❇️ «روشن‌فکر اجتماعی»
«به بهانه‌ی سال‌گشت پرواز زنده‌یاد قانعی‌راد»

📅 دوشنبه ۱۰ تیر ۱۳۹۸

📰 یادداشت #احمد_بخارایی در مجله‌ی «رسانه‌ی فرهنگ»
(نشریه‌ی انجمن ایـرانی مطالعات فرهـنگی و ارتـباطات، بهار ۱۳۹۷، شماره‌ی ۳۷)

#روشنفکر #روشنفکری #جامعه_شناس #جامعه‌شناس

👈 نمایش نوشته‌ی منتشر شده (صفحه‌ی ۲۰ و ۲۱)
بخشی‌هایی از این نوشته:

… میان روشن‌گری (اینلایتنمنت) و روشن‌فکری (اینتلکچوآلیزم) رابطه وجود دارد. اولی در قرن هجده به عنوان بستری برای دومی در قرن نوزده رخ داد …

… در عصر روشن‌گری، از ماهیت پدیده‌ها و مفاهیم و از «چیستی» حقیقت، انسانیت، عدالت و … پرسش شد. کانت در آن عصر معتقد بود: «خود اندیشیدن، اصل بنیادین روشن‌گری است». براین اساس، فلسفه روشن‌گری، فلسفه‌ی مدرنیته شد. عصر روشن‌گری، یک مقطع مشخصی از تاریخ است که از درونش، مفهوم روشن‌فکری در قرن نوزده زاده شد. در دوران مدرنیته، روشن‌گران به مثابه نخبگان تلقی می‌شدند اما از اواسط قرن نوزده، دیگر این باور نسبت به روشن‌فکران وجود نداشت و تلاش شد روشن‌فکران، مردمی شوند. از این جا تفاوت بین مدرنیته و مدرنیسم آغاز شد …

… ادوارد سعید می‌گوید: روشن‌فکر، انسانی است سکولار که نباید اجازه دهد باورهای ایدئولوژیک و مذهبی در قضاوت و کارهای تحقیقاتی‌اش دخالت کند …

… برخی از جامعه‌شناسان، ضمن برخورداری از الزامات روشن‌فکری، در سه عرصه با اصحاب قدرت، دین و ثروت مواجهه دارند …

… جامعه‌شناسانی هستند که حداقل با یکی از این سه اصحاب، مواجه نمی‌شوند یا این‌که آنها را مصلحتاً در حاشیه قرار می‌دهند و به نحوی به قول جلال آل احمد در بند نام و نان و سیاست و محافظه‌کاری‌اند. این جامعه‌شناسان بسا دارای مهارت‌های برتر در امر پژوهش و نیز برخوردار از اطلاعات جامعه‌شناختی باشند اما روشن‌فکر نیستند …

… این بیماری جامعه‌ی ما است که روشن‌فکرانش اندکند و آن‌ها که جامع‌نگر هستند و علاوه بر نگرش جامع، معطوف به اقدام، کنش می‌کنند تقریباً کم‌یاب و گاه نایابند …

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال (forward) و یا با درج پیوند پست و کانال «جامعه‌شناسی افق‌نگر» (t.me/dr_bokharaei/…postID) صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

👇 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | SoundCloud | Site |

✅ مناظره: «رابطه‌ی #دین‌داری و #روشن‌فکری»

📅 سه‌شنبه ۱۹ آذر ۱۳۹۸

👥 مناظره‌کننده‌ها:
#احمد_بخارایی
#علی‌ضا_شجاعی_زند

| برگزارکننده:
انجمن جامعه‌شناسی ایران (گروه فلسفه‌ی علوم اجتماعی)

📅 تاریخ برگزاری: چهارشنبه ۲۲ آبان ۱۳۹۸

🏛 مکان: دانش‌کده‌ی علوم اجتماعی دانش‌گاه تهران

👈 گزارش نشست در تارنمای انجمن جامعه‌شناسی

🔍 بخش‌هایی از سخنان من:

... «#روشن‌فکری_دینی» در اصل بوده است: «#روشنفکر دین» به معنای یک «روشن‌فکری»ای که اختصاصاً به موضوعات «#دین» می‌پردازد و یک نوع مضاف و مضاف‌الیه از نوع «اختصاصی» است. مانند «کتاب درس». بر این اساس، یک فرد #روشن‌فکر #سکولار هم وقتی به موضوعات مندرج در «دین» مانند تاریخ و کلام و فلسفه و آیین‌های دینی و … توجه و مطالعه و بحث می‌کند یک «روشن‌فکر دین» می‌تواند باشد …

