@dusharge || همت شهبازی
سورئالیسم ساهر|| #همت_شهبازي گاه #حبیب_ساهر در بیان تخیلات خود آنقدر وسواس نشان می‌دهد که حتی کوچک‌ترین مسئله واقعی را نیز تبدیل به تخیل و تصویر می‌کند. از این نظر اینگونه شعرهای او گاه حالتی از سوررئالیسم به خود می‌گیرد. پناه بردن تخیل و تحلیل واقعیت‌ها…
در آنجا به تعیین و تحمیل هویت خود مشغول می شوند.
ساهر بخصوص در «#لیریک_شعرلر» تصویر یک پدیده را به آسانی رها نمی‌کند او تکامل آن پدیده را از ابتدا تا انتها تعقیب کرده، آنها را در حالت عاطفی و اجتماعی و در خصلت‌ها و خلق و منش‌های مسیر زندگی قرار می‌دهد. به عنوان مثال در توصیف «پریخان»، خلق و منش او در حیطه روانشناسی تصویری جزء به جزء تجزیه و تحلیل می‌شود:
تجزیه تخیلی او حاصل ترکیب احساس‌های گوناگون و عمدتاً تلاقی و ترکیب چند احساس ذهنی با یکدیگر است، تعلقات پیچیده ذهنی شاعر رابطه انسان با طبیعت و اشیاء را با ناهمگونی مواجه می‌کند. زیرا ذهن ساده‌گرای مخاطب با حرکت‌های تو در توی تصویر سوررئالیستی آشنا نیست و به نوعی تصویر عرفانی همراه با ارائه توهمات رمانتیک عادت دارد برای همین نیز تغزل معاصر تنها زمانی موثر بوده و ترغیب مخاطب را برانگیخته که با ذهنیت تصویرهای عرفانی بیان شده باشد. شاید یکی از موفقیت‌های «#سهندیه» #شهریار همین ساختار بیانی عارفانه‌ای باشد که در سیر تکاملی و شکل‌گیری تصویرهای شاعرانه آن تشابه سرشت اذهان عمومی با سرشت سنتی عارفانه دخیل باشد اما ساهر به یکباره این مبادلات را به هم می‌زند، تغزل او باید با دید بدعت‌گرانه نگریسته شود. در دنیای خیالی او هر آنچه که قابل دسترسی است و در تصویرهای شعر میتواند بکار گرفته شود، جایگاه خود را می‌یابند. تخیل او برای تصویر پردازی خستگی‌ناپذیر است و تکرار یک تصویر در آن به ندرت یا اصلاً دیده نمی‌شود برای همین و به خاطر عدم سابقه تصویری، خواننده بعد از خواندن بعضی از شعرهای او، چشمانش را می‌بندد تا تمرکز و حضور ذهن بیشتری برای دریافت مفاهیم تصویر پیدا بکند. این مسئله گاه منجر به خستگی او نیز می‌شود چرا که گاه شاعر آنچنان در تصویربرداری محض محو می‌شود که انعطاف کلمات در محور تصورات درونی منجمد شده قابلیت‌های برون‌افکنی را برای تسخیر روح مخاطب از دست می‌دهد. این کار نوعی رونویسی از پرده طبیعت و تصاویری است که شاعر تخیل خود را حول محور آن به جریان در می‌آورد. در مواقعی که ساهر تخیل و تصویرهای خود را با گریز به حواشی از طریق بیان اصیل از واقعیت‌های زندگی همراه می‌سازد ما حالت‌ها و رفتارهای واژگان را در ل و روح خود احساس می‌کنیم در غیر این موارد تخیل پیچیده ساهر حق تحلیل و آگاهی را از خواننده سلب می‌کند.
با این حال درست است که ساهر در تصویرپردازی به تصویر جزء به جزء مطالب اقدام می‌کند اما این به آن معنا نیست که او اشیا تصویر شده را مقدم بر اندیشه خود بپندارد برعکس مخاطب در عین حال که با خصلت‌های خود و اشیا و توصیف‌های حول و حوش آن به طور دقیق آشنا می‌شود در کنار آن و بلکه مقدم بر آن اندیشه‌ها و افکار و موضع‌گیری‌های شاعر را نیز از میان آنها به طرز عینی مشاهده می‌کند. وسواس‌های تصویرپردازی در شعر ساهر هست اما این به عنوان اصل نیست بلکه به منزله تکمیل‌کننده اندیشه‌های شاعر است.
