@dusharge || همت شهبازی
287 subscribers
119 photos
2 videos
30 files
346 links
@dusharge
کانالدا کی یازی‌لاری کانالین لینکینی وئرمک شرطی ایله پایلاشماق اولار.
اشتراک‌گذاری مطالب کانال به شرط ارائه لینک آن مجاز است.
Download Telegram
47 #یاش آز دئییل

#همت_شهبازی



47 یاشا دولماق، عؤمرون اوغلان چاغینی ایتیرمک دئمکدیر. انسان یاشادیغی عؤمروندن لذت آلمادیقدا عؤمرونون هدر اولماسینی دوشونور. آرزوسوندا اولدوغوم چوخ ایشلری یئرینه یئتیره بیلمه میشم: ادبیات دونیاسیندا اولان آرزولاریمی دئییرم. #کلاسیک ادبیاتدان توتموش سون #چاغداش ادبیاتا قدر.
45 یاشا دولان زامان آشاغیداکی یادداشی یازمیشدیم. آچیغینی دئییرم: تاسوفله هله ده بو باخیمدان اؤزومو قیناییرام.
###


بو گون (5 دی) 44 یاشی آشیب 45 یاشا کئچدیم. اؤز اؤزومله سوردویوم ادبی عؤمرومه باخیرام. 1369 دا ایلک #تورکجه_شعریم چاپ اولدو. اوندان دا بیرآز قاباق ادبیاتلا ماراقلانمیشام. آنجاق 25 ایل ادبی فعالیتده گؤردویوم ایشلر یوخ حددینده‌دیر. اؤزللیکله آذربایجان ادبی دونیامیزا. بو دونیانین هر طرفینه باخمیشام بوشلوق حیس ائتمیشم. آنجاق بیر ایش گؤره بیلمه‌میشم. هردن اؤز اؤزومه دئییرم کاش بو آهیل‌لیق زامانیمین فیکیرلری جاهیل‌لیق (جاوانلیق) زامانیمدا اولوردو. هردن فیکیرلشیرم کاش قاییدیردیم جاهیل‌لیق زامانیما. او زاماندا اولان انرژینی تؤکوردوم بوتون آهیل‌لیق زامانیندا اولمایان انرژی‌نین اوزرینه.
بیر سیرا ایش‌لره ائله تاماهیم دوشموش. آنجاق حیاتا کئچیره بیلمه‌ییمین حسرتینده‌یم:

#اورخون_یئنی‌سئی متن‌لری،
#کتاب_الادراک_فی_لسان_الاتراک کیتابی،
#بابورشاهین #عروض_رساله‌سی،
مهدیخان استرآبادی‌نین #مبانی‌_اللغت،
عبدالقادر مراغی‌نین کیتاب #الادواری،
#آخوندزاده‌نین تورکجه اثرلری،
#اکینچی قزئتی‌نین متنی،
جلیل محمدقلیزاده‌نین #حکایه‌لری،
#آذربایجان قزئتینده چاپ اولان #حکایه‌لر،
#آذربایجان_شعرینده_مدرنیزم،
حکایه‌چی‌لیک و #نثریمیزین آراشدیرماسی، #فلسفه_سؤزلویو، ....

بونلار آرزولادیغیم ایشلردیر. آنجاق عؤمرون بئله بهره‌سیز گئتمه‌سی هرنه‌یی یاریمچیق قویاجاق دئیه‌سن. کاشکی بئله اولمایایدی.

###

(ساغ اولسون #بانک لاری. #اقساط لارلا بیرگه #دوغوم گونوموزو ده خاطیرلادیرلار بیزه)

