👑یک ستاره در هفت آسمان👑
1.11K subscribers
2.29K photos
598 videos
73 files
5.28K links
وبلاگ تخصصی نجوم و اخترفیزیک که از سال ۲۰۱۰ تاکنون بی‌وقفه به کار ترجمه‌ی مطالب متنوع و گوناگونِ این حوزه‌ی دانش، از معتبرترین سایت‌های بین‌المللی می‌پردازد:
http://www.1star7sky.com/
فیسبوک: https://www.facebook.com/1star7sky/
Download Telegram
«آیا ابرغول نامدار آسمان همدم خود را بلعیده بوده؟»
—------------------------------------------------
https://goo.gl/Npn0Fs
* شواهد نشان می‌دهند ستاره‌ی غول‌پیکر و سرخ‌فام #ابط‌الجوزا که بر شانه‌ی #شکارچی در این صورت فلکی نشسته، در گذشته‌ای نه چندان دور ستاره‌ی همدمش را بلعیده بوده.

ستاره‌ی ابط‌الجوزا یا شبان‌شانه (#آلفای_شکارچی) یک "#ابرغول_سرخ" است که به زودی در انفجاری ابرنواختری جان خود را از دست خواهد داد. چنان چه از عنوان رده‌بندی ابط‌الجوزا بر می‌آید، ستاره‌ای است که با نزدیک شدن پایان زندگی‌اش بسیار پف کرده و بی‌اندازه بزرگ شده است. اگرچه جرم این ستاره تنها ۱۵ تا ۲۵ برابر خورشید است، ولی در این گام زندگی‌اش قطری حدود ۱.۴ میلیارد کیلومتر پیدا کرده، یعنی ۱۰۰۰ برابر قطر ستاره‌ی مادری ما. (اگر ابط‌الجوزا را در جای خورشید قرار دهیم، سطحش از مدار سیاره‌ی بهرام هم گذشته و به کمربند سیارک‌ها خواهد رسید.)

چنین ستاره‌ی هیولایی باید چرخش کُندی داشته باشد، زیرا نرخ چرخش با افزایش حجم کاهش می‌یابد (همان گونه که اسکیت‌بازهای روی یخ با جمع کردن دست‌هایشان، سرعت چرخش خود افزایش می‌دهند). ولی در مورد ابط‌الجوزا چنین نیست زیرا به گفته‌ی اخترشناسان، با سرعت ۵۳۹۰۰ کیلومتر بر ساعت به گرد محورش می‌چرخد.

جی. کریگ ویلر،اخترشناس دانشگاه آستین تگزاس و نویسنده‌ی اصلی این پژوهش می‌گوید: «سرعت چرخش ابط‌الجوزا را نمی‌توان [به این سادگی] توضیح داد. این ستاره دارد ۱۵۰ برابر یک ستاره‌ با همین شرایط می‌چرخد.»

ولی به نظر می‌رسد اکنون ویلر و همکارانش پاسخ این معما را یافته‌اند. مدل‌های رایانه‌ای آنها نشان می‌دهد که چرخش شگفت‌انگیز ابط‌الجوزا را می‌توان با این فرض توضیح داد که حدود ۱۰۰ هزار سال پیش، یک همدم ستاره‌ای هم‌جرم خورشید داشته و آن را بلعیده باشد. (#تکانه‌_زاویه‌ای مدار ستاره‌ی همدم به ابط‌الجوزا منتقل شده و نرخ چرخش این غول را افزایش داده و به چیزی که اکنون هست رسانده.)

این همنوع‌خواری به احتمال بسیار یک "آروغ" کیهانی را در پی آورد که باعث شد ابط‌الجوزا ابری از مواد را با سرعت حدود ۳۶۰۰۰ کیلومتر بر ساعت به فضا بفرستد. جالب این که اخترشناسان پوسته‌ای از مواد را تقریبا در همان فاصله‌ای از ابط‌الجوزا که این سناریو پیش‌بینی کرده ‌یافته‌اند.

اگرچه توضیح‌های احتمالی دیگری هم برای این ابر مواد وجود دارد، ولی به گفته ی ویلر: «واقعیت اینست که شواهد نشان می‌دهند ابط‌الجوزا تقریبا در همین بازه‌ی زمانی دچار گونه‌ای آشوب شده بوده.»

