@dusharge || همت شهبازی
287 subscribers
119 photos
2 videos
30 files
346 links
@dusharge
کانالدا کی یازی‌لاری کانالین لینکینی وئرمک شرطی ایله پایلاشماق اولار.
اشتراک‌گذاری مطالب کانال به شرط ارائه لینک آن مجاز است.
Download Telegram
#فرهنگ_کنایات|| #حسین_دلدار_بناب

✍️ #حسین_دلداربناب جنابلارینی تورکجه‌میزده کینایه‌لر سؤزلویونو ایشله‌مه‌میشدن اؤنجه‌دن تانییرام. ۱۳۷۱دن. اونونلا من #تبریز_دانشگاهیندا همکلاس اولموشام. او زامانلار داها چوخ #نثر (رومان، حکایه، تنقید و..‌.) اوخویاردی. بونلارین کناریندا خاص بیر مسئله‌یه ده ماراقلی ایدی: #فتوت‌نامه‌لره. هئچ بیر کیمسه‌نین ماراغینی چکمه‌ین بیر موضوع اونون ماراغینی چکه‌رک بوتون فتوت‌نامه‌لری اوخوماغا باشلامیشدی.
اوزون مدت سونرا اونون #فرهنگ_کنایات کیتابی چیخاندا دا هئچ تعجب‌لنمه‌دیم. چونکی بیلیردیم او، هر زامان خاص بیر شئیین، اوزرینده ایشله‌نیلمه‌ین بیر شئیین آختاریشیندادیر‌. بیزیم هر ایکیمیزین اوستادلاریمیز اولان دکتر #منصور_ثروت و مرحوم دکتر #رضا_انزابی_نژاد بو ایشی فارس دیلینده یازدیقلاری فرهنگ کنایات کیتابیندا گؤرموشدولر. اونلار بو سؤزلری عمومیتله چاغداش فارس دیلینده یازیلان نثر اثرلری او جومله‌دن: #جمالزاده، #هدایت، #چوبک کیمی ناثیرلرین کیتابلارینا اساسلاناراق توپلامیشدیلار. دوستوم جناب دلدار ایسه #آنا_دیلیمیزده ایشلکده اولان کینایه‌لری توپلاییب آچیقلامیشدیر. ایشین نه قدر اهمیتلی اولماسینی یازارلیقلا مشغول اولانلار بیلرلر. بونون عیانی مثالی دوستوم جناب #شریف_مردی نین اونون حاقدا اولان یازیسی‌دیر.

حؤرمتله #همت_شهبازی‌
موغان - ۱۴۰۰/۴/۷


کنایه‌لره عاید مکتوب
«شریف مردی»

✍️ ایلک اؤنجه عزیز محققیمیز میرحسین دلداربناب جنابلارینا درین سایغیلاریمی بیلدیریب تشکور ائله‌ییرم. لاپ ائله بیرینجی برنامه‌دن ایندییه کیمی سؤزلرین، دئییم‌لرین و کینایه‌لرین هامیسینا دؤنه دؤنه قولاق آسمیشام، چوخلارینی هئچ ائشیتمه‌میشدیم، چوخلارینی ائشیتمیشدیم آنجاق آنلامینی بیلمیردیم یوخسا قوللانیمینی بیلمیردیم. هر حالدا بئله سؤزلر و دئییم‌لر بیزیم دیلیمیزین زنگین خزینه‌سینین بیر لایه‌سی اولاراق، قولانماغی، قوللانما باشاریسی، دانیشدیغیمیزین و بلکه ده یازیمیزین نئچه قاتلی، رنگلی اولدوغو و گئنیش معنادا ایفاده گوجوموزه یاردیم اولماسینا اینانیرام. ایشین نه درجه‌ده اهمیت‌لی اولدوغونا منیم دانیشماغیم هئچ ده گرک دَییل دیر. اوتوز ایل بیر ایشین اوغروندا زامان آییرماق ایسه، جناب دلدارین سؤزه، فرهنگه و اؤز آنا دیلینه نئجه اؤنم وئریب اوغروندا چالیشدیغینی گؤرسه‌دیر. بونلاردان واز کئچیرم. سؤز بعضی کلمه‌لره و بعضی حیطه‌لره مخصوص اولان کلمه‌لردن گئدیر. ایکی هفته بوندان قاباق دا بیر پارا سؤزلر دئمیشدیم آنجاق چالیشاجاغام داها ییغجام شکیلده نظریمی دئیم.
مساله‌یه نئچه یؤنلو گیریشمک اولار؛ آنجاق بوردا سؤز دیلیمیزده اولان بعضی دئییم‌لر و سؤزلردن گئتدییینه گؤره ائله من ده او آچیدان گیرمک ایسته‌ییرم. سؤز بو دیر: دیلیمیزده اولدوغو و بیزلرین ده بیلدیییمیز بعضی کلمه‌لری فرهنگی بیر دیسکورس یا گفتمان‌دا نئجه ایشله‌ده بیلریک یوخسا ایشله‌تمه‌یینه نجور باخا بیلریک؟
بیر: عرف، شرم، حیا و ادب، دئیه تانینان حیطه‌نین نسبی آنلامی وار؛ اؤلکه‌دن اؤلکه‌یه، فرهنگ‌دن فرهنگه بونلارین حیطه‌سی و تعریفی بوسبوتون فرقلی دیر.
ایکی: قُبح دئیه تانینان بیر قاورامین باغلی و سویوت تعریفی یوخ دیر. اینسان باشقاسینین یانیندا اؤزل یئرینی گؤرسه‌تمه‌یه یوخسا اوندان دانیشماغا قباحت دئیه بو ایشی گؤرمه‌سه ده، ائله همن قونودا بیر اوزمانین یانیندا چوخ راحات داورانیر. بئله ایسه دیسکورس یوخسا پارادایم دییشینجه هر شئی آلت اوست اولابیلر.
اوچ: اون هفته‌دیر، جناب دلدار بنابین اوتوز ایل امه‌یینه سایقی دویاراق گؤردویو ایشلردن بیر شِمّه‌سینی فرهنگی و ادبی بیر دیسکورس‌دا، اؤز ایسته‌ییمیزله قولاق آسیریق. قونو ایسه ائله ایلک باشدان بیلدیییمیز اینسان گؤوده‌سینه عایید اولان دئییم‌لر دیر.
اوسته دئدیییم سؤزلره باشقا نئچه سؤز داها آرتیریرام.
بیر: ویکتوریا دؤنمینه عایید اولان دب، عرف، دیسکورس و پارادایمی، جسارتلی دوشونورلر، چؤزولمز سانیلان چیزگیلری پوزاراق بشرین ساختا و أل‌آیاغا دولاشان سینیرلاری گئنیشله‌ندیریب، اونون اینسان گؤوده‌سی ایله باریشدیراراق چئشیتلی آلانلارا یول آچماغی باشاردیلار. بونلاردان بیری روانکاوی علمی‌دیر.
ایکی: ییرمینجی یوز ایلین فلسفه‌سینین تمل داشلاریندان اولان، اون دوققوزونجو یوز ایلین بوتون فلسفی باخیشینی قیراغا قویان، فردریش نیچه، اؤز فلسفه‌سینین بینوره‌سینی اینسان بدنینه قاییداراق قویدو. بدن ایسه بیر بوتون دیر.
اوچ: بیر شئییین آدی اولماسا، (یانی سؤزه گلمه‌سه... وَعَلَّمَ آدَمَ الْأَسْمَاءَ كُلَّهَا) اوزرینده فیکیر یوروتمک یوخسا اونا گؤره دویقو پایلاشماق
@dusharge
آردی وار
اولاناقسیزدیر.
بونلار دا گئنل سؤزلردیر. ایندی گلک جناب دلدارین گؤردویو ایشه: جناب دلدار اؤز ایشینی گؤروب؛ ایندی بوردا بیز بعضی قیسملرینی ائشیدک یوخسا ائشیتمه‌یک. نه ایسه سؤز اینسان گؤوده‌سیندن گئدیرسه، اوسته دئدیییم سؤزلره قاییداراق هانسی منطق اوزره بعضی عضولاری ائشیدک بعضیلرینی ائشیتمه‌یک؟ ایش دیلخوشلوق یوخسا بیر یئره ییغیشیب بیر شئیلر دینله‌مک ایسه او باشقا. آنجاق وار اولان سؤز، کلمه، قاورام، و دئییمی ادبیات و فرهنگ‌دن، هئچ بهانه ایله سیله بیلمریک. ایندی او بهانه سانسور یوخسا حیا اولسون.
ایکینجی مساله، اویاری مساله‌سی‌دیر. هر فیلم، دانیشیق یوخسا مقاله، گئنل اولاراق بیر اورون، ایلک باشلانیشیندا محتوایا گؤره بعضی اویاریلاری مخاطبینه وئریر؛ بئله ایسه مخاطب اؤز شخصی توتومونا گؤره او محصولون ایزله‌مه‌یینه اؤزو بیر قرارا گلمه‌لی‌دیر. بوردا ایسه جناب دلدار سؤزلرینین باشلانیشیندا، یازیلی و سؤزلو اویاریلاری وئریب سونرا باشلاییر. عقل، منطق و دئموکراتیک داورانیش، باشقا کیمسه‌نین یئرینه تصمیم توتماغی ساوونمور.
سؤزو چوخ اوزاتماییم: بعضن بو، جناب دلدار بویوردوغو کیمی، آرگو سؤزلرین اوقدر ایفاده گوجو یوخاری دیر و طنز یؤنو گوجلو دیر، هر سؤزون آرخاسیندا بلکه دئیه بیلمه‌یه‌جه‌ییمیز مینلر سؤزو ساخلاییر. ائشیتدیکجه ایسه شاققا چکیب گولوروک. فرهنگ یالنیز گول و بولبول ایله دئییل، بوتون بیلدیییمز سؤزلرین قاتقیسی ایله یارانیر. اؤز بدنیمیزله داها صمیمی اولالیم.

