https://telegram.me/tamadone_novine_islami
بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیم

🔻#تأملی_در_اندیشه‌ی_بزرگان
🔻#اندیشه‌های_تمدنی
🔻#علامه_طباطبایی

⭕️علامه طباطبایی طرفدار کدام نظام سیاسی بود؟

🔸انتقاد #علامه_طباطبایی این است که ما شرقی‌ها «#تفکر_اجتماعی» را نیاموخته‌ایم و به جای #هم‌فکری، مبتلا به #تفکر_فردی هستیم و لذا فقط درصدد #منافع_فردی خودمان برمی‌آییم.

🔸علامه به نظریه #تقدم_تربیت بر سیاست باور دارد... بر همین اساس است که علامه از سیاست خلفا پس از #رسول_خدا(ص)، که توسعه کشور اسلامی را در درجه اول اهمیت قرار دادند و #تربیت_اسلامی در میان مسلمانان داخل جامعه را جدی نگرفتند، گلایه دارد.

🔸یکی از مباحث علامه طباطبایی این است که #حکومت‌ها دو‌گونه‌اند: یا #فردی‌اند و #دیکتاتوری، و یا #مردمی‌اند بر اساس نظر اکثریت. علامه همانگونه که حکومت فردی و استبدادی را به دلیل تصرفات خودسرانه حاکم محکوم می‌نماید، حکومت اکثریت را هم مورد نقد قرار می‌دهد چون در چنین حکومتی، حقوق اقلیت (نصف منهای یک) ضایع می‌شود و اکثریت با دست یافتن به قدرت، فقط به فکر تامین منافع خویش است.

🔸از این رو علامه، الگوی «#حکومت_انسانی» را متناسب با جامعه اسلامی می‌داند، حکومتی که حق هیچ انسانی در آن نادیده انگاشته نمی‌شود و اکثریت بهانه‌ای برای سرکوب اقلیت نیست... علامه در این جا نمی‌خواهد نقش اکثریت را در شکل‌گیری حکومت، نفی کند، بلکه او وقتی اکثریت را ذی حق می‌داند که به حق اقلیت تجاوز نشود.

🔹#محمد_سروش‌محلاتی در گفتگو با روزنامه جمهوری اسلامی

🔺#نقل_از: کانال فرهیختگان
https://telegram.me/IRANIntellectuals

ا—----------------------------------—ا

@behruzfakhr
https://telegram.me/tamadone_novine_islami

⭕️اعتباریات، حلقه‌ی ارتباط تمدن و مدنیت با حقایق عالم

🔻#حقایق_عالم
🔻#تمدن_و_مدنیت
🔻#اعتباریات_شرعی

🔸#جهان_انسانی، جهانی است که در آن انسان با موجودات جهان نسبت برقرار می‌کند. #تمدن و #مدنیت در آن وجود دارد و این به دلیل نسبتی است که انسان با حقایق این عالم برقرار کرده است. جوامع انسانی دارای دو دسته موجودات است:#موجودات_حقیقی که عالم را تشکیل می‌دهند و #انسان. در این نسبتی که انسان با دیگران و #اشیا و #خدا برقرار می‌کند موجوداتی را ایجاد می‌کنند که #اعتباریات نام دارند. مانند دینداری، مدیریت و … که به انسان وابسته هستند. احکام شرعی ما هم جزو اعتباریات هستند زیرا در نسبت انسان با خودش و دیگران و اشیاء شکل گرفته‌اند. اما اعتباریات به معنی #ناپایداری آن نیست…

🔸ما چون ظاهر شده‌ایم و بدون باطن نیستیم و #اعتباریات هم بدون #حقیقت نیست باید دو نوع کار در این عالم انجام دهیم. #اول اینکه باید #جامعه بسازیم و #مدنیت ایجاد کنیم. #دوم اینکه شاید ما از راه بازگشت از ظواهر به حقایق دچار خطا شویم خداوند #پیامبران را می‌فرستد و برای هدایت بشر دین و شریعت می‌آورد. خداوند #اعتباریات_شرعی و احکام اعتباری جدید ایجاد می‌کند. #علامه_طباطبایی می‌فرماید: «شریعت و دین برای این آمده‌اند که انسان را از ظواهر به سمت باطن از طریق اعتباریات هدایت کنند. صورت، ابزاری برای رسیدن به باطن است بنابراین در صورت نباید متوقف شد اما بدون صورت و امر اعتباری هم نمی‌توان به حقیقت رسید.»

