@dusharge || همت شهبازی
288 subscribers
119 photos
2 videos
30 files
346 links
@dusharge
کانالدا کی یازی‌لاری کانالین لینکینی وئرمک شرطی ایله پایلاشماق اولار.
اشتراک‌گذاری مطالب کانال به شرط ارائه لینک آن مجاز است.
Download Telegram
بیزده #نظریه_پروبلئمی

#همت_شهبازی

بعضن بو سوال داها چوخ گوندمده اولور: نییه بیزده اؤزللیکله #ادبیاتدا اؤزوموزه عاید اولان و دوغما بیر نظریه‌نین شاهیدی دئییلیک؟ اساسن استناد ائله دییمیز نظریه‌لرین هامیسی‌نین کؤکو غربده دیر؟ باشقا سؤزله بیز بو نظریه‌لری #مونتاژ ائدیریک؟
بو سؤز چوخ دا یانلیش دئییل. آنجاق بونون اساس عامیلی، بیزده اولان دوشونجه‌نین آردی-آردینا بیر بیرینی ایزله ییب گلیشمه مه‌سینده‌دیر. نظریه منجه بیردن بیره تؤره‌میر. اونون کؤکو اؤزوندن قاباقکی دوشونجه‌ده‌دیر. داها دوغروسو، یئنی یارانان نظریه، اؤزوندن قاباقکی نظریه‌نی دوشونوب دارتیشدیقدا اؤزونو گؤستریر. بونو دئمکدن مقصدیم بودور کی دوشونجه #سؤیلَم‌لرینی (گفتمان)، دیالوگا چکدیکده، ایچه ریسیندن باشقا بیر دوشونجه ایشله‌یی چیخماغا باشلاییر. غربده اولان نظریه‌لر، بیر بیرینی دارتیشدیقدان سونرا یارانیر. بو نظریه‌لر، اؤزلری اؤزلویونده ایلک باشلانغیجدا مستقل بیر نظریه کیمی یارانمیر. مثلن « #قورولوشچولوق» (ساختارگرایی) آخیمی‌نین فورمال نظریه‌سی داها چوخ روس #فورمالیست‌لریندن، مضمون استقامتی ایسه، مارکسیزمین توپلومسال گؤروشوندن داها چوخ سو ایچیر. عینی حالدا باشقا آخیملاردا دا اؤزه‌یینی تاپماق اولار. بو گؤروشلر دارتیشیلدیقدا، مثلن «قورولوشچولوق» باشلیقلی بیر نظریه اؤز وارلیغینی یئنی چالارلارلا گؤستره بیلر. عینی حالدا «قورولوشچولوق» آخیمی اوزرینده تؤره نن دارتیشمالار مثلن #پست_قورولوشچو بیر نظریه‌نین یارانماسینا سبب اولور.
بیزده آزاجیق اولان دوشونجه، باشقا دوشونجه‌لرله ایلگیده اولمایاراق اؤزونو گؤستریر. بونلار سانکی بیر بیریندن خبرسیز کیمی یارانیرلار. بیر بیری‌نین دوشونجه‌سینه اؤنم وئرمه مک مستقل بیر نظریه‌نین یارانماسینا سبب اولا بیلمز. دوشونجه، دوشونجه‌نی ایزله‌دیکده دینامیک‌لشه‌رک ثبوتا یئتیره بیلر.
غرب دوشونجه‌سیندن اؤرنک گؤسترمک ایستیرم. بو گون ده گوندمده اولان فورم و مضمون دارتیشماسی‌نین #مدرن دارتیشما اؤزه‌یینی بیز آیدینلانما فلسفه‌سینده ایکی فیلوسوفون دوشونجه قایناغیندا گؤرورورک: #هگل و #کانت. هگل بدیعی ادبیاتدا، مضمونون فورمایا اوستونلویونو گؤستره‌رک حتتا فورمانی دا مضمون مفکوره‌سی ایچینده اولدوغونو دئییر (باخ فلسفه نظریه مدرن ص24) کانت ایسه، بدیعی ادبیاتدا ائستئتیکایا اوستونلوک وئریر. کانت، صنعتده فورما چوخ اهمیت وئریر.