https://telegram.me/dusharge
نسیل‌لرین چورومه‌سی || همت شهبازی
@dusharge

✍️ یازیچی #اکبر_رضاپور جنابلاریندان ایندییه‌دک #آداملارا_نه_گلیب؟ و #ائلدن_آلاهی ایکی #حکایه توپلوسو اوخوموشام.

«آداملارا نه گلیب؟» حکایه‌سی اوچ بؤلومده آردیجیل اولاراق خطی بیر زاماندا سؤیله‌نیلیر: «باشلانیش، قاریشینتی‌لیقلار، قورتولوش».

یئددی نسلی بو اوچ بؤلومده یئرلشدیرن بیر تحکیه‌ده زامانین هاردان باشلاندیغی بللی دئییل. آنجاق یئددی آرخا گئرییه قاییداراق تحکیه‌چی یئددینجی آرخا اولاراق بو گونده یاشاییر. بونو، بیز تحکیه‌ده گئدن بوگونون اشیالاریندان و حکایه‌نین سوژئت‌لریندن بیلیریک.
ایکی ائپیزود واسیطه‌سی ایله تحکیه‌چی‌نین یئددی آرخادان گلمه‌سینی و اونون کئچمیش نسیلدن یادگار قالان چوخ‌آروادلی و بعضا ده شور گؤز بیر نسیل اولدوقلاری اوخوجویا آشیلانیر. نسلین یئددینجی آرخاسینا چاتدیقدا ایسه ائپئدئمیایا چئوریلن باشقا بیر خسته‌لیک یعنی اؤزونو اؤلدورمک و انتحار دا بو طایفانی آلیر.
نسیل‌لر چورویوب آرادان گئتمه مسئله‌سینه اؤرنک اوچون #ویلیام_فاکنئرین «غضب و فریاد»، #عباس_معروفی نین «اؤلولر سیمفونیاسی» اثرلرینده ده توش گلیریک. آنجاق بو حکایه‌ده ایچ ایچه کئچن عینی خاصیت‌لر نسیل‌لر ده تکرار اولونان عینی خاراکتئر کیمی اؤزونو گؤستریر. یئددی نسیل و اونلارین بیر بیریندن هئچ فرقلنمه‌ین جهت‌لری‌. سانکی هامیسی عینی آدام، عینی دؤور، عینی حیاتی سورموش‌لر.

✍️ «ائلدن آلاهی» حکایه‌سینده باش اوبراز، ائپئدئمیایا چئوریلمیش بیر تحصیل مئتودو خسته‌لییی و بو مئتودون قورو و استانداردلاشاراق (کلیشه‌ای، شابلون) یئرسیز یایغین‌لاشماسی‌نین علیهینه چیخیر. بو یولدا اؤزونو بئزمیش کیمی گؤرن اوبراز سونوندا دا بو شابلونلاشمیش چئوره‌نین خسته دوشونجه‌سینه مطیع اولاراق اؤزونو ده اونلارین ایچینده تجروبه ائدیر.

ایندی یازارین اوچونجو اثری #نه_بیلیم آدیندا بیر #رومان اولاجاقدیر. گؤره‌سن بو اثرینده بیزه نه‌لر وئره‌جک؟ بونو بیلمک اوچون اثرین یولونو گؤزله‌ییریک.

اثری اؤنجه‌دن آلماق ایسته‌ین‌لر آشاغیداکی صفحه‌یه باخسین‌لار 👇

https://www.instagram.com/p/CQ8qw0iABP3/?utm_medium=copy_link
ثانیه‌های مه‌آلود
ترجمه از: #رامیز_تای‌نور


آن هنگام که در تنهایی‌ام
نوازش بادهای سبز را احساس می‌کنم
صدای علف‌های درونم را می‌شنوم
که دهان‌ باز کرده‌اند به سوی آسمان.

چه‌گونه بنگرم
پیچ‌و‌تاب‌های رود را
-هنگامی که به آبشار می‌رسد-
هنگامی که عطر لحظه‌هایم
رد پاهایم را می‌لیسند؟!

فریب‌ام می‌دهند چشمک‌پرانی ستاره‌ها،
مگر می‌توان رها شد
از افسون سمفونی ثانیه‌های مِه‌آلود؟!

تا من این برگ‌های سرگردان را گِرد هم می‌آورم
بادهای مِه‌آلود همه را با خود خواهند برد؛
آن هنگام که گیسوان تپه‌های سبز را می‌بافم
رسوب خواهم کرد در دل دره‌های بی‌گذر؛
من و
این آینه‌ی درخشان بی‌شکل و قواره‌ام
زنگار خواهیم بست در دل شب.


##
@dusharge

چنلی ثانیه‌لر
همت شهبازی


ياشيل يئللرين سيغاليني دوياندا يالنيزليغيمدا ؛
ايچيمين آلاقلاري‌نين سسيني ائشيديرم :
آغيز آچيبدير
گؤيون پنجره‌سينه.
نئجه باخيم
چايين قيوريمينا
ـ شلاله‌يه يئتن زامان ـ
لحظه‌لريمين قوْخوسو
ايزلريمي يالاياندا .
اولدوزلارين قاش‌ـ گؤز آتماسي آلدادير مني .
چنلي ثانيه‌لرين
سيمفونيا‌سي‌نين وورغوسوندان چيخماق اولارمي هئچ ؟
من
بو گيج يارپاقلاري تووپلاياناجاق،
دومانلي يئللر هاميسيني اوغورلاياجاق.
ياشيل تپه‌نين ساچلاريني
هؤرن زامان
كئچيدسيز دره‌لره هوپاجاغام.
من
و بو بيچيم‌سيز پارلاق گوزگوم
گئجه‌نين قارنيندا پاس باغلاياجاغيق .

1373

#ترجمه اوچون سئویملی دوستوم #رامیز_تای‌نور جنابلاریندان تشکر ائدیرم.

