@dusharge || همت شهبازی
287 subscribers
119 photos
2 videos
30 files
346 links
@dusharge
کانالدا کی یازی‌لاری کانالین لینکینی وئرمک شرطی ایله پایلاشماق اولار.
اشتراک‌گذاری مطالب کانال به شرط ارائه لینک آن مجاز است.
Download Telegram
آذربایجانین ایلک اوشاق شعری
#همت_شهبازي

آذربایجان ادبیاتیندا ایلک اوشاق شعر کیتابینی یازان 10.جو عصیر شاعیری اؤلمز «#محمد_فضولی»دیر. اونون بو حاقدا یازدیغی کیتابی‌نین آدی «#صحبت_الاثمار» (#مئیوه‌لرین_دانیشیغی)دیر.
بو کیتاب اصلینده تخمینن 200 بئیت‌دن عبارت اولان بیر مثنوی‌دیر. کیتاب، 1958.جی ایلده باکیدا «حمید آراسلی» طرفیندن یاییلیر. بو کیتاب، کامیل میرباقیروف طرفیندن نثره چئوریله‌رک اوشاقلار اوچون حاضیرلانیب و تبریزده 1376 هجری ده «#اسمر» نشریاتی طرفیندن یاییملانمیشدیر. اثرین اؤزونو بؤیوک‌لر اوچون یازیلماسینی دویوروق؛ آنجاق درین فیکیرلشدیکده، یئنی چاغدا «#جیزگی_فیلیم_لری» (فیلم‌های کارتونی)، تمثیلی بیچیمده اوشاقلار اوچون حاضیرلانماسینی گؤرنده، «صحبت‌الاثمار»ین دا اوشاقلار اوچون تمثیلی بیر دیل ایله یازیلدیغینی دویورسان. بونا گؤره آذربایجانین ایلک اوشاق شعری فضولی‌یه عایددیر.
شاعیر بو کیتابدا مئیوه‌لرین دیلی ایله، اؤز نصیحت‌آمیز سؤزلرینی دئییر و هر بیر مئیوه اؤزونون خاصیتیندن دانیشیر. شعرده مئیوه‌لرین خاراکتئری واردیر. فضولی مئیوه‌لرین خاصیت‌لرینه اویغون سؤزلردن فایدالانیر. شاعیرین بو توصیف‌لرینده بوتون مئیوه‌لر اؤزو اؤزلویونده تایسیزدیر. هئچ بیر مئیوه، باشقا مئیوه‌لرین یاخشی‌لیغینی گؤرمک ایسته‌میر و هر بیری اؤزونو یاخشی‌لارین اَن یاخشیسی بیلیر. سوندا باغا سیاحته چیخان آدام دا ائله اونلارین یاراتدیغی بو اویومسوز دونیالاریندان قاچماق فیکرینه دوشور. بو مئیوه‌لر آراسیندا هئچ بیر فیکیر و دویغو بیرلشمه‌سی یوخدور. اونلارین هر بیریسی‌نین داورانیشی «بوردا منم باغداد دا کور خلیفه» ضرب‌المثلینی یادا سالیر.

#یازی 1386.5.5 ده #دوشرگه وئبلاغیندا یاییملانمیشدیر.


قئیددن ‌سونرا:
#فضولی‌نین بو کیتابی سون اولاراق #بوتا یاییم‌ائوی طرفیندن ایشیق اوزو گؤرموشدو.


https://telegram.me/dusharge
#من_بوی_دارچین_میدهم
دوشنبه, ۲۱ تیر ۱۳۹۵، ۰۸:۰۰ ق.ظ


1. گئچن هفته‌لرده بیر یئردن بیلمیشدیم کی #جمال_ثریانین سئچیلمیش شعرلری #فارسجایا ترجمه اولوپ. ایکی یئردن کی احتمال وئریردیم اولا سوروشموشدوم و "یوخدور" ائشیتمیشدیم.

2. دونن آخشام اوستو ائشیگه چیخماق ایسته‌دیم چرخ‌نن. سورا بیردن بیره دئدیم قوی گئدیم بیر آیری کیتاب ساتان وار اوردا اولار حتمن، اوردان آلیم. میندیم خط‌ده و مستقیم گئتدیم اورا. اول سئری ایدی کی بو کیتابچی یا گلیردیم. گیردیم ایچریه کیتابین آدین دئدیم. دئدی وار آما گرک تاپام! سئویندیم. کیتابچی چوخدان‌نان بری گؤرمه‌میش یولداشینان شیرین-شیرین دانیشیردی، دوردو دالی قفسه‌لرده کیتابی آختارماغا. گوله گوله دئدیم "قیمتی نئچه‌دی؟ گؤروم هئچ پولوم وار!!" دئدی "قدیم چاپدی، ائله قیمتی اولماز" آختارا-آختار منده بویلاندیم بیر باخدیم دالیا، هله آختاریردی و دییردی ائله بیر دانا شاید قالیر. سورا بیردن بیره دئدی "هن! فارسجا کیتابلار آراسیندا اولمالیدیر، ترجمه اولوپ"، دئدیم "هن". گلدی بو الدن آختاردی و کیتابدان قالان سون نسخه نی ده منه وئردی، گئچدی میزینین دالیسیندا اوتوردی. کیتابی میز اوسته قویدی. قیمتی اوردان اوخودوم، 4700. دییردی بو گونلرده تخفیف وئریریک آما گرک سیستمه گیرم بو کیتابین دا قیمتی 2700 دی، هئچ سیستمه گیرمک ارزشی یوخ (کیتابین قیمتین اشتباه گؤرموشدی). دئدیم کی 4700 دی. دئدی اوندا قوی سیستمه وارد اولوم. دئدیم کی "ایسته‌مز". دئدی "بیزه بیر منتی یوخ کی" دؤلت وئریر. دئدیم "اولسون، نیاز دگیل". دئدی پس اوندا سن 4500 وئر. وئردیم و بیر نایلون ایسته‌دیم کیتابی سالدیم نایلونا "اللریز آغریماسین" دئدیم و چیخدیم ائشیگه.

