@dusharge || همت شهبازی
290 subscribers
119 photos
2 videos
30 files
346 links
@dusharge
کانالدا کی یازی‌لاری کانالین لینکینی وئرمک شرطی ایله پایلاشماق اولار.
اشتراک‌گذاری مطالب کانال به شرط ارائه لینک آن مجاز است.
Download Telegram
@dusharge || همت شهبازی
#احمدآغا_موغانلی (۲۰۰۱-۱۹۲۶) (#موغان اوتای #بیله‌سوار شهری) #گئجیکمیش_اعتراف باکی، یازیچی نشریاتی ۱۹۹۱ ، کیریل الیفباسی
#احمد_آغا_موغانلی (۲۰۰۱-۱۹۲۶)

یازان:#همت_شهبازی

اوتای موغانین #بیله‌سوار شهریندن اولان یازیچی #احمدآغا_موغانلی عمومیتله هله او تایین اؤزونده گوندمده اولان یازار اولمامیشدی. گؤرونور پایتخت‌له علاقه‌ده اولمایان صنعتکارین طالعی ده کؤلگه‌ده قالیر.

« #گئجیکمش_اعتراف» اثرینده اونون ۴ پووئستی (1) یئرلشیب. پووئست‌لرده #استالینیزم دؤورونده گنج‌لرین ایکیلی حیات و تضادلی گونلر یاشادیقلاریندان صحبت گئدیر.

ماجرا ژانریندا اولان #دوغما_ساحیللر و #داغلار_داغیمدیر_منیم پووئست‌لرینده ایسه اساسن خالقیمیزین ملی دردی، گونئی_قوزئی حسرتی اؤز عکسینی تاپمیشدیر.

دئییلن‌لره گؤره او تای موغانین #شایسئون کندینده کؤکلری بو تای موغان تایفالاری‌ او جومله‌دن #ساریخان‌بیلی، #موغانلی، #مستعلی‌بیلی، #قوجابیلی، و... یاشاییرلار. بونلار #شوروی دؤورو زامانیندا سرحدلرین باغلی اولماسینا باخمایاراق بو تایدا کی قوهوملاری ایله گؤروشه گل گئت ائتدیکده حکومتی ده بئزدیریرلر. حکومت ایسه مجبور قالیر اونلاری #شایسئون کندینده یئرلشدیریر. بونونلا دا اونلارین علاقه‌سینی بو تای قوهوملاری ایله کسیر. بللی اولدوغو اوزره احمدآغا موغانلی دا بو تایفالارین بیرینه عاید ایمیش.

یازارین دیلینه گلدیکده ایسه، #موغان دیلی‌نین چیلخالیغی، درین‌لییی ایتیب باتیب اثرین #ادبی دیلی‌نین هوجئیره‌لرینده. دیل، بایاغی بیر دیل ایله آراسینا گیرن روس سؤزلری ایله یادلاشیر. باشقا سؤزله اثرده مثل اوچون #مولود_سلیمانلی، #آنار_رضا، #ائلچین، #اسماعیل_شیخلی و باشقالاری‌نین اوستا دیلینی تاپماق اولمور. آنجاق سوژئت خطی باخیمیندان بیزده حسرتلری اویادیر، نوستالوژییه دالدیریر.
#

(1) #پووئست #تحکیه اوصولو اوزره یازیلیر. حجمجه حکایه‌دن بؤیوک، روماندان کیچیک‌دیر. بونا گؤره اونا بؤیوک #حکایه ده دئییرلر. آنجاق حکایه ایله فرقلنیر. پووئستده بیر یوخ، بیر نئچه احوالات و حادثه‌دن بحث اولونور‌ و تصویر اولونان #اوبرازلارین سایی دا حکایه‌دن نئچه قات چوخدور. پووئستین #سوژئت خطی #رومانلا مقایسه‌ده ساده، حکایه ایله مقایسه ده ایسه ایکی بعضن ده داها چوخ اولور. لغتجه معناسی دانیشیق و نقل ائتمکدیر.

