‍ ✅ نوروزخوانی، آئینی کهن در شمال کشور

سابقه نوروزخوانی شاید به دوران ایران باستان و آغاز نوروز می‌رسد و در سرزمین‌های کرانه جنوبی دریای خزر به ویژه در استان مازندران از نیمه اسفند و تا چند روز پیش از رسیدن نوروز توسط نوروزخوان‌ها اجرا می‌شود.

نوروز خوانان، خنیاگران گمنامی هستند که آمدن بهار را نوید می‌دهند و معمولا در روستا و شهرها بر در خانه‌ها رفته و اشعاری را در ستایش و مدح امامان به ویژه امام اول شیعیان و  ترانه‌های محلی و نیز در مدح صاحبخانه خوانده و آمدن طلیعه سال نو را به آنان مژده می‌دهند و از سوی صاحبخانه نیز هدیه‌ای به‌ صورت پول و یا گردو و تخم‌مرغ و میوه و شیرینی خانگی و ... به آنها داده می‌شود.

نوروز خوانان چند نفر هستند که یک نفر اشعار را می‌خواند، یک نفر ساز می‌زند، نفر دیگر که به آن کوله‌کــَش (بارکش) می‌گویند به در خانه‌های مردم می‌روند و با هم می‌خوانند:

باد بِهارون بِیَمو
نوروز سِلطون بِیَمو
مژده هادین دوسِتون
گل در گلستون بیمو

بهار آمد بهار آمد، خِـش آمد
علی با ذوالفقار آمد، خش آمد

در چند سال اخیر در کوچه پس کوچه‌های روستاها و شهرهای مازندران نوای دلنشین نوروز خوانان دوباره طنین‌انداز شده است و صدایشان نوروز و بهار و سال نو را نوید می‌دهد.

📝 نجما نجّار
📷 فضای مجازی
@Haavest

#نوروزخوانی
#نوروزخوان
#بهار
#نوروز
#آئین_مازندرانی
#سنت
#ایران_باستان
#نجما_نجار

✅ پخت نان سنتی برای نوروز در هزارجریب مازندران

با نزدیک شدن به نوروز باستانی، بانوان هزارجریبی پخت نان محلی با تنور خانگی را آغاز می‌کنند. این نان را "خاشِکِ نون، رِزِه نون یا اغوز دله نون هم می‌گویند.

◽️مواد اولیه:
آرد گندم، مایه خمیر، تخم مرغ یا تخم غاز، شیر، شکر،گردو، روغن جامد، و نمک.

◽️روش پخت:
ابتدا آرد الک شده را در لگن ریخته، مایه خمیر و نمک را اضافه می‌کنند.
روغن جامد را گرم کرده تا مایع و کمی ولرم شود. شیر را جوشانده و ولرم می‌کنند، شکر را با آب گرم حل کرده و تخم مرغ را شکسته و در ظرفی می‌ریزند.

همه ی این مواد را داخل آرد ریخته و با هم مخلوط می‌کنند (آریشه کردن می‌گویند) و با دست ورز داده و خمیر که آماده شد، لای سفره‌ای پیچیده و یک ساعت صبر می‌کنند تا آماده پختن شود.

در این فاصله تا خمیر آماده شود گردو و شکر را آسیاب کرده تا برای مغز نان استفاده شود. وقتی خمیر آماده پخت شد (خمیر بموُئِن) چند خانم با کمک هم چانه‌های کوچکی از خمیر را بر می‌دارند و داخل آن‌را با مخلوط مغز گردو و شکر آسیاب شده، پر می‌کنند.

