویغون گلیب-گلمه‌مه‌سی دارتیشمالار دوغوران آنلار کیمی هله ده چؤزولمه‌سی گره‌کن مقاملاردان حساب اولونور. عینی حالدا ادبیاتیمیزین ژانرلاری او جومله‌دن شعر، نثر، تنقید و... موباحثه‌لی مقاملارا چئوریلمیشدیر. بو آرادا بیر سیرا یازارلاریمیز چاتیشمایان بعضی اؤنملی بوشلوقلاری سئزه‌رک بو حاقدا بوشلوقلاری دولدورماغا چالیشمیشلار. #همت_شهبازی ادبیاتیمیزدا بیر تنقیدچی کیمی تانینیر. اؤزو ده یورولمادان یالنیز و یالنیز یارادیجیلیقلا مشغول اولان بیر یازاریمیزدیر. بونو اونون چاپ ائتدییی کیتابلار دا گؤستریر. آشاغیدا اونونلا آپاردیغیمیز دانیشیغی اوخوجولارلا بؤلوشوروک:
#دانیشیق:
❎ #مدرن_ادبیات نئجه یاراندی؟ سیزجه بونون یارانماسیندا تاثیر قویان پارامئترلر نه‌لر اولموش؟ باشقا دئییمده #مدرن_ادبیات دئدیییمیز هانسی اؤزللیک‌لری داشیییر؟
↙️-هر شئی قاییدیر آوروپادا #رونئسانس و سونرادا #آیدینلانما (روشنگری) دؤنَمینه. عمومییت‌له مدرن سؤزو، یئنی و چاغداش آنلامیندا اولدوغونا گؤره، بیر دورومون دَییشیلمه‌سی و یا محو اولماسی و یئنی بیر دورومون یارانماسییلا ایلگیلی‌دیر. یعنی مدرن دئدیکده، اونون قارشی طرفی "سنت و یا گله‌نک"دیر. بعضی آشیری مدرنیست‌لره گؤره، "گله‌نک" بیر ییغینتی‌دیر. اونو قیراغا قویماق لازیم گلیر. بورادا بو سوال یارانیرکی: اگر "گله‌نه"یی دَب‌دن دوشموش ساییریقسا اوندا بوتون یارانان یئنی‌لیک‌لر، بیر زامان سوردوکدن سونرا داها دوغروسو دَبلشدیکدن سونرا "گله‌نه"یه چئوریلیر. یعنی هر بیر یئنی لیک اؤزلویونده "گله‌نکسل" اولور. کئچمیشه چئوریلیر.
بیر چوخلارینا گؤره " #مدرنیزم" ادبییاتلا باشلاییر. بو فیکیر، چوخدا یانلیش دئییل. توپلوملا ادبییات هر زامان قارشیلیقلی ایلگیده اولوبلار. بونلاردان هانسی تئز، هانسی گئج ویاخود هانسی باشقاسینا تأثیر بوراخمیش، قطعی سؤز دئمک اولماز. آنجاق دئمک اولارکی #مدرنیته دئدیکده، هر شئی‌دن قاباق فیکیر و اونون آردیندا یازیدا دَییشیکلیک یاراندی. دوشونجه‌ده دییشیکلیک یاراندیقدان سونرا، قاداغالار قیراغا قویولور و توپلوم گلیشمه‌یه طرف یؤنه‌لیر.
❎- بونون عیانی اؤرنک‌لرینی آذربایجان توپلوم و یا ادبییاتیندا گؤسترمک اولارمی؟
↙️-بیزده ده بئله اولموش. مثلن ایجتیماعی گلیشمه: تئکنولوژی، #صنایع‌لشمه یارانمادان قاباق، اونون دوشونجه‌سی میرزه فتحعلی #آخوندزاده ده یاراندی. آخوندزاده بیزیم " #آیدینلانما" دؤنَمیمیزین باشلانغیجی‌دیر. او یئنی‌لشمک اوچون یاخاسینی جیریردی. آخوندزاده‌نین دوشونجه‌سینده ادبی و ایجتیماعی گلیشمه‌نین یولو ایکی جیغیردان کئچیر: #بیلیم و #تنقید.
#آخوندزاده تک باشینا باتی آخیملارینین بیر نئچه‌سینی اؤزونده توپلاییر. بوتون بوشلوقلاری تانیییر. او، بو گونکو معنادا بوتون ایلکین‌لرین یارادیجیسی‌دیر: ایلک #ادبی_تنقید، ایلک یئنی اوسلوبدا #نثر یازان، ایلک #پوبلیسیت، ایلک #ضییالی، ایلک آدام‌دیرکی کلاسیک ادبیات‌دان اؤزونو قیریر. گؤردویو ایش‌لرده، ایره‌لی سوردویو دوشونجه‌لرده یالنیز و یالنیز عاغیل حاکیمدیر. یعنی مدرنیته‌نین ان اؤنملی فاکتورو. #اوسچولوغون (خردگرایی) تمل داشینی قویور. #آذربایجان انتئلئکتوال تاریخینده اونون کیمی ییغجام فیکیرلی ایکینجی بیر شخص تاپماق اولماز. گؤستردییی یولون آرخاسینجا، پیراتیک ایشلر ده گؤرور.