… «روشن‌فکری» با صفت «دینی» نمی‌تواند وجود خارجی داشته باشد اما خود را به عنوان یک وجود عینی، جا می‌زند و فریب می‌دهد …

… «شرایط کافی» روشن‌فکری عبارتند از: ۱ـ اتکا به خرد، ۲ـ نوگرا، ۳ـ مبتنی بر روش «استدلال» و علت‌یابی از سه زاویه: اخلاق (استدلال، حق انسان است)، منطق (منطقاً درست است) و معرفت‌شناسی (دارای «خروجی» معرفتی است)، ۴ـ تکیه بر روش‌شناسی تجربی، ۵ـ سنجش صحّت و سقم پدیده‌ها در این جهان و این‌جهانی‌بودن، ۶ـ آگاهی‌داشتن و آگاهانه حرکت‌کردن و انتخاب‌کردن، ۷- آلترناتیو‌ساز، ۸ـ اندیشه‌ی معطوف به عمل و ۹ـ جهانی‌شدن و از بین بردن مرز بین ادیان که در تعارض با ایدئولوژی که مرزآفرین است قرار دارد …

… آن چیزی که آقای شجاعی زند از «روشن‌فکری دینی» اراده کرده‌اند در اصل فقط می‌تواند به صورت «روشن‌فکر معطوف به واقعیت پیرامونی» تصور شود و نه بیش‌تر. این تعریف هم چیز جدیدی نیست …

… #جامعه‌شناسی در کانتکست و متن اجتماعی صورت می‌پذیرد. به محض این‌که یک #جامعه‌شناس در مرحله‌ی «شناخت» به #ایدئولوژی پیوند بخورد و معطوف به دین بشود «روشن‌فکری» رخت برمی‌بندد …

… «روشن» در مقابل «تاریک» است و می‌آید تا آن را نفی کند. دیگر نمی‌توان بین دین و روشن‌فکری، رابطه‌ای قابل جمع قائل شد اما اگر بگوییم «#نواندیشی_دینی» می‌توان بین «نو» و «کهنه» یک رابطه‌ی طولی قائل شد. بر این اساس، افرادی مانند مهندس بازرگان و دکتر شریعتی از مصادیق #نواندیش_دینی هستند که متفاوت است با «روشن‌فکری دینی» …

… در شرق، ایدئولوژی دینی برای تحقق «روشن‌فکری» ممانعت ایجاد می‌کرده پس این جریان، برجسته‌ شده است. مثلاً میرزا ملکم‌خان مرتب دارد تکرار می‌شود …

«ادامه‌ی این مناظره در نوبت دوم به تاریخ ۲۰ آذر ۱۳۹۸ موکول شد.» در نشست دوم، دکتر علی‌رضا علوی تبار به ما خواهد پیوست.

🎙 | صوت | ویدئو | 🎞

«اگر با نگاه من هم‌سو هستید لطفاً بازنشر کنید.»

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال (forward) یا با درج پیوند پست و کانال «جامعه‌شناسی افق‌نگر» (t.me/dr_bokharaei/…postID) صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | SoundCloud | Site |

| نشست «بررسی آثار، افکار و کنش‌گری دکتر محمدامین قانعی راد»

| پنج‌شنبه ۸ مهر ۱۴۰۰

| سخن‌رانان:
دکتر #احمد_بخارایی و دکتر حسن محدثی

| برگزار کننده:
انجمن #جامعه‌شناسی ایران (گروه #جامعه‌شناسی_ایران)

| تاریخ برگزاری:
شنبه ۲۷ شهریور ۱۴۰۰

| فایل شنیداری احمد بخارایی:👇
https://drive.google.com/file/d/1ep8d7V2AgOQyvA5kVgwt2CscMolZ4Xo1/view

| فایل شنیداری کل برنامه:👇
https://drive.google.com/file/d/1m0ZGbifUmqTDCI6IGPE5URdOIfDaR1Mf/view

| فایل ویدئویی احمد بخارایی:👇
https://youtu.be/7zUeAz2JsPs

| فایل ویدئویی کل برنامه:👇
https://youtu.be/oqGO55JapuY

| احمد بخارایی: در این نشست مجازی که سعی داشتم تفاوت میان دو نوع جامعه‌شناسی، یعنی #پایش‌گری و #کنش‌گری را توضیح دهم به این موضوعات و موارد اشاره داشتم:

ـ «کنش‌گری زنده‌یاد محمد امین قانعی‌راد» در #انجمن_جامعه‌شناسی_ایران و حضورشان در صحنه‌ی #مطبوعات و جراید،

ـ «پایش‌گری» به مثابه مشاهده‌گری و مانیتورینگ از سوی بسیاری از جامعه‌شناسان محافظه‌کار در مقابل «کنش‌گری» با ویژگی اکتیویستی،

ـ «#پروبلماتیک» ندیدن موضوعات جامعه‌شناختی از سوی جامعه‌شناسی‌خوانده‌های «پایش‌گر» و روی آوردن به پژوهش‌های حداقلی با نتایج تکراری،

ـ نسبی بودن «پایش‌گری» از حداقلی تا حداکثری،

ـ توأم بودن «کنش‌گری جامعه‌شناختی» با ۳ ویژگی: ۱ـ «مطالبه‌گری» با ۴ عنصر محتوایی (پژواک بخشیدن به صداهای حاشیه‌ای، تبدیل #مطالبه‌گری_فردی به #مطالبه‌گری_جمعی، احساس مسئولیت فراتر از ایفای نقش سازمانی، عمل‌گرایی بر اساس هزینه ـ فایده)، ۲ـ «#روشن‌فکری» با ۹ ویژگی به ویژه ارتباط با ۲ ویژگی شامل: الف: اندیشه‌ی معطوف به عمل در سه جهت: «#اعتراض» در زمانی که امید به آینده در #جامعه کاهش یافته، «تغییر» در زمانی که عدالت منکوب شده، «#برساخت» در شرایط انسداد اجتماعی و ب: آلترناتیو‌سازی، ۳ـ «نسبی بودن» و توجه به وجود #ایدئولوژی مانع #توسعه در ایران که بالطبع، توجه جامعه‌شناس کنش‌گر به «ساختارها» و نقد آنها را ضروری می‌سازد،

ـ کنش‌گری جامعه‌شناسانه و تبدیل «ابژه‌ها» به «سوژه‌ها»،

ـ رویکرد «کنش‌گرانه»ی زنده‌یاد محمدامین قانعی‌راد در کتاب‌هایش.

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال یا با درج پیوند پست و نام کانال صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | SoundCloud | Site |

| #مناظره دو ساعته با محوریت "پدیده‌ی #روشنفکری" با توجه به مواضع و مباحث دکتر #بیژن_عبدالکریمی در برابر دکتر #احمد_بخارایی در گفت‌وگو با شبکه افق سیمای جمهوری اسلامی در برنامه‌ی "به افق فلسطین" که انگشت اتهام به #روشن‌فکران و مردم ایران از سوی ایشان نشانه رفته بود! ...

| #مناظره دو ساعته با محوریت "پدیده‌ی #روشنفکری" با توجه به مواضع و مباحث دکتر #بیژن_عبدالکریمی در برابر دکتر #احمد_بخارایی در گفت‌وگو با شبکه افق سیمای جمهوری اسلامی در برنامه‌ی "به افق فلسطین" که انگشت اتهام به #روشن‌فکران و مردم ایران از سوی ایشان نشانه رفته بود! ...

| روشن‌فکری: عوام‌زدگی یا دفاع از مردم!

| آدینه ۲۶ آبان ۱۴۰۲

| مناظره‌ی احمد بخارایی و بیژن عبدالکریمی روشن‌فکری ایرانی به میزبانی رسانه‌ی گفت‌وگومحور «آزاد»

| پخش ویدئو (کامل): 👇
https://youtu.be/78Tn_7feXdM

https://t.me/azadsocial

#احمد_بخارایی: در این مناظره به این موضوعات پرداختم:

۱ـ با توجه به این ویژ‌گی‌های روشنفکری، ما در ایران #روشنفکر معروف، انگشت‌شمار داریم:
ـ برخوردار از عقل گفتمانی
ـ رویکرد فرادینی
ـ آلترناتیو و بدیل‌ساز
ـ نوجو معطوف به تجربه
ـ برخوردار از اندیشه‌ی معطوف به کنش در سه سطح: اعتراض، تغییر و برساخت!

۲ـ در ایران، انبوهی از روشن‌گرها (Illustrative) داریم که هر یک مقداری از #روشن‌فکری برخوردارند و به اندازه درک‌شان از واقعیت، تلاش می‌کنند و قابل احترامند نه آن‌که کنش‌شان، "ننگین" قلمداد شود به گونه‌ای که دکتر #عبدالکریمی برای توصیف موضع روشنفکران در #جنگ #حماس و #اسرائیل مدعی شده است!