👇👇👇🌿🌱

https://ishiq.net/?p=29141
🌿 ۲۲ ایول (ژوئیه = تیر آیی‌نین ۳۱ده) ۱۸۷۵ ده #اکینچی قزئتی ایلک آنا دیللی قزئت اولاراق نشر اولور


✍️ #آذربایجان‌ آیدینلانما دؤورونون ایلکینده‌ فتحعلی آخوندزاده‌نی، اورتاسیندا « #اکینچی»لری، سونوندا ایسه «ملانصرالدین»چی‌لری گؤروروک. بونلار آنا دیللی یازان نماینده‌لردیر. بوگروپلاشمانی دؤورون معین ائدیجی شخص و یا آخیملاری ایله آدلاندیرماق او معنادا دئییل کی بونلاردان سونرا، باشقالاری‌نین تاثیری اولمامیشدیر. بونلارین ایچینده معین آیدین‌لاری دا یئرلشدیرمک اولار. اونلارین بعضی‌لرینه اشاره ائدیرم: آخوندزاده‌ گروپو آذربایجان آیدینلانماسی‌نین ایلکین گروپو اولاراق عباسقلی باکیخانوف، قاسیم‌بی ذاکیر، ایکینجی یعنی «اکینچی»‌لر گروپونا حسن‌بی زردابی، سیدعظیم شیروانی، محمدباقر خلخالی، و اوچونجو یعنی ملانصرالدین‌چی‌لر گروپونا جلیل محمدقلیزاده، میرزه‌علی‌اکبر صابر، معجز شبستری و... داخیل ائتمک اولار. بونلارین ایچریسینه فارس دیلینده یازان آیدینلاریمیزی او جومله‌دن: زین‌العابدین مراغه‌ای، طالبوف تبریزی و باشقالارینی دا ایسته‌سک آرتیراق، آیدینلانمانین سون دورومونا آرتیرماق اولار. بونلاردان ایلک و سونونجولار، داها چوخ کولتورل و انتئلئکتوال دوشونجه‌یه اوستونلوک وئریرلر. اورتادا قالانلار ایسه، داها چوخ صنایع‌لشمه و اقتصادی حرکت‌لره. بونلاری اثرلریندن ده سئزمک اولار: اکینچی‌لر عمومیتله فابریکالار حاقدا، تجاری علاقه‌لر و اقتصادی آلوئرچیلیکله ماراقلانیرلار. حتتا بعضا تعلیم تربیه حاقدا یازدیقدا دا، بو استقامتی آرخادا ساخلامیرلار. و یاخود طالبوف تبریزی‌نین علمی‌کیتابلاری، سؤزونو ائتدییمیز اؤزللیک‌لری قاوراییرلار. مشروطه دؤورونون یئنیچی‌لرينه عاید اولان طالبوف، یئنی‌لیین اساسینی علمين ماهيتيني دَييشيدیريب گليشمه‌سي ايله باغلي بيلير. اونون فيكرينجه علم، عنعنه‌چی‌‌لييندن ال گؤتورمه‌لي و يئني ايلكه‌لرله و چاغين گئديشاتي ايله ايره‌ليله‌مه‌لي‌دير.
آذربایجان دوشونجه ‌آخاری‌نین‌ دَییشیلمه‌سینده ایلک‌ آیدینلانما متفکرلری‌نین اؤنملی رولو واردیر. بونلار، ایره‌لیله‌مه‌نین ضیددینه اولان بوتون شابلونلاشمیش ساحه‌لرین قورولوشونو پوزماق ایسته‌ییرلر. اونلارین دوشونجه‌لری سیستماتیک اولماسا دا اساس ساحه‌لره او جومله‌دن: تحصیل (اؤرنک اوچون «اکینچی» قزئتینده گئدن مباجثه‌لر) دینی خورافه‌لردن آرینماق (م.ف. آخوندزاده، ح. زردابی، ج.محمدقلیزاده)، علمی دیل یاراتماق (علی‌بَی حسین‌زاده، زردابی،...)، عموم‌کوتله خئیرینه اولان اساسی و اجتماعی قانونلار یاراتماق (حاجی زین‌العابدین مراغه‌ای، زردابی)، تجروبی علم‌لری انکشاف ائتدیرمک (طالبوف تبریزی، زردابی)،... توخونورلار. بو متفکرلر آیدینلانما متفکرلری اولاراق عنعنه‌وی قورولوشون[ساختار سنتی] دَییشیلمه‌سینده و مدرن‌لشمه‌دؤورونه کئچید آلماسیندا اؤنملی رول اویناییرلار.

👇👇👇
#آذربایجان_شعرینده_مدرنیزم کیتابیمدان صص ۶-۴۵

https://telegram.me/dusharge
Forwarded from Qərənfil/قرنفيل (Qadir Cəfəri)
در هوس خیال او همچو خیال گشته‌ام
وز سر رشک نام او نام رخ قمر برم"

«مولوی»


بیر ایرماق آیریلیر گؤیون ماوی‌لیییندن
سنلی‌سیزلیکلر اوتاغیما
اوتاغیمدان گؤم گؤی بیر دون
بیچیلیر قامتینه
خیالین ایله‌شیر بوتون سؤزجوکلر یئرینه
هارالاردا بوشالاجاغام سنی؟
هانسی شئعریمده سن‌سیز دوغولاجام؟

گلمیشدین
تارلا ملکی بیچیمینده‌
ساری سونبوللویوموزون یاشیللیق موشتولوغو اللرینده
قوش قووانلارین گؤزونو یوموب
بیر تارلا اسیردیم سنی

بوز قیرلارین قیر وئرن قاراگؤزلوسو
آنیلار بوزقیری سریلیر ایچیمده
ایشیق تئللری اوچورتمالاردان آسیلیر
سنی داریخیرام
و خیالین یاریمچیق قالیر.

http://t.me/qaranfil21
#Hadi_qaracay bəyin insta səhifəsində son sorğusunu izlərkən
.

🌿 Azərbaycan yazarı bu xalqdandırsa türkcədə yazmalıdır

🌿 #Hümmət_Şəhbazi

🌱İlk kitabımda on ilin öfkəsini yaşamışdım. Öyrəncilik zamanı ana dilimizdə sərbəst şeir yazanda "bu dildə sərbəst şeir də yazmaq olar məyər" alay dolu bir sorğu ilə bizi təhqir edənlərə şahid olmuşam. Özü də başqa bir fars bölgəsində yox, elə qulağımızın dibində, hamımıza doğma olan, kökümüz, dilimiz bir olan təbrizimizdə eşidirdim bunu. O zamandan "mən bu ədəbiyyat haqda yazaram, siz də görərsiz bu dildə ədəbiyyat vardı" cavabını bilinc altı köksümdə öfkə ilə gəzdiriridim. Belə də oldu. On il öfkə öz işini gördü. Farsca yazdığım " #nəqde-şeire-müasere-azərbaycan".
Bu kitabın fars dilində yazılmasının təkcə amacı bu idi. Hətta bu kitabda ki bəzi bölümlər öncələr qəzetlərdə türkcəmizdə çap olmuşdu və mən onları farscaya tərcümə etdim.

🌱Bu kitabdan sonra "ciddi yazılarımı türkcəmizdə yazacağam" qərarına gəldim. Ara sıra farsca gedən yaddaştlar isə ciddi yazılar yox, gündəlik necə deyərlər tükətim ( məsrəf) tarixi olan yazılar idi. Bu yazılar mənim baxışımda ürətim ( tolid) versiyyası daşımırdı. Onları öz yaradıcılıqlarıma qatmadan ögey bir uşaq kimi davrandığımı da danmıram.

🌱Bir sıra düşünsəl ve ixtisasca olan kitablar işlədim. Bunları işləyərək, dilimizi də bu mözüları yansitmasını sinadım və gördüm ki bu dilin potansiyeli daha yüksəkdir. "#Modernitə#modernlik", "#hekayənin_imkanları" o sıralardandır.

🌱 Dilimizin güclü potansiyelinə daha çox "azərbaycan şeirində modernizm" kitabımda vardım. Bu kitabda əsas götürdüyüm mözülar nəzəri-teori mözülar üzrə oldu. Heç bir çətinlik çəkmədən bunları bu dildə mübahisəyə çıxara bildim.

🌱 Buna görə açıq aydın deyə bilərəm ki dilimiz bütün mözüları yansitmaq üçün öz imkanlarını yazarlarımızın ixtiyarında qoyur, sadəcə ondan necə yararlanmaq sözqonusudur.

