@dusharge || همت شهبازی
287 subscribers
119 photos
2 videos
30 files
346 links
@dusharge
کانالدا کی یازی‌لاری کانالین لینکینی وئرمک شرطی ایله پایلاشماق اولار.
اشتراک‌گذاری مطالب کانال به شرط ارائه لینک آن مجاز است.
Download Telegram
مهاجرت و آذربایجان کیملییی
#همت_شهبازی

#مدرنیته‌ فردی‌لییی منیمسه میر. بونو و اجتماعی دوشونجه‌لری قاپسایان حاللارا قاپیلماسینی نظره آلاراق یئنی‌یئنی ایری توپلوملار یاراندی. بئله ‌کی اقتصادی، اجتماعی، اؤزللیکله #صنایع‌لشمه گئدیشی، انسانلاری کیچیک بیر محیطدن ایری محیطه کؤچ ائتمه‌سینه سبب اولدو. کندلر، کیچیک شهرجیک‌لر، بؤیوک شهرلره آخیندی. صنایعلشمه‌نین ییغجاملیغی و عمومیتله بؤیوک شهرلرده #اوداقلاشماسی (متمرکز) و باشقا یؤندن مدرنیته‌نین، اکینچی‌لیک و کندلی‌لرین یاشاییشینی گله‌نکسل (سنتی) بیر یاشام ساندیغی اوجباتیندان، کندلر بوشالیب شهرلره کؤچ ائتدیلر (بونو بیز ناصر منظوری‌نین « #قاراچوخا» رومانیندا گؤزل بیر بیچیمده گؤروروک).
شهرلره کؤچ ائتمکله بیز گله‌نکله مدرنیته آرایان دوشونجه‌لرین قارشی قارشییا دورماسینی دا گؤروروک. بو قارشیلیق ایسه، عمومیتله مدرنیته‌نین خئیرینه تاماملانیر. چونکی بو انسانلار او ساحه‌نی گؤردوکده و مدرنیته‌نین مادی گلیشمه‌سینی داددیقدان سونرا، داها او گله‌نکسل انسان اولمور (بورادا مدرنیته‌نین باشقا آلانی یعنی #اؤزگه‌لشمه (الیناسیون= ازخود بیگانگی) سورجی آرایا چیخیر).
بو او دئمکدیر کی انسانلار داها گله‌نکسل شرایطده یاشاماغی بَینمیر و یئنی باشقا بیر گله‌نکله یاشاماغا حاضیرلاشیر. بونا گؤره شهرلره آخین، «کؤچ=مهاجرت» مسئله‌سینی ایره‌لی سوردو. بو مسئله اؤزللیکله بیزیم یوردوموزدا، قاباریق بیچیمده گؤرونموشدو. #رضاشاه دؤوروندن اؤنجه بو آخین، آخارلی و گئدیب قاییدیشلا بیرگه بیر دورومو یاشاییردی. (حتتا دئمک اولار کی تبریزین #ولیعهدنشین اولدوغو اوچون باشقا ملت‌لرین آذربایجانا کؤچ ائده رک مسکونلاشمالاری نین دا شاهیدی اولوروق.) عمومیتله بو دؤنم آخینین مقصدی، #باکی و اورادا اولان #نئفت و ایری صنایع کارخانالاریندا ایشله‌مکله یاناشی «کؤچ» ائتدیک‌لرینی مسکونلاشماقلا عوض ائتمیردیلر. بئله کی اورایا گئدن اورادا قالمیردی. مؤسوم و فصیل‌لیک (موقتی) ایشلرینی گؤردوکدن سونرا اؤز یوردلارینا قاییدیردیلار.
ایلک دفعه رضاشاه دؤروندن باشلایاراق «کؤچ» مسئله‌سی اؤزونو مسکونلاشدیرماقلا گؤستریر. اقتصادی توپلومون ایری شهرلرده –اؤزللیکله تهراندا اوداقلاشماسی- اؤلکه‌میزده کی ایریلی-خیردالی توپلومون (هم تاجیر و هم ده ساده ایشچی و کندلی‌لری) کؤچ ائتمه‌سینه گتیریب چیخاردی. بو آخین ایسه، اوداقلاشما و مسکونلاشما ایله سونوجلاندی. رضاشاه دؤرونده، تاجیرلرین ایری شهرلره کؤچ ائتمه‌سی، سونرا #محمدرضاشاه دؤنمینده چوخلو کندلی و ایشچی‌لرین کؤچمه‌سی چوخ یئیین اولموشدور. #انقلابدان سونرا کی دؤنمده، ایران-عراق ساواشی بو کؤچ ائتمه‌نین آردی آز زاماندا سنگیدی. چونکی ساواشدا عمومیتله، بؤیوک شهرلر بومباردمان اولوردو. بونا گؤره هامی کیچیک شهرلرده سیغیناجاق تاپیردیلار. «کؤچ» آخینی‌نین قارشیسی آلیندی آز مدتده.
آنجاق ساواشدان درحال سونرا، ایری بیر کؤچ آخینی باشلادی. بو کؤچ، عمومیتله تاجیرلرین یوخ، کندلی و کیچیک شهرلرده ایش‌سیز اولانلارین و بؤیوک شهرلرده ایش تاپماق اوچون سیغیناجاق آختاران ایشچی‌لرین آخینی و کؤچ ائتمه‌سیدیر. بو آخین دا ائله، اوداقلاشیب مسکونلاشما ایله سونوجلاندی. مسکونلاشما عمومیتله تهرانین قیراق (حاشیه)، #گئجه_قوندو، محیطینده نئجه دئیرلر شهرین «گونئی» بؤلومونده اولموشدور.