۳ـ توده و مردم، هذیان‌گو نیستند (برخلاف نظر ایشان) و اهل فهم‌اند چه در مواضع قبلی و چه در موضع‌شان در جنگ حماس و اسرائیل!

۴ـ نقد موضع دکتر عبدالکریمی در تبرئه‌ی حماس در حمله‌ی اخیر به اسرائیل در پانزده مهر که ایشان آن را "واکنشی" و "ناخواسته" قلمداد کرده‌اند!

۵ـ روشنفکر نبودن مدعیان دین‌خو مانند آقایان #عبدالکریم_سروش و #مصطفی_ملکیان!

۶ـ تحلیل مغالطه‌ی آقای #بیژن_عبدالکریمی در این گزاره: "حاکمیت بد بر خلأ قدرت، ارجحیت دارد" و نتیجه‌گیری ایشان که: پس حاکمیت کنونی، ارجحیت دارد!

۷ـ تقلیل‌گرایی ایشان در موضوع "#امنیت" از جنبه‌های گوناگون: فکری، روانی، شغلی، اقتصادی و جهانی به سطح: امنیت نظامی!

۸ـ نقد کلام ایشان در خصوص هدایت توده‌های ایرانی توسط رسانه‌های اقماری بیرونی!

۹ـ ناکارامد بودن #فلسفه و #جامعه‌شناسی بدون مدد گرفتن از دیگری و تفکر انتزاعی و کلی‌گویی دکتر عبدالکریمی!

۱۰ـ وجود ساختار اجتماعی ـ سیاسی کنونی که اجازه‌ی زایش روشنفکری را نمی‌دهد و فجایع دانشگاه و انجمن‌های علمی!

۱۱ـ جنگ‌های نیابتی و بر هم خوردن امنیت جهانی ناشی از استراتژی "ستیز‌محور" در داخل!

… و مباحث دیگر …

⚠️ بازپخش در هرجا، مستقیم از کانال یا با درج پیوند پست انجام شود.

| دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها: 👇
| Instagram | YouTube | Site |

| روشن‌فکری دینی: آب‌غوره‌ی فلزی!

| پنجشنبه ۲۳ آذر ۱۴۰۲

| گفت‌وگو میان #احمد_بخارایی، #سروش_دباغ و #مصطفی_دانش‌گر درباره‌ی روشنفکر ایرانی، برگزار شده در اتاق «خانه‌ی پرتو» در کلاب هاوس | شنبه ۱۸ آذر ۱۴۰۲

| پخش جریان نشست (شنیداری): 👇
https://drive.google.com/u/0/uc?id=1FHsRBmVgww7CPa1DvGSI0-x3smbx_zAb&export=play

#احمد_بخارایی: چیزی بیش از چهار ساعت در کلاب‌هاوس در میان جمع زیادی از حضار کم و بیش اندیشمند با دو عزیز که استادان دانشگاه در خارج و نیز مدافع "#روشنفکری_دینی" بودند بحث چالشی و #اجتماعی ـ #فلسفی داشتیم. مدعای من، ذاتی بودن "#خداباوری" و نیز ذاتی بودن "#معادباوری" برای ادیان بود و بر این اساس استدلال کردم که چگونه واژه‌ی ترکیبی "روشنفکری دینی" دارای مفهوم نیست و بمانند "آب‌غوره‌ی فلزی" جمع دو نقیض است. از دیگر سو با برشمردن ۹ ویژگی برای "#روشنفکری" به معنای عام (اتکا به خرد و عقل گفتمانی، نوگرا، استدلال‌محور، تکیه بر #تجربه‌گرایی فراتر از #پوزیتیویسم، این‌جهانی در سنجش، انتخاب مبتنی بر آگاهی، آلترناتیو‌ساز، اندیشه‌ی معطوف به عمل در سه جهت: #اعتراض، تغییر و #برساخت و بالاخره ویژگی نهم: گفتمان فرادینی) نتیجه گرفتم که در ایران معاصر و در طی سده‌ی اخیر، جریان روشن‌فکری در ایران شکل نگرفته‌است و ما تقریباً #روشنفکر نداریم زیرا در گرو #ایدئولوژی بوده‌ایم … لطفاً بشنوید و نقد کنید.

