@dusharge || همت شهبازی
287 subscribers
119 photos
2 videos
30 files
346 links
@dusharge
کانالدا کی یازی‌لاری کانالین لینکینی وئرمک شرطی ایله پایلاشماق اولار.
اشتراک‌گذاری مطالب کانال به شرط ارائه لینک آن مجاز است.
Download Telegram
همت شهبازی

"تنقید حاققیندا" باشلیقلی یازی منیم ایلک چاپ اولان یازیم ساییلیر. دوغرودور ایلک دفعه 1369 دا بیر شعرین چاپ اولماسی ایله یازارلیغا رسمی بیچیمده آیاق باسمیشدیم. آنجاق بو یازی ایلک نثر یازیم ایدی. تبریزده چیخان "فروغ آزادی" (ایندیکی مهد آزادی) قزئتی‌نین 3/10/1371 تاریخلی ساییندا. او زامان قزئتین بیر صحیفه‌سی‌نین آدی "قار چیچه‌یی" و اونون باش رئداکتورو سایین ع.ن.چاپار ایدی. چوخ سانباللی بیر صحیفه حاضیرلاییردی. او صحیفه‌نی ایزله‌ییردیم و ایندییه قدر ده او قزئتین بو صحیفه‌لری چیخان سایلاری‌نین چوخونو ساخلاییرام. او یازی‌نین شکلینی بورادا پایلاشیرام. دوغرودور او قدر گوجلو دئییل آنجاق او زامان منده تنقید قایغیسی‌نین اولدوغونو گؤستریر.
#همت_شهبازی #چاپار .ن.#تنقید
@dusharge
#تابو (TABU)
§ یازان: #عادل_بابایئو
§ کؤچورن: همت شهبازی


«#تابو پولینئزیا (جزایر پلینیزی) سؤزودور. بؤیوک اوکئان (اقیانوس کبیر) آدالاریندا یاشایان یئرلی اهالی نین دیلینده ایشلنمیش و اصلینده «قاداغان» دئمکدیر. بو قاداغانلار چئشیدلی اولا بیلر: معین حئیوان اوولاماق، معین بیتکینی یئمک، آغاجا توخونماق و سایره بئله قاداغان سؤزلره ده اویغونلاشدیریلیر. بو و یا باشقا سؤزون تلفظ ائدیلمه سی قاداغان ائدیلدیکده همین اولای دیلچیلیک ده تابو آدلانیر».
تابو– #قاداغان ائدیلمیش #سؤزلردیر. بعضا بونو سانسور اولونمایان سؤزلرله ده عینی لشدیریرلر. تابو اوسلوبی سوییه دن و ایشلنمه ساحه سیندن آسیلی دیر. دیلده ائله سوییه (دانیشانلارین آشاغی سوییه سی) واردیر کی اورادا هئچ بیر تابو یوخدور. یعنی هر جور سؤز ایشله دیلیر. بو، حتتا #وولقار سؤزلره ده عایددیر. تابو جمعیتده گئنیش یاییلمیش آنلاییش دیر. بونا حقوقی، اخلاقی، ائتنوقرافیک (قوم نگاری) و دیلچیلیک موقع لریندن یاناشماق اولار.
تابویا حقوقی موقعدن یاناشما هله دیلده و معیشتده تابو آنلاییشی مئیدانا گلمه میشدن جمعیت بو و یا باشقا حرکتی قاداغان حئساب ائتمیشدیر. هله قبیله دؤورونده باشقاسی نین ساحه سینه گیرمک، اونلار ایله علاقه ده اولماق، باشقا قبیله نین آدیندان یارارلانماق، املاکینا توخونماق تابو–قاداغان ایدی. سونرالار بو آنلاییش هم گئنیشلندی، هم ده عینی لشدی. چاغداش دؤورده #حقوقی_تابو آرتیق عینی معنا داشییر. حتتا حقوقی تابو حرکته دئییل، دانیشیغا عایددیر. مثلا دؤولت علیهینه، دؤولت باشچیسی علیهینه و معین سیرلری دانیشماق اولماز.
دؤولت کشفیات ایشلرینده هر سؤزو دانیشماق اولماز. اورادا چوخ شئی اوستو اؤرتولو شکیلده، چوخ واخ اختصارلا وئریلیر. کشفیاتچی اؤزو اونو باشا دوشمه لیدیر. یازاندا ایسه اختصاری، فاصیله نی اوچ نؤقطه عوض ائدیر. #موسی_قوجایئوین «مایع قیزیل» #رومانیندا ایکی کشفیاتچی بیربیریله محض بو اوسلوبدا دانیشیر:
جورج اونو بیر آز دا تعریفله دی، اؤزو ده اوستالیقلا، آستالیقلا:
-ناراحات لیغینیزی حیس ائدیرم، رئیس... آغیللی آداملار ناراحات اولورلار.
-دوغرودور جورج، دوغرودور. – بو تعریف بویلون جانینا یاغ کیمی یاییلدی. – همین دقیق معلوماتلاردا گؤستریلیر کی، رایسئخ ایشدن قوولموش بیر نفر چئکیستی گویا اله آلیب، اؤزو ده پول ایله ... بو، منی چوخ ناراحات ائدیر ... هله لیک اؤزو بیر شئی یازمیر ... آمما. .. چئکیست، پول ... نه ایسه ... اینانا بیلمیرم ... اولا بیلسین کی ... دیلیم ده توتمور ... اولا بیلسین کی، چئکیست لر اونو رایسئخ دسته سینه یئریتمیش لر».
حربی سیرلرده، حقوقی تابو ساییلیر. حربی بؤلمه لرین نؤمره سینی، یئرینی بیلدیرمک قاداغان دیر. بونا گؤره ده «ن» حرفی ایله حربی بؤلمه یه اشاره ائدیلیر.