بخشی که بنا به علتی در چاپ کتاب #نقد_شعر_معاصر_آذربایجان حذف کردم.
https://telegram.me/dusharge
http://ishiq.net/?p=18779
ساهر بخصوص در «#لیریک_شعرلر» تصویر یک پدیده را به آسانی رها نمی‌کند او تکامل آن پدیده را از ابتدا تا انتها تعقیب کرده، آنها را در حالت عاطفی و اجتماعی و در خصلت‌ها و خلق و منش‌های مسیر زندگی قرار می‌دهد. به عنوان مثال در توصیف «پریخان»، خلق و منش او در حیطه روانشناسی تصویری جزء به جزء تجزیه و تحلیل می‌شود:
تجزیه تخیلی او حاصل ترکیب احساس‌های گوناگون و عمدتاً تلاقی و ترکیب چند احساس ذهنی با یکدیگر است، تعلقات پیچیده ذهنی شاعر رابطه انسان با طبیعت و اشیاء را با ناهمگونی مواجه می‌کند. زیرا ذهن ساده‌گرای مخاطب با حرکت‌های تو در توی تصویر سوررئالیستی آشنا نیست و به نوعی تصویر عرفانی همراه با ارائه توهمات رمانتیک عادت دارد برای همین نیز تغزل معاصر تنها زمانی موثر بوده و ترغیب مخاطب را برانگیخته که با ذهنیت تصویرهای عرفانی بیان شده باشد. شاید یکی از موفقیت‌های «#سهندیه» #شهریار همین ساختار بیانی عارفانه‌ای باشد که در سیر تکاملی و شکل‌گیری تصویرهای شاعرانه آن تشابه سرشت اذهان عمومی با سرشت سنتی عارفانه دخیل باشد اما ساهر به یکباره این مبادلات را به هم می‌زند، تغزل او باید با دید بدعت‌گرانه نگریسته شود. در دنیای خیالی او هر آنچه که قابل دسترسی است و در تصویرهای شعر میتواند بکار گرفته شود، جایگاه خود را می‌یابند. تخیل او برای تصویر پردازی خستگی‌ناپذیر است و تکرار یک تصویر در آن به ندرت یا اصلاً دیده نمی‌شود برای همین و به خاطر عدم سابقه تصویری، خواننده بعد از خواندن بعضی از شعرهای او، چشمانش را می‌بندد تا تمرکز و حضور ذهن بیشتری برای دریافت مفاهیم تصویر پیدا بکند. این مسئله گاه منجر به خستگی او نیز می‌شود چرا که گاه شاعر آنچنان در تصویربرداری محض محو می‌شود که انعطاف کلمات در محور تصورات درونی منجمد شده قابلیت‌های برون‌افکنی را برای تسخیر روح مخاطب از دست می‌دهد. این کار نوعی رونویسی از پرده طبیعت و تصاویری است که شاعر تخیل خود را حول محور آن به جریان در می‌آورد. در مواقعی که ساهر تخیل و تصویرهای خود را با گریز به حواشی از طریق بیان اصیل از واقعیت‌های زندگی همراه می‌سازد ما حالت‌ها و رفتارهای واژگان را در ل و روح خود احساس می‌کنیم در غیر این موارد تخیل پیچیده ساهر حق تحلیل و آگاهی را از خواننده سلب می‌کند.
با این حال درست است که ساهر در تصویرپردازی به تصویر جزء به جزء مطالب اقدام می‌کند اما این به آن معنا نیست که او اشیا تصویر شده را مقدم بر اندیشه خود بپندارد برعکس مخاطب در عین حال که با خصلت‌های خود و اشیا و توصیف‌های حول و حوش آن به طور دقیق آشنا می‌شود در کنار آن و بلکه مقدم بر آن اندیشه‌ها و افکار و موضع‌گیری‌های شاعر را نیز از میان آنها به طرز عینی مشاهده می‌کند. وسواس‌های تصویرپردازی در شعر ساهر هست اما این به عنوان اصل نیست بلکه به منزله تکمیل‌کننده اندیشه‌های شاعر است.