هگل ایسه مضمونا. کانت، صنعتین مضمون سیز دا، لذت وئره‌جه‌یینه و چکیجی اولاجاغینا اینانیر. هگل ایسه اونو فورمو نظره آلمادان بیلیر. بو ایکی فلسفه جیغیری، سونرالار دا دوشونرلر آراسیندا ایکیلی چات یاراتدی. هگلین مضمونچو دوشونجه‌سینی، ایلک دفعه اولاراق #رومانتیزمین آشیری دویغوساللیغی‌ سیندیراراق، صنعتی داها چوخ فورمال یؤنده لذت وئره‌جه‌یینی منیمسه دیلر. آنجاق بو استقامتده، دویغونو داها چوخ سوبیئکتیولشدیردیکلری اوچون، بدیعی صنعتین آیاغینی گؤیده آسلاق ساخلایاراق یئردن اوزورلر. بونا گؤره ده بدیعی صنعت سماوی‌لشه‌رک هم #اونتولوژیک (اولوهیت) اولور، میستیک لشیر هم ده کانکرئت لیینی الدن وئریر.بو دارتیشما عنعنه‌سی بو فیلوسوفلاردان سونرا حتتا بو گونه قدر مختلیف دوشونجه آخیملاری‌نین ایچ ایچه کئچمه‌سی ایله چئشیدلی چالارلارلا اؤزونو گؤستریر. هله لاپ بو آخیملارین ایکی قولوندا یازیب یارادان طرفدارلاری‌نین آدینی چکسک بؤیوک بیر سیاهینی گؤره‌جه‌ییک: هگل چی لر: #مارکس (و عمومیتله #گنج_هگل_چی‌لر یعنی مارکس، فویئر باخ، تئودور فیشئردن توتموش چاغداش مضمونچو فیلوسوفلارا قدر یعنی: #جورج_لوکاچ، ل.گلدمن، ت.آدورنو، ل.آلتوسئر، پیئر ماشئری و...). کانت چی لار ایسه: رومانتیزم آخیمیندا چالیشان اکثر یازار و شاعیرلر و دوشونجه صاحیب‌لری (او جومله‌دن آلمان رومانتیک‌لری)، #صنعت، صنعت اوچون طرفدارلاریندان توتموش نیچه‌یه قدر و نیچه‌نین دوشونجه‌سیندن قایناقلانان یازار و فیلوسوفلار او جومله دن: #هایدگئر و چاغداش فرانسا فلسفه آخیملارینا قدر بیر ده روس فورمالیست‌لرینی، کانت چی دوشونجه‌نین داوامی کیمی حساب ائتمک اولار.
بوتون بو دوشونجه آداملاری، فورم و مضمون موتیولری اطرافیندا بیر بیریندن دانیشاراق اؤزلری اوچون بیر دوشونجه و نظریه جریانلاری یاراتماغا امکان تاپمیشلار. بونلاری نظره آلاراق دئمک اولار کی مثلن روس فورمالیست‌لری بیردن بیره، اؤزونه آرخالاناراق نظریه‌سینی یاراتماییبدیر. بو دوشونجه‌نین قایناغی اؤزوندن اؤنجه کی دارتیشمالاردان قایناقلاناراق وارلیق تاپمیشدیر و باشقا نظریه‌لر ده بونا تای. سون زامانلاردا، غرب نظریه‌سی‌نین ماراقلی جهت‌لریندن بیری (منجه بو دا ائله نظریه‌نین اوره تیمینه سبب اولور) نظریه صاحیب‌لری، اؤز نظریه‌لرینی تنقید ائله مکدیر. بونلار اؤزلری‌نین اورتدییی نظریه‌دن یئنی نظریه‌نین وار اولماسینا استارت وورورلار.