سپاس

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال یا با درج پیوند پست و نام کانال صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | Site |

| فقدان روشن‌فکری در ایران، چرا؟

| یک‌شنبه ۱۷ دی ۱۴۰۲

| گفت‌وگو میان #احمد_بخارایی، #فرج_سرکوهی، #عطا_هودشتیان و #مهدی_خلجی درباره‌ی روشن‌فکر ایرانی (نوبت ۲)، برگزار شده در اتاق «خانه‌ی پرتو» در کلاب‌هاوس | شنبه ۲۵ آذر ۱۴۰۲

| پخش جریان نشست (شنیداری): 👇
https://drive.google.com/u/0/uc?id=18oSkSF_kpszabug4N7EMsJGCVsdgg7vg&export=play&hl=fa

#احمد_بخارایی: در این گفت‌و‌شنود به این مباحث پرداختم:
ـ با ذکر مجدد ۹ ویژگی برای "#روشن‌فکری" نتیجه گرفتم که در #ایران_معاصر چندان #روشن‌فکر نداشته‌ایم.
ـ "#روشن‌فکری_دینی"، ترکیبی جعلی است.
- با مرور برخی موارد در مواضع اشخاصی نظیر #احمد_شاملو، #فریدون_آدمیت و #باقر_پرهام به نحیف بودن جریان موسوم به "روشن‌فکری" اشاره داشتم.
ـ مرور هفته‌نامه‌ی "کتاب جمعه" و ماه‌نامه‌ی "آدینه" در دو دهه پس از انقلاب و ضعف روشن‌گران.
ـ شرایط و لوازم تحقق جریان "روشن‌فکری" در زمان اکنون عطف به سه زمان: گذشته، حال و آینده از چهار زاویه: تاریخ، اشکال روشن‌فکری، خرده‌نظام‌های چهارگانه‌ی اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در محتوای روشن‌فکری و بالاخره مقوله‌ی کنش‌گری روشن‌فکرانه.

امید که بشنوید و نقد کنید.
سپاس

| نوبت ۱:👇
https://t.me/dr_bokharaei/745

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال یا با درج پیوند پست و نام کانال صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | Site |

| ضد‌اخلاقی‌های اخلاق دینی!

| آدینه ۲۹ دی ۱۴۰۲

| #مناظره میان احمد بخارایی و سروش دباغ با جستار «مسئله‌ی ما و دین»، برگزار شده در اتاق «پرتو» در کلاب‌هاوس | شنبه ۲۳ دی آذر ۱۴۰۲

| پخش جریان مناظره (شنیداری): 👇
https://drive.google.com/file/d/1D1tY98rtI46ME3UWpPFVDkW8PUi9_T-c/view

#احمد_بخارایی: حدود دو ساعت و نیم در کلاب هاوس با دکتر #سروش_دباغ مناظره‌ای داشتم پیرامون ذاتیات دینی و تعارضات ریشه‌ای میان "#اخلاق_دینی" و " #اخلاق_عرفی"! این بحث از زمانی مطرح شد که در نشست قبلی با ایشان (با طرح جعلیات "#روشن‌فکری_دینی") به ذاتیات دینی اشاره کردم اما آقای دباغ، معتقد به ذاتیات دینی نبود. در مناظره کنونی با اشاره به نقل‌قول‌هایی از اندیشمندان نظیر #ماکس_مولر، #اسپنسر، #دورکیم و #ریتزر و نیز به هشت اعتبار نسبت به معانی "ذات" استدلال کردم که #دین دارای ذاتیات است.

پس از آن از چهار زاویه‌ی: "مرجع اقتدار، اشکال، محتوا و پیامد"، به توضیح تعارضات اساسی و بنیادین میان دو نوع اخلاق: دینی و عرفی پرداختم.
در بین این چهار زاویه، جهت "محتوا"یی از اهمیت خاصی برخوردار بود که شامل هفت شاخص است. این هفت شاخص در تمایز اساسی و گاه ذاتی بین اخلاق دینی و اخلاق عرفی عبارتند از:
۱ـ نوع دل‌پسندی و مطبوع حساسیت بودن، شامل طیفی از "هیجان و شیفتگی" تا "عقلانی".
۲ـ تضاد در قابلیت اصلاح و تغییر.
۳ـ مستدل بودن از "توجیه" تا "تبیین".
۴ـ جایگاه معرفت‌شناختی از تضاد میان "ابژه" و "سوژه".
۵ـ تضاد در "بازتولید" از گذشته تا واقعیت جامعه.
۶ـ تعارض در مرجعیت اقتدار اخلاقی از آسمان تا زمین.
۷ـ تضاد در "جنس" اخلاق از "پرستش" تا "عرف".