#آردی_وار
https://telegram.me/dusharge
دانیشیغی آپاران:#افشین_شهبازی
👈 بو #دانیشیق اوزون اولدوغو اوچون، یوروجو اولماسین دئیه بؤلوم- بؤلوم پایلاشیلیر. دانیشیق ایلک دفعه #آناوطن قزئتینده، سونرا #مدرنیزمین_چاغداشلیغی کیابیندا، لاتینجه واریانتی ایسه باکیدا #کاسپی قزئتینده چاپ اولدو. امه‌یی کئچن هر کیمسه‌یه خصوصیله عزیز افشینه منتدارام.
ایلک اؤنجه #افشین_شهبازی دن:
✅ دونیا ادبیاتیندا مدرنلشمه گئدیشی چوخدان باشلایاراق، اوزون سوره ایریلی-خیردالی آخیملار یارادیقدان سونرا بعضی‌لری بو دؤنمین سونا وارماسینی، بعضی‌لری او جومله‌دن #یورگئن_هابئرماس هله اونون تاماملانماماسینی وورغولاییرلار. بو آرادا آذربایجان ادبیاتیندا اولان یارادیجیلیق، مدرنیزم قوراللاری ایله اویغون گلیب-گلمه‌مه‌سی دارتیشمالار دوغوران آنلار کیمی هله ده چؤزولمه‌سی گره‌کن مقاملاردان حساب اولونور. عینی حالدا ادبیاتیمیزین ژانرلاری او جومله‌دن شعر، نثر، تنقید و... موباحثه‌لی مقاملارا چئوریلمیشدیر. بو آرادا بیر سیرا یازارلاریمیز چاتیشمایان بعضی اؤنملی بوشلوقلاری سئزه‌رک بو حاقدا بوشلوقلاری دولدورماغا چالیشمیشلار. #همت_شهبازی ادبیاتیمیزدا بیر تنقیدچی کیمی تانینیر. اؤزو ده یورولمادان یالنیز و یالنیز یارادیجیلیقلا مشغول اولان بیر یازاریمیزدیر. بونو اونون چاپ ائتدییی کیتابلار دا گؤستریر. آشاغیدا اونونلا آپاردیغیمیز دانیشیغی اوخوجولارلا بؤلوشوروک:
#دانیشیق:
❎ #مدرن_ادبیات نئجه یاراندی؟ سیزجه بونون یارانماسیندا تاثیر قویان پارامئترلر نه‌لر اولموش؟ باشقا دئییمده #مدرن_ادبیات دئدیییمیز هانسی اؤزللیک‌لری داشیییر؟
↙️-هر شئی قاییدیر آوروپادا #رونئسانس و سونرادا #آیدینلانما (روشنگری) دؤنَمینه. عمومییت‌له مدرن سؤزو، یئنی و چاغداش آنلامیندا اولدوغونا گؤره، بیر دورومون دَییشیلمه‌سی و یا محو اولماسی و یئنی بیر دورومون یارانماسییلا ایلگیلی‌دیر. یعنی مدرن دئدیکده، اونون قارشی طرفی "سنت و یا گله‌نک"دیر. بعضی آشیری مدرنیست‌لره گؤره، "گله‌نک" بیر ییغینتی‌دیر. اونو قیراغا قویماق لازیم گلیر. بورادا بو سوال یارانیرکی: اگر "گله‌نه"یی دَب‌دن دوشموش ساییریقسا اوندا بوتون یارانان یئنی‌لیک‌لر، بیر زامان سوردوکدن سونرا داها دوغروسو دَبلشدیکدن سونرا "گله‌نه"یه چئوریلیر. یعنی هر بیر یئنی لیک اؤزلویونده "گله‌نکسل" اولور. کئچمیشه چئوریلیر.
بیر چوخلارینا گؤره " #مدرنیزم" ادبییاتلا باشلاییر. بو فیکیر، چوخدا یانلیش دئییل. توپلوملا ادبییات هر زامان قارشیلیقلی ایلگیده اولوبلار. بونلاردان هانسی تئز، هانسی گئج ویاخود هانسی باشقاسینا تأثیر بوراخمیش، قطعی سؤز دئمک اولماز. آنجاق دئمک اولارکی #مدرنیته دئدیکده، هر شئی‌دن قاباق فیکیر و اونون آردیندا یازیدا دَییشیکلیک یاراندی. دوشونجه‌ده دییشیکلیک یاراندیقدان سونرا، قاداغالار قیراغا قویولور و توپلوم گلیشمه‌یه طرف یؤنه‌لیر.
