👑یک ستاره در هفت آسمان👑
1.12K subscribers
2.29K photos
598 videos
73 files
5.28K links
وبلاگ تخصصی نجوم و اخترفیزیک که از سال ۲۰۱۰ تاکنون بی‌وقفه به کار ترجمه‌ی مطالب متنوع و گوناگونِ این حوزه‌ی دانش، از معتبرترین سایت‌های بین‌المللی می‌پردازد:
http://www.1star7sky.com/
فیسبوک: https://www.facebook.com/1star7sky/
Download Telegram
«عکسی که برای نخستین بار شکل‌گیری سه ستاره نزدیک به هم را نشان می‌دهد»
—---------------------------------------------------------------------—
https://goo.gl/VLWHEE
اخترشناسان برای نخستین بار یک قرص غبارآلود از مواد را پیرامون یک ستاره‌ی جوان دیده‌اند که دارد تکه تکه می‌شود تا یک سامانه‌ی #چندستاره‌ای بسازد. این عکس از داده‌های تازه‌ی آرایه‌ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (#آلما، #ALMA) در شیلی به دست آمده و این فرآیند را در زمان رخ دادن آشکار کرده‌ است!

ستارگان در ابرهای گاز و غبار کیهانی شکل می‌گیرند. مواد تنُک درون این ابرها در اثر گرانش به هم نزدیک شده و توده‌هایی می‌سازند؛ این توده‌ها کم کم با فشرده‌تر شدن، هسته‌هایی چگال پدید می‌آورند که به نوبه‌ی خود مواد بیشتری را به سوی خود می‌کشند. این فرآیند که #برافزایش مواد نام دارد، به شکل‌گیری یک قرص چرخان پیرامون آن هسته که در واقع ستاره‌ای جوان شده می‌انجامد، و ستاره به آرامی مواد درون این قرص را فرو کشیده و می‌بلعد. سرانجام این ستاره‌ی جوان آنقدر پرجرم می‌شود که دما و فشار مرکزش به اندازه‌ی مورد نیاز برای آغاز کردن #همجوشی_هسته‌ای می‌رسد.

ستارگانی که هیچ همدمی ندارند (مانند خورشید خودمان) به اندازه‌ای که در گذشته می‌پنداشتیم رایج نیستند. در واقع، حدود نیمی از ستارگان درون #کهکشان_راه_شیری دستکم یک همدم دارند، و برخی از آنها بسیار هم اجتماعی‌اند! پژوهش‌های گذشته نشان داده که ستارگان درون سامانه‌های چندستاره‌ای یا به هم نزدیکند (به فاصله‌ی حدود ۵۰۰ یکای کیهانی)، یا به اندازه‌ی چشمگیری دورترند (بیش از ۱۰۰۰ یکای کیهانی). هر یکای کیهانی یا یکای اخترشناسی (#AU) هم‌ارز فاصله‌ی زمین تا خورشید است.

دانشمندان با توجه به چنین فاصله‌های متفاوتی به این نتیجه رسیدند که فرآیند شکل‌گیری سامانه‌های چندستاره‌ای می‌بایست دو سازوکار اصلی داشته باشد: یا ابر مواد به شکل ناپایدار و ناهماهنگ می‌رُمبد و هسته‌های چگال جدا از هم برای ستارگان تازه می‌سازد، یا قرص چرخان پیرامون ستاره‌ای "که از پیش وجود داشته"، تکه تکه می‌شود و به همان روش قبلی ستارگانی تازه پدید می‌آورد.

سامانه‌هایی که فاصله‌ی بیشتری میان ستارگانشان است به احتمال بسیار با فرآیند نخست پدید می‌آیند (چنان چه پژوهش‌های رصدی هم نشان داده)، ولی سامانه‌های چندستاره‌ای جمع و جور به روش دوم ساخته می‌شوند (که تاکنون شواهد برای این فرآیند چندان کافی نبوده).