https://telegram.me/dusharge
@dusharge || همت شهبازی
هیأت داوران همچنین با اکثریت آرا رمان پرنده‌ها دیگر نمی‌ترسند نوشته رقیه کبیری را که حمزه فراهتی از زبان ترکی آذربایجانی به فارسی برگردانده و نشر نشانه آن را انتشار داده به دلیل کاربست درست سازه‌های داستانی، پیوند خلاقانه میان دو مقطع تاریخی، صداقت در پرداخت…
#رقیه‌_کبیری‌نین تحکیه اوسلوبو

یازان: #همت_شهبازی

#باشلانیش:
رقیه کبیری‌نین #قوشلار_داها_قورخمورلار» رومانی #مهرگان ادبی اؤدولونده تقدیره لاییق گؤرونمه‌سینه سئویندیم. اونون یارادیجیلیق استعدادینی نظره آلدیقدا، بوندان دا یوکسک یئرلره لاییق اولماسی دوشونجه‌سینده‌یم. بو ادبی اؤدولون مکافات قازانان اثرلرینی اوخومامیشام. آنجاق #ژوری_هیئت‌لری‌نین ایللر بویو یازیب یاراتدیقلارینی و اونلارین موضوع حاقدا نظر صاحیب‌لری اولمالاری‌نین آلتینا جیزیق چکمک اولار. اونلارین پروفسیونال یاناشمالاری‌نین بیر دلیلینی ده ائله، رقیه خانیم کبیری‌نین آدی گئدن اثری حاقدا وئردیک‌لری کیچیک نظرده گؤرمک اولار. اثری اوخویانلار، اونلارین دئدیک‌لری بو کیچیک نظرلرینی، اوبیئکتیو بیر نظر اولدوغونو تصدیقله‌یه‌جک‌لر. طبیعی کی بو ادبی اؤدولون تنقید ائدیجی مقامی‌ دا واردیر. او دا اؤلکه داخیلینده اولان دیل‌لرین ادبی یارادیجیلیق‌لارینی مکافات قیراغی باشقا بیر بؤلوم کیمی گتیریلمه‌سی‌ و اونلاری یئنه ده مجبورا اؤلکه‌نین رسمی دیلینه ترجمه ائدیلمه‌سی‌دیر. #مستقل_ادبی_مکافات، ادبیاتا #دئموکراتیک یاناشماق ایسته‌ییرسه اونلاری اؤز دیل‌لرینده یازیلان اثرلر ایله اؤدول‌لندیرمه‌لی ایدی. بو دیل‌لرده یازیلان اثرلری یازدیقلاری دیلده قبول ائتمه‌لی ایدی.