🔹#دکتر_هادی_وکیلی؛
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

ا—--------------------------—ا

https://telegram.me/tamadone_novine_islami

⭕️گزیده‌ی سلسله مباحث تمدن‌زایی شیعه(14)

🔻#گزیده‌ی_کتاب
🔻#تمدن‌زایی_شیعه
🔻#استاد_اصغر_طاهرزاده

🔸فرار از تکنیک، راه چاره نیست(2)
دوباره به جمله‌ی #علامه_طباطبایی «رحمة‌الله‌علیه» برگردیم که می‌فرماید؛ حالا که #تمدن_داشتن ذاتی طبع بشر است، پس ما نباید از تمدن دست برداریم، باید ببینیم چه می‌شود که آنچه را بشر از یک تمدن نیاز دارد به دست نمی‌آورد. اگر این نکته با دقت مورد بررسی قرار گرفت، تحلیل‌تان درست درمی‌آید؛ که چرا عدده‌ای امروز، چه در آمریکا چه در اروپا، به دهکده‌های خانوادگی که به این تمدن پشت کرده، پناه می‌برند؟ اینقدر هم عقب‌نشینی می‌کنند که از هیچ چیز این تمدن استفاده نمی‌نمایند! در حدی که گویا به تمدنی نیاز ندارند. اینها اشتباه کردند، چون فکر کردند می‌توانند بی تمدن زندگی کنند. درست است که این‌ها در حال حاضر به تمدنی برخورده‌اند که به نیازهای آنها جواب نمی‌دهد، ولی راه مقابله با آن این بود که بفهمند #ضعف_تمدن_غربی در چیست نه این که خود را از هرگونه اجتماعی جدا کنند، علتش هم آن است که فکر نمی‌کنند امکان وجود تمدنی که بتواند بشر را نجات بدهد، هست. چند نفر در یک گوشه به حالت انزوا زندگی کنند یک کار است و به کمک #رهنمودهای_انبیاء تمدنی را پایه‌ریزی نمودن که جواب همه‌ی حوانج بشر را بدهد؛ یک کار دیگر است. این که چند نفر خود را از جامعه جدا کنند و جامعه‌ای ابتدایی تشکیل دهند، #تمدن‌سازی نیست، این‌ها خودشان را هیج و پوج می‌کنند و کارشان ادامه نمی‌یابد، همچنان که هندِ گاندی در این راستا کار گاندی را دنبال نکرد و امروزه هندوستان با تمام تلاش می‌خواهد به ژاپن و آمریکا برسد.
#ادامه_دارد...

🔹#منبع:
کتاب تمدن‌زایی شیعه، ص31و32؛
تالیف استاد اصغر طاهرزاده.

ا—--------------------------—ا

https://telegram.me/tamadone_novine_islami

۲۴ آبان سالروز بزرگداشت #علامه_طباطبایی و روز #حکمت_اسلامی گرامی باد

@tamadone_novine_islami

✅اصالت حقوقی و فلسفی فرد و جامعه

⭕️جستارهای نظری در باب تمدن اسلامی(97)
🔻فصل سوم/فاصله جامعه‌سازی تا تمدن‌زایی

#پاورقی
#تمدن_اسلامی‌
#جستارهای_نظری

🔸۲. معنای دیگراصالت، مفهوم #اصالت_حقوقی است. آیت‌الله مصباح یزدی بر این باور است که ریشه بحث اصالت فرد و جامعه، همین معنای اصالت حقوقی است. یعنی اول باری که این مسأله در غرب مطرح شد، از منظر حقوقی طرح شد که در صورت تعارض #حقوق_فردی و #حقوق_اجتماعی، کدام حق مقدم است؟ مثلاً فرض بفرمایید که با خیابان کشی در این منطقه، بسیاری از خانه‌های مسکونی باید تخریب شوند، حال در صورتی که افراد راضی به چنین کاری نبودند، آیا دولت مجاز است که به خاطر حق عمومی، این خانه‌ها را تصاحب کند یا اینکه به دلیل تقدم حق فردی نسبت به حق اجتماعی، باید از خیابان کشی صرف نظر کرد؟ به نظر می‌رسد که این مبحث هم باید در #فلسفه_حقوق مورد بررسی قرار بگیرد، نه در خود علم حقوق.