اکنون داده‌های تازه‌ی آلما شواهد دیداری مورد نیاز برای این نتیجه‌گیری را فراهم کرده است. این تصویر همان فرآیند دوم را نشان می‌دهد که دارد در سامانه‌ی سه-ستاره‌ای L1448 IRS3B رخ می‌دهد. این سه ستاره هنوز غرق در پوشش ابر غبار زاینده‌شان بوده و حریصانه سرگرم فروکشیدن مواد از قرص پیرامون به سوی خودند [هنوز پیش‌ستاره‌ هستند]. در این تصویرِ آلما به روشنی می‌بینیم که این قرص یک ساختار مارپیچی دارد، پدیده‌ی ویژه‌ای که نشانگر #ناپایداری_گرانشی است.

سامانه‌‌ی #L1448_IRS3B حدود ۷۵۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و در راستای صورت فلکی #برساووش دیده می‌شود.

#ستاره‌زایی
—-------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2016/11/blog-post_39.html
—-------------------------------------------------

به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:
telegram: @onestar_in_sevenskies
«چشم در چشم کیهان»
—----------------------------
https://goo.gl/ld0y1D
* اخترشناسان ساعت‌ها از وقت خود را با چشم دوختن به اجرام کیهانی می‌گذرانند- ولی به نظر می‌رسد گاهی این اجرام هم به آنها خیره می‌شوند!

این عکس که از همگذاری داده‌های آرایه‌ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (آلما، ALMA) و تلسکوپ فضایی هابل درست شده، چشم‌اندازی بسیار کمیاب را نشان می‌دهد: یک جفت کهکشان برخوردی که یک ساختار "چشمی" پدید آورده‌اند.

میشل کافمن، نویسنده‌ی اصلی این پژوهش که در آستروفیزیکال جورنال منتشر شده می‌گوید: «اگرچه این گونه برخوردهای کهکشانی کمیاب نیستند، ولی تاکنون تنها شمار اندکی از کهکشان‌های چشم-مانند شناسایی شده.» کمبود این ساختارها به احتمال بسیار به دلیل زودگذر بودن سرشت آنهاست. چنین ساختارهایی تنها چند ده میلیون سال به این شکل می‌مانند (یک چشم بر هم زدن در زمان‌بندی کیهانی) و سپس کم کم تغییر می‌کنند.

کهکشان سمت چپ آی‌سی ۲۱۶۳ نام دارد و کهکشان سمت راست ان‌جی‌سی ۲۲۰۷. این دو حدود ۱۱۴ میلیون سال نوری از زمین فاصله دارند و در راستای صورت فلکی سگ بزرگ دیده می‌شوند.

هر دوی این کهکشان‌ها نخست به هم مالیده شده و با کندن لبه‌های بیرونی بازوان مارپیچی یکدیگر، از روی هم گذشته‌اند (آی‌سی ۲۱۶۳ از پشت ان‌جی‌سی ۲۲۰۷). این برخورد کوتاه یک سونامیِ ستاره و گاز را در آی‌سی ۲۱۶۳ به راه انداخت که باعث شد موادِ بخش‌های بیرونی قرص این کهکشان با سرعت ۱۰۰ کیلومتر بر ثانیه رو به درون جابجا شوند.

ولی این موج غول‌آسای مواد نتوانست سرعتش را حفظ کند. درست مانند یک موج بزرگ دریا که با پیشروی از سرعتش کاسته می‌شود و با رسیدن به بخش‌های کم‌ژرفا، تکانه‌اش را از دست داده و همه‌ی آب‌ و شن‌هایش را روی ساحل می‌ریزد، این گازها هم در مسیرِ لبه‌ی بیرونی به لبه‌ی درونی پلک‌ها، به سرعت کُند شدند و در نیمه‌ی راه با برخورد به قرص کهکشان، به جای آن که یکراست به سوی مرکز بروند ناچار شدند هماهنگ با چرخش آن تغییر مسیر دهند.

