✅ کاندِس در فرهنگ مردم بالاده، بخش چهاردانگه، ساری
📝 عین‌اله آزموده

◽️انتشار در سایت سادوا: ۳۰ مهر ۱۴۰۱

◽️ این پژوهش را در سایت سادوای بالاده بخوانید:
sadva.ir/index.php/archives/14140

▫️کانال سادوای بالاده @SadvaBaladeh
▫️اینستاگرام: instagram.com/sadva86

#کاندس
#فرهنگ
#روستای_بالاده
#بخش_چهاردانگه
#ساری
#سایت_سادوا
#عین_اله_آزموده

✅ سنت قدیمی داغ و دِرشِـم گوسفندان در روستای بالاده (بخش چهاردانگه ساری)
📝 نوشته: هادی کاردگر و عین اله آزموده

در سایت سادوا بخوانید
sadva.ir/index.php/archives/13977

▫️کانال سادوای بالاده @SadvaBaladeh
▫️اینستاگرام: instagram.com/sadva86

#داغ
#درشم
#گوسفند
#بالاده
#هادی_کاردگر
#عین_اله_آزموده

✅ تِه ئِم بور حاج حسن مال ِ دله
📝 یادداشت آقای محمداسماعیل کلانتری بر مَثل «تِه ئِم بور حاج حسن مال ِ دله» و حاج حسن دهبندی بالادهی
📝 و نقد سایت سادوای بالاده به قلم عین‌اله آزموده (پژوهشگر بومی) به یادداشت آقای کلانتری

◽️انتشار در سایت سادوا: ۶ دی ۱۴۰۱

◽️ این یادداشت و نقد را در سایت سادوای بالاده بخوانید:
sadva.ir/index.php/archives/14155

▫️کانال سادوای بالاده @SadvaBaladeh
▫️اینستاگرام: instagram.com/sadva86

#حاج_حسن_دهبندی
#میرزاعباس_خان_عمادی
#اسب
#روستای_بالاده
#بالاده
#بخش_چهاردانگه
#ساری
#سایت_سادوا
#محمداسماعیل_کلانتری
#عین_اله_آزموده

‍ ‍ ‍ ✅ چرچی‌ها در مناطق کوهستانی مازندران

وقتی خبر رسیدن چرچی (پارچه‌روش، بار روش یاچَچی‌روش) به گوش می‌رسید، موجی از شادی در روستا جاری می‌شد و برای اینکه چرچی ورود خود را اعلام کند، با صدای بلند و کشدار محصولات خود را جار می‌زد: پااارچه دارمی .... کلوش و چکمه دارمی ..... جاجیکا دارمی .... و بلافاصله زنان ده دورش را می‌گرفتند و چرچی هم بساطش را از اسب یا قاطر و الاغ پایین می‌گذاشت و در معرض دید خریداران مشتاق.

چرچی‌ها، دستفروشان دوره‌گردی بودند که در فصل بهار و تابستان از جاهای دور به مناطق ییلاقی مازندران می‌رفتند و مایحتاج اولیه مردم روستاها را تامین می‌کردند. آنان از نخ و سوزن تا کفش و کلوش و دمپایی و پارچه تا ظروف و میوه‌های فصل و خشکبار را می‌فروختند و بجایش پول و خاک شیر، گندم و عدس و برنج، یا پشم و پوست و پنیر گوسفند و ذغال .... می‌گرفتند.

چرچی‌ها گاهی اجناس خود را نسیه هم می‌دادند و دفعه بعد یا سال بعد که به روستا می‌رفتند طلب خود را می‌گرفتند.

در گذشته که بر سر هر کوچه و خیابانی مغازه نبود و امکان دسترسی به شهر هم وجود نداشت، این چرچی‌ها بودند که وظیفه تامین نیازهای اولیه مردم را به عهده داشتند و روستا به روستا، کوچه به کوچه و خانه به خانه می‌رفتند و با اندک سودی که از این راه بدست می‌آوردند، هم زندگی خود را تامین مالی می‌کردند و هم نیازهای مردم روستاها را.

در مناطق هزارجریب بهشهر و چهاردانگه ساری و بخاطر نزدیکی با دامغان، بیشتر  این فروشنده‌ها که کامشی (کومشی، قُومسی) نامیده می‌شدند، چرچی‌گری می‌کردند.

چرچی معمولا در میدان ده یا جایی باز که در معرض دید مردم باشد، بساط می‌کرد و هنگام ظهر یکی از اهالی برایش ناهار می‌برد و یا در حیاط هر کسی بود، ناهار را مهمان آن خانواده می‌شد و اگر به شب بر می‌خورد در منزل یکی از اهالی که بیشتر با او آشنا بود، می‌ماند.

در فصل پاییز که برف می‌آمد، چرچی روزها و هفته‌ها در روستا ماندگار می‌شد و گاهی نیز در برف و بوران جنگل و کوهستان غافلگیر می‌شد و با توجه به مسافت طولانی بین هزارجریب تا دامغان و صعب‌العبور بودن مسیر و کم رفت و آمدی راه‌های مالرو، جانشان را از دست می‌دادند.

امروزه با توجه به رفت و آمد روزانه مردم به شهر و وجود مغازه‌ در هر روستا، کمتر کسی در مناطق کوهستانی مازندران به این شغل مشغولست و آخرین بازمانده‌های چرچی‌ها و فروشنده‌های دوره گرد‌ نسل گذشته نیز در این سال‌ها از دنیا رفته‌اند ولی گاهی فروشنده‌هایی با خودروی وانت در این مناطق دیده شده است.