تنور گِلی خانگی را با هیزم خشک گرم کرده و بانویی باتجربه، یک به یک این نان‌های کوچک را به تنور داغ می‌چسباند و ده دقیقه صبر می‌کند تا نان کاملا بپزد و سپس آن را از تنور بیرون آورده، با آنکه دستان زحمتکش او از داغی تنور سوخته و صورتش سرخ شده، اما کِشتاک کودکان خانواده (نان کوچک مخصوص بچه‌ها) را از یاد نمی‌برد. نان‌های پخته شده را در سفره‌ای می‌پیچند و در جای خنک می‌گذارند.
https://t.me/Haavest/13669
آغوز دله نون را در ایام نوروز برای پذیرایی از مهمان روی سفره‌ی نوروز می‌گذارند.

من وقتی این نان را می‌خورم، به این می‌اندیشم که آیا فرزندان هزارجریب مازندران در آینده هم از این آغوزدله نون خواهند پخت یا این سنت چند صد ساله فراموش خواهد شد؟

📝 و 📷 نجما نجّار

🆔@Haavest
#نوروز
#نان
#آئین_مازندرانی
#هزارجریب
#نجما_نجار

‍ ‍ ✅ آئین عرفه و عید قربان در هزارجریب

در این مجال کوتاه، از رسوم عید قربان در منطقه هزار‌جریب که هنوز هم اجرا می‌شود به چند مورد اشاره می‌شود: 

شخصی که مالدار هست به تنهایی گوسفندی قربانی می‌کند، اگر مالدار نباشد با چند نفر دیگر گوسفـندی خریده و به صورت شراکتی قربانی می‌کنند. از این رو هر خانواده‌ای کـه شریک در قربانی باشد مقداری نمک سنگی می‌برد تا گوسفند پیش از ذبح شدن، زبان بزند. گاهی هم حبه قند به گوسفند می‌دهند که بخورد. بر سر گوسفند حنا می‌بندند و به چشمان گوسفند سرمه می‌کشند. زیرا باور دارند وقتی حضـرت ابراهیم (ع) قبل از ایـنکه اسماعیل را مهیای قربانی کند به او نبات داد و دور چشمانش را سرمه کشید و دیگر اینکه هدیه‌ای زیبا به پیشگاه معبود آورده باشند.

ابتدا در گوشه‌ای از حیاط، چاله‌ای می‌کنند و سپس دعا می‌خوانند و گوسفند را رو به قبله، قربانی می‌کنند و معمولا صبح زود ایـن کار را انجام می‌دهند. خون قـربانی باید درون چاله بریزد و سپس روی آن را با خاک می‌پوشانند تا توسط انسان و حیوانات دیگر لگدمال نشود.

استخوان‌های گوسفند قربانی را پشت بام خانه انداخته یا جایی دفن می‌کنند و بر این باورند که نباید سگ و گربه یا حیوان دیگری آنرا بخورد یا بو کند.

پس از پوست کندن حیوان، سهم بیشتر این گوشت را به همسایگان به ویژه کسانی که استطاعت مالی ندارند و قربانی نکرده باشند، می‌دهند.

همچنین باور دارند که با مالیدن خون قربانی به دست، بعضی از بیماری‌های پوستی برطرف می‌شود. گاهی هم خون قربانی را به نذر یا تبرک بر پیشانی کودکان می‌مالند.

پوشیدن لباس نو و تمیز کردن منزل (بِندوستن، گِل اِندود کردن دیوارها) هم در این روز انجام می‌شود. سرزدن به اقوام دور و نزدیک و خانواده‌هایی که عزیزی از دست داده باشد و زیارت اهـلِ قبور، به صـورت دسته‌جمعی یا انفرادی هم از دیگر رسوم روز عید قربان است.

در گذشـته‌های نه چندان دور، به یُمن ایـن عید، گـوش دخـتران کوچک را در روز عرفه با سوزن سوراخ می‌کردند و گـوشواره می‌انداختند.

✍ نجما نجّار

🆔 هاوست، کانال فرهنگ‌ و‌ هنر مازندران
@Haavest

#آئین_مازندرانی
#عید_قربان
#مازندران
#هزارجریب
#نجما_نجار_هزارجریبی