3. پاساژدان ائشیگه چیخدیم و پیاده رودا کیتابی چیخارتدیم بیر وراقلادیم گؤز دولاندیردیم. راست گله بیر صفحه نی آچدیم و بیر بئیت اوخودوم:

"می‌دانم تمام راه‌هایی که به سوی تو می‌آید بسته است

تازه، تو هم هیچ وقت دوستم نداشتی"

یانی قیامت! باشقا بیر سؤز دئمک اولماز، قیامت قوپدو ایچیمده...

——

ی.س: عکس اؤزومدن دیر. بو عکسی چوخ بگندیم :)

http://caysaati.blog.ir/1395/04/21/%D9%85%D9%86-%D8%A8%D9%88%DB%8C-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DA%86%DB%8C%D9%86-%D9%85%DB%8C%D8%AF%D9%87%D9%85

⬇️⬇️⬇️⬇️⬇️⬇️⬇️⤵️

#یازی_حاقدا:

بو یازی نین تاریخی بیر ایلدن چوخ اولسا دا من بونو یئنیجه #چای_ساعاتی آدلی بیر نئت صحیفه سینده گؤردوم. یازارینی نه قدر آختاردیم تاپا بیلمه دیم اؤز صحیفه سیندن. آنجاق کیتابا گؤره هوسلی اولدوغو اوچون بو کیتابین بیر ترجومه چیسی کیمی منی سئویندیردی.

[#همت_شهبازی]

https://telegram.me/dusharge
اوشاقلار گله‌جك سيزيندير
يازان: #صمد_بهرنگی
چئویرن: #رامين_جهانگيرزاده

#اوشاقلار! گله جک سيزينکی دير. اونون ياخشيسی دا، پيسي ده سيزيندير. سيز ايستر ايستمز بؤيويوب زامانلا آياق ـ آياغا گئدركن بابالارينيزين، بؤيوكلرينيزين دالينجا گليرسيز و اونلارين يئريني توتوب هر شئيي الهگتيرجك‌سينيز، ايجتيماعي ياشاييشين بوتون یاخشی پيس لری سيزين اولاجاق. آمانسيزليق… يوخسوللوق… باسقي… اينصاف… سئوينج و كدر… کیمسه سیزلیک … كؤتك … ايش و ايشسيزليك… زيندان و آزادليق… نوخوشلوق و درمانسيزليق… آجليق و آياق ‌يالينليق و يوزلرله باشقا ايجتيماعي آجی شیرین لیک سيزين اولاجاق.
نوخوشلوقلارين درمانين تاپماق اوچون اوّّلجه اونون عيلّتيني تاپمالییق. مثلاً حكيملر نوخوشلاري درمان ائله مك اوچون اونون اوّّل ميكروبون تاپير؛ سونرا او ميكروبون درمانيني نوخوشلارينا يازير. بيزده ايجتيماعي نوخوشلوقلارين درمانيني تاپماق اوچون اولجه اونون علتینی تاپمالییق. ساغلام بدنده هئچ واخت نوخوشلوق اولمادیغی کیمی، ساغلام ايجتيماعدا دا نوخوشلوق اولمامالی دیر موفليس‌ليك… باسقين‌چيليق… يالان… اوغورلوق و موحاريبه‌ده ساغلامسيز ايجتيماعدا تاپيلان نوخوشلوقلاردان دیر. بو کیمی سایسیز نوخوشلوقدان یاخا قورتارماق اوچون اونلارين عيلّتلريني تاپماق لازیم دیر. هميشه اؤزوزدن سوروشون: نييه هم‌صينيف (هم ‌كيلاس) يولداشيمي كارخانايا آپارديلار؟ نييه بعضي‌لري اوغورلوق ائديرلر؟ نييه اويان ـ بوياندا موحاريبه و قان تؤكمه وار؟ اؤلندن سونرا منيم باشيما نه گله‌جك؟ اؤلمه‌ميشدن قاباق نه ايديم؟ دونيانين سونو نه اولاجاق؟ موحاريبه، يوخسوللوق و آجليق هاچان قورتاراجاق؟ و داها مينلرجه آيري ـ آيري سورغو سؤال اؤزونوزدن سوروشمالی و نهایت ايجتيماع و اونون آغري و دردلريني تانيمالیسيز. بونودا بيلين ‌كي ايجتيماع ائوينيزده اولان دؤرد ديواردا حاصارلانان اوتاق دئييل. ايجتيماع چرچیوه سینده بوتون وطنداشلاريميز ياشايير. اوزاق دوشموش كندلردن توتدو بؤيوك و كيچيك شهرلره‌جك . بوتون كندلرين پئيين و قارا پالچيق باسميش كوچه‌لريندن توتموش شهرلرين ترتميز خياوانلاريناجاق. يوخسول كتدي‌لرين كيچيك و قارانليق ميلچكلي داخمالاريندان توتدو زنگين (وارلي) شهرلرين پارلاق و گؤزل سارايلاريناجاق. موزدولو فرش توخويان و گئييم لری ييرتيق اولان اکینچی اوشاقلاريندان توتدو، او اوشاقلاراجاق كي اونلارين لاپ خيردا عذابلاري تويوق، هشترخان، موز و پرتقال يئمكدير. بونلار بوتونونه بیز ايجتيماع دئییریک. اونو سیز اؤز بابالاريزدان ايرث آپاراجاقسيز. سيز بابالارينيزين ميراثيني توخونمادان اوشاقلاريزا يئتيرمه‌يه‌سيز. سيز گرك پيسليكلري آزالديب يا كي اونلاري يئر اوزوندن محو ائده‌سينيز. ياخشي ليقلارا آرتيرین و چاليشين نوخوشلوقلارين درمانين تاپاسیز. ايجتيماع توخونولماز بیر امانت دئییل دیر.