این گازها هر چه سرعتشان کمتر می‌شد چگال‌تر و فشرده‌تر شده و در ناحیه‌ی "پلک" انباشته می‌شدند و این باعث شد نوارهای درخشانی از مناطق ستاره‌زایی با ستاره‌زایی‌های خیره‌کننده پدید آید که نمایی مانند دو پلک چشم را به وجود آوردند.

#آلما #ALMA #برخورد_کهکشانی #کهکشان_مارپیچی #چشم #IC_2163 #NGC_2207 #ستاره‌زایی

—------------------------
پیشنهاد می‌کنیم اینها را هم ببینید:
* غول یک چشم به تلسکوپ هابل خیره شده! (https://goo.gl/UyYyZp)
* ۵۸ ساعت خیره به چشم خدا (https://goo.gl/DehB0U)

برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2016/11/blog-post_68.html
—-------------------------------------------------

به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:
telegram: @onestar_in_sevenskies
«تولد سه ستاره در دل یک ابر»
—---------------------------------------
https://goo.gl/Vd1bDE
چندی پیش در همین وبلاگ درباره‌ی این تصویر خوانده بودید: * عکسی که برای نخستین بار شکل‌گیری سه ستاره نزدیک به هم را نشان می‌دهد [https://goo.gl/LPLTBi].

اکنون در اینجا جزییاتی دیگر درباره‌ی آن برای شما ارایه می‌شود:

در این تصویر سه پیش‌ستاره (جنین ستاره‌ای) را می‌بینید که دارند در دل ابر غبار مادریشان در فاصله‌ی ۷۵۰ سال نوری زمین در ابر مولکولی برساوش رشد می‌کنند.

این نمای بی‌اندازه نزدیک که در طول موج‌های میلیمتری و به کمک آرایه‌ی میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (آلما، ALMA) در شیلی گرفته شده، دو پیش‌ستاره را به فاصله‌ی ۶۱ یکای اخترشناسی* از یکدیگر نشان می‌دهد، با یک پیش‌ستاره‌ی سوم که حدود ۱۸۳ یکای اخترشناسی از پیش‌ستاره‌ی مرکزی دورتر است. [تصویر دوم و سوم را ببینید]

این تصویر آلما همچنین یک ساختارِ به وضوح مارپیچی را هم آشکار کرده که نمایانگر ناپایداری گرانشی و تکه تکه شدن ابر غبار است، فرآیندی که به شکل‌گیری این سه پیش‌ستاره‌ در دل ابر انجامیده.

به برآورد اخترشناسان، سن این سامانه که L1448 IRS3B نام دارد کمتر از ۱۵۰ هزار سال است.

این دسته از فرآیندهای ستاره‌زایی که اینجا در گام‌های آغازینش به تصویر کشیده شده، به هیچ روی فرآیندهای کمیابی نیستند، زیرا تقریبا نیمی از همه‌ی ستارگان خورشیدسان دارای دستکم یک همدم هستند.

* هر یکای اخترشناسی یا AU برابر با فاصله‌ی زمین تا خورشید است.

#آلما #ALMA #پیش‌ستاره #L1448_IRS3B
#سامانه_ستاره‌ای #apod
—-------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2016/12/protostar.html
—-------------------------------------------------
به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:
telegram: @onestar_in_sevenskies
«آیا زمین تا ۵ میلیارد سال دیگر دوام خواهد آورد؟»
—------------------------------------------------------
https://goo.gl/IPDLCZ
چند میلیارد سال دیگر که خورشید صدها برابر بزرگ‌تر از امروز می‌شود چه بر سر زمین خواهد آمد؟

یک گروه بین‌المللی از اخترشناسان با بهره از نیرومندترین رادیوتلسکوپ جهان، در صدد یافتن پاسخ این پرسش در ستاره‌ی ال۲_کشتی‌دُم (#L2_Puppis) برآمده‌اند. پنج میلیارد سال پیش، این ستاره بسیار همانند خورشیدِ امروز بوده.