🌱 Bunları nəzərə alaraq bu gün #azərbaycan_yazarı, özünü bu xalqdan bilirsə #türkcəmizdə yazmalıdır.

https://telegram.me/dusharge
نثریمیزین تنقیدی اثرلری
#همت_شهبازی

نثر حاقدا یازیلان تنقیدی یازیلار قناعت‌بخش اولماسا دا آرتیق بو ژانرین تئوریک مباحثه‌لری ده آرا سیرا اورتایا قویولور. دکتر #صمد_رحمانی‌نین معاصر ایران آذربایجان حکایه‌لری‌نین تدقیقی و تحلیلی تورکجه تنقیدی اثری، دکتر #بهادر_گوجویئترین تورکجه‌دن فارسجایا ترجمه اولموش نگاهی به رمان و داستان‌های ترک های ایران، (#شریف_مردی جنابلاری‌نین نثر حاققیندا یازدیغی کیتابی هله‌لیک الده ائده بیلمه‌دییم اوچون بو کیتابی اوخویاندان سونرا باخیشلاریمی پایلاشاجاغام) سونرا #شهرام_زمانی‌نین جامعه‌شناسی ادبیات آذربایجان اثری (آدیندان آسیلی اولمایاراق، چونکی ادبیات سؤزو باشقا ژانرلاری دا چئوره‌ییر) اختصاصجا انقلابدان سونرا چاپ اولان #آذربایجان_رومانلاری اوزره #باختین، #لوکاچ، #گلدمن کیمی رومان حاقدا نظریه‌لر ایره‌لی سورن دوشونرلرین دوشونجه‌لری اساسیندا نثریمیزه یاناشیر.

آردی وار 👇
@dusharge
@dusharge || همت شهبازی
Photo
نثریمیزین تنقیدی اثرلری
#همت_شهبازی

✍️ سون اوتوز ایلده نثر یارادیجیلیغیمیزا اؤنم وئره‌رک یازیب یارادان یازارلاریمیز اولدو. بونلارین اوسلوبلاری‌ پروفسیونال اولوب اولمادیقلاریندان، اوغراشدیقلاری مضمونلاری‌ یئنی اولوب اولمادیقلاریندان آسیلی اولمایاراق کمیتجه آنا دیللی نثر اثرلریمیزین سایی آرتیم گؤستریر. یارادیجیلیق اولان یئرده اونون حاقدا دویوب دوشونن اثرلر ده اولاجاقدیر.

نثر حاقدا یازیلان تنقیدی یازیلار قناعت‌بخش اولماسا دا آرتیق بو ژانرین تئوریک مباحثه‌لری ده آرا سیرا اورتایا قویولور. دکتر #صمد_رحمانی‌نین معاصر ایران آذربایجان حکایه‌لری‌نین تدقیقی و تحلیلی تورکجه تنقیدی اثری، دکتر #بهادر_گوجویئترین تورکجه‌دن فارسجایا ترجمه اولموش نگاهی به رمان و داستان‌های ترک های ایران، (#شریف_مردی جنابلاری‌نین نثر حاققیندا یازدیغی کیتابی هله‌لیک الده ائده بیلمه‌دییم اوچون بو کیتابی اوخویاندان سونرا باخیشلاریمی پایلاشاجاغام) سونرا #شهرام_زمانی‌نین جامعه‌شناسی ادبیات آذربایجان اثری (آدیندان آسیلی اولمایاراق، چونکی ادبیات سؤزو باشقا ژانرلاری دا چئوره‌ییر) اختصاصجا انقلابدان سونرا چاپ اولان #آذربایجان_رومانلاری اوزره #باختین، #لوکاچ، #گلدمن کیمی رومان حاقدا نظریه‌لر ایره‌لی سورن دوشونرلرین دوشونجه‌لری اساسیندا نثریمیزه یاناشیر. اثرین ایک صفحه‌لرینده باختین، لوکاچ و گلدمن‌ین نظریه‌لری آچیقلاناندان سونرا، یازیچی اوزرینه گؤتوردویو موضوعلاری آذربایجانین بیر سیرا رومانلاریندا ایزله‌یه‌رک اونلاری #نورمن_فرکلاف‌ین اوچ قاتدا (توصیف، یوزوم و ایفاده) ایره‌لی سوردویو نظریه‌سی چرچیوه‌سینده آراشدیرماغا چالیشیر. یازیچی تحلیل زامانی بیر چوخ حاللاردا بو اوچ قاتی رعایت ائتمه‌سه ده اوزرینه گؤتوردویو مقصدلره نایل اولا بیلیر.
بو اثرده تحلیل اولان رومانلار: قاراچوخا، لاچین، منیم آدلاریم، آواوا، تبت یدا، هئره‌یه قونان گؤیرچینلر، یانلیش رومان، نیسگیللی ملک‌لر، دؤردمونجوسو یولدادیر، سون دیلک و قلمه‌قوزان اثرلری‌دیر. سون بؤلومده ایسه یازیچی رومانلاریمیزی اوچ دؤورده آراشدیراراق نتیجه چیخارماغا جهد ائدیر.

کیتاب #قاراچوخا یاییم ائوی طرفیندن چاپ اولوبدور.

https://telegram.me/dusharge
گلمیشم کیتاب آلماغا، دوستجاسینا قاپینی آچ دوستوم!
#همت_شهبازی‌


✍️ خییوو شهرینده #دنیز کیتاب ساتیش مرکزی هر کیمسه‌یه بللی اولان بیر مدنی اوجاقدیر. چونکی اونون مودورو جلیل مقدسی ( بیز چوخ زامان #میرزه_جلیل، هردن ده کابی دئیه‌ریک) بیر زامانلار بو شهرین اؤنجول نشریه‌لرینه چئوریلن #وراوی نشریه‌سی‌نین یازارلاریندان بیری ایدی. میرزه، جومعه‌لر تعطیل اولار. آمما بو گون من زنگ آتدیم دوستجاسینا گلدی دنیزی ده آچدی. اؤزومه لازیم اولان #کیتابلاری آلدیم. ( خانیم، سهند و آیلین ده اؤزلرینه آلدیلار). بو اوجاق ان سئویملی کیتابلارلا دولودور. میرزه‌یه دئییرم بونلاری نقد آلیبسان، آنجاق هامیسی سنه بیر زیان کیمی قالمیش. گولور دئییر #فدای_دوست. بو فدای دوست ماجراسینی دا آچیقلاییر بیر رحمت‌لیین دیلیندن دوشمه‌ین و ایندی ده قبری اوزرینه یازیلان بیر سؤز کیمی.

📚کیتاب قفسه‌لریندن ساوایی، اؤزونون و اورادا ایشله‌ین‌لرین ده اؤزلری اوخوماق اوچون سئچیب گؤتوردوک‌لری کیتابلار دا واردیر. میرزه‌نین اؤزونه آییردیغی ایکی کیتابی دا آلیرام. آخی بونون بیرینی چوخدان ایدی آختاریردیم: #شریف_مردی‌نین #داغیتماغا_دوغرو کیتابینی.

قفسه‌لرده اؤزومون ده حتتا کیچیک بیر دفتر قیمتینه اولمایان کیتابلاریمین دا قالانیب قالدیقلارینی گؤرورم: #حکایه‌نین_امکانلاری، #مدرنیته و مدرنلیک، #چوراق اؤلکه، #آخشام‌اوستو ساعات بئشده، #تویوغ‌لار و سون کیتابیم #آذربایجان_شعرینده_مدرنیزم.
میرزه دئییر سون کیتابدان بئش دؤوره واریم ایدی. بیرینی اؤزوم گؤتوردوم. ایکیسینی آلیبلار. ایکیسی ده قفسه‌ده قالیردی. اؤز اؤزومه فیکیرلشیرم: بو کیتابدا ان آزیندان #خییوو شهری‌نین اوچ شاعیری‌نین شعرلرینه یاناشمیشام. اوچ شاعیر قدر ده بو کیتاب ساتیشا گئتمه‌ییبدیر!!!. آخی بوتون شاعیر و یازارلاریمیز آغیزلارینی آچاندا ایلک سؤزلری بو اولور: ادبیاتیمیزدا #تنقید یوخدور. حتتا بیر سیرا گروه و کانال‌لار مندن اینجیمیش‌لر کی اونلارین دئدیکلرینه گؤره گویا کی من اؤزومو یئکه توتورام و تنقید مباحثه‌لرینه قوشولمورام. دئییرلر گروهون ایکیمین نفر عضوو وار، بس من نه قدر اوخوجو آرخاسینجایام؟!
بیر داها اوزولورم بیر گروهدا ایکیمین نفر #تنقید ایزله‌ین بیر ادبی توپلومون بئش نفری تنقید کیتابی آلماغا ماراغی یوخدور. بونلاری گؤردوکده اؤزومو سیلکه‌له‌ییرم:
هر حالدا گوناهین ایکی بؤیوک باشی وار: یا یازیچی‌نین اثری دیرسیزدیر، یا دا اوخوجو یوخوموزدور. باشقا عامیل‌لر ده کیچیک بهانه‌لر اولا بیلر. بس اوندا نه اوچون یازیرام گؤره‌سن؟!!