ايجتيماعني تانيماق و اونون سورغولارينا جاواب تاپماق اوچون نئچه يوللار وار. بو يوللارين بيري بودوركي كندلره و شهرلره گئديب، جوربه‌جور آداملارلا تانيش اولاسيز. او بيري يول ايسه كيتاب اوخوماقدير. البتده الینیزه گلن هر بیر كيتابی دئمیرم. بعضي‌لري دئيير هر كيتاب بير دفعه اوخوماغينا ده‌ير. بو بوش سؤزدور. دونيادا او قده‌ر اوخومالی كيتابلار واردير كي بيزيم عؤمروموز اونلارين ياريسيني‌ دا اوخوماغينا چاتيشمایاجاق.
بيز یالنیز بیزیم جوربه‌جور سورغو و سوؤاليميزا دوغرو دوزگون جاواب وئرن کیتابلاری اوخومالییق. بو کیمی کیتابلار نه اینکی بيزي اؤز ايجتيماعميز و اونون نوخوشلوقلاریلا، اوسته لیک آيري ـ آيري ميلّتلرله‌ ده تانيش ائدير. بيزيم باشيميزي قاتان و یا آلدادان كيتابلاري جيريب يانديرمالییق.
اوشاقلار ناغيل و حئكايه‌لري ماراقلا اوخويورلار. ياخشي ناغيل لار سيزي ايجتيماع و ميلّتلرله تانيش ائدير و عيلّتلرينی آيدينلاشديریر. ناغيل اوخوماق تكجه باش قاتماق اوچون دئييل. بونا گؤره منيم‌ده اوره ييم ايسته‌مير كي قاناجاقلي اوشاقلار ناغيل لاريمي باش قاتماق اوچون اوخوسونلار.

قايناق: #قوشباز_كئچل ناغيلي نين باشلانغيجي

#یازی 1386 تاریخینده یاییلمیش #دوشرگه وئبلاغیندان گؤتورولوبدور

https://telegram.me/dusharge
#سئوگی و #ساریلاردا #دیالوق_منطیقی

#همت_شهبازی

«سئوگی»، خالق شیفاهی ادبیات و داستانلاریمیزدا بیر نوع «دیالوق منطقی» کیمی استفاده اولونوردو. حاکیم‌لر «رسمی» بیر دایره‌ده، چئوره‌ده یاشادیقلاری اوچون آرزولادیغی سئوگی‌لری غیررسمی بیر دیل و ادبیاتلا گونده‌مه گتیریردیلر. سوال اولونا بیلر کی کئچمیشده حاکیم‌لر سارایلارینا مخصوص اولان « #سئویشمه» ماجراسی کی هامی اوچون گوندن ده آیدین بیر فاکتوردور داستانلاردا اولدوغو کیمی ایدی؟ یاخود داستانلاردا گئدن #سئوگی ماجرالاری ائله حاکیملرین رسمی حیاتیندا اؤزونو گؤستریردی؟
منجه اونلار، ایسته‌دیک‌لری «سئوگینی» دیله گتیره بیلمیردیلر. یاشایا بیلمیردیلر. بونا گؤره «سئوگی» داستانلاری بیر عوض ائدیجی رول اویناراق اونلار اوچون بو ایشی گؤرورودو. «سئوگی» داستانلاری، بوتون سینیرلاری سیندیراراق، بعضن #لیریک، بعضن #ساتیریک، بعضن #کومیک، بعضن #تراژیک، بعضن #نوستالژیک استقامت‌لرله حاکیم‌لرین «دیالوق منطقینی» دوغرولدوردولار. اونلار اؤزلری‌نین یاشایا بیلمه‌دییی داورانیشلاری، «سئوگی» داستانلاری‌نین سوژئتینده تاپیردیلار. بونلارلا دیالوقا کئچیردیلر. اونلارین بو حکایه‌لره ماراغی‌نین اساس‌ سببی ده ائله اونلاری یک‌نسق حیات طرزیندن اوزاقلاشدیرماسیندا و نئچه‌سسلی بیر حیاتی گؤرمه‌یینده ایدی.



«سئوگی» داستانلاریندان علاوه، « #تلخک» گتیریب اؤزلرینی مشغول ائتمک موضوعسو ایله ده اونلار اؤزلری‌نین « #تک‌_سسلی» یاشامیندان اوزاقلاشیردیلار. «تلخک» اونلارین رسمی چرچیوه‌ده گؤره بیلمه‌دیک‌لری داورانیشلاری، اؤز داورانیشلاری ایله اونلارا یاشادا بیلیردی. داها دوغروسو «تلخک» سبب اولوردو کی حاکیم‌لر اؤزلرینی، اؤز خالق‌لارینا یاخین گؤرسونلر. بو، هئچ زامان اونلارین حیاتیندا اولموردو. یعنی حاکیم‌لر هئچ‌ زامان اؤزلرینی، اؤز خالق‌لارینا یاخین حیس ائتمه‌میشلر. بو یاخین‌لیغی «تلخک» اؤز صحنه باجاریغی ایله ائده بیلیردی. چونکو «تلخک» اؤزونو «دوشونمزلییه وورموش آدام کیمی» آپاراراق ایسته‌دییی هر بیر سؤزو دئیه بیلیر، باشقالاری‌ ائده بیلمه‌دییی هر بیر داورانیشی ائده بیلیردی. بیر سؤزله او هر بیر شئیی ائدیب هر بیر سؤزو دئمه‌یه هئچ بیر مانع ایله قارشی-قارشییا گلمیردی.



بو #یازی خام دوشونجه دیر. اوزرینده ایشله نیله جکدیر.