بخشی که بنا به علتی در چاپ کتاب #نقد_شعر_معاصر_آذربایجان حذف کردم.
https://telegram.me/dusharge
http://ishiq.net/?p=18779
Telegram
@dusharge || همت شهبازی
@dusharge
کانالدا کی یازی‌لاری کانالین لینکینی وئرمک شرطی ایله پایلاشماق اولار.
اشتراک‌گذاری مطالب کانال به شرط ارائه لینک آن مجاز است.
کانالدا کی یازی‌لاری کانالین لینکینی وئرمک شرطی ایله پایلاشماق اولار.
اشتراک‌گذاری مطالب کانال به شرط ارائه لینک آن مجاز است.
#بولود_قاراچؤرلو_سهندین شعرینده
«باشقا بیریسینین وارلیغینی درک ائتمک»
یا دا « #دویغوسال_ائپیک‌‌لیک»
یازان: #همت_شهبازی
چئویرن: #رامین_جبارلی
#سهندین طرفيندن بشریتین آجینا‌جاقلی میفی و اونا حاکيم قانون‌لاری چاغداش فورمادا اورتایا قویولوشو بیر نوع اونتولوگیا‌دیر [هستي‌شناختي] کی، چاغداش توپلومسال جیلوه‌لر، چاغداش ائپوسا چئوریلمیش‌دیر و صنايعلی دونیا، چاغداش میف‌لرین تانریسی سانیلمیش‌دیر. اؤز اکتشافاتلارینا اؤیونن و بشر حاقلاریندان دم ووران دونیا. آمما سهندین باخیشیندا انسان شخصیتینی و حاقلارینی آیاق آلتینا آتماق بو میفیک دونیانین ان ساده قانونودور. بو حاقدا «سهند #تپه_گؤز پوئماسیندا گونده‌لیک سیاسی مسئله‌لره توخانیب و آمئریکا‌لی مصلحتچی‌لری کی، گویا یئنی مدنیت و بشر حاقلارینین ایراندا تبلیغچی‌لری‌دیرلر «تپه‌گؤز»ه بنزتمیش‌دیر».1 بیر گؤزله دونیایا باخان و انسان وارلیغینی اودان تپه‌گؤز. او، صنعتکارلیقلا بو اکتشافلارینی #میفیک سیناقلارا کئچمک اوچون تکجه قایناق بیلن دونیانین تراژیک سوژئتینی تصویره گتیرمیش‌دیر. بو سوژئت اؤزلرینی « #دلی_دومرول» کیمی اؤلومسوز سانان انسانلارین ياشامینا خبردارلیق و باشلانغیج‌دیر. چاغداش ائپوس اؤزونه اؤیونور، آمما او، بو ائپوسون کولمیناسیا نؤقطه‌سینی [نقطه اوج] فاجعه‌لی گؤرور. ائله همن فاجعه‌لی ائپوس، اونو بیر چیخیش یولو آختارماغا مجبور ائتمیش و نتیجه‌ده بو فاجعه‌لی بشری قانون اوچون بوتون انسان‌سئور قانونلارین گئنیش‌لیيی قدر بیر قئید الده ائده بیلیر و بو #محمد_مختاری دئمیشکن «باشقاسی‌‌نین بیریسینین وارلیغینی درک ائتمك»دیر.
بو قونویا کئچید اوچون، « #ارمغان 2» شعریندن بیر نئچه بند بورادا گتیریلیر. بو شعر #شهریارا خیطاب نظمه چکیلمیش بیر مکتوبدور. بو همن اثردیر کی، شهریاری « #سهندیه» کیمی اثر یاراتماغا سؤوق ائدیر. «ارمغان 2» سهندین انسان‌سئور و #فلسفی مکتبینی درک ائتمک اوچون بیر بیلدیریش‌دیر. بو شعر شاعيرین انسانی مسئله‌لر حاقدا دوشونجه‌سی‌نین یؤنونو گؤستریر و منجه 70.جی ایللرین شاعيرلری اوچون شعر ایچریک‌لرینی اولوسال ائموسیونال چرچیوه‌لردن چیخاران انسانی یؤن وئرمه‌لرینده بیر اؤرنک اولموشدور. بو مقامی خاطیرلاتما‌لییام کی، سهندین باشقا بیریسینین وارلیغینی درک ائتمک اوچون تکلیفی، اؤزونون، مدنیت و کیملیيی‌نین درکی‌دیر، بو اوزون شعردن نئچه بندی بورادا گتیریلیر.