پرفسور لین دسین از بنیاد اخترشناسی کی‌یو لوون می‌گوید: «پنج میلیارد سال دیگر، خورشید به یک ستاره‌‌ی #غول_سرخ تبدیل شده و صدها برابر اندازه‌ی امروزش خواهد بود. همچنین در آن زمان، در اثر وزش بادهای بسیار نیرومند درصد بزرگی از جرمش را از دست داده است. تا ۷ میلیارد دیگر تنها چیزی که از خورشید بر جای خواهد ماند یک #کوتوله‌_سفید به اندازه‌ی سیاره‌ی زمین، ولی بسیار پرجرم‌تر خواهد بود که یک قاشق چایخوری از موادش وزنی حدود ۵ تُن خواهد داشت.»

این دگردیسی اثر چشمگیری بر سیاره‌های سامانه‌ی خورشیدی می‌گذارد. برای نمونه، خورشید در گام غول سرخ، سیاره‌های تیر و ناهید را در دل خود فرو برده و نابود خواهد کرد.

دسین ادامه می‌دهد: «ولی سرنوشت زمین هنوز نامعلوم است. ما می دانیم که خورشیدمان بزرگ‌تر و درخشان‌تر خواهد شد، پس احتمال این هست که همه‌ی گونه‌های زیستی زمین نابود شود. ولی آیا هسته‌ی سنگی زمین از گام غول سرخیِ خورشید جان به در برده و به گردش دور کوتوله‌ی سفید ادامه خواهد داد؟»

به همین دلیل این گروه بین‌المللی بررسی ستاره‌ی ال۲_کشتی‌دُم را آغاز کرده‌اند. این ستاره ۲۰۸ سال نوری از زمین فاصله دارد، یعنی در استاندارد کیهانی، ستاره‌ای نزدیک است. پژوهشگران برای این منظور از آرایه‌ی رادیوتلسکوپی آلما (َ#ALMA) بهره گرفته‌اند. این آرایه از ۶۶ آنتن رادیویی درست شده که با هم یک تلسکوپ مجازی غول‌پیکر به قطر ۱۶ کیلومتر را ساخته‌اند.

وارد هومن از بنیاد اخترشناسی کی‌یو لوون می‌گوید: «ما دریافتیم که ال۲_کشتی‌دم حدود ۱۰ میلیارد سال سن دارد. پنج میلیارد سال پیش، این ستاره تقریبا درست همسان و حتی هم‌جرم خورشیدِ امروز بوده. یک سوم از جرم این ستاره در روند فرگشتش از دست رفته و این چیزیست که برای خورشید خودمان هم در آینده‌ی بسیار دور رخ خواهد داد.»

این پژوهشگران جرمی را شناسایی کردند که در فاصله‌ی ۳۰۰ میلیون کیلومتری ال۲_کشتی‌دم (حدود دو برابر فاصله‌ی زمین تا خورشید) به گرد این ستاره‌ی غول‌پیکر در چرخش است. این سیاره تقریبا نمایی کاملا همسان با چیزی که زمین در ۵ میلیارد سال دیگر خواهد بود را دارد.

با شناخت دقیق‌تر از برهمکنش‌های میان ال۲_کشتی‌دُم و سیاره‌اش، آگاهی‌های ارزشمندی درباره‌ی گام پایانی زندگی خورشید و تاثیر آن بر سیاره‌های درون سامانه‌ی خورشیدی به دست خواهد آمد. این که سرانجام زمین از نابودی توسط خورشید نجات می‌یابد یا نه هنوز روشن نیست و از همین رو سامانه‌ی ال۲_کشتی‌دم می تواند کلید گشودن این راز باشد.
این پژوهشنامه در نشریه‌ی آسترونومی اند آستروفیزیکز منتشر شده.
* توضیح تصویر: یک همگذاری از عکس‌های رادیویی و نور دیدنی (مریی) سامانه‌ی ال۲_کشتی‌دم