https://telegram.me/dusharge
بیزده #نظریه_پروبلئمی

#همت_شهبازی

بعضن بو سوال داها چوخ گوندمده اولور: نییه بیزده اؤزللیکله #ادبیاتدا اؤزوموزه عاید اولان و دوغما بیر نظریه‌نین شاهیدی دئییلیک؟ اساسن استناد ائله دییمیز نظریه‌لرین هامیسی‌نین کؤکو غربده دیر؟ باشقا سؤزله بیز بو نظریه‌لری #مونتاژ ائدیریک؟
بو سؤز چوخ دا یانلیش دئییل. آنجاق بونون اساس عامیلی، بیزده اولان دوشونجه‌نین آردی-آردینا بیر بیرینی ایزله ییب گلیشمه مه‌سینده‌دیر. نظریه منجه بیردن بیره تؤره‌میر. اونون کؤکو اؤزوندن قاباقکی دوشونجه‌ده‌دیر. داها دوغروسو، یئنی یارانان نظریه، اؤزوندن قاباقکی نظریه‌نی دوشونوب دارتیشدیقدا اؤزونو گؤستریر. بونو دئمکدن مقصدیم بودور کی دوشونجه #سؤیلَم‌لرینی (گفتمان)، دیالوگا چکدیکده، ایچه ریسیندن باشقا بیر دوشونجه ایشله‌یی چیخماغا باشلاییر. غربده اولان نظریه‌لر، بیر بیرینی دارتیشدیقدان سونرا یارانیر. بو نظریه‌لر، اؤزلری اؤزلویونده ایلک باشلانغیجدا مستقل بیر نظریه کیمی یارانمیر. مثلن « #قورولوشچولوق» (ساختارگرایی) آخیمی‌نین فورمال نظریه‌سی داها چوخ روس #فورمالیست‌لریندن، مضمون استقامتی ایسه، مارکسیزمین توپلومسال گؤروشوندن داها چوخ سو ایچیر. عینی حالدا باشقا آخیملاردا دا اؤزه‌یینی تاپماق اولار. بو گؤروشلر دارتیشیلدیقدا، مثلن «قورولوشچولوق» باشلیقلی بیر نظریه اؤز وارلیغینی یئنی چالارلارلا گؤستره بیلر. عینی حالدا «قورولوشچولوق» آخیمی اوزرینده تؤره نن دارتیشمالار مثلن #پست_قورولوشچو بیر نظریه‌نین یارانماسینا سبب اولور.
بیزده آزاجیق اولان دوشونجه، باشقا دوشونجه‌لرله ایلگیده اولمایاراق اؤزونو گؤستریر. بونلار سانکی بیر بیریندن خبرسیز کیمی یارانیرلار. بیر بیری‌نین دوشونجه‌سینه اؤنم وئرمه مک مستقل بیر نظریه‌نین یارانماسینا سبب اولا بیلمز. دوشونجه، دوشونجه‌نی ایزله‌دیکده دینامیک‌لشه‌رک ثبوتا یئتیره بیلر.
غرب دوشونجه‌سیندن اؤرنک گؤسترمک ایستیرم. بو گون ده گوندمده اولان فورم و مضمون دارتیشماسی‌نین #مدرن دارتیشما اؤزه‌یینی بیز آیدینلانما فلسفه‌سینده ایکی فیلوسوفون دوشونجه قایناغیندا گؤرورورک: #هگل و #کانت. هگل بدیعی ادبیاتدا، مضمونون فورمایا اوستونلویونو گؤستره‌رک حتتا فورمانی دا مضمون مفکوره‌سی ایچینده اولدوغونو دئییر (باخ فلسفه نظریه مدرن ص24) کانت ایسه، بدیعی ادبیاتدا ائستئتیکایا اوستونلوک وئریر. کانت، صنعتده فورما چوخ اهمیت وئریر.هگل ایسه مضمونا. کانت، صنعتین مضمون سیز دا، لذت وئره‌جه‌یینه و چکیجی اولاجاغینا اینانیر. هگل ایسه اونو فورمو نظره آلمادان بیلیر. بو ایکی فلسفه جیغیری، سونرالار دا دوشونرلر آراسیندا ایکیلی چات یاراتدی. هگلین مضمونچو دوشونجه‌سینی، ایلک دفعه اولاراق #رومانتیزمین آشیری دویغوساللیغی‌ سیندیراراق، صنعتی داها چوخ فورمال یؤنده لذت وئره‌جه‌یینی منیمسه دیلر. آنجاق بو استقامتده، دویغونو داها چوخ سوبیئکتیولشدیردیکلری اوچون، بدیعی صنعتین آیاغینی گؤیده آسلاق ساخلایاراق یئردن اوزورلر. بونا گؤره ده بدیعی صنعت سماوی‌لشه‌رک هم #اونتولوژیک (اولوهیت) اولور، میستیک لشیر هم ده کانکرئت لیینی الدن وئریر.بو دارتیشما عنعنه‌سی بو فیلوسوفلاردان سونرا حتتا بو گونه قدر مختلیف دوشونجه آخیملاری‌نین ایچ ایچه کئچمه‌سی ایله چئشیدلی چالارلارلا اؤزونو گؤستریر. هله لاپ بو آخیملارین ایکی قولوندا یازیب یارادان طرفدارلاری‌نین آدینی چکسک بؤیوک بیر سیاهینی گؤره‌جه‌ییک: هگل چی لر: #مارکس (و عمومیتله #گنج_هگل_چی‌لر یعنی مارکس، فویئر باخ، تئودور فیشئردن توتموش چاغداش مضمونچو فیلوسوفلارا قدر یعنی: #جورج_لوکاچ، ل.گلدمن، ت.آدورنو، ل.آلتوسئر، پیئر ماشئری و...). کانت چی لار ایسه: رومانتیزم آخیمیندا چالیشان اکثر یازار و شاعیرلر و دوشونجه صاحیب‌لری (او جومله‌دن آلمان رومانتیک‌لری)، #صنعت، صنعت اوچون طرفدارلاریندان توتموش نیچه‌یه قدر و نیچه‌نین دوشونجه‌سیندن قایناقلانان یازار و فیلوسوفلار او جومله دن: #هایدگئر و چاغداش فرانسا فلسفه آخیملارینا قدر بیر ده روس فورمالیست‌لرینی، کانت چی دوشونجه‌نین داوامی کیمی حساب ائتمک اولار.
بوتون بو دوشونجه آداملاری، فورم و مضمون موتیولری اطرافیندا بیر بیریندن دانیشاراق اؤزلری اوچون بیر دوشونجه و نظریه جریانلاری یاراتماغا امکان تاپمیشلار. بونلاری نظره آلاراق دئمک اولار کی مثلن روس فورمالیست‌لری بیردن بیره، اؤزونه آرخالاناراق نظریه‌سینی یاراتماییبدیر. بو دوشونجه‌نین قایناغی اؤزوندن اؤنجه کی دارتیشمالاردان قایناقلاناراق وارلیق تاپمیشدیر و باشقا نظریه‌لر ده بونا تای. سون زامانلاردا، غرب نظریه‌سی‌نین ماراقلی جهت‌لریندن بیری (منجه بو دا ائله نظریه‌نین اوره تیمینه سبب اولور) نظریه صاحیب‌لری، اؤز نظریه‌لرینی تنقید ائله مکدیر. بونلار اؤزلری‌نین اورتدییی نظریه‌دن یئنی نظریه‌نین وار اولماسینا استارت وورورلار.