https://telegram.me/dusharge
#همت_شهبازی

#مدرنیته‌نی بیر تاریخی سورج کیمی آراشدیرمایانلار دا وار. بونلارین باشیندا #میشئل_فوکو دورور. داها دوغروسو بونلارین نظرینده « #مدرن» سؤزونه اَکله‌نن « #ایزم» اَکی، #مدرنیته‌ ایله #مدرنیزمی آییران آچار نؤقطه‌لردن‌دیر. #فوکو «مدرنیته»نی زامان سوره‌سینده یاتیمینا (افقی) اوزانان زامان بؤلمه‌لرینه پارچالانان بیر دؤنم کیمی یوخ، اونو دیکئی اوخدا (عمودی محورده) زنگین‌لشن بیر باخیش، بیر دوشونجه، بیر دونیا گؤروشو کیمی آراشدیریر. منجه بو آندان «مدرنیته» اؤز آخاریندا باشقا بیر قاوراملا هم آنلامینی یئتکین‌لشدیریر هم ده اؤز جیغیرینی آییریر. او دا «مدرنیزم» قاورامی‌دیر. بیز، مدرن‌لشمه‌ سورجینده چئشیدلی و بعضن ده فرقلی آنلامدا اوچ سؤزله اوزلشیریک: #مدرن، #مدرنیته و #مدرنیزم. #مارشال_بئرمن اؤز کیتابی‌نین موضوعسو حاقدا «بو کیتاب مدرن‌لشمه (مدرنیزاسیون) و مدرنیزم دیالئکتیکینی آراشدیریر» سؤزونده ده بو فرقی سئزمک اولور. (مدرنیته و مدرنلیک، 92:1392)؛ بئرمن، 31:1994).
بونلارا (مدرن، مدرنیته و مدرنیزم) باشقا بیر سؤزو یعنی آیدینلانما سؤزونو ده آرتیرساق دؤرده کئچیر. آنجاق آیدینلانما هم مدرنیته، هم ده مدرنیزم قاورامینا کئچمه‌دن اؤنجه یارانان بیر کؤرپودور، بیر کئچیددیر. سون ایکی سؤزون کؤکو «مدرن» سؤزوندن آلینمادیر. مدرن سؤزونون آنلامیندا دارتیشالی یؤن یوخدور. لغتجه آنلامی بللی‌دیر. آنجاق «مدرنیته» و «مدرنیزم» قاوراملارینا «مدرن» سؤزونه آرتیردیغیمیز «سؤزجوک» اسمینی ساده‌جه آرتیرا بیلمیریک. یعنی « #مدرنیته_سؤزجویو» یا « #مدرنیزم_سؤزجویو»نون یئرینه « #مدرنیته_قاورامی» یا « #مدرنیزم_قاورامی» دئمه‌لییک. اونا گؤره کی بونلارین آرخاسینجا فیل بویدا اؤزللیک‌لره آیریلان آنلاییشلار یاتیبدیر. #مدرنیته، تئکنولوژی، اقتصاد و اجتماعی قوروملار اوچون یارانان بیر تئرمین‌دیر. #مدرنیزم ایسه، صنعت و کولتور آغیرلیغی ایله سئزیلن سورَجسَل بیر آخیم و تئرمین‌دیر. بو تئرمین‌لره گؤره اونلارین تمثیلچی‌لری ده بیر-بیریندن فرقله‌نیرلر، عینی حالدا بو تمثیلچی‌لر، تمثیل ائتدییی ساحه‌یه گؤره مثبت و منفی بؤلمه‌لره ده بؤلونورلر. بعضی‌لری مدرنیته یا مدرنیزمه مثبت و بعضی‌لری منفی بوجاقدان یاناشیرلار. هر حالدا بو ایکی ساحه‌نین تمثیلچی‌لرینی آییرد ائتمک اولار: بیرینجی یئرده #هئگئل دورور؛ سونرا «مدرنیته‌نی قاتی [سرت] اولان هر شئیین بوخارلاشیب گئتدیینی» سؤیله‌ین #مارکس (#مدرنیته_و_مدرنلیک، 90:1392)،‌ مدرن اقتصاد سیستئمینی « َمیر_قفس» آدلاندیران و بورژوازی‌نین سینیرسیز گلیر قازاندیغینی سؤیله‌ین #ماکس_وئبئر (یئنه اورادا، 108) مدرنیته‌ده، #مئتروپول (کلانشهر) دورومونو آراشدیران #گئورک_زیمئل (یئنه اورادا، 59-40)، مدرن انسانین « #تک‌بویوتلو» (تک‌ساحتی) (انسان تک‌ساحتی، 1362) یؤنده حرکت ائتمه‌سینی آراشدیران #هئربئرت_مارکوزه و باشقا #فرانکفورت_آخیمی‌نین تمثیلچی‌لری، انتحار و بیر ده ایش‌بؤلمه (تقسیم‌کار) و مدرنیته‌نین ائورنسل و آوتوماتیک‌لشمه‌سی اوزره دایانان #ائمیل_دورکیم، #فروید، #یونگ و باشقا نهنگ آدلیم‌لاری «مدرنیته» تمثیلچی‌لری کیمی آدلاندیرماق اولار.
#مدرنیزم ایسه، یوخاریدا دئدییمیز کیمی بیر صنعت‌سل و کولتورل آنلاییش‌دیر. بو آخیما سایسیز-حساب‌سیز آداملار داخیل‌دیر: #پیکاسو، بودلئر، ریمبو، ریلکه، هنری جیمز،‌ ائلیوت، مالارمه، ییتز،‌ کافکا، جویس، پروست، آپولینئر، بئکئت، برئشت، فاکنئر، کامو، جوزئف کانراد، #والئری و ...
بو صنعتچی‌لره گؤره مدرنیزمین اؤز ایچینده ایریلی-خیردالی آخیملار یاراندی. حتتا بو آخیملارین بعضی‌لری مدرنیزمین علیهینه چیخدیلار.
بعضی آراشدیرماچیلار، بو آخیملارین بیر چوخونو «آوانقارد» اولدوقلارینی وورغولاییرلار. #آوانقارد کلمه‌سی حربی بیر تئرمین اولاراق اؤنده گئدن حربی حیصه‌لره دئییلیر. بوندان قایناقلاناراق «بو قاورام 20.جی یوزایللیین ایلکینده سیاسال، #کولتورل، ‌صنعت‌سل و ادبی اثرلرده اؤزللیکله صنعت و کولتور ساحه‌سینده شابلونلاشمیش قایدا-قانونلارا و دونیاگؤروش‌لرینه یوروش ائدن حرکت‌لره دئییلیردی» (#نوذری، 133:1380) بونا گؤره آوانقاردین اساس اؤزللییی بوتون کئچمیش و حال‌حاضیرکی قوراللارین علیهینه هجوم ائتمک ایدی. آنجاق بونونلا بئله «یوخاریدا سیرالانان بوتون آخیملارین اورتاق بیر جهتی واردیر کی بو عینی زاماندا مدرنیزمین ده اَن اؤنملی اؤزللیینه قارشیلیق گلمکده‌دیر. مدرنیزمین بو چوخ اؤنملی جهتی « َییشیلمه» یعنی اؤزونه ایلیشکین فرقلی‌لیک‌لری سئزه‌رک بللی بیر انتباه [بیداری] یؤنونده بیلینجلی اولاراق ایره‌لیله‌مه‌لیدیر. بو آنلامدا مدرنیست اثرلر ده فرقلی و دَییشیک‌ اثرلردیر» (#فلسفه_سؤزلویو، 2008: 1006).
عمومیتله مدرن‌لشمه سورجینده، کئچمیشی انکار ائتمک واردیر. آنجاق بونون آشیری طرفداری یالنیز #آوانقاردچیلار و بیر ده #فوتوریست‌چی‌لردیر.
@dusharge
#اؤزگه‌لشمه (yabancılaşma) *