📚کیتاب آلان گون منیم سئوینجلی گونوم اولور. آمما بو گون گؤزلریمین قاپاقلاری‌نین آرخاسیندا قهر توتموش بیریسی‌ کیمی‌یم. آخی من بیر اوخوجو اولاراق تعطیل گونو کیتاب ساتیش مرکزی‌نین صاحیبینه زنگ آچیرام کی من گلمیشم کیتاب آلماغا، دوستجاسینا قاپینی آچ دوستوم! 😢😢

موغان - ۱۴۰۰/۵/۲۲

https://telegram.me/dusharge
ائرکن اؤلن حیات

اینانیم‌می؟
اصلا اینانماق اولمور. آمما آرتیق بو، آجی بیر گئرچکدیر. اوزون ایللر ادبیاتیمیزدا تمناسیز چالیشان، چالیشدیغی، گؤردویو ایش‌لر بیزلره اؤرنک اولان سئوگیلی دوستوم #حسن_ایلدیریم چوخ ائرکن حیاتینی دییشدی. ائرکن دئییرم. اونا گؤره کی ایللر بویو باشقا یازارلاریمیزین الیندن توتان بیر عالیم، دوستلاری او جومله‌دن #ائلدار_موغانلی جنابلاری واسیطه‌سی ایله ایللر بویو یازیب یاراتدیغی اثرلرینی یئنیجه چاپ ائتمک فیکرینه دوشموشدو.
دوشونجه‌لرین، انسانی دویغولارین، یاردیم‌لارین و اثرلرین بیزیمله اولاجاق سئوگیلی دوستوم!
باشین ساغ اولسون آذربایجان

همت شهبازی
موغان ۱۴۴۰۰/۵/۲۸


اوچوش
شعر: #حسن_ریاضی ( ایلدیریم )



 بولودسوز ماوي گؤيه ساري
اوجالدي آغ گؤيرچين
آرخايين آرخايين
                  اوچدو…اوچدو… اوچدو…

بير ميرواري دنه‌‌سي کيمي گؤروندو
                   ماوي‌ليين بوجاغيندا

اوره‌ييم چيرپيندي… چيرپيندي
حسرتلري سيلکينيب
نيسگيل‌لري سويونوب
اينجي‌لشيب، دينجلمک ايسته‌دي؛
                   آرزولارين قوجاغيندا
گؤيرچين اوچدو… اوچدو…

اوچوب يوخوما قوندو:
«ايکيجه خوروز ساواشدي
بيري قانا بولاشدي
قان آخدي چايا دوشدو
چايدان گؤيرچين اوچدو…»

گؤيرچين اوچدو… اوچدو…

قيزيل گوله بوکولموش يوخولاردان اويانديم:
آغزيمدا آلمالارين قيزيل دادي
اللريمده کپنک‌لرين توزا دؤنموش قانادي!
باشيمدا رؤيالارين هاواسي
کؤنلومده سئودالارين نيداسي
بير آياغيم گئجه‌ده
بيری گوندوزوده
اوچماق ايسته‌ييرم.

شفقلي اوفوقلري قوجماق ايسته‌ييرم.
سونسوز ماوي‌ليکده سوزوب،
قيزيل آلماني کهکشان بوداغيندان اوزوب،
اينسانلارلا پايلاشماق ايسته‌يیرم.

آچيلمازي آچماق ايسته‌ييرم
اوچولمازا اوچماق ايسته‌ييرم.


https://telegram.me/dusharge
#آذربایجان ادبیاتی‌نین ایلدیریمی سوسدو
ایشیق

باشین ساغ اولسون آذربایجان!

بوردان بیر آتلی کئچدی
آتین اویناتدی کئچدی
آی کیمی شفق ساچدی
گون‌ کیمی باتدی کئچدی

چوخ تاسفله بوگون مرداد آیی‌نین 28ی، ادبیاتیمیزین ایلدیریمی، عؤمرونو اجتماعی عدالت و آزادلیق عشقیله باشا ووران، دیلیمیزین، ادبیاتیمیزین و مدنیتیمیزین اینکیشافیندا یورولمازجاسینا بیر عؤمور چالیشان، آذربایجانین تانینمیش اجتماعی و ادبی شخصیتی، گؤرکملی شاعر و ژورنالیستی #دوکتور_حسن_ریاضی (ایلدیریم) کرونا ویروسا یولوخما سببیندن حیاتلا ابدی‌لیک وداعلاشدی.

#حسن_ریاضی(ایلدیریم) 1337نجی ایلین بهمن آییندا اول‌لر ساراب، سونرالار ایسه #هریس ماحالی‌نین تابعه‌سینده اولان #جمال‌آباد کندینده دونیایا گؤز آچمیش، ابتدایی و راهنمایی تحصیلاتینی اؤز کندلری و هریس شهرینده، اورتا مکتبی ایسه تبریزده باشا چاتدیرمیشدیر. استعدادی و علمی سویه‌سینه گووه‌نرک، #طب اختصاصیندا «علوم پزشکی ایران» دانیشگاهیندان قبول اولموش و تحصیلینی داوام ائتدیرمیشدیر و اوزون ایللر تهرانین «دکتر شریعتی» خسته‌خاناسیندا اینسانلارین ساغلاملیغی اوچون الیندن گلنی اسیرگمه‌میشدیر.
حسن ایلدیریمین آذربایجان ادبیاتیلا تانیشلیغی اؤز عائله‌سیندن باشلامیشدیر. آتاسی‌نین #آذربایجان_ملی_نهضتی دؤرو روحونا و شخصیتینه هوپموش آذربایجانچیلیق، یئنی یئتمه ائولادینی ائوینده ساخلادیغی تورکو کیتابلارلا تانیش ائدیر. یئنی‌یئتمه حسن قیش گئجه‌لری ائولرینه ییغیشان قوهوم- قونشویا آذربایجانین کلاسیک ناغیل‌لاریندان اولان کوراوغلو و اصلی کرم کیمی چاپ اولموش کیتابلاری اوخویور و اؤزو ده بو ناغیل‌لارین تاثیری آلتیندا 1354نجی ایلدن آذربایجان ادبیاتی ایله جیددی صورتده ماراقلانیر.
ایران انقلابینین غلبه‌سی حسن ایلدیریمین آذربایجان ادبیاتیلا تانیشلیغینا الوئریشلی شراییط یارادیر. گنج اولماغینا رغمن، انقلابدان سونرا گئنیش اوخوجو رغبتی قازانان « #یولداش» مجله‌سی‌نین فعال امکداشلاریندان اولور. اونون بو مجله‌نین موختلیف نومره‌لرینده یاییلان یازیلاری حسن ایلدیریمین دونیا گؤروشونه، زحمتکش‌لرین تاپدالانمیش حاقلارینی مودافیعه ائتمه‌یینه و آذربایجان ملی وارلیغی‌نین حقیقت اولدوغونا آیدین ثوبوتدور.
#حسن_ایلدیریم انقلابدان سونرا تزه دیل آچمیش آذربایجان مطبوعاتینا یارانان محدودیتلر زامانی اؤز قلمداشلاری و یولداشلاریلا برابر « #آرزو_کاروانی» آدلی ادبی درنک یارادیر و بو درنه‌یین چرچیوه‌سینده مبارز شعریمیزین اؤندری ساییلان اوستاد #حبیب_ساهرین نیسگیللی اؤلومونه قده‌ر ادبی فعالیتینه داوام ائدیر. سونرالار «ساهر ادبی مدنی درنه‌یی»نین قوروجولاریندان اولور و عؤمرونون سونونا کیمی بو درنه‌یین اداره هیاتینده چالیشمالاریلا ادبیاتیمیزا چوخ درین و مثبت تاثیرلر بوراخیر؛ عینی حالدا تهراندا فعالیت گؤسترن «صابر ادبی انجومنی»ایله چوخ یاخیندان امکداشلیق ائدیر و هر ایکی درنه‌یین ایش‌بیرلیگینده اؤنملی مسئولیتلر داشییر.
حسن ایلدیریمین 70نجی ایل‌لره دایر فعالیتی، آذربایجانین ادبی و مدنی شخصیتلری نامینه بیر چوخ طنطنه‌لی تدبیرلر و آغیرلامالارین قورولماسیندا و آذربایجان شاعرلری اثرلرینین چاپا حاضیرلانماسیندا قاباریق شکیلده اؤزونو گؤستریر. او بیر تعهدلی شاعر، ادبیاتشوناس و ژورنالیست اولاراق، آذربایجانین دیگر شاعر و یازیچیلارینین اثرلرینی یایماغی اؤز اثرلرینین یاییلماسیندان داها اوستون توتور و بو یولدا فداکارجاسینا ده‌یرلی ایشلر گؤرور.
حسن ایلدیریم شعرده اوستاد #حبیب_ساهر مکتبی‌نین یئتیشمه‌سی اولسادا، ژورنالیسم فعالیتلرینده اوستاد #بهزاد_بهزادی‌ مکتبی‌نین استعدادلی و باجاریقلی یئتیشمه‌سی اولموشدور. او 1382نجی ایلدن آردیجیل نشر ائدیلن «آذری» درگیسی‌نین باش یازاری وظیفه‌سینده ائلیمیزین، دیلیمیزین و مدنیتیمیزین کئشیگینده دورموش و اؤز یازیلاری ایله بؤیوک بیر ادبی ایرثین یارانماسینا سبب اولموشدور.
حسن ایلدیریم اؤز ژورنالیسم فعالیتلریله برابر، یارانان هر بیر آذربایجان درنک، درگی و ادبی محفیل‌لری‌نین چوخ مسئولیتلی یاردیمجیسی اولموشدور. 1390نجی ایلین 12 شهریوریندن «ایشیق گنج‌لری» طرفیندن فعالیته باشلایان «ایشیق» (آذربایجان ادبیات و اینجه صنعت سایتی)نین ایلک مشورتچیلریندن اولموش و بو ادبی سایتین 10 ایل‌لیک فعالیتینده چوخ ده‌یرلی رای‌لر، مشورت‌لر و تکلیف‌لر ایره‌لی سورموشدور.
حسن ایلدیریمین اوستاد بهزاد بهزادی ایله برابر نشره حاضیرلادیغی اوچ جیلدلیک « #آنا_دیلی» درسلیک کیتابلاری و دونیا شؤهرتلی تورک شاعری «ناظیم حیکمت‌ین حیات و یارادیجیلیغیا دایر تدقیق» سامباللی اثری اونون ادبی فعالیتلرینین چوخ ده‌یرلی بهره‌سیندندیر. تاسفله او، حیاتیندا باشقا اثرلرینین چاپ اولماسینا شاهید اولمادی. عؤمرونون سون آیلاریندا یاخین دوستلارینین تکلیفینی قبول ائده‌رک بوتون اثرلرینین چاپا حاضیرلانماسینا اجازه وئردی.