#یازی نین بیر پارچاسی گتیریلدی بورادا.

https://telegram.me/dusharge
@dusharge || همت شهبازی
#کلاسیک سؤزونون آنلاییشی #همت_شهبازی #کلاسیک سؤزو بیزیم تاریخی آنلاییشیمیزا چاغداش زاماندا هوپموشدور. کئچمیش زامانلاردا عمومیتله چاغداش اصطلاحی‌ اولمادان اونون قارشی طرفی اولان کؤهنه و یا اسکی اصطلاحی دا یوخ ایدی. «اسکی» صیفتی شعره عاید دئییله‌سی بیر اصطلاح…
-سوال اولونا بیلر کی #مدرنیزمدن قاباق، #شرقین ان آزیندان ادبیات ساحه‌سینده او قدر غرب‌له آلیش-وئریشی یوخ ایدی. بئله اولدوقدا «کلاسیک» سؤزو ده طبیعی کی بو ادبیاتدا اولمایاجاقدیر.
بس بیزده هم « #کلاسیک» سؤزو، هم ده «کلاسیک» آنلاییشی اولماییبدیر. #مدرن_ادبیات یاراندیقدان سونرا، اؤزوندن قاباقکی ادبیاتا بیر آنلاییش وئرمه‌یه باشلادی و اؤزونو، اونلاردان آییرماق اوچون ایکی آنلاییشین یعنی «کلاسیک» و «مدرن» ادبیات آنلاییشی‌نین یارانماسینا سبب اولدو.
«کلاسیک» سؤزو ایله باغلی، آوروپا ادبیاتیندا اولان بیر شئیه ده اشاره ائتمک ایستیرم. عمومیتله #کلاسیسزم آخیمی اؤزونه مخصوص اؤزللیک‌لری ایله سئچیلدییی اوچون بیر #آخیم (مکتب) حساب اولونور. یعنی بو آخیم بیر سیرا قاباریق اوسلوبلارینا گؤره باشقا اوسلوبلارلا سئچیلیر و بونا گؤره ده «کلاسیسزم» آنلاییشی اونلاردا یاراندیغی زاماندا اؤز آدینی و آنلاییشینی قازانیر.
بو اؤزللیک‌لری نئجه سئزمک اولور؟ بونلار بیر دؤنمده، او دؤورون ادبی داورانیشیندا اورتاق ایشله‌نن اوسلوبدان یارانیر.


#یازی نین بیر بؤلومو گتیریلدی.

https://telegram.me/dusharge
@dusharge || همت شهبازی
#مئدیا و #پست_مدرن_تاریخ یازان: #همت_شهبازی #کیتابچی درگیسی، #باکی ۲۰۱۴، ۷.جی سای @dusharge
#مئدیا و #پست_مدرن_تاریخ