ابط‌الجوزا حدود ۶۴۰ سال نوری از خورشید فاصله دارد. این ستاره هم مانند دیگر ابرغول‌ها در جوانی می‌میرد زیرا تنها حدود ۱۰ میلیون سال سن دارد. برخلاف آن، خورشید حدود ۴.۶ میلیارد سال از عمرش می‌گذرد و تازه به نیمه‌ی راه زندگیش رسیده است.

این پژوهش تازه در شماره‌ی ۱۹ دسامبر ماهنامه‌ی انجمن سلطنتی اخترشناسی منتشر شده.

************
🔴توضیح تصویر:
عکسی از ابرغول سرخ شبان‌شانه که توسط #تلسکوپ_فضایی_هرشل و در طول موج‌‌های ۷۰، ۱۰۰، و ۱۶۰ میکرون گرفته شده. درباره‌ی این عکس بخوانید: * برخورد یک ستاره ابرغول به یک دیوار کیهانی [https://goo.gl/EtX1wj]

#ابرنواختر

—-------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2016/12/Betelgeuse.html
—-------------------------------------------------
به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:
telegram: @onestar_in_sevenskies
«زادگاه یک فراغول»
—------------------

نور با سرعت ۳۰۰ هزار کیلومتر بر ثانیه در فضا به پیش می‌رود! اخترشناسان با بهره از این سرعت سرسام‌آور، یکایی به نام "سال نوری" برای اندازه‌گیری فاصله‌های کیهانی پدید آورده‌اند که به دلیل نام گمراه‌کننده‌اش، گاهی با یکای زمان اشتباه گرفته می‌شود. یک سال نوری در واقع یکای طول اخترشناسی است و به عنوان مسافتی که نور در یک سال می‌پیماید تعریف می‌شود. این مسافت چیزی هم‌ارز ۹ تریلیون کیلومتر است... عددی که برای کاربرد کمی سخت و سنگین است!

با این حساب، ۱۵۰۰۰ سال نوری شاید فاصله‌ی بسیار بزرگی به نظر آید ولی در همسنجی با گستردگی جهان هستی، بسیار نزدیک است. در حقیقت جرمی که ۱۵ هزار سال نوری از زمین فاصله دارد حتی بیرون از کهکشان خودمان، راه شیری هم نیست. این فاصله را برای نمونه آوردیم چون فاصله‌ی میان ما و یک ابرخوشه‌ی ستاره‌ای باز جوان به نام وسترلاند ۱ در #صورت_فلکی_آتشدان است، جایگاه یکی از بزرگ‌ترین ستارگان شناخته شده تا به امروز. عکسی که اینجا می‌بینید به تازگی با کمک #تلسکوپ_فضایی_هابل ناسا از این ابرخوشه گرفته شده.

ستارگان بر پایه‌ی طیف، دمای سطح، و درخشندگی‌شان رده‌بندی می‌شوند. اخترشناسان به هنگام بررسی و رده‌بندی ستارگان خوشه‌ی وسترلاند ۱، به وجود یکی از بزرگ‌ترین ستارگان شناخته شده پی برده و در آغاز آن را وسترلاند ۱-۲۶ نامیدند. این ستاره یک #ابرغول سرخ است (هرچند گاهی به عنوان #فراغول نیز از آن یاد می‌شود)، با شعاع بیش از ۱۵۰۰ برابر خورشید. اگر ستاره‌ی وسترلاند ۱-۲۶ به جای خورشید در سامانه‌ی خورشیدی بود، تا آن سوی مدار مشتری را می‌توانست با پیکره‌اش پر کند.

گمان می‌رود بیشتر ستارگان وسترلاند ۱ در یک فعالیت ستاره‌فشانی به دنیا آمدند، این بدان معناست که سن و همنهش (ترکیب) یکسان دارند. این خوشه از دید اخترشناسی خوشه‌ای به نسبت جوان است، زیرا با داشتن سنی حدود ۳ میلیون سال، در همسنجی با خورشیدِ ۴.۶ میلیاردساله‌ی ما نوزادی بیش نیست.

#خوشه_باز
https://goo.gl/UyUATH
—---------------------------------------------—
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2017/03/Westerlund1-26.html
—-------------------------------------------------
به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:
telegram: @onestar_in_sevenskies
«تصویر تازه و شگفت‌انگیز یک ابرغول»
—------------------------------------

گوی پرتقالی رنگی که در این عکسِ آرایه‌ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (آلما) می‌بینید ستاره‌ی نزدیکمان، شبان‌شانه (ابط‌الجوزا) است، ستاره‌ی آلفای #صورت_فلکی_شکارچی. این نخستین بار بود که آلما سطح یک ستاره را رصد می‌کرد و دستاورد همین بار نخست، پُروضوح‌ترین تصویریست که تاکنون از ابط‌الجوزا دیده‌ایم.