#اؤزگه‌لشمه: بیر کیمسه‌نین اؤز امه‌يينين محصوللاريندان حدديندن آرتيق شكيلده قوپماسی عمومیتله یاشاییشین اصلینده جاذیبه‌دار دَیرلی اولا بیله‌جک کیمی یؤنلردن آچیقجا نیفرت ائتمکله یا دا بونلارا لاقئید قالماقلا سونوجلانان توپلومساللیقدان آیری دوشمه‌دیر. بو اصطلاحی ایلک دفعه #هئگئل #روحون_فئنومئنولوژی» {پديدار شناسي روح} (1807) آدلی اثرینده " #مطلق" واسیطه‌سیله قاورانمامیش انسان یاشاییشی‌نین آسانلیقلا طبیعته اؤزگه‌لشه‌جه‌یینی وورغولاماق اوزره ایشله‌دیر. هئگئل روحون فئنومئنولوژی اؤزگه‌لشمه موضوعسونو ایشلتمه‌سیندن مقصد، #خیریسیتیان مدنیتی‌نین قدیم یونان مدنیتیندن قایناقلانماسینین «روحو ماهیتیندن یادلاشماسی» « #مدرن‌لیین ایسه بو اؤزگه‌لشمه‌یی آشما گئديشي اولدوغونو گؤسترمکده‌دیر. هئگئلین فیکرینجه اؤزگه‌لشمه‌یی « #موتسوز_بیلینج (شعور)» داها یاخشیجا اؤرنکله‌ییر. آنجاق موتسوز بیلینج اجتماعی گئدیشین یالنیز «اؤز-بیلینج (خودآگاهی)» سوییه‌سینده ایفاده ائدیلمه‌سیدیر.
فردی اؤز بیلینجین درین‌لشه‌رک گلیشمه‌سی هر بیر آدامین اؤز باشینا دَیرلی اولماسینی و بو دَیَره حؤرمت ائدن بیر اجتماعی سیستئمین دوغماسینی تأمين ائتميشدير. هئگئل دین ساحه‌سینده #لوتئرچی (luther) رئفورملاری سیاست ساحه‌سینده ایسه فرانسا دئوریمینی (انقلابی) اؤزگه‌لشمه‌نین مثبت بیر استقامته چئوريلمه‌سي‌نين اؤرنکلری ساییر.
#فوئرباخ ایسه انسانین اؤزونه مخصوص فعالیتیندن آشیری بیچیمده قوپاریلماسیندان دوغولاجاق تهلوکه‌لری وورغولارکن اؤزگه‌لشمه آنلاييشيندان سؤز آچیر. هئگئلین اؤزگه‌لشمه آنلاييشيني فوئرباخ دینه قارشی تنقیدی ایله آچیقلایر. فوئرباخ‌ین فیکرینجه تانری دوشونجه‌سینین اؤز انسان اصیل دوشونجه‌میزدن باشقا بیر آنلامی یوخدور. دین انسانین اؤزونه اؤزگه‌لشمه‌سی انسانین اؤز اؤزوندن قوپماسیدیر. #مارکس بیر آددیم داها ايره‌لي گئده‌رك، #كاپيتاليست توپلوم شرايطي آلتيندا بير ايشچينين او بيري ايشچيلرله، امه‌يينين محصولو ايله هفته اؤزو ايله آنلاملي بير مناسبت ايچينده ياشاماسينين امكانسيز اولماسيني اؤزگه‌لشمه آنلاييشيلا آنلادير. ماركس #مدرن_کاپیتالیزمده گؤردویو فورماسيیلا انسانین اجتماعی من‌لیینی پراتيك اؤزگه‌لشمه‌نین بیر فورماسي اولاراق آچیقلاماغا گیریشیر. بئله‌جه ایشچی‌نین اؤز امه‌یینه اؤزگه‌لشمه‌سی، ايش فعاليتينه اؤزگه‌لشمه‌سی، انسانی ماهیتینه اؤزگه‌لشمه‌سی، باشقا انسانلارا اؤزگه‌لشمه‌سی اولماق اوزره دؤرد آیری اؤزگه‌لشمه‌نی آیدینلادیر. هئگئل کیمی مارکس دا اؤزگه‌لشمه‌یی ایره‌لیله‌ییش (ترقی) سورجينين بیر مرحله‌سي اولاراق گؤرور. نه وار کی مارکس هم هئگئلدن هم ده فوئرباخ ایله برونو بائور-ین اؤنجولوک ائتدییی #گنج_هئگئلچی‌لرین (هگلیان جوان) اؤزگه‌لشمه آنلاییشیندان اؤنملی اؤلچوده آیریلیر. مارکسین فیکرینجه هئگئل اؤزگه‌لشمه‌نین ماهیتینی معين نؤوعدن بیر شعورون مرکزینه قویاراق دوشونجه‌لری دَییشدیردیکدن سونرا اجتماعی دونیانین دَییشه‌جه‌یینی مدافعه ائدیر. حال بو کی اؤزگه‌لشمه اجتماعی دونیانین سببی دئییل، سونوجودور. اصل اولان (اصلینده) ایلکین بو اؤزگه‌لشمیش دونیانی دَییشدیرمکدیر.
اصلینده بیربیرلری ایله اویغونلاشما، یئرلی یئرینده دايانان شئیلرین بیربیریندن آیریلماسینی، قوپاریلماسینی، پارچالانماسينی خاراكتئريزه ائدن هر نؤوع اجتماعی یا دا پسیخولوژییک قابالیغین آدی اولاراق اؤزگه‌لشمه 20.جی عصرین توپلوم قايدالارينين و تنقيدچيلرينين آچار آنلاييشيدير. قارشیلیقلی ائتکیلنمه و آنلاییشا اجازه وئریلمه‌ین چئوره‌ده (محیط و موقعیت) انسانلار بیربیرلرینه اؤزگه‌لشیر. سیاسی اوداقلاردان (مرکز) قوپاریلان یا دا بونلار قارشیسیندا گوجسوز بوراخیلان یوردداشلار دا سیاسی اؤزگه‌لشمه‌یه اوغراییرلار.


#قایناق:
#فلسفه_سؤزلویو : عبدالباقی گوجلو - ائرکان اوزون - سئرکان اوزون - خسرو یوکسال - بیلیم و صنعت یاینلاری


اویغونلاشدیردی: #همت_شهبازی

_____________

#قئيد:
بورادا #اؤزگه‌لشمه اصطلاحینی توركيه متنينده ایشله‌نن #يابانجيلاشما اصطلاحی ایله عوض ائتدیک. منجه ديليميزده اؤزگه‌لشمه و ياخود " #يادلاشما" كيمي سؤزلري بو اصطلاحين قارشيليغي كيمي ايشلتمك اولار. بونا گؤره اؤزگه‌لشمه سؤزجويونو سئچديك. ( #اویغونلاشدیران)

https://telegram.me/dusharge