#اورخون_الیفباسی
یازان : #دوکتور_محمدتقی_زهتابی كؤچورن: همت شهبازي
چاغداش ايران جمعيتي نين 52 فاییزیني (52%) تشكيل ائدن توركلرين اسكي تاريخيني آراشديراركن راستلاشديغيم چوخلو فاكتلار قطعي شكيلده گؤستريركي، آذربايجان تورپاقلاري لاپ ازل باشدان، اورتا آسيا ايله بيرليكده، تورك ائل، قبيله وخالقلاري نين وطني اولموشدور. باشقا سؤزله ايفاده ائتمك ايسته سك، آذربايجان او بؤيوك خيالي ائلليپسين غرب حيصهسي يئرلريندندير كي، اونون بير مركزي خزر دنيزي، ديگر مركزي ايسه آراليق و بايكال گؤلودور.
تاريخ گؤسترير كي، تورك ائللري تاريخ بويو مختليف دؤرلرده، چئشيدلي سببلره اساساً بو خيالي ائلليپيسدن كنارلارا ياييليب ياشاميش ومدنيتلر قورموشلار. بو آخينلارين أن قديملريندن ايكيسي اورتا آسيادان، دربند كئچيدي و آذربايجان يولو ايله، ايكي چاي آراسينا (بينالنهرين) و چاغداش ايرانين جنوبي (خوزستان) اراضيلرينه اولموشدور. اونلارين بيرينجيسي سومئرلر(شومئرلر) ايكينجيسي ايسه اوندان بيرقدهر سونرا ايلاملار اولموشلار.
تاريخاً معلومدور كي تورك ديللي ائللر اسلامدان اولكي نئچه مين ايل سورهسينده ايكي مهم، اساسلي وياييلميش اليفبانين ياراداني اولموشلار: ميخي اليفبا و #اورخون_يئنی_سئي اليفباسي.
تاريخي آراشديرمالار گؤسترير كي، بو اليفبالارين هر ايكيسي معين درجهده، قديم آذربايجاندا ياشاميش تورك ائللري داخيلينده ياييلميشدير.
1) ميخي اليفبا ايلك اول ائراميزدان اول دؤردونجو مين ايلليكده ايكي چاي آراسيندا سومئرلر طرفيندن يارانيب ياييلميش و عيني زاماندا، آز سونرا ايلاملاريندا اليفباسي اولموشدور. بواليفبا ميلاددان قاباق دؤرد، اوچ، ايكي و بيرينجي مين ايلليكلرده ياخين شرق منطقه سينين بوتون تورك ديللي ائللرينين (ايلام، كاسي، ائلليپي، هورري، قوتتي، روللوبي، هيت، اورارتو، ماننا،ماد…) هابئله سامي ديللي خالقلارينين (آسوري لر، اككئديلر) و داها سونرا هندـآوروپا ديللرينين (فارسلار) اليفباسي اولموشدور.
ائراميزدان اول ايكينجي وبيرينجي مين ايلليكلره عايد ميخي اليفبادا اولان داشقازما لوحهلره ايستهنيلن قدر آرازين جنوبوندا (شوبههسيز شماليندا دا) موجوددور. بو لوحهلر ماكي، قرهضياءالدين، بسطام، ائل اوغلو، اهر، سراب، مشگين شهر، خوي، سلماس، اورميه، ماراغا و…تورپاقلاريندا ايلام ديلينده موجوددور. تأسفله قئيد ائتمك لازيمديركي، خلخالين جنوبوندا كي لوحه قاچاقچيلار واسيطهسيله آرادان آپاريلميشدير.
2) اورخون يئني ـ سئي اليفباسينين واختيله آذربايجاندا ياشاميش معين تورك ائللري داخيلينده ياييلميش و اونون نتيجهسينده آذربايجاندا اولماسي احتمالي بعضي عاليملريميز طرفيندن ايرهلي سورولموشدو، لاكين بو مسئله احتمال اولاراق قاليردی.
تاريخي آراشديرمالاريميز نتيجهسينده اورخونـ يئنيسئي اليفباسيندا قازيلميش لوحهلرين آذربايجان دياريندا اولماسي فيكريني، اؤز نظريميزده قطعيلشديرديكدن سونرا، اونلاري آراييب آختارماغا باشلاديق، بو آختاريشلار نتيجهسينده كئچن ايلين ياييندا بو اليفبانين آذربايجاندا ايلك ايز ونمونهسيني پارچالانميش يونولموش داش اوزهرينده تبريزين 40-30 كيلومتر شمال غربينده دؤلت بؤلگولرينه گؤره گونئي محاليندان اولان، #ميشوو داغينين جنوب ياماجلاريندا آخان وركش چايي آخاريندا يئرلشن سار و موزونبار كندلري اطرافيندا الده ائتديك.