🔸٣. سومین معنای اصالت، #اصالت_فلسفی است. سخن اصلی در این بحث، همین معنای سوم، یعنی اصالت فلسفی فرد یا جامعه است. اصالت فلسفی به این معناست که وقتی می‌گوییم جامعه اصیل است، آیا واقعاً جامعه وجودی خارجی و وجودی فارغ از افراد انسانی دارد یا نه؟ اینجا بحث خوبی میان علمای اسلامی درگرفته. که در دوران اخیر، به دلیل حضور اندیشه‌های غربی در باب تحمیل ساختاری جامعه بر انسان، #علامه_طباطبایی، #شهید_مطهری، #آیت‌الله_مصباح_یزدی و #آیت‌الله_جوادی_آملی ورود خوبی به بحث حاضر کرده‌اند.

🔸#گابریل_دوتارد که در قرن نوزدهم و ابتدای قرن بیستم زیسته، بنیانگذار روان شناسی اجتماعی است. #احسان_نراقی در کتاب «علوم اجتماعی و سیر تکوینی آن»، این مطلب را از او آورده که «جامعه دارای مشخصات خاصی متمایز و مستقل از فرد نیست و بنای هیأت اجتماع، بر اساس خصائص فردی که مهم‌ترین آنها حس تقید در انسان است نهاده آمده.»

🔸سرآمد کسانی که در غرب، بر اصالت فرد در همه شئون تأکید می‌کند، #ماکس_وبراست. او در مقابل #دورکیم که جامعه‌گراست، اندیشه وجدان جمعی را یک پندار باطل می‌داند و معتقد است که جمع و جامعه یک واقعیت قائم به ذات نیست. فقط فرد است که یک واقعیت و واحد قائم به ذات است. خلاصه اینکه جامعه شناسی ماکس وبر، معطوف به فهم و شناخت رفتار فرد انسانی است؛ یعنی تقدم روان شناسی بر جامعه شناسی.
#ادامه_دارد...

🔹#منبع:
متولی امامی، سیدمحمد‌حسین؛
جستارهای نظری در باب تمدن اسلامی،
قم، نشر معارف. چاپ 1394، ص 105 و 106.

ا—--------------------------—ا

https://telegram.me/tamadone_novine_islami

⭕️انسان تا وارد جامعه نشود، تکامل پیدا نمی‌کند

جستارهای نظری در باب تمدن اسلامی(99)
فصل سوم/فاصله جامعه‌سازی تا تمدن‌زایی

#پاورقی
#تمدن_اسلامی‌
#جستارهای_نظری

🔸#ابن_خلدون هم بحث مفصلی در باب وجود تمدن دارد. وی در قرن هشتم و ابتدای قرن نهم هجری می‌زیسته و جامعه‌شناسانی مثل ریتزر، او را جزو اولین جامعه‌شناسان اسلامی قلمداد کرده‌اند. ابن خلدون هم معتقد به اصالت جمع واصالت جامعه است. در دوران اخیر، #اقبال_لاهوری هم به همین معنا، بر وجود واقعی جامعه تأکید دارد. اقبال لاهوری می‌گوید که فرد جزء جدا نشدنی جامعه است و هویت شخصی در فرهنگ جامعه محو می‌شود.

🔸اقبال رنگ و بوی روشنفکری هم دارد و متأثر از تفکر جامعه شناختی غرب است. وی تصریح می‌کند: «هر فرد باید به جامعه بپیوندد تا هویت خویش را در نظام اجتماعی محو ساخته و همه عظمت امت را در خود گرد آورد.» می‌گوید اتفاقاً وقتی جمع کاملی وجود دارد، اگر آدمی بخواهد به تکامل برسد باید وارد جمع شود. خودش را محو کند، در جمع مندک بشود تا رشد کند.

🔸وقتی بحث‌های جامعه شناختی غرب در دوران معاصروارد جهان اسلام شد، مرحوم #علامه_طباطبایی یک بحث جدی در «الميزان» پیرامون وجود جامعه مطرح نمود و نحوه وجود جامعه را از باب عقلی و نقلی بررسی کرد. علامه طباطبایی براین باورست که انسان تا وارد جامعه نشود، تکامل پیدا نمی‌کند. در واقع انسان بالقوه انسان است و فعلیت انسانیت او، بستگی به حضور اجتماعی او دارد. #شهید_مطهری مباحث علامه را در کتاب «جامعه و تاریخ» بسط داد و به نسل حاضر منتقل کرد.
#ادامه_دارد...