رقیه کبیری‌ #آنا_دیلیمیزده یاراتدیغی نثر اثرلری‌نین بدیعی کیفیتینه گؤره، همی ده سایجا چوخلوغونو نظره آلاراق کیفایت قدر ادبی محفلیمیزده تانیتدیریلماییب‌دیر. بوگونه قدر نثر ساحه‌سینده (من بیلیب اوخودوغوم قدر) بئش رومان، بئش حکایه‌لر توپلوسو و ایکی سفرنامه نثری‌نین چاپ اولماسینا شاهید اولموشوق.
«قوشلار داها قورخمورلار» اثرینه گلدیکده ایسه دئمک اولارکی اثر اوچونجو شخص دیلی ایله دئییلیر. عمومیتله رقیه کبیری، بو دیلین عوض ائدیلمز بیر استفاده‌چیسی‌دیر. بو چوخ حاللاردا یاخشی آلینیر. تکجه #ائویم رومانیندا سئچدییی بو دیل‌له راضی‌لاشا بیلمیرم. اونون دا خاص سبب‌لری واردیر.
رومانین تحکیه زامانی بلکه ده بیر ساعاتین ایچینده اولونور. نیلفرله نرگیز دنیز ساحیلینده یئرلشن لؤتگه‌ ایچینده تانینمادان بیر بیرلرینه تصادوفی اولاراق یاخینلاشیر. داها دوغروسو اونلار لؤتگه ایچینه اوتوروب یئره دوشدوکده رومان باشلاییب سونا چاتیر. حادثه زامانی ایسه، #دئموکرات_فرقه زامانیندان بو گونه‌دک اوزون بیر زامانی احاطه ائدیر.
تحکیه ایکی قولدا ایره‌لی گئدیر. نیلفرله نرگیزین حیات‌لاری چرچیوه‌سینده. هر ایکیسی سولچو بیر حرکاتا باغلی‌لیقلاری اولدوغو حالدا زامان سوره‌سینده دوشونوب ایناندیقلاری دوشونجه‌نین بهره وئرمه‌مک فاکتورو اثرین سؤز قونولارینا چئوریله‌رک اونون موتیو مرکزینده دایانیر. عمومیتله «قوشلار داها قورخمورلار» رومانی ایله «ائویم» رومانی آراسیندا اوخشارلیقلار چوخدور. هر ایکی روماندا موتیو باخیمیندان یاخینلیق‌لار وار. سیاسی مبارزه نتیجه‌سینده –خصوصیله هر ایکی اثرده سولچولوق جریانی ایله باغلی- سینیخیب یئنیلن انسانلارین دوشونجه طرزلرینی گؤرمک اولور. اونلارین آراسیندا مبارزه طرزلری‌نین ده اوخشارلیقلاری واردیر. عمومیتله مبارزه‌نی، مدنی حالدا یعنی اعلامیه یایماق و کوتله‌نی اویاندیرماق مسئله‌سینده گؤردوک‌لرینی بیلیریک. هر ایکی رومانین قهرمانلاری، توپلومون اوخوموش و ضیالی قاتلاریندان اولماسی دا باشقا بیر اوخشارلیق‌دیر. (بونو بیز «مر آغاجی‌نین کهربا گؤزلری« و «یئردن اوجا تورپاق» رومانلاریندا دا گؤروروک).
بو ایکی رومانین #تحکیه_اوسلوبو دا عینی‌دیر. هر ایکی روماندا سوژئت‌لر قهرمانین حال حاضیردا دوردوغو زامان و مکاندان کئچمیشه آخیر، آرا سیرا حالا گلیر. داها دوغروسو تحکیه زامانی کئچمیشله ایندی آراسیندا گل‌-‌گئت ائدیر. قهرمانلارین بئینی بو ایکی زامان آراسیندا اولایلاشان حادثه‌لرله اویغون آخیب گئدیر. تکجه «ائویم» رومانیندا بو بئیین آخما جریانی‌نین هم سورعتی، هم ده تحکیه بیتیشیک‌لییی تئز تئز اولور. بونا گؤره ده «ائویم» رومانی بو تئکنیکی یئرینه یئتیرمکده داها سیخلیق حال داشییر. یعنی سوژئتین تئز تئز بیتیشیک‌لییی، رومان یازاری‌نین روایت استراتئژیسینی هم گوجلندیریر، همی ده مدرن‌لشدیریر. «قوشلار...» رومانیندا ایسه، سوژئت‌لر آراسیندا بعضن حتتا نئچه بؤلوم مسافه واردیر. بونا گؤره ده #رومان سوژئتی او قدر ده یاخینلاشماییر. حتتا رومانین ایکی قهرمانی اولان نیلفرله نرگیزین باشینا گلن حادثه‌لری آیری آیریدا بیر رومان کیمی ده یازماق اولاردی. ساده‌جه یازیچی اونلاری دنیز ساحیلینده گؤروشدورمه نؤقطه‌نظرینی نظره آلاراق اونلارین سوژئت اورتاق‌لیقلاری دا بیر بیرینه یاخینلاشیر. اونلارا عاید اولان سوژئت‌لر آیری آیریجا سوژئت‌لر حساب اولونا بیلردی.
رقیه کبیری‌نین اثرلری‌نین بؤیوک استعدادی، #سوژئت_چئشیدلییی‌دیر. سوژئت چئشیدلییی‌نین اساس فاکتورور، اونلاری #آسلاق ساخلاییب (تعلیق) اونونلا باغلی یئنی
@dusharge
@dusharge || همت شهبازی