قئيد ائدك كي اورميهنين جنوب غربينده يئرلشن زئيوه خزينهسيندن تاپيلميش گوموش بشقاب اطرافينداكي هيروگليف يازينين بير سيرا حرفلري، فيكريميزجه، اورخونـيئني سئي اليفباسينين لاپ ايلكين وابتدايي فورمالاريني خاطيرلادير، اؤزلريده ائراميزدان اول ايكينجي مين ايلليگين ايكينجي ياريسينا عايددير.
#تبريزين ياخينليقلاريندان الده ائديلن ايلك نمونهلردن سونرا، بو اليفبادا اولان اثرلرين سوراغيني آذربايجان، هودان، زنجان و ساوه اراضيلريندن توتماقدا ايديك كي بير آي اؤنجه اييون آيينين اوللرينده بير آذربايجانلي چاليشقان گنج دوستدان سئوينديريجي معلوماتا گؤره تبريزده بيزه معلوم اولمايان يئرده، معين شخصلرده بير تاريخي دهيرلي اثر ساخلانيليركي، 12 كيلوگيرام آغيرليغي وار و آلت طرفينده گويا، قاباريق هئيكل صورتي نقش اولونموشدور.
اثرين اوست طرفي نسبتاً قالين قيزيل بير لوحه ايله مهارت و صنعتكارليقلا اؤرتولموشدور. بو قيزيل لوحهنين اوستونده آشاغيدا شكليني گؤردویونوز اورخونـيئنيسئي حرفلري نقش اولونموشدور. او حرفلر اثردن شكيل گؤتورمك واسيطهسيله دئييل، حرفلره باخيب قلمله كاغيذا يازيلماق يولو ايله ترتيب ائديلميشدير، بونا گؤره ده تام دقيق شكيلده رسم اولونماميشدير. حرفلرين بيرنئچهسي اورخون و يا يئنيسئي حرفلرينين عيني و بعضيلري اونلارا بنزهردير.
اثر #اهر شهري نين ياخينليغيندا، غيرقانوني قازينتيلار نتيجهسينده الده ائديلديیی اوچون كيمسهيه
@dusharge
یازان : #دوکتور_محمدتقی_زهتابی كؤچورن: همت شهبازي
چاغداش ايران جمعيتي نين 52 فاییزیني (52%) تشكيل ائدن توركلرين اسكي تاريخيني آراشديراركن راستلاشديغيم چوخلو فاكتلار قطعي شكيلده گؤستريركي، آذربايجان تورپاقلاري لاپ ازل باشدان، اورتا آسيا ايله بيرليكده، تورك ائل، قبيله وخالقلاري نين وطني اولموشدور. باشقا سؤزله ايفاده ائتمك ايسته سك، آذربايجان او بؤيوك خيالي ائلليپسين غرب حيصهسي يئرلريندندير كي، اونون بير مركزي خزر دنيزي، ديگر مركزي ايسه آراليق و بايكال گؤلودور.
تاريخ گؤسترير كي، تورك ائللري تاريخ بويو مختليف دؤرلرده، چئشيدلي سببلره اساساً بو خيالي ائلليپيسدن كنارلارا ياييليب ياشاميش ومدنيتلر قورموشلار. بو آخينلارين أن قديملريندن ايكيسي اورتا آسيادان، دربند كئچيدي و آذربايجان يولو ايله، ايكي چاي آراسينا (بينالنهرين) و چاغداش ايرانين جنوبي (خوزستان) اراضيلرينه اولموشدور. اونلارين بيرينجيسي سومئرلر(شومئرلر) ايكينجيسي ايسه اوندان بيرقدهر سونرا ايلاملار اولموشلار.
تاريخاً معلومدور كي تورك ديللي ائللر اسلامدان اولكي نئچه مين ايل سورهسينده ايكي مهم، اساسلي وياييلميش اليفبانين ياراداني اولموشلار: ميخي اليفبا و #اورخون_يئنی_سئي اليفباسي.