@dusharge 👇👇👇
@dusharge || همت شهبازی
#آذربایجان ادبیاتی‌نین ایلدیریمی سوسدو ایشیق باشین ساغ اولسون آذربایجان! بوردان بیر آتلی کئچدی آتین اویناتدی کئچدی آی کیمی شفق ساچدی گون‌ کیمی باتدی کئچدی چوخ تاسفله بوگون مرداد آیی‌نین 28ی، ادبیاتیمیزین ایلدیریمی، عؤمرونو اجتماعی عدالت و آزادلیق عشقیله…
5 جیلدلیک « #شعر_مجموعه‌‌سی»، «ادبی پوبلئستیک مقاله‌لر توپلوسو»، «دونیا ادبیاتیندان ترجومه‌لر» اثری چوخ آز بیر مدتده رئداکته اولوب نشره حاضیرلاندی. بو کیتابلاردان « #یاغیش_یوخوسو» و « #گؤزلریمدن_آسیلدیم» عنوانلی ایکی شعر مجموعه‌سی یاخین گله‌جکده تبریزین « #موغام» نشریاتی طرفیندن اوخوجولارا تقدیم ائدیله‌جک. چوخ تاسفله، سئویملی شاعریمیز، آذربایجانیمیزین فداکار اوغلو بو اثرلرینین یاییلماسی‌نین هئچ بیرینه شاهید اولمایاجاق. نییه کی اونون شاعر اوره‌یی‌نین سون چیرپینتی‌لاری اوزون ایللر باشقا خسته‌لره خیدمت گؤستردییی تهرانین «شریعتی» خسته‌خاناسیندا مرداد آیی‌نین 28ینده بیر یوللوق سوسموشدور.
حیات طرزی، یارادیجیلیق یوللاری و ادبی گؤروشلرینه فخر ائتدیگیمیز سئویملی آذربایجان شاعری، ژورنالیستی و ترجومه‌چیسی «حسن ایلدیریم»ین آغیر ایتگیسی بوتون آذربایجان ادبیاتینا و مدنی اجتماعیاتیمیزا اوز وئره‌ن سارسیدیجی و آغیر بیر ایتگی‌دیر‌. «آذربایجانیمیزین باشی ساغ اولسون!» دئیه، بو آغیر ایتگینی آذربایجان خالقینا، سئویملی شاعریمیزین حؤرمتلی عائله‌سینه، دوست تانیشلارینا و ادبی-مدنی جمعیتیمیزه باش ساغلیغی وئریر، آذربایجان خالقی‌نین فداکار اوغلو و تعهدلی ادبیاتچیسی حسن ریاضی(ایلدیریم)ین شرفلی خاطیره‌سینه عشق اولسون دئییریک.

«ساهر ادبی – مدنی درنه‌یی»
«آذری» فصلنامه‌سی
«صابر ادبی انجومنی»
«ایشیق» – آذربایجان ادبیات و اینجه صنعت سایتی
«ادبیات سئونلر» گروهو
«ایشیق» درگیسی
«ائلدار موسیقی گروهو»
28/05/1400


https://ishiq.net/?p=29233

@ishiqnet
🍂
🍂
■ترانه‌ی قدیمی


هنوز سال متولد نشده بود
ماه هم تولد نیافته بود
ما از کجا آغاز شدیم؟
از نورِ سبز خورشید در جنگل‌ها؟
از بوسه‌ی سبزِ سبزِ درخت و جلبک؟
اولین حرف‌مان چه بود؟ به‌خاطر داری؟

سپس پیچک‌ها را گرفتیم و پایین آمدیم
فرود آمدیم به چاهِ دنیا
بر گُرده‌ی اسب‌هایی که پرواز می‌کردند
عبور کردیم از روشنی‌ها و تاریکی‌ها
از آب‌ها، خشکی‌ها
عبور کردیم از مرگ و زندگی
گفتیم: «دنیا تمام شد، قعر چاه این‌جاست»
تو آلودگی‌های گیسوان‌ات را پاک کردی
من خون شمشیرم را
تو زلال شدی مثل چشمه‌ی چشمان‌ات
من مثل شیهه‌ی اسب‌ام

در لبه‌ی آزیخ (۱)
دختر ایل بیات!
نخستین حرف‌ام را به تو گفتم

در آفتاب، به سرخی
در جنگل، به سبزی
در دریا به نور آبی عشق چشم دوختیم
نگاه کردیم و نفهمیدیم
دنیا از ما شروع شده
یا ما از دنیا؟

۱- آزیخ: از قدیمی‌ترین غارهای دنیا که در منطقه‌ی «کلبجر» است.


★★★★★

■اسكى ماهنى

هله ايل دوغمامیشدی، آی‌دا دوغمامیشدی
بیز هاردان باشلاندیق؟
مئشه لرده گونشین یاشیل ایشیغیندانمی؟
آغاجلا مامیرین گؤم_گؤى اؤپوشمه‌سیندنمی؟
ایلک سؤزوموز نه اولموشدو ياديندامى؟

سونرا
سارماشيقدان توتوب ائنديک
ائندیک دونیانین قویوسونا
اوچان آتلارین بئلینده
ایشیقلیقدان و قارانلیق‌دان کئچدیک
سولاردان، قورولاردان کئچدیک
اؤلومدن-دیریمدن کئچدیک؛
دئدیک: «دونیا قورتاردی
قویونون دیبی بوردادیر»
سن ساچلارینین بولاشیغینی سیلدین
من قیلینجیمین قانینی
سن گؤزلرینین گؤلو تک دورولدون
من آتیمین کیشنه‌رتیسی تک

آزیخین(۱) دوداقلیغیندا
بایات قیزی
ایلک سؤزومو دئدیم سنه

گونش‌ده، قیرمیزی
مئشه‌ده، یاشیل
دنیزده، سئوگینین ماوی ایشیغینا باخدیق
باخدیق، بیلمه‌دیک
دونیامی بیزدن باشلادی
بیزمی دونیادان؟!