❎- بونون عیانی اؤرنک‌لرینی آذربایجان توپلوم و یا ادبییاتیندا گؤسترمک اولارمی؟
↙️-بیزده ده بئله اولموش. مثلن ایجتیماعی گلیشمه: تئکنولوژی، #صنایع‌لشمه یارانمادان قاباق، اونون دوشونجه‌سی میرزه فتحعلی #آخوندزاده ده یاراندی. آخوندزاده بیزیم " #آیدینلانما" دؤنَمیمیزین باشلانغیجی‌دیر. او یئنی‌لشمک اوچون یاخاسینی جیریردی. آخوندزاده‌نین دوشونجه‌سینده ادبی و ایجتیماعی گلیشمه‌نین یولو ایکی جیغیردان کئچیر: #بیلیم و #تنقید.
#آخوندزاده تک باشینا باتی آخیملارینین بیر نئچه‌سینی اؤزونده توپلاییر. بوتون بوشلوقلاری تانیییر. او، بو گونکو معنادا بوتون ایلکین‌لرین یارادیجیسی‌دیر: ایلک #ادبی_تنقید، ایلک یئنی اوسلوبدا #نثر یازان، ایلک #پوبلیسیت، ایلک #ضییالی، ایلک آدام‌دیرکی کلاسیک ادبیات‌دان اؤزونو قیریر. گؤردویو ایش‌لرده، ایره‌لی سوردویو دوشونجه‌لرده یالنیز و یالنیز عاغیل حاکیمدیر. یعنی مدرنیته‌نین ان اؤنملی فاکتورو. #اوسچولوغون (خردگرایی) تمل داشینی قویور. #آذربایجان انتئلئکتوال تاریخینده اونون کیمی ییغجام فیکیرلی ایکینجی بیر شخص تاپماق اولماز. گؤستردییی یولون آرخاسینجا، پیراتیک ایشلر ده گؤرور.
#آردی_وار
https://telegram.me/dusharge
Telegram
@dusharge || همت شهبازی
@dusharge
کانالدا کی یازی‌لاری کانالین لینکینی وئرمک شرطی ایله پایلاشماق اولار.
اشتراک‌گذاری مطالب کانال به شرط ارائه لینک آن مجاز است.
کانالدا کی یازی‌لاری کانالین لینکینی وئرمک شرطی ایله پایلاشماق اولار.
اشتراک‌گذاری مطالب کانال به شرط ارائه لینک آن مجاز است.
@dusharge || همت شهبازی
4_182606298435551373.pdf
#حیدربابانین دراماتیک یؤن‌لری
#همت_شهبازی
#دراماتیک_ادبیاتین یارانما تاریخی، تحکیه ادبیاتیندان چوخ چوخ اوزاقلارا گئدیر. بو ژانرین هله ایلک جیددی قورامچیلاری (نظریه‌پرداز) یونان ادبیاتیندا ارسطویا قاییدیر. اونون درامادان دانیشماسی اونو گؤستریرکی اونون زامانیندا، درامانین وارلیغی بیر فئنومئن (پدیده) کیمی تثبیت‌لشمیش و ژانرین ایسته‌نیلن قدر یازیچی و فاناتلاری وار ایمیش. بو ژانر، اثردن اثره، یازاردان یازارا فرقلی یؤن‌لرده استفاده اولونسادا، اساس اؤزللیکلرله همیشه دیققت مرکزینده اولوبدور. یعنی صحنه دوزه‌لیشیندن و اونون توصیفیندن توتموش کاراکتئرلرین گئییم و ظاهیری گؤرونوش‌لرینه قدر استفاده اولونان ایلکه‌لر (پیرینسیپ‌لر) همیشه گؤزدن قاچیریلماز بیر فاکتورلار اولموشدور. ماراقلی‌دیرکی بو ژانرین گلیشمه‌سی ده شعرله باغلی‌دیر. #مدرن_دؤنم ادبیاتیندا، #پوئما ژانری یاراندیقدان سونرا، #درام ژانریندا اولان شعرسل‌لیک، اؤز یئرینی تحکیه‌چیلیکله دَییشدی. بونا گؤره دئمک اولارکی تحکیه ادبیاتی درام ژانری‌نین مدرن‌لشمیش بیر ژانری کیمی باغیمسیز (مستقل) بیر ژانرا چئوریله‌رک #حکایه، #رومان، #پیئس و باشقا #نثر ژانرلارینا بؤلوندو. پوئما ایسه، سوژئتلیک خطینی ایتیره‌رک داها چوخ تیپیک و شعرسل ایمگه‌لره (ایماژ) اوز گؤستردی.
«حیدربابایا سالام» اثری بو سوژئتلیک خطینی ایتیرن تیپیک درامانین تمثیلچیسی اولور. چونکو تحکیه‌چیلیک اوندا یوخدور. یاتیمینا (افقی) بیر جیزیقدا درامانین: صحنه آراییشینی، طبیعت دئکوراسیونونو، و شاقولی بیر جیزیقدا ایسه، تیپیک کاراکتئر و صورت‌لری و اونلارین چئوره‌سینده یارانان گله‌نکسل(سنتی) بیر توپلوم، عایله‌وی و گله‌نکسل ایلیشکی و دَب‌لرین و بونلاری ایفاده ائدن دیل و دئییم قورولوشونون بروزه چیخماسی‌نین شاهیدی اولوروق.