ابط‌الجوزا با شعاع حدود ۱۴۰۰ برابر خورشید در پیوستار میلیمتری، یکی از بزرگ‌ترین ستارگانیست که تا این زمان شناخته شده. این #ابرغول سرخ‌ که ۶۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد، به اندازه‌ای سریع می‌سوزد که امید به زندگی اندک و کوتاهی برایش مانده. این ستاره تنها حدود ۸ میلیون سال از عمرش می‌گذرد ولی در آستانه‌ی انفجار و تبدیل شدن به یک ابرنواختر است. اگر منفجر شود، نورش حتی در روشنایی روز نیز دیده خواهد شد.

این ستاره تاکنون در چندین طول موج دیگر هم رصد شده، به ویژه نور دیدنی (مریی)، فروسرخ، و فرابنفش. اخترشناسان با بهره از تلسکوپ بسیار بزرگ رصدخانه‌ی جنوبی اروپا توده‌ی گسترده‌ای از گاز، تقریبا به گستردگی سامانه‌ی خورشیدی را یافته‌اند. همچنین، اخترشناسان یک حباب غول‌پیکر را یافته‌اند که از سطح ابط‌الجوزا بیرون زده. این ساختارها به دانشمندان در شناخت چگونگی پس زدن گاز و غبار که با نرخی سرسام‌آور در این ستاره دیده می‌شود کمک کند.

در این تصویر، #آلما گازهای داغِ پایین فام‌سپهر (کروموسفر) را در طول موج‌های زیرمیلیمتری به تصویر کشیده- طول موجی که در آن، افزایش‌های دمای منطقه‌ای دلیل نامتقارن بودن ستاره را توجیه می‌کند. علمی بخواهیم بگوییم، آلما می‌تواند در بررسی جو گسترده‌ی این ستاره‌ی داغ و سوزان به دانشمندان و اخترشناسان کمک کند.
https://goo.gl/wWDfuJ
—----------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2017/07/Betelgeuse.html
—-------------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram: @onestar_in_sevenskies
👑یک ستاره در هفت آسمان👑
«بهترین تصویری که تاکنون از سطح و جو ستاره‌ای به جز خورشید به دست آمده» —---------------------------------------------- * اخترشناسان با بهره از ترفند #تداخل‌سنجی، بهترین نقشه‌برداری از جو و سطح یک ستاره و دقیق‌ترین سنجش از سرعت مواد در جو یک ستاره به جز خورشید…
ادامه‌ی پست پیشین 👆🏽👆🏽👆🏽👆🏽👆🏽
یادداشت‌ها:


۱] اخترشناسان کژدم‌دل را ستاره‌ای از رده‌ی ابرغول‌های سرخ می‌دانند. این ستارگان غول‌پیکر با جرمی میان ۹ تا ۴۰ برابر خورشید به دنیا می‌آیند. زمانی که یک ستاره #ابرغول-سرخ می‌شود، جوَش رو به بیرون گسترش می‌یابد و بزرگ و درخشان، ولی با چگالی کم می‌شود. کژدم‌دل اکنون دارای جرمی حدود ۱۲ برابر خورشید، و قطری ۷۰۰ برابر آنست. به باور اخترشناسان، این ستاره در آغاز دارای جرمی بیش از ۱۵ برابر خورشید بوده و در درازنای زندگی‌اش، جرمی هم‌ارز سه برابر خورشید را از دست داده.

۲] سرعت موادی که رو به زمین می‌آیند یا از آن دور می‌شوند را می‌توان با بهره از اثر دوپلر سنجید: خطوط طیفی آنها به انتهای سرخ یا آبی طیف می‌گراید که بسته به اینست که موادی که نور را می‌گسیلند یا می‌درآشامند (جذب می‌کند)، رو به بیننده بیایند یا از آن دور شوند.