یازان : #همت_شهبازی

ظنیمجه تاریخین ایشله‌یی (کارکرد) کئچمیشه نسبت، دییشیلمه‌ییب‌دیر. کئچمیشده، -عمومیتله مدرن دونیادان اؤنجه‌نی نظره آلیرام– تاریخ: شاهلارین، شاهزاده‌لرین، سارایلارین و عمومیتله اقتدارین آجیلی-شیرینلی سرگذشت‌لری ایدی. داها دوغروسو تاریخده یالنیز شاهلیق و یوکسک طبقه‌لی‌لیک حؤکوم سوروردو و آشاغی طبقه‌لردن سؤز ائدیلمیردی.بو آنلاییش، #مدرنیته دؤوروندن بویانا، #هئگئل و #مارکس‌ین، طبقه دارتیشمالاریندان سونرا ماهیتینی دییشدی. بئله کی بو آنلاییش، کئچمیشین تام عکسینه اولاراق بیر مدت آشاغی طبقه‌لرین تاریخی روایتینه چئوریلدی؛ تاریخ، بو طبقه‌لرین سرگذشتینی آرادی. بو، مدرن چاغین ایلک باشلانغیجیندا اولدو. چونکی بو زاماندا أن اؤنملی طبقه یعنی #ضیالی طبقه‌سی یاراندی. ضیالی طبقه‌سی، اؤز آنلاییشی‌نین اساسینی داها دوغروسو اؤز گوجونو، اقتدارین علیهینه چیخیشی ایله باشلادی. بو ضیالی‌لیغین تمثیلچی‌لری هئگئل و مارکس کیمی متفکرلر اولور. اؤلکه‌میزده ایسه #عباسقلی_باکیخانوف‌دان باشلایاراق مشروطه دؤورو تاریخچی‌لرینی نظرده توتماق اولار. بو آنلاییش #پیشه‌وری دؤورونده تام شاهلار ساراییندان آیریلاراق سیراوی وطنداش تاریخینی یازماغا باشلادی.
آنجاق تام بو چاغدان (پیشه‌وری دؤوروندن باشلایاراق) و یئنی مئدیاچی‌لیغین (رسانه) چیخیشی ایله تاریخ نه‌یی و نه‌لری روایت ائتدی؟!
بو دؤور مدرن‌لیکدن سونرا کی زامانلاری چئوره‌ییر. بیزیم توپلوموموزا اویغون اولمایاراق بو دؤورو #پست‌مدرنیزم دؤورو آدلاندیرماق اولار. دوغرودور بو دؤورون ایلک چاغیندا، هله مئدیانین گوجو آچیق‌آیدین بللی اولمامیشدی آمما سون اون ایلین ایچینده بونون تام عکسینی گؤروروک و بونا گؤره ده بیزده اولان مدرن‌لیکدن سونرا کی دؤور ائله بو سون اون ایللیکدن بویانانی چئوره‌ییر.بس اوندا بو دؤورو چئوره‌ین تاریخ نئجه بیر تاریخ‌دیر.بو چاغدا تاریخ یئنه ده سیراوی وطنداش تاریخی‌دیر یوخسا اقتدارین تاریخی؟
ظنیمجه بیزیم اؤلکه‌میزده اولان گئدیشات، سیراوی وطنداشلا یوخ، اقتدارین تاریخی ایله باغلی‌دیر. تاریخ بو چاغدا دا، اقتداری روایت ائدیر. داها دوغروسو بو چاغدا، تاریخ کئچمیشده کی آنلامینی داشیمیر. تاریخین یئرینی مئدیا آلیر و مئدیا دا تام اقتداری روایت ائدیر. چونکی مئدیا اؤزو ائله - کئچمیشده اولدوغو کیمی- اقتدارین الینده‌دیر. بونا گؤره بو دؤور ده ائله، ایلک دؤورون یولداشی‌دیر؛ یالنیز و یالنیز توتالغالاری (ابزار) فرق ائدیر.
دئمک اولار کی غربده ده ائله، تاریخین آنلاییشی مدرن چاغا نسبت اؤز یولونو طبقه‌لری عکس ائتمکدن آییریر. طبقه‌لری روایت ائدن تاریخ یالنیز قیسا مدت عؤمور سورور. مارکس‌ین ادعا ائتدییی و طرفدار دوردوغو او طبقه، یئرینی باشقا بیر طبقه ایله دییشیر. داها دوغروسو، مارکس‌ین طبقه‌سی، اؤز ایچینده بیر اقتدار طبقه‌سی یارادیر. او دا «ایدئولوژی‌سَل» طبقه‌دیر. غربده ده، پارتیالار یارانیر و تاریخ، بو پارتیالاری عکس ائتدیریر. تاریخ #نازی کیمی دئموکراسی آدیلا دیکتاتورلوق ائدن، ایدئولوژی آدیلا استالینزم بویدا قورخولو حکومت سورَن‌لرین روایتینه چئوریلیر.
#پست‌مدرن تاریخده بوتون روایت‌لر مئدیانین الینده اولدوغوندان و بو مئدیا اقتداری دستکله‌دیینه گؤره، تاریخ‌له گئرچک‌لیک قارشی قارشییا دورور. گئرچک‌لیک باشقا‌دیر و بو گئرچک‌لیین روایتی ایسه بام باشقا و اوندان تام فرقلی‌دیر.بو باخیمدان تاریخین روایتینده بیر نوع تضادلیق و پارادوکسیکال دوروم یارانیر. بو دورومدا، منفعت‌لر ده بیر طرفلی‌دیر، زیانلار دا. منفعت‌لری قاپسایانلار، تاریخی اؤز خئیرینه یوزوب یؤنلدن‌لردیر. زیانی چکن‌لر ایسه کوتله و سیراوی وطنداش. منفعت‌لر، آزلیق تشکیل ائدن حاکیم دسته یا پارتیا و یاخود اقتدارین خئیرینه تامام اولاراق، اونلاری اؤز احتیاج و ایستک‌لری اساسیندا قوراراق چوخ سایلی وطنداشلار اونودورلور.
بئله‌لیکله دئمک اولار کی تاریخ هر زامان اقتدارین تاریخی اولور. گؤرونور تاریخین یئنی قهرمانلاری هئچ ده کئچمیشده‌کی‌لردن هئچ نه ایله سئچیلمیر.اگر آراسیرا آشاغی طبقه و یاخود حاقسیزلیقلاری عکس ائتدیریرسه، بو کئچمیشه عاید اولور. بئله کی روایت ائدیلن او حاقسیزلیق ایندی‌لییی چئوره‌میر ؛ عکسینه او تاریخی اولای کئچمیشده باش وئریر و تاریخ حال حاضیردا اؤزونده جسارت تاپاراق کئچمیشده اولان حاقسیزلیغی روایت ائدیر. بو اونو گؤستریر کی تاریخ هئچ زامان اؤزونون تنقیدی باخیشینی اؤز زامانیندا ایره‌لی سوره بیلمیر. بو او دئمکدیر کی تاریخ هئچ زامان اؤز ایسته‌دییی کیمی تاریخه سوزولمه‌ییب‌دیر.
ایندیکی چاغدا، مئدیانین گوجله‌نه‌رک گئنیشلنمه‌سی، تاریخین اؤلومو و تاریخسیزلیین گئنیش سوییه ده یاییلماسی آنلامیندادیر.

#قئید:
#یازی ۱۳۸۷ یا ۱۳۸۸ ده یازیلیب. آنجاق ۲۰۱۴ ده #باکیدا چاپ اولان #کیتابچی درگیسی‌نین ۷.جی ساییندا چاپ اولدو.

https://telegram.me/dusharge
@dusharge || همت شهبازی
#ع_اورمولو ایله مشهور اولان #علی_احمدی_آده حیاتینی کؤلگه‌ده، هایسیز کوی‌سیز یاشادیغی کیمی، ائله هایسیز کوی‌سیز ده دونیاسینی دییشدی. تصوور ائدین من دؤرد آی اؤلوموندن سونرا بو گون (۱۳۹۹/۴/۶) خبردار اولموشام. بو بویدا مجازی فضادا هر گون هر نه پایلاشیریق. آنجاق…
#پوئتیکادا_عنعنه‌نین_رولو
(#ع_اورمولو شعری)
یازان: #همت_شهبازي


هر زامان کؤلگه‌ده قالان و ادبی محیطده هئچ زامان گؤرونمه‌ین شاعیر «#علی_احمدی_آده»‌ « #گؤزو_یاشلی_کوچه‌لر» (1369)، #نارگیله (1378) و #و_زامان_بیر_بهانه‌دیر» (1387) کیتابلاری‌نین مولفی‌دیر. شاعیری بیز داها چوخ «ع. اورمولو» آدی ایله تانییریق. او، ایلک دفعه اولاراق «گؤزو یاشلی کوچه‌لری» ایله ادبی دونیامیزا، اؤزللیکله شعریمیزه داخیل اولدوقدا دا ائله اؤزونه مخصوصلوغو ایله گلیر....
#گؤزو_یاشلی_کوچه‌لرده، بیز بیر نوع‌ آرخایینلیق آختارماق گؤروروک اوخوجو اوچون.بو آرخایینلیق شعرده اؤزونو گؤستریر. یعنی اوخوجو، بو شعرلری اوخودوقدا دینجلیک تاپیر. گون بویو ایشله‌ییب یورغون ائوه گلن بیر ایشچی دینج‌لییی کیمی:

فانیسلارلا گولونج کؤلگه‌لر اویونوندا
پیچیلتیلار توشلاییرسا یولچو توپوغونو
اینجینمه‌لر/ اینجی‌یه دؤنور/ اوزاق ایشارانتی گؤروشوندن.
«چئینه قوی آغزینا» ساققیزین باغیشلامیش دونَنه‌
مندیلینده/ بیر اووج بوغدا ایله آینا گؤز بولاق
یورغونلوق پوچور-پوچور/ خاللاییر ائنیش‌-‌یوخوشو.
آرخاسی/ یارین‌لار آرخایین‌لیغی‌دیر
کی شعرین/ گونش کلاغایی‌سین
و / فانیسلی‌لار قولاغیندا/ بولاق شیریلتیسی (ع. اورمولو، 1369: 10-9).