خاطیرلاماسینا هئچ بیر گرک اولمایاراق دئمه‌لییک کی اوستاد #شهریار، اثری یازدیقدا دراماتیک بیر اثر یاراتماق دوشونجه‌سینده اولماییبدیر. آنجاق مطالعه و تجروبه نتیجه‌سینده شاعیرین آلت بیلینجینده (ناخودٱگاه) یئرلشن بو ژانرین اؤزللیک‌لرینی نئچه ساحه‌ده سیرالاییب آراشدیرماق اولار:
۱) صحنه‌لشمه دئکوراسییاسی
۲) تیپیک کاراکتئر و صورت‌لر
هر بیر دراماتیک اثری حاضیرلاماق اوچون، اؤنجه‌دن اونون دئکورو حاقدا بیر اؤن‌کانتئکست (پیش‌زمینه، پیش‌متن) یارادیلیر. بو دئکورا اؤزونو متنه یاپیشدیریر و متن‌له اویغونلوغو قورونور. بعضن اؤن‌کانتئکست ایشیق و قارانلیق بیر تابلودا یارانیر. بعضن تام آچیق-آیدین، طبیعت تصویرلری یا دا اشیالارین دوزومو ایله پلانلاشیر. حیدربابایا سالام اثرینه باخدیقدا بعضن هر بیر بندینده هم دئکوراسییا هم ده متنین یئتکین‌لیینی گؤروروک. یعنی هم اؤن‌کانتئکست وار هم متن. بو مسئله حیدربابادا ایکی یؤنده اؤزونو گؤستریر: بیرینجی اؤن‌کانتئکست عمومیتله یاتیمینا (همنشینی، افقی) اوخدا (محور) و پارالئل (موازی) بیر جیزیقدا؛ ایکینجیسی ایسه، شاقولی (عمودی، جانشینی) اوخدا. بیرینجی عمومیتله هر نه‌یی اولدوغو کیمی گؤستریر. ایکینجیسی، بیرینجییه دایاناراق سون آنلاییشی قاپساییر. ائله اثرین بیرینجی بندینه باخسانیز بونو گؤره‌رسینیز:
حیدربابا ایلدیریم‌لار شاخاندا
سئل‌لر، سولار شاققیلداییب آخاندا
قیزلار اونا صف باغلاییب باخاندا
سلام اولسون شوکتیزه، ائلیزه
منیم ده بیر آدیم گلسین دیلیزه
(حیدربابایه سلام، بند ۱)
بندین ایلک اوچ مصراعینی، صحنه دئکوراسی کیمی تصوور ائتسه‌نیز سون ایکی مصراع کاراکتئرین صحنه‌یه داخیل اولوب و تاماشاچی ایله ایلگی قورماسی کیمی یوزولور. ایلک اوچ مصراع سانکی صحنه‌ده یئرلشدیریلمیش بیر تابلودور. بو تابلودا، ایلدیریملارین شاخماسی، سئل-سولارین آخماسی و تابلونون بیر بؤلومونده ده قیزلارین اونا صف باغلاییب باخماسینی گؤرورسونوز. پرده‌نی آچدیقدا، تاماشاچی صحنه‌ده یوخاریداکی تابلویو گؤرور و پرده آرخاسیندان کاراکتئرین صحنه و متنه داخیل اولماسینی گؤزله‌ییر. سون ایکی مصراعدا، کاراکتئر صحنه‌یه داخیل اولور و اؤز اویونونو اویناییر. کاراکتئر آکسیونا (عمل) داخیل اولور. دیالوقا کئچیر.
👇👇👇👇👇
یازی‌نین آردینی #ایشیق سایتیندان یا دا یوخاریدا کی #پی‌دی‌اف فایلیندان اوخویا بیلرسیز 👇👇👇
https://ishiq.net/m%C9%99qal%C9%99/13173/%D8%AD%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%DB%8C%D8%A4%D9%86%E2%80%8C%D9%84%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%AA-%D8%B4%D9%87.html
#همت_شهبازی
#دراماتیک_ادبیاتین یارانما تاریخی، تحکیه ادبیاتیندان چوخ چوخ اوزاقلارا گئدیر. بو ژانرین هله ایلک جیددی قورامچیلاری (نظریه‌پرداز) یونان ادبیاتیندا ارسطویا قاییدیر. اونون درامادان دانیشماسی اونو گؤستریرکی اونون زامانیندا، درامانین وارلیغی بیر فئنومئن (پدیده) کیمی تثبیت‌لشمیش و ژانرین ایسته‌نیلن قدر یازیچی و فاناتلاری وار ایمیش. بو ژانر، اثردن اثره، یازاردان یازارا فرقلی یؤن‌لرده استفاده اولونسادا، اساس اؤزللیکلرله همیشه دیققت مرکزینده اولوبدور. یعنی صحنه دوزه‌لیشیندن و اونون توصیفیندن توتموش کاراکتئرلرین گئییم و ظاهیری گؤرونوش‌لرینه قدر استفاده اولونان ایلکه‌لر (پیرینسیپ‌لر) همیشه گؤزدن قاچیریلماز بیر فاکتورلار اولموشدور. ماراقلی‌دیرکی بو ژانرین گلیشمه‌سی ده شعرله باغلی‌دیر. #مدرن_دؤنم ادبیاتیندا، #پوئما ژانری یاراندیقدان سونرا، #درام ژانریندا اولان شعرسل‌لیک، اؤز یئرینی تحکیه‌چیلیکله دَییشدی. بونا گؤره دئمک اولارکی تحکیه ادبیاتی درام ژانری‌نین مدرن‌لشمیش بیر ژانری کیمی باغیمسیز (مستقل) بیر ژانرا چئوریله‌رک #حکایه، #رومان، #پیئس و باشقا #نثر ژانرلارینا بؤلوندو. پوئما ایسه، سوژئتلیک خطینی ایتیره‌رک داها چوخ تیپیک و شعرسل ایمگه‌لره (ایماژ) اوز گؤستردی.