تاريخي آراشديرمالار گؤسترير كي، بو اليفبالارين هر ايكيسي معين درجهده، قديم آذربايجاندا ياشاميش تورك ائللري داخيلينده ياييلميشدير.
1) ميخي اليفبا ايلك اول ائراميزدان اول دؤردونجو مين ايلليكده ايكي چاي آراسيندا سومئرلر طرفيندن يارانيب ياييلميش و عيني زاماندا، آز سونرا ايلاملاريندا اليفباسي اولموشدور. بواليفبا ميلاددان قاباق دؤرد، اوچ، ايكي و بيرينجي مين ايلليكلرده ياخين شرق منطقه سينين بوتون تورك ديللي ائللرينين (ايلام، كاسي، ائلليپي، هورري، قوتتي، روللوبي، هيت، اورارتو، ماننا،ماد…) هابئله سامي ديللي خالقلارينين (آسوري لر، اككئديلر) و داها سونرا هندـآوروپا ديللرينين (فارسلار) اليفباسي اولموشدور.
ائراميزدان اول ايكينجي وبيرينجي مين ايلليكلره عايد ميخي اليفبادا اولان داشقازما لوحهلره ايستهنيلن قدر آرازين جنوبوندا (شوبههسيز شماليندا دا) موجوددور. بو لوحهلر ماكي، قرهضياءالدين، بسطام، ائل اوغلو، اهر، سراب، مشگين شهر، خوي، سلماس، اورميه، ماراغا و…تورپاقلاريندا ايلام ديلينده موجوددور. تأسفله قئيد ائتمك لازيمديركي، خلخالين جنوبوندا كي لوحه قاچاقچيلار واسيطهسيله آرادان آپاريلميشدير.
2) اورخون يئني ـ سئي اليفباسينين واختيله آذربايجاندا ياشاميش معين تورك ائللري داخيلينده ياييلميش و اونون نتيجهسينده آذربايجاندا اولماسي احتمالي بعضي عاليملريميز طرفيندن ايرهلي سورولموشدو، لاكين بو مسئله احتمال اولاراق قاليردی.
تاريخي آراشديرمالاريميز نتيجهسينده اورخونـ يئنيسئي اليفباسيندا قازيلميش لوحهلرين آذربايجان دياريندا اولماسي فيكريني، اؤز نظريميزده قطعيلشديرديكدن سونرا، اونلاري آراييب آختارماغا باشلاديق، بو آختاريشلار نتيجهسينده كئچن ايلين ياييندا بو اليفبانين آذربايجاندا ايلك ايز ونمونهسيني پارچالانميش يونولموش داش اوزهرينده تبريزين 40-30 كيلومتر شمال غربينده دؤلت بؤلگولرينه گؤره گونئي محاليندان اولان، #ميشوو داغينين جنوب ياماجلاريندا آخان وركش چايي آخاريندا يئرلشن سار و موزونبار كندلري اطرافيندا الده ائتديك.
قئيد ائدك كي اورميهنين جنوب غربينده يئرلشن زئيوه خزينهسيندن تاپيلميش گوموش بشقاب اطرافينداكي هيروگليف يازينين بير سيرا حرفلري، فيكريميزجه، اورخونـيئني سئي اليفباسينين لاپ ايلكين وابتدايي فورمالاريني خاطيرلادير، اؤزلريده ائراميزدان اول ايكينجي مين ايلليگين ايكينجي ياريسينا عايددير.
#تبريزين ياخينليقلاريندان الده ائديلن ايلك نمونهلردن سونرا، بو اليفبادا اولان اثرلرين سوراغيني آذربايجان، هودان، زنجان و ساوه اراضيلريندن توتماقدا ايديك كي بير آي اؤنجه اييون آيينين اوللرينده بير آذربايجانلي چاليشقان گنج دوستدان سئوينديريجي معلوماتا گؤره تبريزده بيزه معلوم اولمايان يئرده، معين شخصلرده بير تاريخي دهيرلي اثر ساخلانيليركي، 12 كيلوگيرام آغيرليغي وار و آلت طرفينده گويا، قاباريق هئيكل صورتي نقش اولونموشدور.