بو ایکی کؤچ آخینی زامانیندا، ایکی فرقلی مدنیتین قارشی قارشییا دورماسینی گؤروروک: بیرینجی کؤچ ده: قارشی قارشییا دورما تاجیرلر و عمومیتله ساوادلی انسانلارین قارشی قارشییا دورماسی ایدی. بونا گؤره ده، قارشی دورما ایلک دفعه اؤزونو، بیر سیاسی-اجتماعی قورولوش بیچیمینده « #آذربایجان_دموکرات_فرقه‌سی»نین قوردوغو «آذربایجان خودمختار اؤلکه‌سینده» اؤزونو گؤستردی.
ایکینجی کؤچ ده ایسه، ایش‌سیز آداملار یالنیز ایش تاپماق اوچون سیغیناجاق آختاریر و بونا گؤره ده، باشی باشقا شئی‌لره قاریشمیر. دوغرودور بورادا یوخاریدا دئدییمیز ایکی فرقلی مدنیتین قارشی دورماسی واردیر. آنجاق بو آخیندا، یاشاییش مسئله‌سی اونلار اوچون باشقا شئی‌لردن داها اؤنملی ایدی.
دئمه‌لییک کی: هر ایکی آخیندا، مدرنیته‌نین اساس اؤزللییندن اولان «اؤزگه‌لشمه» سورجی اولدوقجا کسکین بیچیمده اؤزونو گؤستریر. ایلک آخینین اول‌لرینده (رضاشاه دؤنمینده) دئمک اولار کی اؤزگه لشمه ایله یوخ، اؤز کؤکونو قورویان بیر توپلوملا توشلاشیریق. بو آخیندا، عمومیتله کوتله‌لر اؤز منلیک و کیملیینی قورویور. یالنیز بو دؤورده، کیملیینی ایتیرن‌لر، بعضی یئرلی اولان آدینی #آیدین (ضیالی) قویان بعضی اوزدن ایراق یالتاقلار اولور. بونلارین قارشیسیندا اصیل آیدینلار دا وار ایدی کی، اؤز کیملیینی قوروماق اوچون مبارزه آپاریردیلار ( #پیشه_وری کیمی).

ایکینجی آخین (ایش‌سیزلر آخینی) و انقلابدان سونرا کی آخین، عمومیتله معیشتی بیر آخین اولدوغوندان اؤزونو ایتیره‌رک
@dusharge
#مصاحیبه (۱)
دانیشیغی آپاران:#افشین_شهبازی

👈 بو #دانیشیق اوزون اولدوغو اوچون، یوروجو اولماسین دئیه بؤلوم- بؤلوم پایلاشیلیر. دانیشیق ایلک دفعه #آناوطن قزئتینده، سونرا #مدرنیزمین_چاغداشلیغی کیابیندا، لاتینجه واریانتی ایسه باکیدا #کاسپی قزئتینده چاپ اولدو. امه‌یی کئچن هر کیمسه‌یه خصوصیله عزیز افشینه منتدارام.

ایلک اؤنجه #افشین_شهبازی‌ دن:

دونیا ادبیاتیندا مدرنلشمه گئدیشی چوخدان باشلایاراق، اوزون سوره ایریلی-خیردالی آخیملار یارادیقدان سونرا بعضی‌لری بو دؤنمین سونا وارماسینی، بعضی‌لری او جومله‌دن #یورگئن_هابئرماس هله اونون تاماملانماماسینی وورغولاییرلار. بو آرادا آذربایجان ادبیاتیندا اولان یارادیجیلیق، مدرنیزم قوراللاری ایله اویغون گلیب-گلمه‌مه‌سی دارتیشمالار دوغوران آنلار کیمی هله ده چؤزولمه‌سی گره‌کن مقاملاردان حساب اولونور. عینی حالدا ادبیاتیمیزین ژانرلاری او جومله‌دن شعر، نثر، تنقید و... موباحثه‌لی مقاملارا چئوریلمیشدیر. بو آرادا بیر سیرا یازارلاریمیز چاتیشمایان بعضی اؤنملی بوشلوقلاری سئزه‌رک بو حاقدا بوشلوقلاری دولدورماغا چالیشمیشلار. #همت_شهبازی ادبیاتیمیزدا بیر تنقیدچی کیمی تانینیر. اؤزو ده یورولمادان یالنیز و یالنیز یارادیجیلیقلا مشغول اولان بیر یازاریمیزدیر. بونو اونون چاپ ائتدییی کیتابلار دا گؤستریر. آشاغیدا اونونلا آپاردیغیمیز دانیشیغی اوخوجولارلا بؤلوشوروک:

#دانیشیق:


#مدرن_ادبیات نئجه یاراندی؟ سیزجه بونون یارانماسیندا تاثیر قویان پارامئترلر نه‌لر اولموش؟ باشقا دئییمده #مدرن_ادبیات دئدیییمیز هانسی اؤزللیک‌لری داشیییر؟

↙️-هر شئی قاییدیر آوروپادا #رونئسانس و سونرادا #آیدینلانما (روشنگری) دؤنَمینه. عمومییت‌له مدرن سؤزو، یئنی و چاغداش آنلامیندا اولدوغونا گؤره، بیر دورومون دَییشیلمه‌سی و یا محو اولماسی و یئنی بیر دورومون یارانماسییلا ایلگیلی‌دیر. یعنی مدرن دئدیکده، اونون قارشی طرفی "سنت و یا گله‌نک"دیر. بعضی آشیری مدرنیست‌لره گؤره، "گله‌نک" بیر ییغینتی‌دیر. اونو قیراغا قویماق لازیم گلیر. بورادا بو سوال یارانیرکی: اگر "گله‌نه"یی دَب‌دن دوشموش ساییریقسا اوندا بوتون یارانان یئنی‌لیک‌لر، بیر زامان سوردوکدن سونرا داها دوغروسو دَبلشدیکدن سونرا "گله‌نه"یه چئوریلیر. یعنی هر بیر یئنی لیک اؤزلویونده "گله‌نکسل" اولور. کئچمیشه چئوریلیر.
بیر چوخلارینا گؤره " #مدرنیزم" ادبییاتلا باشلاییر. بو فیکیر، چوخدا یانلیش دئییل. توپلوملا ادبییات هر زامان قارشیلیقلی ایلگیده اولوبلار. بونلاردان هانسی تئز، هانسی گئج ویاخود هانسی باشقاسینا تأثیر بوراخمیش، قطعی سؤز دئمک اولماز. آنجاق دئمک اولارکی #مدرنیته دئدیکده، هر شئی‌دن قاباق فیکیر و اونون آردیندا یازیدا دَییشیکلیک یاراندی. دوشونجه‌ده دییشیکلیک یاراندیقدان سونرا، قاداغالار قیراغا قویولور و توپلوم گلیشمه‌یه طرف یؤنه‌لیر.

- بونون عیانی اؤرنک‌لرینی آذربایجان توپلوم و یا ادبییاتیندا گؤسترمک اولارمی؟

↙️-بیزده‌ ده بئله اولموش. مثلن ایجتیماعی گلیشمه: تئکنولوژی، #صنایع‌لشمه یارانمادان قاباق، اونون دوشونجه‌سی میرزه فتحعلی #آخوندزاده ده یاراندی. آخوندزاده بیزیم " #آیدینلانما" دؤنَمیمیزین باشلانغیجی‌دیر. او یئنی‌لشمک اوچون یاخاسینی جیریردی. آخوندزاده‌نین دوشونجه‌سینده ادبی و ایجتیماعی گلیشمه‌نین یولو ایکی جیغیردان کئچیر: #بیلیم و #تنقید.
#آخوندزاده تک باشینا باتی آخیملارینین بیر نئچه‌سینی اؤزونده توپلاییر. بوتون بوشلوقلاری تانیییر. او، بو گونکو معنادا بوتون ایلکین‌لرین یارادیجیسی‌دیر: ایلک #ادبی_تنقید، ایلک یئنی اوسلوبدا #نثر یازان، ایلک #پوبلیسیت، ایلک #ضییالی، ایلک آدام‌دیرکی کلاسیک ادبیات‌دان اؤزونو قیریر. گؤردویو ایش‌لرده، ایره‌لی سوردویو دوشونجه‌لرده یالنیز و یالنیز عاغیل حاکیم‌دیر. یعنی مدرنیته‌نین ان اؤنملی فاکتورو. #اوسچولوغون (خردگرایی) تمل داشینی قویور. #آذربایجان انتئلئکتوال تاریخینده اونون کیمی ییغجام فیکیرلی ایکینجی بیر شخص تاپماق اولماز. گؤستردییی یولون آرخاسینجا، پیراتیک ایشلر ده گؤرور.

#آردی_وار

https://telegram.me/dusharge