در بخشی دیگر ضمن تطبیق "گفتار-کنش‌ها"ی اخلاق دینی با اخلاق عرفی در چارچوب نظری #هابرماس نتیجه گرفتم که اخلاق دینی صرفاً دارای شیوه ارتباطی از نوع "توصیفی" است اما اخلاق عرفی علاوه بر آن برخوردار از شیوه‌های ارتباطی از نوع "شناختی" و "تعاملی" است.

در بخشی دیگر به ذکر تعارضات دو نوع اخلاق دینی در عرصه عمومی و اخلاق عرفی به تفکیک چهار خرده‌نظام: فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در دو سطح: خرد و فراخرد (میانه و کلان) مجموعاً در هشت جنبه پرداختم. در این بخش گزاره‌ها و اصول اخلاقی متضاد در هر یک از این دو نوع #اخلاق را گفتم و نهایتا نتیجه گرفتم که: اخلاق دینی در حوزه عمومی با توجه به #ذاتیات_دینی، گاه به "#مناسک‌گرایی" به عنوان یکی از انواع چهارگانه‌ی انحرافات (از نگاه #رابرت_مرتون) می‌انجامد و در تقابل با اخلاق عرفی، به بیراهه می‌رود تا آن‌جا که رعیت‌باوری را دامن می‌زند و توجیه‌گر #شکاف_طبقاتی می‌شود.
چون مناظره‌ی ما ریشه‌ی فلسفی ـ کلامی داشت و جنبه‌های اصلی عرایض من مورد مخالفت دکتر سروش دباغ واقع می‌شد بسا در برخی دقایق با دشواری در انتقال مفهوم مواجه باشد.

لطفاً با حوصله و تأمل گوش فرمایید و نقد کنید. سپاس

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال یا با درج پیوند پست و نام کانال صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | Site |

| فاصله، اختلاف و شکاف؛ گسست نسلی و دامنه‌هایش

| سه‌شنبه ۱ اسفند ۱۴۰۲

| گفت‌وگوی «دیدارنیوز» با احمد بخارایی درباره‌ی شکاف نسلی | منتشر شده در ۲۷ بهمن ۱۴۰۲

| نمایش گزارش:👇
https://www.didarnews.ir/fa/news/161441

| پخش گفت‌وگو (شنیداری): 👇و پایین پست
https://drive.google.com/file/d/1GMA3CP3DGI6QMxdJY6pjCv0roehff1h5/view?usp=drive_link

| #احمد_بخارایی: "از چهارزاویه ما با مشکل مواجه‌ایم. یعنی اختلاف بین نسل‌ها و فاصله بین نسلی و فراتر از آن، #شکاف_نسلی. وجود اختلاف طبیعی است. حتی در میان یک نسل، دو عضو با هم اختلاف دارند. حتی دو جنس مخالف، نگاه زنانه، نگاه مردانه، نگاه شهری و نگاه روستایی در یک ظرف زمانی واحد. اما در دو ظرف زمانی که دو نسل هستند، فاصله شان هم تا حدودی طبیعی است. به خاطر اینکه نسل قدیم، متعلق به یک جهان‌بینی و منظومه فکری قدیمی‌تر است و نسل جدید، جدید. اما شکاف یعنی آنجا که این دو فاصله شان کمی عمیق است و انگار صدای همدیگر را نمی شنوند. بده و بستان منطقی و درست و کارکردی ندارند. آن شکاف است که بحران زاست. بنابراین آن چیزی که باعث این شکاف شده، شکاف بین نسلی، از چهار زاویه، عواملش قابل تحلیل است. آن وقت، این چهار دسته عامل اگر مورد توجه قراربگیرند و ترمیم و بالاخره از صحنه حذف شوند، طبیعی است که آن شکاف می تواند نهایتا تبدیل به یک فاصله شود و بعدا تبدیل به یک اختلاف شود که آن هم طبیعی است.

خب، ما در تاریخ خود، فراز و فرودهای ویژه‌ای داشتیم. چه در عالم سیاست، چه در عالم اقتصاد، چه در عالم فرهنگ و چه جامعه.

در عالم سیاست می بینید دیگر. فراز و فرودهای بی ربط. قاجار می رود. پهلوی می‌آید. پهلوی می‌رود، جمهوری اسلامی می‌آید. به لحاظ اجتماعی، شما ناگهان می بینید مثلا بحث #آزادی #زنان، یک‌هو یک روز #حجاب است، یک روز روسری از سر کشیدن است، یک روز سازمان های دفاع از #حقوق_زنان است در زمان پهلوی، یک روز دیگر، جمهوری اسلامی است.