#اخلاقی_تابو:

اخلاقی تابونون حرکت و اونسیت گئدیشینده (پروسئس) کی تظاهور فورمالاری واردیر. اخلاقی تابونون فورماسی اساسن حقوقی، #ائتنوقرافیک_تابولارلا باغلی دیر. اونسیت فورماسی ایسه داها چوخ دیلده اؤزونو گؤستریر. مثلا اخلاق قایدالارینا گؤره هئچ کیم اوزاق مسافه دن دوروب قادین آدینی اوجادان چاغیرمامالیدیر؛ و یاخود قادین تایفاسی نین آدینی کیشی لر آراسیندا چکمک دوزگون ساییلمیر. مثلا .شایق–ین «مکتوب یئتیشمه دی» حئکایه سینه باخاق:

میرزه مکتوبو یازاندان سونرا قوربان دان سوروشدو:
- مکتوب کیمه چاتاجاق؟ - یاز کی، چاتاجاق قوربانین اوشاقلاری نین آناسینا.
کئچمیش اخلاق قایدالارینا گؤره کیشی اؤز اوشاقلاری نین آدلارینی دا بؤیوک لرین یانیندا دئیه بیلمزدی؛ نؤکرینیزدیر، آروادینی ایسه فیلان کسین قیزی دئیه آدلاندیراردی.
#بدیعی_ادبیاتدا دا بئله ایدی. مثلا: ع. #باکیخانوف « #کیتاب_عسگریه» آدلی اثرینده #قادین آدی ایشلتمه ییب کی، هانسی قیزین آدینی چکسه، آتاسی گلیب معرکه سالار کی، نییه منیم قیزیمین آدینی چکمیسن؟ بونا گؤره ده اثرین قهرمانی مرثیه خوان قیزی آدلانیر.
دئدیک لریمیزه ع. #حاقوئردیئوین «#خیالات» #پیئسینده کی بیر ائپیزودلا یئکون وورماق اولار. حتم خان آغامیرزه فتحعلی ایله دالاشیر کی:
«هله بونلار هامیسی بیر کنارا، سن منیم اؤزومو مسخره یه قویوبسان، بو هئچ، بو عؤرت–اوشاقلا نه ایشین وار؟ سن اؤزون هرچند مسلمانلیقدان کنار بیر آدامسان، آمما یئنه نه قدر اولسا، سنین قانین مسلمان قانی دیر. هئچ سنه مسلمانین عصمتینه توخونماق یاراشارمی؟ قارداش، نییه منیم عورتیمین قیزیمین آدینی جاماعات بیلسین؟ عاییب اولسون سنین چون، عاییب اولسون !»
شرق خلق لرینده بئله بیر عادت وار. جاوان گلین والدین لری نین یانیندا اری نین آدینی چکمه مه لیدیر بو، هم اخلاقی، هم ده ائتنوقرافیک تابودور.