۱.قارقیش زمانه‌نین قانونلارینا
قارقیش اورک‌لری آییرانلارا
قارقیش انسانلاری قفسه سالیب
«بشر حقوقوندان» دم وورانلارا
2. کیمه دئمه‌لییک دردیمیزی بیز
درد بیلن کیمدی، «سؤز آنلایان» کیمدی؟
اسیر بیر میللته، محکوم بیر ائله
قایغی چکن کیمدی، آغلایان کیمدی؟
3. دئمیرم دونیادا اسارت یوخدور
چوخ یئرلره سونگو تاخمیش استعمار
آنجاق بیزیم کیمی ازیلن آزدیر
هاردا «حاق وئرمز» وار، «حاق باتیرماز» وار
4.بو«شرف»، بو«شؤکت»، بو«قدرت»، بو «شان»
هورا، دوغرودان دا بیزه عار اولسون
حیاتین آمان‌سیز بیر قانونو وار
تعصوب‌سوز میللت گرک خار اولسون
5. گرک گؤزلریندن گؤز اؤرته بیر کس
قارغا یوواسینا یاناشا اگر
نيیه وطنیمی سئومه‌ییم نيیه؟
من بیر قارغا‌دان دا اسکییم مگر؟
۶. من دئمیرم اوستون نیژاددانام من
دئمیرم ائللریم ائللردن باش‌دیر
منیم مسلکیمده، منیم یولومدا
میللت‌لر هامیسی دوستدو، قارداش‌دیر
۷. چاپماق ایسته‌میرم من هئچ میللتین
نه دیلین، نه یئرین، نه ده امه‌يین
تحقیر ائتمه‌ییرم، هَده‌له‌میرم
کئچمیشین ایندیسین یا گله‌جه‌یین
۸. پوزماق ایسته‌میرم من بیرلیک‌لری
انسانلیق بیرلیيی ایدئالیم‌دیر
قارداشلیق، یولداشلیق، ابدی باریش
دونیادا ان بؤیوک آرزولاریم‌دیر
۹. آنجاق بیر سؤزوم وار، من ده انسانام
دیلیم وار، خالقیم وار، یوردوم-یووام وار
یئردن چیخمامیشام گؤبه‌لک کیمی
آدامام حاققیم وار، ائلیم- اوبام وار
۱۰. قول یارانمامیشام یاراناندا من
هئچ کسه اولمارام نه قول، نه اسیر
قورتولوش عصری‌دیر انسانا بو عصر
اسیر اولانلاردا بوخووون کسیر
##
یازی‌نین آردینی آشاغیداکی لینکدن #ایشیق سایتیندان اوخویا بیلرسیز.