۳] #همرفت پدیده‌ایست که در آن با الگویی دایره‌ای، مواد سرد پایین می‌روند و مواد گرم بالا می‌آیند. این فرآیند روی زمین، در جو و در جریان‌های اقیانوسی رخ می‌دهد، ولی می‌تواند گازها را هم در ستارگان جابجا کند.
https://goo.gl/a9bf2z
—----------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2017/08/Antares.html
—-------------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram.me/onestar_in_sevenskies
«نگاهی دوباره به یکی از بزرگ‌ترین ستارگان شناخته شده»
—---------------------------------------------------
https://goo.gl/GArnoy

شاید چندان به نظر نیاید ولی تصویری که اینجا می‌بینید یک ستاره‌ی چشمگیر و شگفت‌انگیز به نام "وی۷۶۶ قنطورس" را به همراه همدم نزدیکش نشان می‌دهد.

این ستاره نخستین بار چند سال پیش با بهره از تداخل‌سنج تلسکوپ بسیار بزرگ (وی‌ال‌تی‌آی) در رصدخانه‌ی جنوبی اروپا بررسی و رده‌بندی شد. در آن هنگام، دانشمندان پی بردند که این جرم یک فراغول زرد است، گونه‌ای ستاره‌ی پرجرم و درخشان که بی‌اندازه کمیاب- و بی‌اندازه بزرگ است. [خوانده بودید : * کشف یک خورشید هیولا (https://goo.gl/E3GHvY)]

وی۷۶۶ با قطری بیش از ۱۴۰۰ برایر قطر خورشید نه تنها بزرگ‌ترین ستاره‌ی شناخته شده از این گونه است، بلکه در میان بزرگ‌ترین ستارگانِ شناخته شده نیز یکی از ۱۰ تای نخست است.

با این همه، یک پژوهش تازه نشان داده که وی۷۶۶ قنطورس به احتمال بسیار در گامی از زندگی‌اش به سر می‌برد که درست پیش از گام #فراغول زرد است، یک ابرغول سرخ پیر که به اندازه‌ای سریع دارد جرم از دست می‌دهد که سرانجام دوباره، برای یک مدت کوتاه به یک ابرغول گرم‌ترِ زرد تبدیل خواهد شد. در هر حال هر چه باشد، این ستاره یک هیولای واقعی، و بسیار مورد علاقه‌ی دانشمندانیست که در پی شناخت این گام شگفت‌انگیز در چرخه‌ی زندگی ستارگانند.

اکنون گروهی از دانشمندان به کمک وی‌ال‌تی‌آی ستاره‌ی وی۷۶۶ قنطورس را دوباره و این بار با جزییات دقیق‌تر بررسی کرده‌اند. آنها با بهره از چهار تلسکوپ کمکی #وی‌ال‌تی و نصب دستگاهی به نام PIONIER روی وی‌ال‌تی‌آی، وی۷۶۶ قنطورس و همدم نزدیکش را با جزییاتی خیره‌کننده به تصویر کشیدند.

این دانشمندان پی بردند که این همدم کوچک‌تر و سردتر از خود وی۷۶۶ قنطورس است- به احتمال بسیار یک غول یا #ابرغول سرد با شعاعی حدود ۶۵۰ برابر شعاع خورشید. همدم‌های نزدیک برای ستارگان بزرگ پدیده‌هایی رایج، و در فرآیندهای فرگشت ستاره‌ای مهمند.

در اینجا وی۷۶۶ قنطورس را در سه دوره‌ی زمانی می‌بینیم. این سه عکس در حقیقت هم وی۷۶۶ قنطورس و هم همدمش را نشان می‌دهند. در تصویر نخست (سمت چپ)، همدم دارد از پشت وی۷۶۶ قنطورس می‌گذرد، ولی در تصویرهای دو و سوم، همدم دارد از جلوی آن می‌گذرد و و مانند لکه‌ای روشن دیده می‌شود.

وی۷۶۶ قنطورس که به نام اچ‌آر ۵۱۷۱ ای نیز شناخته می‌شود، حدود ۱۲ هزار سال نوری از زمین فاصله داشته و در #صورت_فلکی_قنطورس دیده می‌شود.
—----------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2017/10/V766Cen.html
—-------------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
«مرگ اسرارآمیز ابرغول‌های آبی»
---------------------------------

بزرگترین ستارگان کیهان در زمان مرگ می‌توانند حالت‌هایی شگفت‌انگیز از ماده را پدید بیاورند که از نخستین جزء ثانیه‌ی پس از مهبانگ به بعد، دیگر به طور معمول در کیهان دیده نشده. رویداد مرگ این ستارگان می‌تواند انرژی کافی برای انفجارهای سهمگین را تولید کند.