«حیدربابایا سالام» اثری بو سوژئتلیک خطینی ایتیرن تیپیک درامانین تمثیلچیسی اولور. چونکو تحکیه‌چیلیک اوندا یوخدور. یاتیمینا (افقی) بیر جیزیقدا درامانین: صحنه آراییشینی، طبیعت دئکوراسیونونو، و شاقولی بیر جیزیقدا ایسه، تیپیک کاراکتئر و صورت‌لری و اونلارین چئوره‌سینده یارانان گله‌نکسل(سنتی) بیر توپلوم، عایله‌وی و گله‌نکسل ایلیشکی و دَب‌لرین و بونلاری ایفاده ائدن دیل و دئییم قورولوشونون بروزه چیخماسی‌نین شاهیدی اولوروق.
خاطیرلاماسینا هئچ بیر گرک اولمایاراق دئمه‌لییک کی اوستاد #شهریار، اثری یازدیقدا دراماتیک بیر اثر یاراتماق دوشونجه‌سینده اولماییبدیر. آنجاق مطالعه و تجروبه نتیجه‌سینده شاعیرین آلت بیلینجینده (ناخودٱگاه) یئرلشن بو ژانرین اؤزللیک‌لرینی نئچه ساحه‌ده سیرالاییب آراشدیرماق اولار:
۱) صحنه‌لشمه دئکوراسییاسی
۲) تیپیک کاراکتئر و صورت‌لر
هر بیر دراماتیک اثری حاضیرلاماق اوچون، اؤنجه‌دن اونون دئکورو حاقدا بیر اؤن‌کانتئکست (پیش‌زمینه، پیش‌متن) یارادیلیر. بو دئکورا اؤزونو متنه یاپیشدیریر و متن‌له اویغونلوغو قورونور. بعضن اؤن‌کانتئکست ایشیق و قارانلیق بیر تابلودا یارانیر. بعضن تام آچیق-آیدین، طبیعت تصویرلری یا دا اشیالارین دوزومو ایله پلانلاشیر. حیدربابایا سالام اثرینه باخدیقدا بعضن هر بیر بندینده هم دئکوراسییا هم ده متنین یئتکین‌لیینی گؤروروک. یعنی هم اؤن‌کانتئکست وار هم متن. بو مسئله حیدربابادا ایکی یؤنده اؤزونو گؤستریر: بیرینجی اؤن‌کانتئکست عمومیتله یاتیمینا (همنشینی، افقی) اوخدا (محور) و پارالئل (موازی) بیر جیزیقدا؛ ایکینجیسی ایسه، شاقولی (عمودی، جانشینی) اوخدا. بیرینجی عمومیتله هر نه‌یی اولدوغو کیمی گؤستریر. ایکینجیسی، بیرینجییه دایاناراق سون آنلاییشی قاپساییر. ائله اثرین بیرینجی بندینه باخسانیز بونو گؤره‌رسینیز:
حیدربابا ایلدیریم‌لار شاخاندا
سئل‌لر، سولار شاققیلداییب آخاندا
قیزلار اونا صف باغلاییب باخاندا
سلام اولسون شوکتیزه، ائلیزه
منیم ده بیر آدیم گلسین دیلیزه
(حیدربابایه سلام، بند ۱)
بندین ایلک اوچ مصراعینی، صحنه دئکوراسی کیمی تصوور ائتسه‌نیز سون ایکی مصراع کاراکتئرین صحنه‌یه داخیل اولوب و تاماشاچی ایله ایلگی قورماسی کیمی یوزولور. ایلک اوچ مصراع سانکی صحنه‌ده یئرلشدیریلمیش بیر تابلودور. بو تابلودا، ایلدیریملارین شاخماسی، سئل-سولارین آخماسی و تابلونون بیر بؤلومونده ده قیزلارین اونا صف باغلاییب باخماسینی گؤرورسونوز. پرده‌نی آچدیقدا، تاماشاچی صحنه‌ده یوخاریداکی تابلویو گؤرور و پرده آرخاسیندان کاراکتئرین صحنه و متنه داخیل اولماسینی گؤزله‌ییر. سون ایکی مصراعدا، کاراکتئر صحنه‌یه داخیل اولور و اؤز اویونونو اویناییر. کاراکتئر آکسیونا (عمل) داخیل اولور. دیالوقا کئچیر.