#یازی نین بیر پارچاسی گتیریلدی بورادا.

https://telegram.me/dusharge
#شعر_آنا_یاسایا_ضیددیر
#جمال_ثریا

طبیعت اخلاقی قوووب چیخاریر. هاردا اخلاق تؤره‌میشسه، اورادا طبیعتله اخلاق بیر بیریله دارتیشمادا اولوبلار. دئمیریک کی: #صنعتی محض بو دارتیشمالار یارادیر. آنجاق صنعتی بسله‌ین ده ائله بو دارتیشمالاردیر. طبیعت، صنعتله قورولموش سیستئمه قارشی باش قالدیریر. اونو ایره‌لی ایته‌له‌ییر. بوش توتور اونو. پوزور. آغی‌لاییر. صنعت‌لر ایچینده بو اؤزللییی أن چوخ داشییان دا شعر صنعتی‌دیر. او قدر کی بو قونودا بیر چوخ صنعت‌لرین عمومی مسئله‌لرینی شعر اوزرینده دارتیشماسی یئرسیز اولماز. #نووالیس–ین بیر سؤزونو اویغون گؤره‌رک خاطیرلادیرام: هر صنعت شعره دایانیر، حتتا شعر ده بئله ...
« #شعر آلیشقانلیق‌لارا (عادت) قارشی بیر یایلیم آتشی‌دیر». بو یایلیم آتش، شعرین قونوسوندا اولدوغو قدَر #دیالئکتیکینده‌ دورور. حتتا داها چوخ دیالئکتیکینده‌دیر. آنجاق اخلاقا قارشی جهد ائتمک شعرین آماجی دئییل. بلکه وظیفه‌سی و ایشله‌یی‌دیر [کارکرد]. بو ایکی قاورامی بیربیرینه قاریشدیرمامالییق. شعرین چیخیش نؤقطه‌سینده قوروجولوق دا یوخدور ییخیجی‌لیق دا. بیر نؤقطه‌دن سونرا ایسه یالنیز ییخیجی‌لیق اؤزللییی اؤزونو گؤستریر.
قورولموش سیستئمه ضیدلیک، #ائستئتیک ایچینده داها چوخ، گؤزل-‌چیرکین، یاخشی-‌پیس ساواشی شکلینده اؤزونو گؤسترمیشدیر. گؤزلی یاخالادیقلاری یئرده، اؤزلرینی گئرچه‌یین یوکسک‌لیینده سانان دوشونرلر [متفکر] آرتیق یوخدور. اونلار هارداسا گؤزلی گئرچکده، گئرچه‌یی ایسه گؤزلده گؤرورلر. حتتا بعضی‌لری اشیانین ماهیتینه ایلک پیلله‌نین گؤزل اولدوغونو ایره‌لی سوره‌جک قدر آشیری فیکیرده ایدیلر. آنجاق بئله‌لری آرتیق یوخدور ایندی. « #بودلئر»ی دوشونورم. بودلئر 1867ده اؤلدویو زامان بدیعی‌لیکده لاپ یئنی بیر چاغ باشلامیشدیر. بودلئر اسکینی قاپامیش، یئنینی آچمیشدیر. داها دوغروسو شعر بودلئرین سرگذشتینده اؤز ایپ اوجلارینی تاپمیشدیر. بعضی ایپ اوجلارینی. اونون اؤلوموندن بیر ایل سونرا « #لوترئموند»ون chans de maldoro اثری ایشیق اوزو گؤرور. او گوندن بوگونه قدر #شاعیرلر مین ایللیک گؤزلین یئرینه چیرکینینی اوتورتدولار. مصراعلار دا یاخشی-‌پیسه یئنیلدی. تانری‌نین تاسی داراغی توپلانیب گؤیلره چکیلمه‌سی، انساندا کی شئیطانین ظفردن ظفره قاچماسی بو تاریخدن سونرا اورتایا چیخان گئرچک‌لردن‌دیر. انساندا کی جؤوهر، شعرله کاینات ایچینده اؤزونو عکس ائتدیریر. اؤزو یاراتدیغی تانری‌لارین اؤزونه ضید سونوجلارینی ایزله‌ییر. چونکی تانری سونرادان یارانمیش بیچیم و وارلیق‌دیر. انسان ایسه، اؤنجه‌دن یارانمیش بیر جؤوهر.
بوگون شعرین بیر اوجو اجتماعی پلاندا #انسان_حاقلارینی منیمسه‌ییر. بو شعرین توخوموندا اخلاقی بیر قایغی گؤروندویوندن دئییل، بلکه قورولموش نظاما ضیدلیک خصوصیتی آغیرلیق تشکیل ائتدییندن اولور. چونکی انسان حاقلاریندا کی اوصول‌لار ( ilke ) آرتیق قانونی اعتباری یوخدور. چونکی او اوصول‌لار قورولموش سیستئمله داها قارشی‌دورما حالیندادیر. آنجاق اونلارین بیر گون توپلوملاردا گئنیش اولاراق تطبیق اولوندوغونو، قورولموش سیستئم ایچینده قایناشاراق آیریلماز بیر پارچا اولدوغونو دوشونورم، او زامان آرتیق شعر اونلاری عکس ائتدیرمه‌یه‌جکدیر. ترسینه اونلارا بلکه ده قارشی چیخاجاقدیر. ایندی بو نؤقطه‌ده #گئرچکچی‌لر [ #رئالیست‌لر] گئرچک‌چیسی « #ژئرینگ»ین حقوقی ایسماریجی(mesaj) ایله اوسچولارین #اوسچوسو[خردگرا] « #کانت»ین فلسفی ایسماریجی بیرلَشیر یقین. «ژئرینگ» حقوقون مئیدانا گلمه‌سینی توپلومدا حاکیم بیر قوروپون ایستک‌لرینه اویغون اولاراق تثبیت ائدیر. کانت ایسه أن گئنیش آنلامدا اخلاقی طبیعتین مطلق قوواجاغینی سؤیله‌ییر. بیری اجتماعی حیات باخیمیندان، او بیریسی #فلسفی داورانیش باخیمیندان گؤرولموش بو ایکی تثبیت، ایکی حقیقتی ایشیغا چیخاریر.
بیری بو: بیر توپلومدا کی #اخلاق و #حقوق سیستئمی، هئچ بیر زامان انسان‌اوغلونون طبیعتینه تام اویغون گؤرونمه‌یه‌جکدیر. بلکه ده اویغون اولا بیلر، آنجاق تام اویغون اولدوغو گؤرونه بیلمز.
او بیریسی ده بودور: انسان‌اوغلونون طبیعتینه یاخشیجا بیتیشیک [چسبیده] بیر جهتی اولان شعر او اخلاقا، او حقوقلا اوزون مدت مبارزه دوروموندادیر. گئنیش آنلامدا اخلاق حقوقو دا اؤز چرچیوه‌سینه آلدیغیندان یالنیز اخلاق دئیه بیله‌رم، اخلاق طبیعته نئجه ضید اولورسا سؤزونو ائتدییمیز قارشی‌دورما اونجا سرت اولاجاقدیر.
.

@dusharge
.