۱- آزیخ: «کلبجر» بؤلگه‌سینده یئرله‌شمیش، دونیانین ان اسکی ماغارالاریندان.

شاعر: #هادی_قاراچای

■برگردان از ترکی‌آذربایجانی به فارسی: #ثریا_خلیق_خیاوی

#جهان_شعر_و_ترجمه
🍂🆔 @jahan_tarjome
استانبولدا بیر قادین وارمیش آدی نوستالژی

#همت_شهبازی


استانبولدا بیر قادین رومانی، حادثه‌لر حکایه‌سی یوخ، دویغولار حکایه‌سیدیر. حادثه‌لر، بورادا رول اوینامیر. داها دوغروسو آکتیو حادثه‌ یوخدور. اولایلاشما جریانی بلکه‌ ده صیفیر حددینده‌دیر. بونلارین یئرینه، بول-بول دویغولارین سوژئت‌لنمه جریانی، هم اثرین شعرسل نقل ائتمه‌سینه، هم ده مونولوقا طرف یؤنلمه‌سینه سبب اولور. ایلک آندان تحکیه‌چی ایله کاراکتئر بیرلشیر. کیتاب الینده اولان کاراکتئرله تحکیه‌چی عینی اولور. یازیچی مونوگرافی یازیر. گؤزونون اؤنونده دوران کیمسه‌نین الینده کی کیتابین ایچیندن واراقلانیر اونون حیاتی (ص 16). یازیچی ایلک باشلانغیجدا کاراکتئرلری تانیتدیرارکن اؤزونو اونون الینده اولان کیتابین ایچینده گؤرور. بو، او دئمکدیر کی بیز رومان حاقدا رومان اوخویاجاغیق، بیر اوست‌رومانلا (فرارمان) قارشی‌قارشییا گله‌جه‌ییک. (ص13).

روماندا اوچ تحکیه‌چی (باخ ص 65) وار: کیشی تحکیه‌چی، قادین تحکیه‌چی و اوخوجو تحکیه‌چی (بونا یازار تحکیه‌چی ده دئمک اولار).
«هر ایکیسینی دینله‌ییرم» (ص55) جومله‌سیندن بللی اولور کی روماندا تحکیه‌چی قادین، تحکیه‌چی کیشی، تحکیه‌چی یازار واردیر. بیر باشقا و بلکه دقیق نوقطه‌ی نظردن دئمک اولار کی بو جومله «اوخوجو تحکیه‌چی»‌نین سؤزودور. «قارشیسیندا کی قادینا «استانبولدا بیر قادین»ین حکایه‌سینی اوخویور» (ص81) جومله‌سیندن بئله چیخیر کی بوتون رومانین بوتونلویونو تشکیل ائدن دؤرد حکایه‌نی چئوره‌ین تئما، سوژئت خطی و یازی اوسلوبو «استانبولدا بیر قادین» کیتابینی اوخویان اوخوجو تحکیه‌چی طرفیندن سؤیله‌نیلیبدیر. باشقا سؤزله کیتابین اساس تحکیه‌چیسی اوخوجودور. بونو کیتابین سونوندا بیلیریک. استانبولدا بیر قادین رومانی‌نین سونونا گلدیکده اوخوجونون دا روماندا اشتراک ائتدییی درحال بللی اولور. بو زامان اوخوجو رومانین ایچینده اولماسیندان هویوخور. چونکی او، بو آندا اؤزونون حیاتینی رومان شکلینده یازیلیب کیتاب اولدوغونو و سونرا دا اونو اوخودوغونو دویور. بئله‌لیکله کیتابا باشقا بیر تحکیه‌چی یعنی اوخوجو تحکیه‌چی کاراکتئری ده آرتیریلیر. من دئیردیم کی اثرده گئدن تحکیه‌چی‌لر، اوخوجو تحکیه‌چی تمثالیندا بیرلشیر؛ بوتؤولشیر.

استانبولدا بیر قادین رومانی‌نین اساس موتیولریندن بیری سیاحت و گزینتی‌دیر. اثرده بوتون تحکیه‌چی‌لر گل‌گئتده‌دیر. بو سیاحت، ایکی فرقلی فضادا ایکی فرقلی دونیانی گؤستریر. بیری تحکیه‌چی‌نین حال حاضیردا مجبوری سورگون دوشموش یاشادیغی نؤقطه‌ یعنی خارجی بیر اؤلکه‌نین گمی، پارک، موزئی و شهرلری‌نین (استانبولون) کوچه‌لرینده‌دیر. بو گزینتی داها چوخ کانکرئت بیر دونیانین گزینتیسی‌دیر. بو کانکرئت گزینتی اونلاری خیالی داها دقیق دئسک نوستالژیک بیر گزینتی‌یه چیخاریر. او دا آرخادا قویدوغو ا‌ؤلکه‌سی‌نین آجی-آغریلی و بعضا سئوگی ایله یاناشی گونلری‌دیر. استانبولدا گزرکن اونلاری بیز حقیقی بیر گزینتیده گؤروروک. حال بو کی، دوغما اؤلکه‌لرینده کی خیالی گزینتی‌لری نوستالژیک گزینتی‌دیر. بو نوستالژیک گزینتی، قهرمانلاردا سفیل‌لیک دویغوسونو اویادیر. دیدرگین دوشموش انسانلارین خوش آنلارینی یاشایا بیله‌جک‌لری حیسینی یاشادیر. آنجاق بئله اولمور. خوش آنلاری یاشاماق یئرینه، اؤزلریندن آسیلی اولمایاراق دیدرگین‌لیک نصیب اولدوغونا شاهید اولوروق. اثرده انسانلارین طالع‌لری مقایسه‌لی شکیلده توتوشدورولور. بونون آردیندا بیز انسانلارین «یالقیزلیغا» دا چولغالادیقلارینی گؤروروک. تحکیه‌چی‌لر هر نه قدر ده اؤزلری‌نین سئوگی ماجرالاریندان، یا دا بیرگه اولدوقلاری مکاندان دانیشیرلارسا، یا دا هر بیر یولدا، ماغاردا بیر بیری ایله ال اله وئریب گزیرلرسه، یئنه ده بونلارین هامیسی بیر نوستالژی کیمی اؤزونو گؤستریر (ص52). بونلار کئچمیشده اولوب بیتن آنلاردیر، خاطیره‌لردیر. ایندی ایسه اونلارین نصیبی یالنیز و یالنیز یالقیزلیق‌ و دیدرگین‌لیکدیر (صص40 و 41).

آنا دیلیمیزده یازیلان رومان، شاعیرانه و آخارلی بیر دیل ایله یازیلیبدیر. ایندییه‌دک عرب، فارس و استانبول تورکجه‌سینده یاییلاراق گئنیش اوخوجو ماراغینی قازانمیشدیر بو رومان.

___

#استانبولدا_بیر_قادین (تورکجه رومان)
یازان: علی‌اصغر حقدار
باشگاه ادبیات، استانبول 2016

https://telegram.me/dusharge
#بوغاناق رومانیندا #باخیش_بوجاغی و #شعور_آخینی

یازان: #همت_شهبازی


-بوغاناق (مولفی مرحوم #محمد_ملک‌نژاد) رومانی، رومانین ایلکینده باش اوبرازینی بوغاناغا، بورولغانا سالدیغی کیمی ائله ایلک آندان دا سیرلی تحکیه‌سی ایله، سئحیرلی ایفاده اوسلوبو ایله اوخوجوسونو دا بورولغانا سالیر. بورولغان اوخوجونو اؤز ایچینه چکیر عینی ایله باش اوبرازینی اؤز ایچینه چکدییی کیمی.
#بوغاناق رومانیندا #تحکیه‌چی (راوی)، زامان ماشینی کیمی‌دیر. زاماندان زامانا درحال سیاحته چیخان بیر تحکیه‌چی گئدیب چاتدیغی زامان کسیمینده اؤزونو چوخ راحات حیس ائدیر.