#مدرن‌_شعر هم «عنعنه»‌نی، هم ده «عنعنه‌وی شعر»ین قایدالارینی قیراغا قویماقدا دَریدن قابیقدان‌ چیخدیغی‌ آندا،بیر سیرا یئنیچی‌لییه مئیلی اولان شاعیرلر، اونلارین ائتدیینی بوراخمادان یئنی‌لشمه‌یه استقامت‌لنیرلر. بونلارین یارادیجیلیقلاریندا عنعنه‌وی شعرین هم #فورم، هم ده #قالیب باخیمیندان حضورونو گؤروروک. داها دوغروسو بونلار، بو عنعنه‌لر بنزرسیز‌لیک‌لرینی گؤستره‌رک، اونون بعضی ائلئمانلاریندان دا ال چکمیرلر.بو ائلئمانلاردان اونا گؤره استفاده ائدیرلر کی بونلارین‌ شعرینده اؤز تاثیرینی‌گؤستریر. «ع. اورمولو» بو تیپ‌ شاعیرلره داخیل‌دیر. اونون سربست هئجا شعرینده، عنعنه‌وی شعرین ائلئمانلاریندان اولان «قافیه»، «وزن= هئجا وزنی» خصوصی حضورو واردیر. شاعیر بو ائلئمانلاردان شعری‌نین گلیشمه‌سی نامینه چوخ اوستاجاسینا فایدالانیر. مدرن شعریمیزین چیچکلنمه زامانیندا، شعریمیزین اوز توتدوغو ساحه‌لر، دونیا پوئزیاسی‌نین مراجعت ائتدییی ائلئمانلارا خطابا استقامت‌لندییی حاللاردا ع. اورمولو اؤز کؤکونده اولان عنعنه‌وی دئتال‌لارا مراجعت ائدیر:

آینالاردان آینالارا قول آچیلیر/ ایکی هاچا یول آچیلیر
آینالارین اوزونده گؤز/ آینالارین دیلینده کؤز
آینالاردا قیریق ‌قیریق گیلئی سسی/ گاه نئی سسی
آینالاردا ممدخانین میناره‌سی آیاق توتور
ناققا بالیق آدام اودور (اورادا، 36).

بو باخیمدان اونون اثرینده بیر سیرا #سربست_هئجا شعرلری، عنعنه‌وی شعریمیزه دایاناراق یازیلدی. اونون شعرینده، عنعنه‌وی شعرین اوچ ائلئمانی‌نین اؤنملی حضورو وار: قافیه، وزن و قالیب.

قاپی‌لار/ قاپی‌لار/ باغلی قاپی‌لار
قیریق پنجره‌لر/ داغلی قاپی‌لار
نه گول وئرن قالیب نه گولوش وئرن
نه بیر دانیشان وار نه گلیب‌-‌گئدن
دولانیر کوچه‌ده هیچقیریق سسی
کرپیچ سیزیلتیسی/ کرپیچ ناله‌سی (اورادا، 65)

ماراقلی‌دیر #سربست‌_شعرین‌ ایچینده، قافیه ایله وزنین‌حضورونو گؤرموشدوک. آنجاق «اورمولو»نون سربست‌ شعرینده، شعر قالیبی‌نین ده حضورونو‌ گؤروروک.اونون بیر چوخ سربست شعرلرینی، #مثنوی آدلاندیرماق هوسی بئینیمدن اؤتور. چونکی بو شعرین ایچینده چوخ زامان عنعنه‌‌وی ریتم اؤن سیرایا کئچیر. بونون حیاتا کئچمه‌سینده وزن ایله قافیه‌نین اؤنملی رولو واردیر. بونونلا برابر، هئجا اؤلچوسونده یازیلان مثنوی قورولوشو، همی ده اونون #قافیه‌لنمه سیستئمینی عنعنه‌وی شعره باغلاسا دا، شعرین ایچینده ایفاده و بدیعی تصویر اوسلوبلاری یئنی چالارلارلا اؤزونو گؤستریر. بو چالارلار اسکی ایله یئنی قوهوملوغونو صمیمی‌لشدیره‌رک همی ده فرقلی خاصیت‌لرینی ده گؤسترمه‌یه جهد ائدیر.. شعرده «وزن» عنصرونون عنعنه‌وی اولماسینا باخمایاراق، قافیه‌لشمه سیتئمینده مختلیف موتیو‌لری سینادیغینی دا گؤروروک.
ع. اورمولو #عنعنه‌وی_شعرده اؤزونون داخیلی «من»ینی پوئتیک فورمایا چئویریب عکس ائتدیردییی اوچون، هله ده کؤهنه قالیب‌لری‌ سیندیرا بیلمیر. آنجاق ‌سیندیرا بیلمه‌دییی مرحله‌ده ده ائله کامیل و یئتکین بیر یئنیچی‌لییی منیمسه‌یه بیلیر..
ع. اورمولو شعرین #مدرن‌لیینه قاتلاشدیقدا باجاریقلی نمونه‌لر ده یازیر:

قوزئیده یولا چیخان
گونئیده آسیلدی دؤرد قناره‌دن
کولک دؤرد دروازادان آت سوردو
گؤیردی دؤرد دسته گول
قیرمیزی‌لار اوددا بیتدیلر
قارالار سودا ایتدیلر
آغ‌لار تورپاغی منیمسه‌دیلر
یاشیل‌لار یئل قوجاغین
و او گون
انسانلیق اؤلن چاغدا
عشق آسیلدی بئشینجی دروازادا (اورادا، 86).