🔹#منبع:
متولی امامی، سیدمحمد‌حسین؛
جستارهای نظری در باب تمدن اسلامی،
قم، نشر معارف. چاپ 1394، ص 107 و 108.

ا—--------------------------—ا

https://telegram.me/tamadone_novine_islami

✅ بررسی آراء برخی از اندیشمندان اسلامی در خصوص استقلال جامعه

⭕️جستارهای نظری در باب تمدن اسلامی(102)
🔻فصل سوم/فاصله جامعه‌سازی تا تمدن‌زایی

#پاورقی
#تمدن_اسلامی‌
#جستارهای_نظری

🔸#آیت‌الله_جوادی_آملی، در مقام پاسخ به اندیشه #علامه_طباطبایی، معتقد است که اولاً وجود اثر، هیچ دلیلی بر وجود مستقل جامعه نیست. این نیست که اگر جامعه اثردارد، پس جامعه واقعاً وجود داشته باشد. مثلاً اگر من و شما و در سه‌تا از آقایان به کمک همدیگر، یک تنه درخت را به این در می‌کوبیم و در را می‌شکنیم، آیا این درب را جامعه شکسته است؟ این اثر جدید، ناشی از ترکیب قوای انسانی و تجمیع آدمیان است. نه تحقق یک امر جديد.

🔸 #آیت‌الله_مصباح هم در کتاب «جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن» وجود اثر مستقل را ناشی از انضمام قوا و اراده‌ها می‌داند.
‌
🔸روایاتی هم که مرحوم علامه طباطبایی و شهید مطهری استناد می‌کنند و #وجود_جامعه را اثبات می‌کنند، از نظر آیت‌الله جوادی مورد اشکال است. برای نمونه: «عن أبی بصير قال سمعت اباعبدالله (علیه‌الاسلام) يقول: المؤمن اخ المؤمن كالجسد الواحد ...» امام صادق(علیه‌الاسلام) فرمودند: مؤمن برادر مؤمن است و مثل یک جسد واحدند. اگر من مشکلی برایم ایجاد شود شما ناراحت می‌شوی، دلت می‌گیرد. روح مؤمنین یک روح واحد است.

🔸آیت‌الله جوادی می‌گوید اولاً این روایت، اگر چیزی را اثبات کند، فقط ارتباط روحی مؤمنین را اثبات می‌کند، نه ارتباط روحی انسان‌ها ونه اثبات وجود عینی و خارجی جامعه را. این اثبات نمی‌کند که جامعه انسانی واقعاً وجودی #مستقل از افراد دارد. این روایت تنها اتصال و پیوستگی روح مؤمنین را نشان می‌دهد.

🔸بنابراین روایت مذکور در حد موجبه جزئیه، گونه‌ای از ارتباط را میان مؤمنین قبول دارد؛ نه اینکه به نحو موجبه کلیه، وجود مستقلی را برای جامعه و #روابط_انسانی اثبات نماید. نقد دیگری که آیت‌الله جوادی دارند، بر اصل روش بحث علامه است. ایشان معتقد است که مبحث #اصالت_جامعه و بحث از نحوه وجود جامعه، بحثی نقلی نیست و تنها از طریق ادله عقلی باید گفت وگو شود.

🔸در نظر آیت‌الله جوادی آملی و به تبعشان‌، استاد فیاضی و برخی دیگر از شاگردان ایشان، وجود جامعه مثل وجود عدد است. این‌ها می‌گویند یک وحدتی داریم که در مقابلش عدم است مثل وحدت خدا. آن روایتی هست که #حضرت_امیرالمومنین علیه‌السلام به حضرت زینب علیهاسلام فرمود بگویک، گفت احد، گفت بگو دو. حضرت زینب فرمودند: نه، بعد از واحد دیگر، دویی وجود ندارد. دیگر بعد از یک، دویی نداریم. آن وحدت، وحدت توحیدی است. وحدت خداوند جایی برای دوئیت نمی‌گذارد. اصلاً جایی برای دو نمی‌گذارد. این وحدت وحدتی است که همه عالم را پر می‌کند. اما یک وحدت دیگر داریم که در مقابل عددهاست. یک، بُعدش دو است، بُعدش سه، بُعدش چهار. می‌گوید جامعه وجودش از این جنس است.
#ادامه_دارد...