اثرين اوست طرفي نسبتاً قالين قيزيل بير لوحه ايله مهارت و صنعتكارليقلا اؤرتولموشدور. بو قيزيل لوحهنين اوستونده آشاغيدا شكليني گؤردویونوز اورخونـيئنيسئي حرفلري نقش اولونموشدور. او حرفلر اثردن شكيل گؤتورمك واسيطهسيله دئييل، حرفلره باخيب قلمله كاغيذا يازيلماق يولو ايله ترتيب ائديلميشدير، بونا گؤره ده تام دقيق شكيلده رسم اولونماميشدير. حرفلرين بيرنئچهسي اورخون و يا يئنيسئي حرفلرينين عيني و بعضيلري اونلارا بنزهردير.
اثر #اهر شهري نين ياخينليغيندا، غيرقانوني قازينتيلار نتيجهسينده الده ائديلديیی اوچون كيمسهيه
@dusharge
#آذربایجان_زیبا
#همت_شهبازی
❎ مسافرت 7 روزه ما از مسیر #تپه_نادر_اصلاندوز که کاملا قرق شده و فقط نامی از آثار باستانی را یدک میکشد شروع و از کوههای سرسبز #قاراداغ و دامنه های #قلعه_بابک و مقبره شیخ #شهاب_الدین_اهری تا #تبریز زیبا و #بناب و #مراغه و دیدار با استاد #باریشماز و #رصدخانه_مراغه و بازگشت از مسیر اردبیل تمام شد.
❎ دخترم #آیلین از پشت نرده ها #تپه_نادر_اصلاندوز را تماشا کرد. چون تپه قرق شده و بازدید از آن ممنوع! می باشد. توی استان اردبیل تکیه برای جذب گردشگر فقط روی #سرعین و #اردبیل است.
❎ #قلعه_بابک مثل صاحب آن استوار و مغرور ایستاده است. دخترم #آیلین به هر کجا که می رسید می گفت داستانش را برایم بگو! به مقبره شهاب الدین اهری در #اهر و خانه #پروین_اعتصامی در تبریز هم که رفتیم گفت داستان شیخ و پروین اعتصامی را برایش بگویم. به قول خودش داستان #بابک را که برایش گفتم فوری گفت: #کتاب_بابک را برایم بگیر. من هم با یک تیر دو نشان زدم. کتاب #جنبش_خرمدینان_در_آذربایجان نوشته #ضیا_بنیاداوف را گرفتم. هم اون بخواند و هم من.
با این وصف آیلین هم به جمع #کتابخوانی ما پیوست.
❎ #تبریز شهر رویایی است. به هر کجایش که رفتیم از تمیزی اش، از آدمهای فهیمش، از جاذبه های تاریخی اش و ... خوشمان آمد. وقتی به اینها فکر می کنی در می یابی که تبریز 2018 را بیهوده به عنوان #پایتخت_گردشگری_جهان_اسلام انتخاب نکردند. انگار این شهر مسولین حکومتی ندارد. تک تک مردمانش خود را در این امر مسول و دخیل می دانند. شهر و آبروی شهر را از آن خود می دانند. (نمونه اش این بود که کارشناس موزه قاجار می گفت بسیاری از اشیای و نوشته های آن را خود مردمانش با رغبت و میل خود تقدیم موزه کرده اند تا غنی تر شود)
غریبه را که می بینند نزدیک می شوند تا در حد اعلا و وصف نشدنی راهنمایشان باشند.
من فقط به تغییراتی که در #باغ_گلسنان (#گولوستان_باغی) داده اند تاسف میخورم. این باغ جزو #تاریخ_تبریز است. باید یک جورایی #بافت_تاریخی اش را حفظ و یا بازسازی اش میکردند. یک زمانی این باغ در نغمه ها و #بایاتی های آذربایجان بر سر زبانها بود. یک زمانی در سال 1325 در این باغ از تندیس #ستارخان #سردار_ملی رونمایی کردند. . .
داشتم با خود فکر می کردم مگر دیگر شهرها هم نمیتوانند تبریز باشند. بی درنگ به خودم گفتم #تهران سالها از #تبریز ...
من به #فرهنگ_والای_تبریز افتخار می کنم.
به تبریز که رفتید حداقل اینجاها را ببینید،:
1.#موزه_قاجار_تبریز
2. #مقبره_الشعرای_تبریز
3.#موزه_ساعت (#عمارت_شهرداری_تبریز)
4. #بقعه_صاحب_الامر_تبریز
5. #ارک_علیشاه
6. #خانه_های_تاریخی_تبریز ...