قایناق: " #دیلچی_لییه_گیریش" کیتابی، باکی 1992

https://telegram.me/dusharge
#ترجمه شعری از: #ع_اورمولو
ترجمه: #همت_شهبازی

آنچه از شمال برآمد
در جنوب از چهار قلاب آويزان شد
باد از چهار دروازه اسب دوانيد
چهار دسته‌گل روئيد.
گل‌هاي سرخ در آتش روييدند،
گل‌هاي سياه در آب گم شدند،
گل‌هاي سفيد خاك را مالك شدند،
و گل‌هاي سبز آغوش باد را.
و آن روز
به هنگام مرگ انسانيت،
عشق
از دروازه ي پنجم آويزان گرديد.


***

#اصل_متن_شعر به #زبان_ترکی


قوزئيده يوْلا چيخان
گونئيده آسيلدي دؤرد قناره‌دن
كولك دؤرد دروازادان آت سوردو
گؤيردي دؤرد دسته‌گول.
قيرميزيلار اوددا بيتديلر
قارالار سودا ايتديلر
آغلار تورپاغي منيمسه‌ديلر
ياشيللار يئل قوجاغين
و او گون
انسانليق اؤلن چاغدا
عشق آسيلدي بئشينجي دروازادا


#تاریخ_ترجمه: پاییز 1374

کتاب: #گؤزو_یاشلی_کوچه_لر #ع_اورمولو (#علی_احمدی) 1369

#اثرلریمیزی_باشقا_دیللره_چئویرک


https://telegram.me/dusharge
#ع_اورمولو ایله مشهور اولان #علی_احمدی_آده حیاتینی کؤلگه‌ده، هایسیز کوی‌سیز یاشادیغی کیمی، ائله هایسیز کوی‌سیز ده دونیاسینی دییشدی. تصوور ائدین من دؤرد آی اؤلوموندن سونرا بو گون (۱۳۹۹/۴/۶) خبردار اولموشام. بو بویدا مجازی فضادا هر گون هر نه پایلاشیریق. آنجاق عؤمور بو ادبیاتیمیزا صمیمتله خدمت ائدن بیر شاعیریمیزین اؤلوم خبرینی ده یایماقدان چکینمیشیک.

انستا صفحه‌مده بئله بیر خبری یایدیقدا حؤرمتلی #ائلدار_موغانلی جنابلاری عزیز شاعیریمیز .اورمولونون #ایشیق درگیسینه سلیقه‌لی و گؤزل خط‌له، ساغلام دیللی بیر دیل‌له ۱۳۹۸/۶/۹ تاریخلی مکتوبونو منه یوللایاراق آلچاق کؤنول‌لوکله اوندان فایدالانماغیما اجازه وئرمیشلر. ظنیمجه بو مکتوب #ادبی_تاریخیمیزده قالاسی مکتوبلاردان‌دیر. چوخ صمیمی بیر دیل‌له اونون ادبیاتیمیزا اولان یوکسک سوییه‌ده قایغی‌کئش‌لیینی گؤستریر.

سئویملی #ائلدار_موغانلی معلمدن بو اجازه‌نی وئردیکلری اوچون تشکر ائدیرم.

بیر کیچیک یازی اونون شعری حاقدا پایلاشیرام. لوطفن اوخویون.


#دیققت
#مکتوب #آیری_آیری ایکی پوستدا پایلاشیلیر

https://ishiq.net/x%C9%99b%C9%99r/24627


@dusharge
👇👇👇
#ع_اورمولو ایله مشهور اولان #علی_احمدی_آده حیاتینی کؤلگه‌ده، هایسیز کوی‌سیز یاشادیغی کیمی، ائله هایسیز کوی‌سیز ده دونیاسینی دییشدی. تصوور ائدین من دؤرد آی اؤلوموندن سونرا بو گون (۱۳۹۹/۴/۶) خبردار اولموشام. بو بویدا مجازی فضادا هر گون هر نه پایلاشیریق. آنجاق عؤمور بو ادبیاتیمیزا صمیمتله خدمت ائدن بیر شاعیریمیزین اؤلوم خبرینی ده یایماقدان چکینمیشیک.

انستا صفحه‌مده بئله بیر خبری یایدیقدا حؤرمتلی #ائلدار_موغانلی جنابلاری عزیز شاعیریمیز .اورمولونون #ایشیق درگیسینه سلیقه‌لی و گؤزل خط‌له، ساغلام دیللی بیر دیل‌له ۱۳۹۸/۶/۹ تاریخلی مکتوبونو منه یوللایاراق آلچاق کؤنول‌لوکله اوندان فایدالانماغیما اجازه وئرمیشلر. ظنیمجه بو مکتوب #ادبی_تاریخیمیزده قالاسی مکتوبلاردان‌دیر. چوخ صمیمی بیر دیل‌له اونون ادبیاتیمیزا اولان یوکسک سوییه‌ده قایغی‌کئش‌لیینی گؤستریر.