👇👇👇👇👇
یازی‌نین آردینی #ایشیق سایتیندان یا دا یوخاریدا کی #پی‌دی‌اف فایلیندان اوخویا بیلرسیز 👇👇👇
https://ishiq.net/m%C9%99qal%C9%99/13173/%D8%AD%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%DB%8C%D8%A4%D9%86%E2%80%8C%D9%84%D8%B1%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%AA-%D8%B4%D9%87.html
#فرهنگ_کنایات|| #حسین_دلدار_بناب
✍️ #حسین_دلداربناب جنابلارینی تورکجه‌میزده کینایه‌لر سؤزلویونو ایشله‌مه‌میشدن اؤنجه‌دن تانییرام. ۱۳۷۱دن. اونونلا من #تبریز_دانشگاهیندا همکلاس اولموشام. او زامانلار داها چوخ #نثر (رومان، حکایه، تنقید و...) اوخویاردی. بونلارین کناریندا خاص بیر مسئله‌یه ده ماراقلی ایدی: #فتوت‌نامه‌لره. هئچ بیر کیمسه‌نین ماراغینی چکمه‌ین بیر موضوع اونون ماراغینی چکه‌رک بوتون فتوت‌نامه‌لری اوخوماغا باشلامیشدی.
اوزون مدت سونرا اونون #فرهنگ_کنایات کیتابی چیخاندا دا هئچ تعجب‌لنمه‌دیم. چونکی بیلیردیم او، هر زامان خاص بیر شئیین، اوزرینده ایشله‌نیلمه‌ین بیر شئیین آختاریشیندادیر. بیزیم هر ایکیمیزین اوستادلاریمیز اولان دکتر #منصور_ثروت و مرحوم دکتر #رضا_انزابی_نژاد بو ایشی فارس دیلینده یازدیقلاری فرهنگ کنایات کیتابیندا گؤرموشدولر. اونلار بو سؤزلری عمومیتله چاغداش فارس دیلینده یازیلان نثر اثرلری او جومله‌دن: #جمالزاده، #هدایت، #چوبک کیمی ناثیرلرین کیتابلارینا اساسلاناراق توپلامیشدیلار. دوستوم جناب دلدار ایسه #آنا_دیلیمیزده ایشلکده اولان کینایه‌لری توپلاییب آچیقلامیشدیر. ایشین نه قدر اهمیتلی اولماسینی یازارلیقلا مشغول اولانلار بیلرلر. بونون عیانی مثالی دوستوم جناب #شریف_مردی نین اونون حاقدا اولان یازیسی‌دیر.
حؤرمتله #همت_شهبازی
موغان - ۱۴۰۰/۴/۷
کنایه‌لره عاید مکتوب
«شریف مردی»
✍️ ایلک اؤنجه عزیز محققیمیز میرحسین دلداربناب جنابلارینا درین سایغیلاریمی بیلدیریب تشکور ائله‌ییرم. لاپ ائله بیرینجی برنامه‌دن ایندییه کیمی سؤزلرین، دئییم‌لرین و کینایه‌لرین هامیسینا دؤنه دؤنه قولاق آسمیشام، چوخلارینی هئچ ائشیتمه‌میشدیم، چوخلارینی ائشیتمیشدیم آنجاق آنلامینی بیلمیردیم یوخسا قوللانیمینی بیلمیردیم. هر حالدا بئله سؤزلر و دئییم‌لر بیزیم دیلیمیزین زنگین خزینه‌سینین بیر لایه‌سی اولاراق، قولانماغی، قوللانما باشاریسی، دانیشدیغیمیزین و بلکه ده یازیمیزین نئچه قاتلی، رنگلی اولدوغو و گئنیش معنادا ایفاده گوجوموزه یاردیم اولماسینا اینانیرام. ایشین نه درجه‌ده اهمیتلی اولدوغونا منیم دانیشماغیم هئچ ده گرک دَییل دیر. اوتوز ایل بیر ایشین اوغروندا زامان آییرماق ایسه، جناب دلدارین سؤزه، فرهنگه و اؤز آنا دیلینه نئجه اؤنم وئریب اوغروندا چالیشدیغینی گؤرسه‌دیر. بونلاردان واز کئچیرم. سؤز بعضی کلمه‌لره و بعضی حیطه‌لره مخصوص اولان کلمه‌لردن گئدیر. ایکی هفته بوندان قاباق دا بیر پارا سؤزلر دئمیشدیم آنجاق چالیشاجاغام داها ییغجام شکیلده نظریمی دئیم.