🔹#منبع:
متولی امامی، سیدمحمد‌حسین؛
جستارهای نظری در باب تمدن اسلامی،
قم، نشر معارف. چاپ 1394، ص 110 و 111.

https://telegram.me/tamadone_novine_islami

ا---------------------------------------------ا

🔻لینک کانالِ «به‌سوی تمدن نوین اسلامی» در پیام‌رسان‌های #ایتا و #سروش:

1- ایتا↙️
https://eitaa.com/tamadone_novine_islami
2- سروش↙️
http://sapp.ir/tamadone_novine_islami

✅بررسی آراء برخی اندیشمندان اسلامی و غربی در خصوص اصالت فرد و جامعه

⭕️جستارهای نظری در باب تمدن اسلامی(103)
🔻فصل سوم/فاصله جامعه‌سازی تا تمدن‌زایی

#پاورقی
#تمدن_اسلامی‌
#جستارهای_نظری

🔸#دکتر_پارسانیا، به تبع #شهید_مطهری، وجود جامعه را ترکیبی می‌داند و با کمک #مبانی_صدرایی، این وجود مستقل را توضیح می‌دهد. آقای پارسانیا، با مسلم گرفتن تشکیک وجود، حرکت جوهری و اتحاد عقل، عاقل و معقول، بحث وجود #جامعه را توضیح می‌دهد. وی بر این باورست که سیر رشد انسان از ماده تا تجرد، به سیر به وجود اجتماعی و تمدنی منتهی میشود و در نتیجه ، فرد وجودی اجتماعی پیدا کرده که مطابق مبنای اتحاد عاقل و معقول، با صورت عقلانی جامعه متحد می‌گردد. او معتقد است که این افراد با فرهنگ اجتماعی متحد گردیده‌اند و یک وجود اجتماعی جدیدی رخ میدهد.

🔸#اصالت_فرد
فارابی که به معلم ثانی مشهور است، معتقد به اصالت فرد است. می‌گوید جامعه مجموعه‌ای از افراد است که صرفاً با هم همکاری می‌کنند. انسان حیوان أنسی و مدنی است اما وجود دیگری به نام وجود اجتماعی ندارد. در میان غربی‌ها هم #روسو، #هابز و #ماکس_وبر معتقد به اصالت فرد می‌باشند.

🔸#اخوان_الصفا هم بر این باورند که جامعه وجودی غیر از افراد ندارند. آنها معتقدند «افراد برای رسیدن به اهداف‌شان گرد هم می‌آیند گویا این افراد، یک پیکره واحدند.» اما در واقع، حقیقتی غیر از افراد وجود ندارد.

🔸دانشمند اسلامی دیگری که بر اصالت فرد تأکید دارد، ابوحامد #محمد_غزالی هم معتقد است افراد اصیلند، جامعه وجود ندارد. همچنین شهید آیت‌الله سید #محمدباقر_صدر هم براین باور است که فرد اصیل است و مقوله‌ای به نام جامعه نداریم. شهید صدر می گوید:«برای ماشایسته نیست مانند برخی از دانشمندان و فلاسفه اروپایی جامعه را دارای وجود مستقل بدانیم. جامعه ورای حسن و تقی و رضا هیچ اصالتی ندارد.»

🔸[شهید صدر] بحث مفصلی طرح می‌کند که برخلاف نظر #علامه_طباطبایی و #شهید_مطهری، اصالت فرد را اثبات نموده و بر وجود اعتباری جامعه تأکید دارد. ایشان وحدتی را که به اعتقادات، عواطف، افعال و انفعالات مشترک افراد هر جامعه نسبت داده می‌شود را وحدت مفهومی و ماهوی می‌داند، نه وحدت شخصی؛ حال آنکه آن چه با وجود حقیقی مساوی است و دال بر آن تواند بود، وحدت شخصی است، نه وحدت مفهومی.
#ادامه_دارد...

🔹#منبع:
متولی امامی، سیدمحمد‌حسین؛
جستارهای نظری در باب تمدن اسلامی،
قم، نشر معارف. چاپ 1394، ص 111 و 112.

https://telegram.me/tamadone_novine_islami

ا---------------------------------------------ا

🔻لینک کانالِ «به‌سوی تمدن نوین اسلامی» در پیام‌رسان‌های #ایتا و #سروش:

1- ایتا↙️
https://eitaa.com/tamadone_novine_islami
2- سروش↙️
http://sapp.ir/tamadone_novine_islami