#رقیه‌_کبیری‌نین تحکیه اوسلوبو یازان: #همت_شهبازی #باشلانیش: رقیه کبیری‌نین #قوشلار_داها_قورخمورلار» رومانی #مهرگان ادبی اؤدولونده تقدیره لاییق گؤرونمه‌سینه سئویندیم. اونون یارادیجیلیق استعدادینی نظره آلدیقدا، بوندان دا یوکسک یئرلره لاییق اولماسی دوشونجه‌سینده‌یم.…
بیر سوژئت آرتیرماسیندادیر. آسلاق ساخلاییب سونرا دا بو کیچیک سوژئت‌لری سوژئت بوتؤولویونده بیر بیرینه اوستاجا تیکمکده‌دیر. اونون #اوبرازلاری‌نین هر بیر کیچیک حرکت و عمل‌لرینه بیر سوژئت ماجراسی واردیر. عمل و حرکت‌لر بوشو بوشونا اولایلاشمیر. همین عمل‌لری اولدوغو یئرده دایاندیراراق اوخوجونو قانع ائتمک اوچون و اثرین #قورغو (طرح) باغلارینی بیر بیرینه بند ائتمک اوچون یئنی سوژئت یاراتما تشبثونه ال آتیر. بو اؤزللیک اونون یالنیز بیر اثرینده یوخ، سجیه‌وی اولاراق بوتون اثرلرینه عایددیر.
رقیه کبیری‌نین تئکنیکی باجاریقلاریندان ساییلان مقاملاردان بیری ده #کاراکتئر_تانیتما تئکنیکاسی‌دیر. عمومیتله اونون کاراکتئرلری بیر نؤقطه‌ده تانیتدیریلیب سونا چاتمیر. اونلاری بیز اثرین بوتؤلویونده تانییب قورتارا بیلیریک. یعنی #کلاسیک #رومانچی‌لیقدا اولدوغو کیمی، اوبرازلاری بیر پاراگراف ایچینده، ظاهیری گؤرونوشو و داخیلی خاراکتئرینی تانیتدیرمیر. یازیچی حتتا بعضن بیر کاراکتئری رومانا بند ائتمک اوچون، اونو رومان گئدیشاتی ایله اویغونلاشدیرماق اوچون، اونو سوژئت‌له تانیتدیریر. (بونلارین هامیسینا اؤرنک‌لر وار ساده‌جه بیر اؤرنک دئییرم). نرگیزین آتاسینی، سلیمان ایله فیکیرداش اولماسینی گؤسترمک اوچون ساده‌جه دئمیر کی «اونون آتاسی سیاسی آدام ایدی». یا «سیاسی خبرلره قولاق آسیردی». اونو بئله‌جه نرگیزین آناسی (یعنی اؤز خانیمی‌نین دیلی ایله) سوژئت واسیطه‌سی ایله تانیتدیریر: «ده‌ده ائوینده ده قره‌بخت، ار ائوینده ده... خاخین اری گئدیب بازاردا اؤزونو اودا کؤزه ویریر بلکه بئش شاهی چوخ قازانسین، بیزیمکی‌ ده گون اورتییه‌جان یاتیر، ایکیندی اولمامیش دا تپیلیر رادیونون دیبینه. بیر گون بو «پیک ایران»نین بلاسینی چحمه‌سخ منه نه دیسن، دئه! بو خط بو نیشان» (ص 128). بو حالدا یازیچی بیر تیرله ایکی نیشان آلیر. هم نرگیزین آتا آناسینی، هم ده اونلارین هانسی دوشونجه‌یه صاحیب اولمالارینی آچیقلاییر. بونون ان بدیعی مقامینی اثرین ایلک ایکی صفحه‌سینده گؤروروک. بورادا #فضا، #اوبرازلار، #تحکیه تئکنیکالارینی بیر بیرینه جالاشدیرراراق نمونه‌وی بیر تحکیه باجاریغی یارادیر. کیچیک بیر جومله‌نی آچیقلاییرام:
«نیلفر اونون [=نرگیزین] شسلی‌-‌بسلی قامتینه، دوروشوغونا باخدیقدا جوانلیغینی اؤزله‌ییر» (ص 6).
جومله‌نین ایفاده اوسلوبوندان معنا چئشیدلییی یاراتماق، یازیچی‌نین ایکی باشلی تئکنیک اوصولوندان استفاده باجاریغینی گؤستریر. بیرینجییسی جومله ساللاق و اؤلو‌وای حالدا اؤزونو گؤسترمیر. باشقا سؤزله جومله‌نین ایچینده اولان معنا و یا ایفاده حذفی، اونون گؤوده‌سینی محکم‌لندیریر. ایکینجیسی، بیرینجیدن آسیلی اولاراق بیر اوخلا ایکی هدفی توشلاییر. جومله‌ده هم نیلفری هم ده ساحیل کناریندا دوران قادی‌نین ظاهیری گؤرونوشونو تانیتدیریر. داها دوغروسو بونونلا اونو اوخوجویا تانیتدیریر. همی ده درحال اؤزونون موقعیتینی، اؤزونون ظاهیری گؤرونوشونو، باشقا سؤزله اؤزونون یاشلی بیر قادین اولماسینی و قارشیسیندا دوران قادی‌نین ایسه گنج اولماسینی اوخوجویا تانیتدیریر. اوخوجو کیچیک بیر جومله‌ده ایکی اوبرازین ظاهیری گؤرونوشونو مقایسه ائده‌رک اونلار حاقدا معلومات کسب ائدیر.
بو کیچیک یازیدا ساده‌جه کیچیک مقاملارا توخوندوم. بونلاری و باشقا #بدیعی_نثر_تئکنیک‌لرینی، اونون اثرلرینده نمونه‌لرله ده آچیقلاماق اولار.