❎ در #کتابخانه داخل #مقبره_الشعرای_تبریز دخترم #آیلین کتاب #نقد_شعر_معاصر_آذربایجان بنده را دیده بود و با شور و شوق تمام آن را برایم نشان داد.
❎ #آیلین همیشه توی خانه #تکم_خوانی می کرد. در انتشارات #کیرپی در تبریز #عروسک_تکم را برایش گرفتم. توی ماشین برایم تکم خوانی کرد.
❎ #موزه_صفویه و #موزه_مردمشناسی_بناب خیلی جالب بود. همه اشیا و فرهنگ موزه مردمشناسی برایم آشنا بود. چقدر برای جذب گردش راههای متفاوت و جذابی وجود دارد. مثلن وسایل #شخم_زنی و #خرمنکوبی که تا این اواخر وجود داشت و شاید هم دارد را برای بازدید داخل موزه قرار داده بودند. من برای پسرم #سهند کارایی تمام این ابزار را توضیح دادم. چون خودم با آنها یا کار کرده بودم و یا دیده بودم.
ای کاش مسولین منطقه #موغان هم به فکر این ابزار و فرهنگ از یاد رفته و برباد رفته اش بودند. و چه ابزاری که نمیتوان در این منطقه جمع آوری کرد تا بهانه ای باشد برای جذب گردشگر...
❎ به #مراغه که می روم دیدار با استاد #باریشماز در اولویت میباشد. در آذر ماه 96 کنگره سراسری اش برگزار شد. آن موقع پسرم سهند خیلی دوست داشت در کنگره شرکت کند. اما بنا به دلایلی نتوانستم او را با خود ببرم. این دفعه دو چیز خیلی برایش اهمیت داشت:
1. دیدار با استاد باریشماز
2. دیدن #رصدخانه_مراغه و جاهای دیگر.
3. به موزه مراغه که رفتیم مدام از #هولاکو و #ایلخانیان و #معماری آنها می پرسید. سوالهای پسرم #سهند گاه خیلی تیزهوشانه و سخت است. برای همین بهترین و راحت ترین پاسخ به او خریدن کتاب و توصیه به یافتن پاسخ هایش از طریق مطالعه است. با این کار خودم را از دستش خلاص میکنم.
#عکسها را از صفحه #انستاگرام #دوشرگه @dusharge ببینید.
https://telegram.me/dusharge
#همت_شهبازی
❎ مسافرت 7 روزه ما از مسیر #تپه_نادر_اصلاندوز که کاملا قرق شده و فقط نامی از آثار باستانی را یدک میکشد شروع و از کوههای سرسبز #قاراداغ و دامنه های #قلعه_بابک و مقبره شیخ #شهاب_الدین_اهری تا #تبریز زیبا و #بناب و #مراغه و دیدار با استاد #باریشماز و #رصدخانه_مراغه و بازگشت از مسیر اردبیل تمام شد.
❎ دخترم #آیلین از پشت نرده ها #تپه_نادر_اصلاندوز را تماشا کرد. چون تپه قرق شده و بازدید از آن ممنوع! می باشد. توی استان اردبیل تکیه برای جذب گردشگر فقط روی #سرعین و #اردبیل است.
❎ #قلعه_بابک مثل صاحب آن استوار و مغرور ایستاده است. دخترم #آیلین به هر کجا که می رسید می گفت داستانش را برایم بگو! به مقبره شهاب الدین اهری در #اهر و خانه #پروین_اعتصامی در تبریز هم که رفتیم گفت داستان شیخ و پروین اعتصامی را برایش بگویم. به قول خودش داستان #بابک را که برایش گفتم فوری گفت: #کتاب_بابک را برایم بگیر. من هم با یک تیر دو نشان زدم. کتاب #جنبش_خرمدینان_در_آذربایجان نوشته #ضیا_بنیاداوف را گرفتم. هم اون بخواند و هم من.
با این وصف آیلین هم به جمع #کتابخوانی ما پیوست.
❎ #تبریز شهر رویایی است. به هر کجایش که رفتیم از تمیزی اش، از آدمهای فهیمش، از جاذبه های تاریخی اش و ... خوشمان آمد. وقتی به اینها فکر می کنی در می یابی که تبریز 2018 را بیهوده به عنوان #پایتخت_گردشگری_جهان_اسلام انتخاب نکردند. انگار این شهر مسولین حکومتی ندارد. تک تک مردمانش خود را در این امر مسول و دخیل می دانند. شهر و آبروی شهر را از آن خود می دانند. (نمونه اش این بود که کارشناس موزه قاجار می گفت بسیاری از اشیای و نوشته های آن را خود مردمانش با رغبت و میل خود تقدیم موزه کرده اند تا غنی تر شود)
غریبه را که می بینند نزدیک می شوند تا در حد اعلا و وصف نشدنی راهنمایشان باشند.