سئویملی #ائلدار_موغانلی معلمدن بو اجازه‌نی وئردیکلری اوچون تشکر ائدیرم.

بیر کیچیک یازی اونون شعری حاقدا پایلاشیرام. لوطفن اوخویون.

#دیققت
#مکتوب #آیری_آیری ایکی پوستدا پایلاشیلیر

https://ishiq.net/x%C9%99b%C9%99r/24627


@dusharge
👇👇👇
@dusharge || همت شهبازی
#ع_اورمولو ایله مشهور اولان #علی_احمدی_آده حیاتینی کؤلگه‌ده، هایسیز کوی‌سیز یاشادیغی کیمی، ائله هایسیز کوی‌سیز ده دونیاسینی دییشدی. تصوور ائدین من دؤرد آی اؤلوموندن سونرا بو گون (۱۳۹۹/۴/۶) خبردار اولموشام. بو بویدا مجازی فضادا هر گون هر نه پایلاشیریق. آنجاق…
#پوئتیکادا_عنعنه‌نین_رولو
(#ع_اورمولو شعری)
یازان: #همت_شهبازي


هر زامان کؤلگه‌ده قالان و ادبی محیطده هئچ زامان گؤرونمه‌ین شاعیر «#علی_احمدی_آده»‌ « #گؤزو_یاشلی_کوچه‌لر» (1369)، #نارگیله (1378) و #و_زامان_بیر_بهانه‌دیر» (1387) کیتابلاری‌نین مولفی‌دیر. شاعیری بیز داها چوخ «ع. اورمولو» آدی ایله تانییریق. او، ایلک دفعه اولاراق «گؤزو یاشلی کوچه‌لری» ایله ادبی دونیامیزا، اؤزللیکله شعریمیزه داخیل اولدوقدا دا ائله اؤزونه مخصوصلوغو ایله گلیر....
#گؤزو_یاشلی_کوچه‌لرده، بیز بیر نوع‌ آرخایینلیق آختارماق گؤروروک اوخوجو اوچون.بو آرخایینلیق شعرده اؤزونو گؤستریر. یعنی اوخوجو، بو شعرلری اوخودوقدا دینجلیک تاپیر. گون بویو ایشله‌ییب یورغون ائوه گلن بیر ایشچی دینج‌لییی کیمی:

فانیسلارلا گولونج کؤلگه‌لر اویونوندا
پیچیلتیلار توشلاییرسا یولچو توپوغونو
اینجینمه‌لر/ اینجی‌یه دؤنور/ اوزاق ایشارانتی گؤروشوندن.
«چئینه قوی آغزینا» ساققیزین باغیشلامیش دونَنه‌
مندیلینده/ بیر اووج بوغدا ایله آینا گؤز بولاق
یورغونلوق پوچور-پوچور/ خاللاییر ائنیش‌-‌یوخوشو.
آرخاسی/ یارین‌لار آرخایین‌لیغی‌دیر
کی شعرین/ گونش کلاغایی‌سین
و / فانیسلی‌لار قولاغیندا/ بولاق شیریلتیسی (ع. اورمولو، 1369: 10-9).

#مدرن‌_شعر هم «عنعنه»‌نی، هم ده «عنعنه‌وی شعر»ین قایدالارینی قیراغا قویماقدا دَریدن قابیقدان‌ چیخدیغی‌ آندا،بیر سیرا یئنیچی‌لییه مئیلی اولان شاعیرلر، اونلارین ائتدیینی بوراخمادان یئنی‌لشمه‌یه استقامت‌لنیرلر. بونلارین یارادیجیلیقلاریندا عنعنه‌وی شعرین هم #فورم، هم ده #قالیب باخیمیندان حضورونو گؤروروک. داها دوغروسو بونلار، بو عنعنه‌لر بنزرسیز‌لیک‌لرینی گؤستره‌رک، اونون بعضی ائلئمانلاریندان دا ال چکمیرلر.بو ائلئمانلاردان اونا گؤره استفاده ائدیرلر کی بونلارین‌ شعرینده اؤز تاثیرینی‌گؤستریر. «ع. اورمولو» بو تیپ‌ شاعیرلره داخیل‌دیر. اونون سربست هئجا شعرینده، عنعنه‌وی شعرین ائلئمانلاریندان اولان «قافیه»، «وزن= هئجا وزنی» خصوصی حضورو واردیر. شاعیر بو ائلئمانلاردان شعری‌نین گلیشمه‌سی نامینه چوخ اوستاجاسینا فایدالانیر. مدرن شعریمیزین چیچکلنمه زامانیندا، شعریمیزین اوز توتدوغو ساحه‌لر، دونیا پوئزیاسی‌نین مراجعت ائتدییی ائلئمانلارا خطابا استقامت‌لندییی حاللاردا ع. اورمولو اؤز کؤکونده اولان عنعنه‌وی دئتال‌لارا مراجعت ائدیر:

آینالاردان آینالارا قول آچیلیر/ ایکی هاچا یول آچیلیر
آینالارین اوزونده گؤز/ آینالارین دیلینده کؤز
آینالاردا قیریق ‌قیریق گیلئی سسی/ گاه نئی سسی
آینالاردا ممدخانین میناره‌سی آیاق توتور
ناققا بالیق آدام اودور (اورادا، 36).

بو باخیمدان اونون اثرینده بیر سیرا #سربست_هئجا شعرلری، عنعنه‌وی شعریمیزه دایاناراق یازیلدی. اونون شعرینده، عنعنه‌وی شعرین اوچ ائلئمانی‌نین اؤنملی حضورو وار: قافیه، وزن و قالیب.

قاپی‌لار/ قاپی‌لار/ باغلی قاپی‌لار
قیریق پنجره‌لر/ داغلی قاپی‌لار
نه گول وئرن قالیب نه گولوش وئرن
نه بیر دانیشان وار نه گلیب‌-‌گئدن
دولانیر کوچه‌ده هیچقیریق سسی
کرپیچ سیزیلتیسی/ کرپیچ ناله‌سی (اورادا، 65)

ماراقلی‌دیر #سربست‌_شعرین‌ ایچینده، قافیه ایله وزنین‌حضورونو گؤرموشدوک. آنجاق «اورمولو»نون سربست‌ شعرینده، شعر قالیبی‌نین ده حضورونو‌ گؤروروک.اونون بیر چوخ سربست شعرلرینی، #مثنوی آدلاندیرماق هوسی بئینیمدن اؤتور. چونکی بو شعرین ایچینده چوخ زامان عنعنه‌‌وی ریتم اؤن سیرایا کئچیر. بونون حیاتا کئچمه‌سینده وزن ایله قافیه‌نین اؤنملی رولو واردیر. بونونلا برابر، هئجا اؤلچوسونده یازیلان مثنوی قورولوشو، همی ده اونون #قافیه‌لنمه سیستئمینی عنعنه‌وی شعره باغلاسا دا، شعرین ایچینده ایفاده و بدیعی تصویر اوسلوبلاری یئنی چالارلارلا اؤزونو گؤستریر. بو چالارلار اسکی ایله یئنی قوهوملوغونو صمیمی‌لشدیره‌رک همی ده فرقلی خاصیت‌لرینی ده گؤسترمه‌یه جهد ائدیر.. شعرده «وزن» عنصرونون عنعنه‌وی اولماسینا باخمایاراق، قافیه‌لشمه سیتئمینده مختلیف موتیو‌لری سینادیغینی دا گؤروروک.
ع. اورمولو #عنعنه‌وی_شعرده اؤزونون داخیلی «من»ینی پوئتیک فورمایا چئویریب عکس ائتدیردییی اوچون، هله ده کؤهنه قالیب‌لری‌ سیندیرا بیلمیر. آنجاق ‌سیندیرا بیلمه‌دییی مرحله‌ده ده ائله کامیل و یئتکین بیر یئنیچی‌لییی منیمسه‌یه بیلیر..
ع. اورمولو شعرین #مدرن‌لیینه قاتلاشدیقدا باجاریقلی نمونه‌لر ده یازیر:

قوزئیده یولا چیخان
گونئیده آسیلدی دؤرد قناره‌دن
کولک دؤرد دروازادان آت سوردو
گؤیردی دؤرد دسته گول
قیرمیزی‌لار اوددا بیتدیلر
قارالار سودا ایتدیلر
آغ‌لار تورپاغی منیمسه‌دیلر
یاشیل‌لار یئل قوجاغین
و او گون
انسانلیق اؤلن چاغدا
عشق آسیلدی بئشینجی دروازادا (اورادا، 86).


#یازی چاپا حاضیر اولان #آذربایجان_شعرینده_مدرنیزم کیتابیمدان آلینیبدیر


https://telegram.me/dusharge