ببینید به تبع آن رفت و آمدهای بی قواره و نامربوط سیاسی به هم، مسائل اجتماعی و به لحاظ فرهنگی هم شما می بینید دیگر، آشتی ناپذیر است.

اقوام، همچنان هر کس ساز خودش را می زند بعد از این همه دوره روشنگری و #روشنفکری در این صد و خرده ای سال در ایران. هنوز بیگانه‌اند با هم و هنوز فواصل وجود دارد. #شیعه و #سنی هنوز در قید و بند آن باورهای اعتقادی خودشان‌اند. پس، از گذشته تا الان در سطح کلان، اتفاقاتی افتاده نامربوط، در صورتی که اگر جامعه ای سالم باشد، اتفاقاتش یکی پس از دیگری به هم مربوط اند دیگر.

دیالکتیکی پیش می رود. تز و آنتی تزی اگر هست، سنتزی دارد. باز این سنتز در مقام تز یا آنتی تزی خواهد داشت. سنتزی جدید. یک مسیر رو به جلو. ولی ما یک زمان سریع حرکت می کنیم به سمت جلو. ناگهان مدرن می شویم. یک زمان هم برمی گردیم به عقب (حالا انقلاب ۵۷ برگشت به عقب منظورم است) و اینها همیشه در اختلاف دو نسل متبلور می شود. یعنی آن چیزی که در سطح کلان اتفاق می افتد، می آید در خانواده. در همانجا هم بازتولید می شود.

بعد از گذر از زمان گذشته و بستر تاریخی و فرهنگی که عرض کردم، عطف به زمان حال، عامل دوم، آن شکل و صورت است و دیگری محتوا و کانتنت.

به لحاظ شکلی و صوری، شما این تضاد رفتاری و الگوی رفتاری را در شهر و روستا می بینید. در بین زن و مرد هنوز می بینید. در بین زنها می بینید. یعنی چه؟ یک زن ناگهان از آن طرف پشت بام مدرنیسم می افتد و یک زن دیگر هم همچنان با آن چادر و چاقچور.

در بین والدین و بچه های شان هم می بینید. هنوز بچه اگر پایش را دراز کند، می گویند بی ادبی است.

باز آن الگوی رفتاری والدین، الگوهای رفتاری گذشته است. یعنی عطف به ظاهر را عرض می کنم که می شود با چشم غیرمسلح هم ببینیم جامعه را. تفاوت ها، تفاوت های مشهود است. حتی لباس پوشیدن و حتی نوع غذاخوردن شان. آن غذا را شکل سنتی، مامان پز و غیره؛ و اینجا هم فست فود می شود غذای اصلی.

حالا این زاویه دید دوم که در زمان حال، عطف به صورت و شکل و فرم بود خودش متاثر از زاویه دید سوم است که عطف به محتوی است در زمان حال. یعنی آن محتوی است که بازتابش به آن شکل صوری مشاهده می شود. پس، این مهم است حالا به جهت محتوایی، بکاوی که اختلاف دو نسل و چند نسل، از کجا پدیدار می شود؟ | ادامه:👇
https://telegra.ph/فاصله-اختلاف-و-شکاف-02-17#:~:text=از%20کجا%20پدیدار%20می%20شود؟

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال یا با درج پیوند پست و نام کانال صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

🎞🎙🖌 دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | Site |

⟩ نشست موانع روشن‌فکری در ایران

| پنج‌شنبه ۲۵ امرداد ۱۴۰۳

⟩⟩ گزارش دیدار نیوز از نشست «موانع روشنفکری در ایران» برگزار شده در ۱۶ امرداد ۱۴۰۳ در فرهنگ‌سرای ملل با همکاری انجمن جامعه‌شناسی ایران (گروه جامعه‌شناسی سیاسی) و کانون فرهنگ و زندگی | منتشر شده در ۱۸ امرداد ۱۴۰۳

| پخش ویدئو:👇
https://youtu.be/RAfA0QQUh6I

| نمایش گزارش:👇
https://www.didarnews.ir/fa/news/170044

| #احمد_بخارایی: ابتدا از معنا و مفهوم روشنفکری گفتم و از روند شکل گیری و پدیداری تاریخی اش.
دوم، نگاه شکلی و فرمی و قالبی به پدیده. (همان علت صوری در منطق)
سوم، زاویه‌ی محتوایی و عناصر محتوایی پدیده.
چهارم، معطوف به آینده، پیامد‌ها و خروجی‌های آن پدیدار و رخداد. نگاه جامع، مجموع که این چهار مورد است و نتیجه و خروجی آن که از همه مهم‌تر است.