یک #ابرنواختر انفجاریست که می‌تواند یک ستاره را برای زمان کوتاهی از کل ستارگان کهکشانش پرنورتر کند. این برون‌ریزی‌ها زمانی رخ می‌دهند که یک ستاره‌ی غول پیکر با جرم ۱۰ برابر خورشید یا بیشتر، سوخت هسته‌ایش به پایان می‌رسد. در این هنگام هسته‌ی آنها زیر گرانش باورنکردنی خودش می‌رُمبد، و سرانجام به یک سیاهچاله یا یک ستاره‌ی نوترونی تبدیل می‌شود.

پژوهشی در گذشته نشان داده بود که در زمان رُمبش هسته‌ی یک ستاره، فورانی از نوترینوها پدید می‌آید که بیشتر انرژی ناشی از این رمبش را به بیرون پس می‌زند. با برخورد این نوترینوها به پوسته‌ی مواد پیرامون هسته، این پوسته داغ می‌شود و به گونه‌ای انفجاری به بیرون پرتاب شده و یک ابرنواختر رخ می‌دهد.
@onestar_in_sevenskies
ولی این پژوهش نمی‌توانست رخ دادن ابرنواختر در ستارگان بسیار بزرگِ "ابرغول آبی" که جرمی بیش از ۵۰ برابر خورشید دارند را توضیح بدهد، هر چند که انفجار ابرنواختری این گونه ستارگان در گذشته دیده شده. بر پایه‌ی شبیه‌سازی‌های بسیار پیشرفته‌ی کنونی، رمبش هسته‌ی این ستارگان می‌تواند به "ابرنواخترهای ناکام" بیانجامد. در این ابرنواخترها یک سیاهچاله پدید می‌آید ولی این که نوترینوها پوسته‌ی بیرونی را به اندازه‌ی کافی داغ کنند که در انفجاری ابرنواختری به بیرون پرتاب شود رخ نمی‌دهد.

اکنون، پژوهشگران می‌گویند ابرغول‌های آبی هم می‌تواند دستخوش انفجار ابرنواختری شوند، زیرا آنها می‌توانند با از هم پاشاندن نوترون‌ها و پروتون‌ها، حالت‌های بیگانه‌ای از ماده را تولید کنند. سوپی از ذرات که در این فرآیند پدید می‌آید چیزیست که از پس از نخستین دم مهبانگ، دیگر به طور معمول در جهان هستی دیده نشده.

انفجار ستاره‌ی کوارکی
هسته‌ی اتم از ذراتی به نام نوکلئون تشکیل شده که شامل نوترون‌ها و پروتون‌ها می‌شوند. نوکلئون‌ها هم به نوبه‌ی خود، هر یک از سه ذره به نام کوارک تشکیل شده‌اند. این سه کوارک با ذراتی به نام گلوئون، درون پروتون‌ها و نوترون‌ها به هم چسبیده‌اند.
@onestar_in_sevenskies
نوکلئون‌ها در فشار و دمای بی‌اندازه بالا می‌توانند از هم بپاشند و حالت شگفت‌انگیزی از ماده به نام "پلاسمای کوارک-گلوئون" را پدید بیاورند. به گفته‌ی نویسنده‌ی اصلی این پژوهش، توبیاس فیشر از دانشگاه برسلاو لهستان، این فرآیند واپاشی که به نام "وا-پربَست کوارک" (quark deconfinement) شناخته می‌شود، می‌تواند "مقدار فراوانی گرما" تولید کند که به یک ابرنواختر بیانجامد.

این دانشمندان یک شبیه‌سازی رایانه‌ای برای رویداد ابرنواختر در یک #ابرغول آبی به جرم ۵۰ برابر خورشید انجام دادند. آنها پی بردند که واپربست کوارک‌ها می‌تواند طیف گسترده‌ای از ابرنواخترهای گوناگون را توضیح دهد. آنها همچنین دریافتند که پس از انفجار ابرنواختری در ابرغول‌های آبی، پسماند آنها می‌تواند یک "ستاره‌ی دورگه" پدید بیاورد- ستارگان نوترونی‌ای به جرم حدود دو برابر خورشید، با هسته‌های ساخته شده از سوپ کوارک‌های آزاد.

یک سرنخ تازه؟
یک راه برای پی بردن به این که آیا واقعا وا-پربست کوارک‌ها واقعا در دل ابرغول‌های آبیِ رو به مرگ رخ می‌‌دهد یا نه، کمک گرفتن از نوترینوهاست.

رمبش هسته‌ی ...

ادامه در پست بعدی 👇👇👇👇👇