http://ishiq.net/tərcumə/24062
@dusharge
«باشقا بیریسینین وارلیغینی درک ائتمک»
یا دا « #دویغوسال_ائپیک‌‌لیک»
یازان: #همت_شهبازی
چئویرن: #رامین_جبارلی
#سهندین طرفيندن بشریتین آجینا‌جاقلی میفی و اونا حاکيم قانون‌لاری چاغداش فورمادا اورتایا قویولوشو بیر نوع اونتولوگیا‌دیر [هستي‌شناختي] کی، چاغداش توپلومسال جیلوه‌لر، چاغداش ائپوسا چئوریلمیش‌دیر و صنايعلی دونیا، چاغداش میف‌لرین تانریسی سانیلمیش‌دیر. اؤز اکتشافاتلارینا اؤیونن و بشر حاقلاریندان دم ووران دونیا. آمما سهندین باخیشیندا انسان شخصیتینی و حاقلارینی آیاق آلتینا آتماق بو میفیک دونیانین ان ساده قانونودور. بو حاقدا «سهند #تپه_گؤز پوئماسیندا گونده‌لیک سیاسی مسئله‌لره توخانیب و آمئریکا‌لی مصلحتچی‌لری کی، گویا یئنی مدنیت و بشر حاقلارینین ایراندا تبلیغچی‌لری‌دیرلر «تپه‌گؤز»ه بنزتمیش‌دیر».1 بیر گؤزله دونیایا باخان و انسان وارلیغینی اودان تپه‌گؤز. او، صنعتکارلیقلا بو اکتشافلارینی #میفیک سیناقلارا کئچمک اوچون تکجه قایناق بیلن دونیانین تراژیک سوژئتینی تصویره گتیرمیش‌دیر. بو سوژئت اؤزلرینی « #دلی_دومرول» کیمی اؤلومسوز سانان انسانلارین ياشامینا خبردارلیق و باشلانغیج‌دیر. چاغداش ائپوس اؤزونه اؤیونور، آمما او، بو ائپوسون کولمیناسیا نؤقطه‌سینی [نقطه اوج] فاجعه‌لی گؤرور. ائله همن فاجعه‌لی ائپوس، اونو بیر چیخیش یولو آختارماغا مجبور ائتمیش و نتیجه‌ده بو فاجعه‌لی بشری قانون اوچون بوتون انسان‌سئور قانونلارین گئنیش‌لیيی قدر بیر قئید الده ائده بیلیر و بو #محمد_مختاری دئمیشکن «باشقاسی‌‌نین بیریسینین وارلیغینی درک ائتمك»دیر.
بو قونویا کئچید اوچون، « #ارمغان 2» شعریندن بیر نئچه بند بورادا گتیریلیر. بو شعر #شهریارا خیطاب نظمه چکیلمیش بیر مکتوبدور. بو همن اثردیر کی، شهریاری « #سهندیه» کیمی اثر یاراتماغا سؤوق ائدیر. «ارمغان 2» سهندین انسان‌سئور و #فلسفی مکتبینی درک ائتمک اوچون بیر بیلدیریش‌دیر. بو شعر شاعيرین انسانی مسئله‌لر حاقدا دوشونجه‌سی‌نین یؤنونو گؤستریر و منجه 70.جی ایللرین شاعيرلری اوچون شعر ایچریک‌لرینی اولوسال ائموسیونال چرچیوه‌لردن چیخاران انسانی یؤن وئرمه‌لرینده بیر اؤرنک اولموشدور. بو مقامی خاطیرلاتما‌لییام کی، سهندین باشقا بیریسینین وارلیغینی درک ائتمک اوچون تکلیفی، اؤزونون، مدنیت و کیملیيی‌نین درکی‌دیر، بو اوزون شعردن نئچه بندی بورادا گتیریلیر.
۱.قارقیش زمانه‌نین قانونلارینا
قارقیش اورک‌لری آییرانلارا
قارقیش انسانلاری قفسه سالیب
«بشر حقوقوندان» دم وورانلارا
2. کیمه دئمه‌لییک دردیمیزی بیز
درد بیلن کیمدی، «سؤز آنلایان» کیمدی؟
اسیر بیر میللته، محکوم بیر ائله
قایغی چکن کیمدی، آغلایان کیمدی؟
3. دئمیرم دونیادا اسارت یوخدور
چوخ یئرلره سونگو تاخمیش استعمار
آنجاق بیزیم کیمی ازیلن آزدیر
هاردا «حاق وئرمز» وار، «حاق باتیرماز» وار
4.بو«شرف»، بو«شؤکت»، بو«قدرت»، بو «شان»
هورا، دوغرودان دا بیزه عار اولسون
حیاتین آمان‌سیز بیر قانونو وار
تعصوب‌سوز میللت گرک خار اولسون
5. گرک گؤزلریندن گؤز اؤرته بیر کس
قارغا یوواسینا یاناشا اگر
نيیه وطنیمی سئومه‌ییم نيیه؟
من بیر قارغا‌دان دا اسکییم مگر؟
۶. من دئمیرم اوستون نیژاددانام من
دئمیرم ائللریم ائللردن باش‌دیر
منیم مسلکیمده، منیم یولومدا
میللت‌لر هامیسی دوستدو، قارداش‌دیر
۷. چاپماق ایسته‌میرم من هئچ میللتین
نه دیلین، نه یئرین، نه ده امه‌يین
تحقیر ائتمه‌ییرم، هَده‌له‌میرم
کئچمیشین ایندیسین یا گله‌جه‌یین
۸. پوزماق ایسته‌میرم من بیرلیک‌لری
انسانلیق بیرلیيی ایدئالیم‌دیر
قارداشلیق، یولداشلیق، ابدی باریش
دونیادا ان بؤیوک آرزولاریم‌دیر
۹. آنجاق بیر سؤزوم وار، من ده انسانام
دیلیم وار، خالقیم وار، یوردوم-یووام وار
یئردن چیخمامیشام گؤبه‌لک کیمی
آدامام حاققیم وار، ائلیم- اوبام وار
۱۰. قول یارانمامیشام یاراناندا من
هئچ کسه اولمارام نه قول، نه اسیر
قورتولوش عصری‌دیر انسانا بو عصر
اسیر اولانلاردا بوخووون کسیر
##
یازی‌نین آردینی آشاغیداکی لینکدن #ایشیق سایتیندان اوخویا بیلرسیز.