اوچ نسلین #تحکیه (روایت) موضوعسو اولان بوغاناق رومانی، اؤزونون تحکیه‌چیسینی ایکینجی نسیلده یعنی اورتا نسیلده احاطه ائدیر. تحکیه‌چی مصطفی یا ماتانین دیلی ایله دئسک میسدانا اثرین باش‌قهرمانی اولاراق اثرین ایچینده اشتراک ائدیر. بئله تحکیه‌چییه، قهرمان تحکیه‌چی (راوی قهرمان) دئییلیر. قهرمان تحکیه‌چییه، مداخیله‌چی تحکیه‌چی(راوی مداخله‌گر) ده دئییلیر. یعنی بوتون سوژئت بویو، یا دقیق دئسک تحکیه بویو، تحکیه ماجرالاریندا اؤزو ده اثرین قهرمانی یا کاراکتئری اولاراق اشتراک ائدن کاراکتئره مداخیله‌چی قهرمان دئییلیر. مداخیله‌چی قهرمان، یازارین یئرینه اوتوراراق اونون یئرینه سوژئت‌لری سؤیله‌ییر.
اثرین بوتون بؤلومونده، اصیل یازیچی تحکیه‌ چرچیوه‌سیندن کناردا قالاراق اونون رولونو «من‌تحکیه‌چی» (راوی اول شخص) اولان باش قهرمان یئرینه یئتیریر. بو تحکیه واسیطه‌سی ایله اوخوجو، مؤلفی اونودور. بونون باشقا کاراکتئرلرده، من‌تحکیه‌چی بئینینده آخان دیلی ایله تانیش اولور. روماندا بیر یئرده مؤلفین تحکیه‌ده اولان حضورونو بیلیریک: او دا رومانین سون بؤلومودور. بو بؤلومده مؤلف، اؤزونون اساس کاراکتئری اولان «من‌تحکیه‌چی مصطفی»نی، اونون ساییقلاماقدا اولماسینی، یوخو ایله کابوسلار گؤردویونو، روحی سارسینتی‌لارینی اوخوجو ایله بؤلوشدویو حالدا، بو کاراکتئر حاقدا باخیش بوجاغی بیلدیردییی زاماندا گؤروروک. بو بؤلوم ایسه اوچونجو شخص دیلی ایله سؤیله‌نیلن بیر بؤلومدور.

بئله‌لیکله اثرده اوچ #باخیش_بوجاغیندان (زاویه دید) استفاده ائدن یازیچی اونون تحکیه اوسلوبوندا باجاریقلی بیر یازیچی اولماسیندان خبر وئریر. اثرده باخیش بوجاغی اوچ‌لشیر:

الف) واسیطه‌سیز ایچ‌مونولوق (تک‌گویی درونی مستقیم)

ب) واسیطه‌لی ایچ‌مونولوق (تک‌گویی درونی غیرمستقیم)

ج) اوچونجو شخص دیلی

رومانین اساس بؤلومو #بیرینجی_باخیش_بوجاغی ایله سؤیله‌نیلیر. اصلینده بوغاناقدا اولان مونولوق حادثه‌لر، سوژئت‌لر باش اوبرازین (من‌تحکیه‌چی‌نین) ایچ دانیشیقلاری واسیطه‌سی ایله اوخوجویا چاتدیریلیر. بو ایچ دانیشیقلار بعضا همان آندا یعنی روایت زامانیندا اولایلاشان حادثه و یا داورانیشلار اوزرینده‌دیر. اؤرنک اوچون تحکیه‌چی اؤز حیات یولداشینی خسته‌خانادا یانیندا گؤره‌رکن ایچینده دانیشدیغی سؤزلر همان لحظه‌یه عایددیر. آنجاق بو آنا عاید اولان دانیشیقدا بیردن بیره کئچمیشی ده بو سوژئت‌لره قاتدیقدا اونون مونولوقو خاطیره سایاغی اولور. چونکی کئچمیشه قاییدیر. بعضی حاللاردا ایسه اونون دانیشیق و مونولوقونون زامانی بللی دئییل. عمومیتله مونولوق چوخ شاخه‌لی بیر باخیش بوجاغی‌دیر. اونون ایچینده هر ایش گؤرمک اولار. کیچیک بیر ائپیزودیک دانیشیقلا باخیش بوجاغینی دییشدیرمک اولار. ائلاستیک بیر ماهیتی وار. بوغاناق بوتون بو باخیش بوجاقلارینی سیناییر. اونون مونولوق‌لاری واسیطه‌سیزدیر. بونا گؤره ده بیرینجی شخص دیلی ایله سؤیله‌نیلیر؛ و بوتون بو سبب‌لره گؤره، اثرین « #شعور_آخینی» (جریان سیال ذهن) اوسلوبوندا یازیلماسینا چوخلو شاهیدلر گتیرمک اولار. یازیچی بو اوسلوبدان استفاده ائدرکن نئچه مقصدی قارشیسینا قویور:

1. رومان، شعور آخینی اوسلوبا مخصوص اولان بیرینجی شخص دیلی ایله سؤیله‌نیله‌رک یازیچی بونونلا دا ایچ‌مونولوقلو اوبرازلار یاراتماغا جان آتیر. بونونلا او متن‌آلتی دیالوقلار یاراتماقدا دا اوغورلو گؤرونور.

2. یوخاریدا دئدییمیزه اساسلاناراق یازیچی بو اوسلوبو سئچمکله، باش قهرمان و کاراکتئرین داخیلی توققوشمالارینی، خاراکتئرینی، ایچ‌چالخینتی‌لارینی، روحی سارسینتی‌لارینی اورتایا قویور.

3. بو اوسلوب واسیطه‌سی ایله زامان، خطی‌لیکدن چیخیر. اثری بیر غیرخطی تحکیه اوسلوبو ایله ایزله‌ییریک.

4. ایچ‌مونولوقدا بیز کاراکتئرین شعور آخینیندا چات (گسست) گؤروروک. اونلارین چوخو بیر بیری‌نین آردی آردینا گلمیر ظاهرا ییغجام اولمایان جومله‌لر ایشله‌نیلیر. کلمه‌لر بیر چوخ حالدا یاری ایشله‌نیر. یا جومله‌لر کامیل اولمادان یاریدا بوراخیلیر. (بونلارین هامیسینا بو روماندا نمونه‌لر وار).

آردی وار 👇👇
@dusharge
👇👇🌱🌿
Ardi var
@dusharge || همت شهبازی
#بوغاناق رومانیندا #باخیش_بوجاغی و #شعور_آخینی یازان: #همت_شهبازی -بوغاناق (مولفی مرحوم #محمد_ملک‌نژاد) رومانی، رومانین ایلکینده باش اوبرازینی بوغاناغا، بورولغانا سالدیغی کیمی ائله ایلک آندان دا سیرلی تحکیه‌سی ایله، سئحیرلی ایفاده اوسلوبو ایله اوخوجوسونو…
5. شعور آخینی اوسلوبونون باشقا بیر اؤزللییی اولان #شعرسل نثردیر. بو اثرین ایلک بؤلومونده اولان شعرسل و بدیعی نثر بونا شاهیددیر. بوندان علاوه، یازیچی #من‌تحکیه‌چی دیلی ایله نقل ائتدییی سوژئت‌لرین بیر چوخ بؤلومونده ده بو نوع نثردن استفاده ائدیر.

سوندا دئمه‌لییم کی #بوغاناق رومانی‌نین اورتالاماسی یوخدور. بو کیتابی اوخویان اوخوجو یا حدسیز درجه‌ده سئوه بیلر؛ یا دا اثری آنلامسیز بیر اثر ساناراق اونو سئومه‌یه‌جکدیر. بو کیتابی، اوخوجوسو ایله دیرلندیرمک اولار. پروفسیونال اوخوجو اوندا اوسلوبون پروفسیونال‌لیغینی تاپدیقدا حدسیز درجه‌ده سئویملی بیر #رومان کیمی دیرلندیره‌جکدیر. بونون عکسینی دوشونن‌لر، رومانین تحکیه اوسلوبونون قاتیشیق‌لیغیندا ایتیب قالان اوخوجو ایسه بو کیتابی بلکه ده اوخومادان یاریدا کنارا قویا بیلر.


##
#قئید:
یازی قیسا اولاراق وئریلدی

https://telegram.me/dusharge
🌱 اوزون زامان #دوشرگه تلگرام کانالی‌نین مختلیف یازی‌لاری ایله قوللوغونوزدا اولدوم.

یئنیدن قاییتماق اومیدی ایله #دوشرگه کانالی‌نین اوخوجولاریندان هله‌لیک آیریلماق مجبوریتینده‌یم.


سایغی ایله - همت شهبازی
موغان - ۱۴۰۰/۶/۱۶
@dusharge
🌱🌱🌱