#یازی چاپا حاضیر اولان #آذربایجان_شعرینده_مدرنیزم کیتابیمدان آلینیبدیر


https://telegram.me/dusharge
هیجری ۱۰_۱۱.جی دؤرون ناخیشلی خالچالاري آراسيندا 1530.جي (هيجري850) ايلده اردبيل‌ده #شيخ_صفي مسجدي اوچون توخونموش، حاضيردا #نيويورك‌دا متروپوليتئن موزئيينده ساخلانان خالي‌نين 1539‌.جي ايلده #تبريزده يئنه همين مسجد اوچون توخونموش و ايندي لندن‌دا‌ كي #ويكتوريا و #آلبرت موزئيينده اولان خالي و سایره‌نی گؤسترمك اولار.
بو دؤرده ياراديلميش خالچالار ايچه‌ريسينده 1539‌.جي ايلده تبريزده #شاه‌_طهماسبين سفارشي‌ ايله #اردبيل مسجدي اوچون توخونموش خاليني (علم عالمينده بو خالي «شيخ صفي» آدي‌ ايله مشهوردور) خصوصيله قيد ائتمك لازيمدير. بو خاليني 1893.جو ايلده انگليس‌لر آليب لندونا گؤندرميشلر. ائني،34/5 متر، اوزونو 51/10 متر (عمومي اؤلچوسو 12/56 كيلو) اولان بو خالي دونيا موزئيينده ساخلانان نادير صنعت نمونه‌لريندن‌دير.

بَزَك‌لري مختليف گول‌ـ‌چيچك رسملريندن عبارت اولان بو خالي اؤز رنگارنگ‌ليیي و بورادا كي رنگ‌لرين بير‌ـ‌‌ بيرينه اولان وحدتي‌ ايله انساني واله ائدير. خالي‌نين اَن گؤزل حيصه‌سيني اونون مركزينده يئرلشن چوخ گوشه‌لي موزاييكايا بنزر قؤنچه (مئداليون) تشكيل ائدير.


https://telegram.me/dusharge

#یازی نین آردی وار
👇👇👇
@dusharge || همت شهبازی
بئله‌لیکله پلانلارینی بؤلوشدورندن سونرا حرکت ائدیب، حیات و طبیعتین أن گؤزل و دورولوغو یعنی «بولاق باشینا» یئتیشیرلر. بولاق باشینا یئتیشمکله، اونلار داها دا توتدوقلاری یوللاردا محکم و اراده‌لی اولماقلارینا تأکید ائدیرلر. ائله بونا گؤره‌ ده اونلارین بو حرکتی…
اثری #فارسجا بیر #شعر_توپلوسونون بیر بؤلومونه یئرلشدیریب سیریماسی‌نین سببینی باشا دوشمه‌دیم. بو کیتاب اؤنجه مستقل بیر اثر کیمی یاییملانمیشدیر. یئنی چاپداکی بعضی دَییشیکلیک‌لر یئرلی‌دیر. اؤرنک اوچون بندلرین سیرا دوزومو مضمونجا داها یاخینلاشیبدیر. آنجاق بو چاپدا، مصراعلارین ایچینده گتیریلن دَییشیکلیک‌لرین بیر چوخو ایله راضیلاشا بیلمه‌دیم. عینی حالدا ایلک چاپدا اولان بعضی گؤزل بندلرین یئنی چاپدا حذف اولونماسی دا یاخشی آلینماییبدیر. مندن سورسانیز عمومیتله اوستونلویو #ایلکین_چاپا یعنی ۱۳۵۷ چاپینا وئره‌ردیم. بونا گؤره بو یازیدا #شعر اؤرنک‌لرینی وئرمکده ایلک چاپی واریانت گؤتورموشم. ضعیف دَییشمه‌لردن بیری یوخاریدا اؤرنک وئردییمیز «بو بیر سؤزدور…» بندی‌دیرکی مقایسه اوچون یئنی چاپدا اولان واریانتی وئریرم:

بو بیر سؤزدور گولوم قالسین یادیندا
شیرین یا شور، توتارلیق وار دادیندا
حقیقت، بیر اوزون چای‌دیر یئر اوزره
که یوز تای دان کئچیر، یوز بیر آدیندا

####

#یازی ایلک دفعه #نوید_آذربایجان قزئتی‌ ۱۳۸۰/۶/۲۰ سای ۱۷۹ دا چاپ اولاراق سونرالار آزاجیق دییشیکلیکله #آذری درگیسینده چاپ اولدو.

https://telegram.me/dusharge
@dusharge || همت شهبازی
#فرانک_فرید.ایپک #خانیم_الی (حکایه توپلوسو) #همت_شهبازی #فرانک_فرید #خانیم_الی حکایه‌لرینده حکایه‌چیلیک اوسلوبونو حادثه‌‌ مرکزلیکدن چیخاریر.#حکایه‌لر، حادثه‌‌لر اوزره قاباغا گئتمیر. اونون اساس قایغیسی حکایه‌نی یازیچی یا تحکیه‌چی تحکیه‌لری اوزره قورماقلا…
اساس اؤزللییی ده شعارچیلیقدان کناردا قالماسی‌دیر. قادین مسئله‌لرینی عکس ائدن بو حکایه‌لرین باشقا طرفی ده کیشی‌لردیر. حکایه‌لرده حضورو اولان هر بیر قادینین قارشی طرفی کیشی‌دیر. توپلومون قویدوقلاری قاداغالار دا کیشی‌نین قادینا قارشی قدارلیغی حسابینا قویولور. بو، بلکه ده حکایه‌لری بیر طرفلی استقامت‌لنمه‌سینه سبب اولور. بونو استثنا ائتمک اولماز. دئمک اولار کی بوتون حکایه‌لرده قادین تک دئییل. اونون حضورو اولدوغو حالدا درحال قارشی طرفی ده حضور تاپیر. و بو حوضور واسیطه‌سی ایله قادینا قارشی نیت‌لرینی ده اورتایا قویور.

#قئید:
#یازی قیسالدیلاراق وئریلدی.

https://telegram.me/dusharge