http://ishiq.net/tərcumə/24062
@dusharge
ترم آخر ادبیات تبریز، سر کلاس #نقد_ادبی، استاد #حسین_مهرنگ اجازه داد تا در باره شعر استاد #شهریار کنفرانس بدهم.
جلسه اول که در باره شعرهای #فارسی استاد شهریار بود ناتمام ماند. وقت که تمام شد انگار از ته دل من خبر داشت. گفتم استاد هنوز در باره شعرهای #ترکی استاد یک کلمه هم حرف نزده‌ام. بلافاصله فرمودند عمرمان که باقیست، هفته بعد، سر جلسه بعدی هم #سهندیه شهریار را خواندم و در باره‌اش حرف زدم. باز وقت کم آوردم. تا خواستم بگویم استاد هنوز در باره #حیدربابا چیزی نگفته‌ام حرفم را برید که:
بابا دو جلسه‌ی تمام صحبت کردی، حرف زدی، ما یک کلمه هم حرف نزدیم، بگذار یک کلمه هم من صحبت بکنم.
یک ربع ساعت صحبت‌های پایانی استاد، شیرین و دلچسب بود و دیگر جلسه بعدی هم در کار نبود. میان صحبت‌هایم در باره سحر سخن و شگردهای #فرمال #سهندیه، شعر مشهور #کرم_گیبی #ناظم_حکمت را خواندم. خوشش آمده بود. آن روزها به زور مجموعه شعری از ناظم به #زبان_ترکی به دست آورده و کپی کرده بودم.
برای #استاد_مهرنگ که این روزها با بیماری ناخوانده درگیر است آرزوی تندرستی و سلامتی دارم.
همت شهبازی
https://telegram.me/dusharge
جلسه اول که در باره شعرهای #فارسی استاد شهریار بود ناتمام ماند. وقت که تمام شد انگار از ته دل من خبر داشت. گفتم استاد هنوز در باره شعرهای #ترکی استاد یک کلمه هم حرف نزده‌ام. بلافاصله فرمودند عمرمان که باقیست، هفته بعد، سر جلسه بعدی هم #سهندیه شهریار را خواندم و در باره‌اش حرف زدم. باز وقت کم آوردم. تا خواستم بگویم استاد هنوز در باره #حیدربابا چیزی نگفته‌ام حرفم را برید که:
بابا دو جلسه‌ی تمام صحبت کردی، حرف زدی، ما یک کلمه هم حرف نزدیم، بگذار یک کلمه هم من صحبت بکنم.
یک ربع ساعت صحبت‌های پایانی استاد، شیرین و دلچسب بود و دیگر جلسه بعدی هم در کار نبود. میان صحبت‌هایم در باره سحر سخن و شگردهای #فرمال #سهندیه، شعر مشهور #کرم_گیبی #ناظم_حکمت را خواندم. خوشش آمده بود. آن روزها به زور مجموعه شعری از ناظم به #زبان_ترکی به دست آورده و کپی کرده بودم.
برای #استاد_مهرنگ که این روزها با بیماری ناخوانده درگیر است آرزوی تندرستی و سلامتی دارم.
همت شهبازی
https://telegram.me/dusharge