مساله‌یه نئچه یؤنلو گیریشمک اولار؛ آنجاق بوردا سؤز دیلیمیزده اولان بعضی دئییم‌لر و سؤزلردن گئتدییینه گؤره ائله من ده او آچیدان گیرمک ایسته‌ییرم. سؤز بو دیر: دیلیمیزده اولدوغو و بیزلرین ده بیلدیییمیز بعضی کلمه‌لری فرهنگی بیر دیسکورس یا گفتمان‌دا نئجه ایشله‌ده بیلریک یوخسا ایشله‌تمه‌یینه نجور باخا بیلریک؟
بیر: عرف، شرم، حیا و ادب، دئیه تانینان حیطه‌نین نسبی آنلامی وار؛ اؤلکه‌دن اؤلکه‌یه، فرهنگ‌دن فرهنگه بونلارین حیطه‌سی و تعریفی بوسبوتون فرقلی دیر.
ایکی: قُبح دئیه تانینان بیر قاورامین باغلی و سویوت تعریفی یوخ دیر. اینسان باشقاسینین یانیندا اؤزل یئرینی گؤرسه‌تمه‌یه یوخسا اوندان دانیشماغا قباحت دئیه بو ایشی گؤرمه‌سه ده، ائله همن قونودا بیر اوزمانین یانیندا چوخ راحات داورانیر. بئله ایسه دیسکورس یوخسا پارادایم دییشینجه هر شئی آلت اوست اولابیلر.
اوچ: اون هفته‌دیر، جناب دلدار بنابین اوتوز ایل امه‌یینه سایقی دویاراق گؤردویو ایشلردن بیر شِمّه‌سینی فرهنگی و ادبی بیر دیسکورس‌دا، اؤز ایسته‌ییمیزله قولاق آسیریق. قونو ایسه ائله ایلک باشدان بیلدیییمیز اینسان گؤوده‌سینه عایید اولان دئییم‌لر دیر.
اوسته دئدیییم سؤزلره باشقا نئچه سؤز داها آرتیریرام.
بیر: ویکتوریا دؤنمینه عایید اولان دب، عرف، دیسکورس و پارادایمی، جسارتلی دوشونورلر، چؤزولمز سانیلان چیزگیلری پوزاراق بشرین ساختا و أل‌آیاغا دولاشان سینیرلاری گئنیشله‌ندیریب، اونون اینسان گؤوده‌سی ایله باریشدیراراق چئشیتلی آلانلارا یول آچماغی باشاردیلار. بونلاردان بیری روانکاوی علمی‌دیر.
ایکی: ییرمینجی یوز ایلین فلسفه‌سینین تمل داشلاریندان اولان، اون دوققوزونجو یوز ایلین بوتون فلسفی باخیشینی قیراغا قویان، فردریش نیچه، اؤز فلسفه‌سینین بینوره‌سینی اینسان بدنینه قاییداراق قویدو. بدن ایسه بیر بوتون دیر.
اوچ: بیر شئییین آدی اولماسا، (یانی سؤزه گلمه‌سه... وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا) اوزرینده فیکیر یوروتمک یوخسا اونا گؤره دویقو پایلاشماق
@dusharge
آردی وار
✍️ #حسین_دلداربناب جنابلارینی تورکجه‌میزده کینایه‌لر سؤزلویونو ایشله‌مه‌میشدن اؤنجه‌دن تانییرام. ۱۳۷۱دن. اونونلا من #تبریز_دانشگاهیندا همکلاس اولموشام. او زامانلار داها چوخ #نثر (رومان، حکایه، تنقید و...) اوخویاردی. بونلارین کناریندا خاص بیر مسئله‌یه ده ماراقلی ایدی: #فتوت‌نامه‌لره. هئچ بیر کیمسه‌نین ماراغینی چکمه‌ین بیر موضوع اونون ماراغینی چکه‌رک بوتون فتوت‌نامه‌لری اوخوماغا باشلامیشدی.
اوزون مدت سونرا اونون #فرهنگ_کنایات کیتابی چیخاندا دا هئچ تعجب‌لنمه‌دیم. چونکی بیلیردیم او، هر زامان خاص بیر شئیین، اوزرینده ایشله‌نیلمه‌ین بیر شئیین آختاریشیندادیر. بیزیم هر ایکیمیزین اوستادلاریمیز اولان دکتر #منصور_ثروت و مرحوم دکتر #رضا_انزابی_نژاد بو ایشی فارس دیلینده یازدیقلاری فرهنگ کنایات کیتابیندا گؤرموشدولر. اونلار بو سؤزلری عمومیتله چاغداش فارس دیلینده یازیلان نثر اثرلری او جومله‌دن: #جمالزاده، #هدایت، #چوبک کیمی ناثیرلرین کیتابلارینا اساسلاناراق توپلامیشدیلار. دوستوم جناب دلدار ایسه #آنا_دیلیمیزده ایشلکده اولان کینایه‌لری توپلاییب آچیقلامیشدیر. ایشین نه قدر اهمیتلی اولماسینی یازارلیقلا مشغول اولانلار بیلرلر. بونون عیانی مثالی دوستوم جناب #شریف_مردی نین اونون حاقدا اولان یازیسی‌دیر.