من فقط به تغییراتی که در #باغ_گلسنان (#گولوستان_باغی) داده اند تاسف میخورم. این باغ جزو #تاریخ_تبریز است. باید یک جورایی #بافت_تاریخی اش را حفظ و یا بازسازی اش میکردند. یک زمانی این باغ در نغمه ها و #بایاتی های آذربایجان بر سر زبانها بود. یک زمانی در سال 1325 در این باغ از تندیس #ستارخان #سردار_ملی رونمایی کردند. . .
داشتم با خود فکر می کردم مگر دیگر شهرها هم نمیتوانند تبریز باشند. بی درنگ به خودم گفتم #تهران سالها از #تبریز ...
من به #فرهنگ_والای_تبریز افتخار می کنم.
به تبریز که رفتید حداقل اینجاها را ببینید،:
1.#موزه_قاجار_تبریز
2. #مقبره_الشعرای_تبریز
3.#موزه_ساعت (#عمارت_شهرداری_تبریز)
4. #بقعه_صاحب_الامر_تبریز
5. #ارک_علیشاه
6. #خانه_های_تاریخی_تبریز ...
❎ در #کتابخانه داخل #مقبره_الشعرای_تبریز دخترم #آیلین کتاب #نقد_شعر_معاصر_آذربایجان بنده را دیده بود و با شور و شوق تمام آن را برایم نشان داد.
❎ #آیلین همیشه توی خانه #تکم_خوانی می کرد. در انتشارات #کیرپی در تبریز #عروسک_تکم را برایش گرفتم. توی ماشین برایم تکم خوانی کرد.
❎ #موزه_صفویه و #موزه_مردمشناسی_بناب خیلی جالب بود. همه اشیا و فرهنگ موزه مردمشناسی برایم آشنا بود. چقدر برای جذب گردش راههای متفاوت و جذابی وجود دارد. مثلن وسایل #شخم_زنی و #خرمنکوبی که تا این اواخر وجود داشت و شاید هم دارد را برای بازدید داخل موزه قرار داده بودند. من برای پسرم #سهند کارایی تمام این ابزار را توضیح دادم. چون خودم با آنها یا کار کرده بودم و یا دیده بودم.
ای کاش مسولین منطقه #موغان هم به فکر این ابزار و فرهنگ از یاد رفته و برباد رفته اش بودند. و چه ابزاری که نمیتوان در این منطقه جمع آوری کرد تا بهانه ای باشد برای جذب گردشگر...
❎ به #مراغه که می روم دیدار با استاد #باریشماز در اولویت میباشد. در آذر ماه 96 کنگره سراسری اش برگزار شد. آن موقع پسرم سهند خیلی دوست داشت در کنگره شرکت کند. اما بنا به دلایلی نتوانستم او را با خود ببرم. این دفعه دو چیز خیلی برایش اهمیت داشت:
1. دیدار با استاد باریشماز
2. دیدن #رصدخانه_مراغه و جاهای دیگر.
3. به موزه مراغه که رفتیم مدام از #هولاکو و #ایلخانیان و #معماری آنها می پرسید. سوالهای پسرم #سهند گاه خیلی تیزهوشانه و سخت است. برای همین بهترین و راحت ترین پاسخ به او خریدن کتاب و توصیه به یافتن پاسخ هایش از طریق مطالعه است. با این کار خودم را از دستش خلاص میکنم.
#عکسها را از صفحه #انستاگرام #دوشرگه @dusharge ببینید.
https://telegram.me/dusharge
Telegram
@dusharge || همت شهبازی
@dusharge
کانالدا کی یازیلاری کانالین لینکینی وئرمک شرطی ایله پایلاشماق اولار.
اشتراکگذاری مطالب کانال به شرط ارائه لینک آن مجاز است.
کانالدا کی یازیلاری کانالین لینکینی وئرمک شرطی ایله پایلاشماق اولار.
اشتراکگذاری مطالب کانال به شرط ارائه لینک آن مجاز است.