#موغان _ ۱۳۹۹/۳/۱۱

https://telegram.me/dusharge
@dusharge || همت شهبازی
#خانیم_الی (حکایه توپلوسو) یازار: #فرانک_فرید.ایپک ناشیر: مولف ۱۳۹۲ https://telegram.me/dusharge
#فرانک_فرید.ایپک
#خانیم_الی (حکایه توپلوسو)

#همت_شهبازی

#فرانک_فرید #خانیم_الی حکایه‌لرینده حکایه‌چیلیک اوسلوبونو حادثه‌‌ مرکزلیکدن چیخاریر.#حکایه‌لر، حادثه‌‌لر اوزره قاباغا گئتمیر. اونون اساس قایغیسی حکایه‌نی یازیچی یا تحکیه‌چی تحکیه‌لری اوزره قورماقلا اوزرینه مقصد گؤتوردویو مضمونلا اویغون اولاراق #سوژئت‌لر اوره‌تمکدیر. بیز بو حِکایه‌لرده حکایه‌لرین حادثه‌‌لردن یاخا قورتارماسینی، سربست‌لشمه‌سینی گؤروروک. حادثه‌‌نی عوض ائدن سوژئت یازیچی‌نین یازارلیق قابلیت‌لرینی ده گؤستریر.
#خانیم_الی توپلوسونون بوتون حکایه‌لرینده قادین تصووراتی، اونا قارشی اولان باشقا جینسلی انسانلارین باخیشلاری قاباریلیر. بوتون بو آنلاری گؤسترمک اوچون یازیچی حکایه‌لرده حادثه‌‌ تؤرتمیر. حکایه‌لرده کاراکتئرلرین -بوتونلوکله قادین کاراکتئرلری- حیاتینی گرگین‌لشدیرن حادثه‌‌لر یوخدور. حکایه‌ده #توققوشما (کشمکش، جدال) و #تحکیه_حرکتی (عمل داستانی) ده یوخدور. یازیچی بوتون بونلارین یئرینه کاراکتئرلرین اولدوغو دورومو، توتدوغو مؤوقعیتلری روایت ائدیر. بئله اولان حالدا بیز اونون کاراکتئرلری‌نین داخیلی ائموسییالارینی، روحی چالخینتی‌لارینی، قادینا عاید اجتماعی قاداغالاری و فردی رئاکسییالاری گؤروروک. (بو حاقدا نمونه‌لر چوخدور). بونا گؤره اونون حکایه‌لری « #دوروم situasiya حکایه‌لری»دیر. حکایه‌لر بویو هر بیر کاراکتئرده عکس اولونان هر بیر دوروم نمونه‌وی و #تیپیک اولاراق اونا تای اولان باشقا انسانلاری دا احاطه‌‌ ائدیر. نمونه‌وی اولان قادین تیپ‌لری‌نین توتدوغو مؤوقعیتلری، یاشادیغی حیاتی تکجه حکایه‌ده گئدن کاراکتئرلره عاید اولدوغونو سانماق یانلیشدیر. چونکو توپلومدا بونلارا تای سایسیز قادین نمونه‌لرینی، یا اونلارا عاید اولان باشقالارینین باخیش نمونه‌لرینی تاپماق چتین دئییل. بونا گؤره بو حکایه‌لرده اولان دوروملار عمومی حال داشییاراق اونلارین خاراکتئر اوخشارلیقلارینی دا گؤسترمک اولار.