حؤرمتله #همت_شهبازی
موغان - ۱۴۰۰/۴/۷
کنایه‌لره عاید مکتوب
«شریف مردی»
✍️ ایلک اؤنجه عزیز محققیمیز میرحسین دلداربناب جنابلارینا درین سایغیلاریمی بیلدیریب تشکور ائله‌ییرم. لاپ ائله بیرینجی برنامه‌دن ایندییه کیمی سؤزلرین، دئییم‌لرین و کینایه‌لرین هامیسینا دؤنه دؤنه قولاق آسمیشام، چوخلارینی هئچ ائشیتمه‌میشدیم، چوخلارینی ائشیتمیشدیم آنجاق آنلامینی بیلمیردیم یوخسا قوللانیمینی بیلمیردیم. هر حالدا بئله سؤزلر و دئییم‌لر بیزیم دیلیمیزین زنگین خزینه‌سینین بیر لایه‌سی اولاراق، قولانماغی، قوللانما باشاریسی، دانیشدیغیمیزین و بلکه ده یازیمیزین نئچه قاتلی، رنگلی اولدوغو و گئنیش معنادا ایفاده گوجوموزه یاردیم اولماسینا اینانیرام. ایشین نه درجه‌ده اهمیتلی اولدوغونا منیم دانیشماغیم هئچ ده گرک دَییل دیر. اوتوز ایل بیر ایشین اوغروندا زامان آییرماق ایسه، جناب دلدارین سؤزه، فرهنگه و اؤز آنا دیلینه نئجه اؤنم وئریب اوغروندا چالیشدیغینی گؤرسه‌دیر. بونلاردان واز کئچیرم. سؤز بعضی کلمه‌لره و بعضی حیطه‌لره مخصوص اولان کلمه‌لردن گئدیر. ایکی هفته بوندان قاباق دا بیر پارا سؤزلر دئمیشدیم آنجاق چالیشاجاغام داها ییغجام شکیلده نظریمی دئیم.
مساله‌یه نئچه یؤنلو گیریشمک اولار؛ آنجاق بوردا سؤز دیلیمیزده اولان بعضی دئییم‌لر و سؤزلردن گئتدییینه گؤره ائله من ده او آچیدان گیرمک ایسته‌ییرم. سؤز بو دیر: دیلیمیزده اولدوغو و بیزلرین ده بیلدیییمیز بعضی کلمه‌لری فرهنگی بیر دیسکورس یا گفتمان‌دا نئجه ایشله‌ده بیلریک یوخسا ایشله‌تمه‌یینه نجور باخا بیلریک؟
بیر: عرف، شرم، حیا و ادب، دئیه تانینان حیطه‌نین نسبی آنلامی وار؛ اؤلکه‌دن اؤلکه‌یه، فرهنگ‌دن فرهنگه بونلارین حیطه‌سی و تعریفی بوسبوتون فرقلی دیر.
ایکی: قُبح دئیه تانینان بیر قاورامین باغلی و سویوت تعریفی یوخ دیر. اینسان باشقاسینین یانیندا اؤزل یئرینی گؤرسه‌تمه‌یه یوخسا اوندان دانیشماغا قباحت دئیه بو ایشی گؤرمه‌سه ده، ائله همن قونودا بیر اوزمانین یانیندا چوخ راحات داورانیر. بئله ایسه دیسکورس یوخسا پارادایم دییشینجه هر شئی آلت اوست اولابیلر.
اوچ: اون هفته‌دیر، جناب دلدار بنابین اوتوز ایل امه‌یینه سایقی دویاراق گؤردویو ایشلردن بیر شِمّه‌سینی فرهنگی و ادبی بیر دیسکورس‌دا، اؤز ایسته‌ییمیزله قولاق آسیریق. قونو ایسه ائله ایلک باشدان بیلدیییمیز اینسان گؤوده‌سینه عایید اولان دئییم‌لر دیر.
اوسته دئدیییم سؤزلره باشقا نئچه سؤز داها آرتیریرام.
بیر: ویکتوریا دؤنمینه عایید اولان دب، عرف، دیسکورس و پارادایمی، جسارتلی دوشونورلر، چؤزولمز سانیلان چیزگیلری پوزاراق بشرین ساختا و أل‌آیاغا دولاشان سینیرلاری گئنیشله‌ندیریب، اونون اینسان گؤوده‌سی ایله باریشدیراراق چئشیتلی آلانلارا یول آچماغی باشاردیلار. بونلاردان بیری روانکاوی علمی‌دیر.
ایکی: ییرمینجی یوز ایلین فلسفه‌سینین تمل داشلاریندان اولان، اون دوققوزونجو یوز ایلین بوتون فلسفی باخیشینی قیراغا قویان، فردریش نیچه، اؤز فلسفه‌سینین بینوره‌سینی اینسان بدنینه قاییداراق قویدو. بدن ایسه بیر بوتون دیر.
اوچ: بیر شئییین آدی اولماسا، (یانی سؤزه گلمه‌سه... وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا) اوزرینده فیکیر یوروتمک یوخسا اونا گؤره دویقو پایلاشماق
@dusharge
آردی وار