📝 نوشته: نجما نجار، روستای لند هزارجریب

📝 بازنویسی: عین‌اله آزموده، روستای بالاده، چهاردانگه

@Haavest

#چرچی
#هزارجریب
#چهاردانگه
#مازندران
#روستا
#نجما_نجار
#عین_اله_آزموده


📷 آقامیرفاضل حسینی کارکمی، ساکن روستای کارکم هزارجریب ، آخرین بازمانده چرچی‌ها که در سال ۱۴۰۱ درگذشت.

✅ معنی‌های گوناگون واژه‌ی شِـل
واژه شِل در هر منطقه زبانی مازندران شاید چند تا معنی داشته باشد. این واژه‌ی تبری، در فارسی با دو واژه شَل و شُل هم‌خانواده هست.

واژه شِل در ضرب‌المثل «خمیر که شل بَویـئِه، لاک اُ پَس دِنِه» (خمیر که آبکی شود، تغار چوبی هم آب ترشح می‌کند و خمیر را شُل‌تر می‌کند) هم بکار رفته و کنایه از آدم بدشانس و یا بدبیاری‌های پشت سر هم دارد.

۱. شل: کسی که پایش مشکل دارد و نمی‌تواند مانند دیگران به درستی راه برود. گاهی به افرادی که مشکل راه رفتن مادرزادی یا تصادفی دارند شل گویند. اکبر شِل.

۲. آبکی شدن چیزی:
پِلا شل بَویئه. خمیر شل بویئه.

۳. از دست دادن اراده‌:
پِسی شل بَویئه (اراده‌اش را از دست داده. های و هویش خوابید).

۴. خستگی و یا از پا افتادن انسان و جاندار اهلی:
انده راه بُردمِه شِل بَویمِه. گوسپِن شل بَویئِه. (که ممکن است انسان و حیوان پس از استراحت و تیمار، دوباره به حالت عادی برگردد).

۵. آدم کم تحرک:
شل کین مارکِرک رِه بَموندِستِن. مانند مرغ مادر، تنبل و کم تحرک بودن.

۶. شِلاب (شل + آب):
باران شلاقی و شدید.

۷. آهسته و شل کردن چیزی یا کاری. رَسِن ره شِل هدائن (ریسمان را کمی شل کن)/ شِل هادِه تِن جِه بَرِسِم (آهسته‌تر برو تا من هم به تو برسم).

۸. کنایه از شلاقی زدن ضربه دست. دَس رِه شِل دِمبِه و زَمبِه تِن تِگ ره (دستم را شل می‌کنم و می‌کوبم دهنت)

هم چنین واژه‌ شِلِش به معنی زمین سست و باتلاقی و نیز ترکیب‌های شِل‌شِلی بُردن (لنگ‌لنگان راه رفتن)، شِل‌شِلی بَزوئن (تمارض به شَل بودن) نیز از واژه شِل گرفته شده است.

▫️(اگر واژه‌ها و معنی‌های دیگری از شِل می‌دانید، لطفا برایم به نشانی @E_Azmoude بفرستید تا به این نوشته اضافه شود.)

📝 عین‌اله آزموده. پژوهشگر فرهنگ عامه مازندران
▫️روستای بالاده، چهاردانگه ساری
▫️منبع: کانال سادوای بالاده @SadvaBaladeh

🆔 هاوست، کانال فرهنگ و هنر مازندران @Haavest

#واژه_شل
#شل
#معنی
#زبان_مازندرانی
#روستای_بالاده
#چهاردانگه
#ساری
#عین_اله_آزموده

✅ کال‌سنگ، ابزاری چند کاره

📝 عین‌اله آزموده/ روستای بالاده، چهاردانگه
📝 نجما نجار/ روستای لند، هزارجریب

◽️انتشار در سایت سادوا: ۲۲ فروردین ۱۴۰۲

◽️ این پژوهش را در سایت سادوای بالاده بخوانید:
sadva.ir/index.php/archives/14170

🆔 هاوست، کانال فرهنگ‌ و‌ هنر مازندران
@Haavest

#کال_سنگ
#ابزاری_چندکاره
#فرهنگ_چوپانی
#فرهنگ_کشاورزی
#مازندران
#روستای_بالاده
#بخش_چهاردانگه
#روستای_لند
#هزارجریب
#ساری
#سایت_سادوا
#نجما_نجار
#عین_اله_آزموده
#هاوست

✅ انتخاب روستای بالاده به عنوان روستای هدف گردشگری

در جلسه شورای فنی استان مازندران برای انتخاب روستاهای هدف گردشگری و بافت باارزش که امروز یکشنبه ۱۹ آذر ۱۴۰۲ با حضور معاونین و کارشناسان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، بنیاد مسکن و اداره کل میراث فرهنگی استان مازندران در ساری برگزار گردید، روستاهای مختلف از شهرستان‌های مازندران بررسی و روستای بالاده از شهرستان ساری با اکثریت قاطع آراء به عنوان ....

◽️ متن کامل این خبر را در سایت سادوای بالاده بخوانید:👇
sadva.ir/index.php/archives/14194


🆔 هاوست، کانال فرهنگ‌ و‌ هنر مازندران
@Haavest

#بالاده
#روستای_هدف_گردشگری
#روستای_پایلوت_گردشگری
#بالاده_روستای_هدف_گردشگری
#قلعه
#تیله‌بن
#قله_شاهدژ
#کوه_چارنو
#مازندران
#روستای_بالاده
#بخش_چهاردانگه
#ساری
#سایت_سادوا
#انجمن_فرهنگی_سادوا
#عین_اله_آزموده