بو کیتابدا اؤنملی مسئله‌ تحکیه‌چی‌نین تحکیه باجاریغیدیر. حکایه‌لرده، حکایه‌نین ایره‌لیلمه پروسئسی گؤز قانشاریندا اولان سوژئت‌لردن تشکیل تاپیر. یازیچینین بدیعی باجاریغی دا اورادا بللی اولور کی گؤرونتوده اولان بو ساده سوژئتلرین آرخاسیندا بؤیوک معنالاری دا اوخوجویا اؤتوره بیلیر: «بیرگه درسه باخاردیق، چوخ دا اونلاردا؛ منیم بؤیوک قارداشیم وار ایدی، اونون یوخ» (ص ۱۰) تحکیه‌چی اوشاقلیق دوستو اولان «فهی»دن دانیشارکن اوخوجویا بوندان آرتیق بیلگی وئرمیر. نه‌دن فهی‌گیلده درسه باخماسینی آچیقلامیر. عینی حالدا درحال سونرا، منیم بؤیوک قارداشیم وار ایدی جومله‌سینی ده نه‌دن استفاده ائتمه‌سینی ده آچیقلامیر. بو جومله‌لر ایلک باخیشدا ساده جومله‌‌لردیر. آنجاق منیم بؤیوک قارداشیم وار ایدی دئدیکده عنعنه‌وی توپلومدا (جامعه سنتی) اولان بؤیوک تصوورو سورغو آلتینا آلیر. اونو آچیقلادیقدا «قیز باشقا ائوه گئتمه‌مه‌لیدیر، گئدرسه اوردا بؤیوک اوغلان اوشاغی اولدوقدا آدینا سؤز چیخماق احتمالی اولدوغو اوچون اورادا قالمامالی‌دیر» کیمی سیستئم‌لشمیش عنعنه‌وی دوشونجه طرزلری اونو سیخینتیدا ساخلایاراق بوتون آرزو و ایستک‌لرینی، سربست‌لیینی پوچا چیخاراجاقدیر. سؤزوم اوندادیر کی یازیچی ساده معين بیر جومله‌‌نین آرخاسیندا بؤیوک معنانی گیزلتدییی ده اورتایا قویولور. بونلارا تای جومله‌‌ و ایفاده‌لری بو توپلودا گؤردوکده یازیچی‌نین نه قدر اجتماعی بیر پسیکولوق کیمی هر نه‌یین داخیلینه گیرمه‌یی باجارماسی اوزه چیخیر. اثرین اؤنملی غایه‌سی ده ائله توپلومون قادین‌لارا یؤنه‌لن بو کیمی دوشونجه و تصوورلری اورتادان قالدیرماقدیر.
بو حکایه‌لرین مرکزینده استثناسیز اولاراق قادین حیاتی و اونون قارشی طرفی یعنی کیشی‌لرله اولان مناسیبتلرده آخان عنعنه‌وی باخیشلار، قاراباسمالار و قایدا قانون یئرینه ایشله‌ین آشیری اینانجلار دورور. قادین مرکزلی اولان حکایه‌لرین هر بیریسینده قادینلارین اجتماعی حیاتدا اولان مسئله‌لرینه توخونولور. بونونلا باغلی منه چوخ ماراقلی اولان جهت یازیچی‌نین شعارچی تفکردن قیراقدا قالماسی‌دیر. چاغداش دؤنمده خصوصی ایله #فئمینیزمین یایغینلاشماسی ایله ایلگیده اولاراق قادین حاقلارینی ایسته‌مک، بیر نوع پوز وئرمه پروسئسینه چئوریلمیشدیر. آنجاق بو حکایه‌لرده قادین ایستکلری، اونون پروبلئملری او قدر نورمال حال آلیر کی آرتیق اوخوجو بئینینده مسئله‌نین ایناندیریجی و گئرچک حاللارینی دا تصدیقله‌مکدن باشقا چاره‌سی قالمیر. حکایه‌لرین بوتونونده بیز قادین حقوقونو، اجتماعی و اخلاقی بیر موستویده چؤزولمه‌لرینه شاهید اولوروق. بیر سیرا فئمینیست متفکرلرین اؤنم وئردییی جینسی ایستکلره بو اثرده دئمک اولار راست گلمیریک. حکایه‌لرین چوخوندا، کیشی اؤزونه حاق بیلدیک‌لرینی، قادین دا قارشیلیقلی اولاراق اؤزونه حاق بیلدیینی وورغولاییر. اونون ایستک‌لری‌نین