#روشنفکری، خروجی اش چیست؟

یکی از شاخص‌های این مهم، #توسعه_سیاسی است.
چرا توسعه سیاسی اتفاق نیفتاده است؟
#هانتینگتون، چهار مولفه دارد.
تفکیک قوای سیاسی (همان استقلال قوا و حتی احزاب)
دوم، مشارکت‌های داوطلبانه. ان جی او ها.
سوم، حاکمیت عقلایی است. یعنی سیاستگذاری‌ها در جامعه، براساس واقعیات واقعا موجود و ملموس باشد.

حالا برسیم به موانع توسعه سیاسی. یعنی اینکه پس پدیده روشنفکری محقق نشده.

یک: #خشونت_سیاسی. یعنی #خشونت، مشروع سازی بشود. با #قانون، لباس موجه بپوشد.

مانع دوم، وجود دولت استبداد و ایدئولوژیک است. مردم در این شرایط، منفعل اند. بی تفاوتی اجتماعی شکل می‌گیرد. ما الان خودمان داریم حس می‌کنیم این شرایط را.

ما خودمحوریم. خودخواهیم. دیگری خواه نیستیم. البته خب، مطلق نیست این. جو غالب، خودخواهی است.

سوم، تمرکز منابع قدرت، #فساد_ساختاری و رانتی و ...

مانع چهارم، شکاف‌های طبقاتی است. شکاف‌های قومی و مذهبی. شکاف‌های اجتماعی و اختلاف و فاصله نسلی. مثل بین من و دانشجوی من. مثل معلم و دانش آموزانش. مثل پدر خانواده و فرزندانش و ... این تشتتی که هست، نشان می‌دهد روشنفکری محقق نشده.

در اروپا از همان قرون ۱۶ تا ۱۸ از همان دکارت مثلا که مقدمه‌ی روشنگری است. آرام، کلیسا پس زده می‌شود. اومانیسم، زمینه هایش مساعد می‌شود. از قرن هجده، پدیده‌ی روشنفکری، روشنگری شکل می‌گیرد. خرد، از قیود آزاد می‌شود.

من می‌اندیشم، پس هستمِ #دکارت، یعنی بودنش را مشروط به اندیشیدن می‌کند. #شک_دکارتی همین جاست. آزادی خرد، از قیود. تغییر موضوع و موضع فلسفه، از وجود به شناخت. شناسایی، چگونه حاصل می‌شود؟ ویژگی سومی هم هست. نسبیت به جای مطلقیت می‌نشیند.

ویژگی چهارم، آن علل و اصولی که دنبالش بودند، در شکل گیری پدیده ها، در درونش جست و جو می‌شد، نه در ورای آن و در خارج آن. بیشتر، حرف از چیستی بود. چیستی حقیقت، انسانیت، عدالت. اما هشت ویژگی مشترک روشنگری و روشنفکری و راهکارها.

یک: اتکا به خرد
دو: نوگرا بودن
سه: مبتنی بودن به استدلال، دلیل اخلاقی، دلیل منطقی و معرفت شناختی. منطق، ابزار درست اندیشی؛ و بعد، تکیه بر روش شناسی تجربی. برآمده از واقعیات. یعنی لمس جامعه. دیگر اینکه، آلترناتیوساز باشد.

مورد بعد، اندیشه‌ی معطوف به عمل و بالاخره بحث جهانی بودن است. روشنفکری منطقه‌ای نه، بلکه باید جهانی باشد. راهکار ششم، موضوع #بحران_هویت است. مثل بحران در #هویت_ملی. بحران دینی هم که در طی چهار دهه اخیر به بحران هویت ملی افزوده شده.

راهکار هفتم، بحث #فردگرایی است. فرد نه به معنای ابژه، بلکه سوژه و انسان به ما هو انسان. نه به معنای فرد رضا پهلوی، خمینی و ...
و بالاخره مورد هشتم و راهکار آخری، راهکار به مثابه یک مشکل. ما در ایران یک مشکل تاریخی داریم و این را باید بدانیم.»

⚠️ درخواست: بازپخش پست‌ها در هرجا، لطفاً مستقیم از کانال یا با درج پیوند پست و نام کانال صورت پذیرد؛ هرگونه تغییر در ترکیب و چیدمان پست، شایسته نیست.

| دیگر یادداشت‌ها و سخن‌رانی‌ها 👇
| Instagram | YouTube | Site |