@dusharge

#آردی_وار 👇👇👇
#بوغاناق رومانیندا #باخیش_بوجاغی و #شعور_آخینی

یازان: #همت_شهبازی


-بوغاناق (مولفی مرحوم #محمد_ملک‌نژاد) رومانی، رومانین ایلکینده باش اوبرازینی بوغاناغا، بورولغانا سالدیغی کیمی ائله ایلک آندان دا سیرلی تحکیه‌سی ایله، سئحیرلی ایفاده اوسلوبو ایله اوخوجوسونو دا بورولغانا سالیر. بورولغان اوخوجونو اؤز ایچینه چکیر عینی ایله باش اوبرازینی اؤز ایچینه چکدییی کیمی.
#بوغاناق رومانیندا #تحکیه‌چی (راوی)، زامان ماشینی کیمی‌دیر. زاماندان زامانا درحال سیاحته چیخان بیر تحکیه‌چی گئدیب چاتدیغی زامان کسیمینده اؤزونو چوخ راحات حیس ائدیر.

اوچ نسلین #تحکیه (روایت) موضوعسو اولان بوغاناق رومانی، اؤزونون تحکیه‌چیسینی ایکینجی نسیلده یعنی اورتا نسیلده احاطه ائدیر. تحکیه‌چی مصطفی یا ماتانین دیلی ایله دئسک میسدانا اثرین باش‌قهرمانی اولاراق اثرین ایچینده اشتراک ائدیر. بئله تحکیه‌چییه، قهرمان تحکیه‌چی (راوی قهرمان) دئییلیر. قهرمان تحکیه‌چییه، مداخیله‌چی تحکیه‌چی(راوی مداخله‌گر) ده دئییلیر. یعنی بوتون سوژئت بویو، یا دقیق دئسک تحکیه بویو، تحکیه ماجرالاریندا اؤزو ده اثرین قهرمانی یا کاراکتئری اولاراق اشتراک ائدن کاراکتئره مداخیله‌چی قهرمان دئییلیر. مداخیله‌چی قهرمان، یازارین یئرینه اوتوراراق اونون یئرینه سوژئت‌لری سؤیله‌ییر.
اثرین بوتون بؤلومونده، اصیل یازیچی تحکیه‌ چرچیوه‌سیندن کناردا قالاراق اونون رولونو «من‌تحکیه‌چی» (راوی اول شخص) اولان باش قهرمان یئرینه یئتیریر. بو تحکیه واسیطه‌سی ایله اوخوجو، مؤلفی اونودور. بونون باشقا کاراکتئرلرده، من‌تحکیه‌چی بئینینده آخان دیلی ایله تانیش اولور. روماندا بیر یئرده مؤلفین تحکیه‌ده اولان حضورونو بیلیریک: او دا رومانین سون بؤلومودور. بو بؤلومده مؤلف، اؤزونون اساس کاراکتئری اولان «من‌تحکیه‌چی مصطفی»نی، اونون ساییقلاماقدا اولماسینی، یوخو ایله کابوسلار گؤردویونو، روحی سارسینتی‌لارینی اوخوجو ایله بؤلوشدویو حالدا، بو کاراکتئر حاقدا باخیش بوجاغی بیلدیردییی زاماندا گؤروروک. بو بؤلوم ایسه اوچونجو شخص دیلی ایله سؤیله‌نیلن بیر بؤلومدور.

بئله‌لیکله اثرده اوچ #باخیش_بوجاغیندان (زاویه دید) استفاده ائدن یازیچی اونون تحکیه اوسلوبوندا باجاریقلی بیر یازیچی اولماسیندان خبر وئریر. اثرده باخیش بوجاغی اوچ‌لشیر:

الف) واسیطه‌سیز ایچ‌مونولوق (تک‌گویی درونی مستقیم)

ب) واسیطه‌لی ایچ‌مونولوق (تک‌گویی درونی غیرمستقیم)

ج) اوچونجو شخص دیلی

رومانین اساس بؤلومو #بیرینجی_باخیش_بوجاغی ایله سؤیله‌نیلیر. اصلینده بوغاناقدا اولان مونولوق حادثه‌لر، سوژئت‌لر باش اوبرازین (من‌تحکیه‌چی‌نین) ایچ دانیشیقلاری واسیطه‌سی ایله اوخوجویا چاتدیریلیر. بو ایچ دانیشیقلار بعضا همان آندا یعنی روایت زامانیندا اولایلاشان حادثه و یا داورانیشلار اوزرینده‌دیر. اؤرنک اوچون تحکیه‌چی اؤز حیات یولداشینی خسته‌خانادا یانیندا گؤره‌رکن ایچینده دانیشدیغی سؤزلر همان لحظه‌یه عایددیر. آنجاق بو آنا عاید اولان دانیشیقدا بیردن بیره کئچمیشی ده بو سوژئت‌لره قاتدیقدا اونون مونولوقو خاطیره سایاغی اولور. چونکی کئچمیشه قاییدیر. بعضی حاللاردا ایسه اونون دانیشیق و مونولوقونون زامانی بللی دئییل. عمومیتله مونولوق چوخ شاخه‌لی بیر باخیش بوجاغی‌دیر. اونون ایچینده هر ایش گؤرمک اولار. کیچیک بیر ائپیزودیک دانیشیقلا باخیش بوجاغینی دییشدیرمک اولار. ائلاستیک بیر ماهیتی وار. بوغاناق بوتون بو باخیش بوجاقلارینی سیناییر. اونون مونولوق‌لاری واسیطه‌سیزدیر. بونا گؤره ده بیرینجی شخص دیلی ایله سؤیله‌نیلیر؛ و بوتون بو سبب‌لره گؤره، اثرین « #شعور_آخینی» (جریان سیال ذهن) اوسلوبوندا یازیلماسینا چوخلو شاهیدلر گتیرمک اولار. یازیچی بو اوسلوبدان استفاده ائدرکن نئچه مقصدی قارشیسینا قویور:

1. رومان، شعور آخینی اوسلوبا مخصوص اولان بیرینجی شخص دیلی ایله سؤیله‌نیله‌رک یازیچی بونونلا دا ایچ‌مونولوقلو اوبرازلار یاراتماغا جان آتیر. بونونلا او متن‌آلتی دیالوقلار یاراتماقدا دا اوغورلو گؤرونور.

2. یوخاریدا دئدییمیزه اساسلاناراق یازیچی بو اوسلوبو سئچمکله، باش قهرمان و کاراکتئرین داخیلی توققوشمالارینی، خاراکتئرینی، ایچ‌چالخینتی‌لارینی، روحی سارسینتی‌لارینی اورتایا قویور.

3. بو اوسلوب واسیطه‌سی ایله زامان، خطی‌لیکدن چیخیر. اثری بیر غیرخطی تحکیه اوسلوبو ایله ایزله‌ییریک.

4. ایچ‌مونولوقدا بیز کاراکتئرین شعور آخینیندا چات (گسست) گؤروروک. اونلارین چوخو بیر بیری‌نین آردی آردینا گلمیر ظاهرا ییغجام اولمایان جومله‌لر ایشله‌نیلیر. کلمه‌لر بیر چوخ حالدا یاری ایشله‌نیر. یا جومله‌لر کامیل اولمادان یاریدا بوراخیلیر. (بونلارین هامیسینا بو روماندا نمونه‌لر وار).

آردی وار 👇👇
@dusharge
👇👇🌱🌿
Ardi var