#سیاره_فراخورشیدی
پیش از این دباره‌ی این ستاره خوانده بودید: * یک پروانه کیهانی که دارد از پیله اش بیرون می آید (https://goo.gl/D6qZaB)

—-------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2016/12/L2Puppis.html
—-------------------------------------------------
به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:
telegram: @onestar_in_sevenskies
«رشد جهشی یک جنین»
—------------------------------------

این عکس که با بهره آرایه‌ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (آلما، #ALMA) در شیلی گرفته شده، غبارهای برافروخته درون پیش‌خوشه‌ی ان‌جی‌سی ۶۳۳۴آی در سحابی پنجه‌ی گربه (ان‌جی‌سی ۶۳۳۴) را نشان می دهد.

اخترشناسان با بررسی این ابر ستاره‌زا به کمک #آلما و آرایه‌ی زیرمیلیمتری (SMA) در هاوایی، توانستند دریابند که چیزی چشمگیر در آن رخ داده بوده، رویدادی که یک پرورشگاه ستاره‌ای را در یک بازه‌ی زمانی بسیار کوتاه، به کلی دگرگون کرده.

این را می‌دانیم که ستارگان جوان درون پیش‌خوشه‌ها زمانی ساخته می‌شوند که توده‌های گاز [در یک ابر مولکولی] بی‌اندازه چگالیده شده و زیر فشار گرانش خودشان می‌رُمبند. با گذشت زمان، قرص‌های گاز و غبار پیرامون این جنین‌های ستاره‌ای شکل می‌گیرد و با فروکشیده شدن مواد از این قرص‌ها به سطح ستاره‌ها، به رشد آنها کمک می‌کنند.

ولی این تصویر تازه‌ی آلما یک پیش‌ستاره‌ی بزرگ، در ژرفای درون این پرورشگاه غبارآلود را نشان می‌دهد که دارد به سرعت و به گونه‌ای جهشی رشد می‌کند، به احتمال بسیار در اثر فرو ریختن بهمنی از گاز به روی سطحش. این فروریزش تازه‌ی مواد باعث شده #پیش‌ستاره حدود ۱۰۰ برابر درخشان‌تر از پیش شود. کشف این رویداد پشتیبان نظریه‌ایست که می‌گوید ستارگان جوان می‌توانند دستخوش رشدی آن‌چنان ناگهانی شوند که محیط پیرامونشان را دگرگون کند.
https://goo.gl/fRzq6B
—---------------------------------------------—
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2017/03/NGC6334I.html
—-------------------------------------------------
به تلگرام یک ستاره در هفت آسمان بپیوندید:
telegram: @onestar_in_sevenskies
«آتشبازی بزرگی که ۵۰۰ سال پیش در دل شکارچی رخ داد»
—------------------------------------------------------

* انفجارهای ستاره‌ای اغلب به ابرنواخترها ربط داده می‌شود، مرگ باشکوه ستارگان. ولی مشاهدات تازه‌ی آلما آگاهی‌هایی درباره‌ی انفجارهایی که در آن سرِ چرخه‌ی زندگی ستارگان رخ می‌دهد برای ما فراهم می‌کند: تولد ستارگان.

اخترشناسان این عکس‌های چشمگیر را به هنگام رصد پسماندهای آتشبازی-مانندی که از تولد یک گروه از ستارگان بزرگ به جا مانده گرفته‌اند؛ عکس‌هایی که نشان می‌دهند #ستاره‌زایی هم می‌تواند فرآیندی پرخشونت و انفجاری باشد.

۱۳۵۰ سال نوری دورتر از زمین، در #صورت_فلکی_شکارچی، یک کارخانه‌ی ستاره‌سازی انبوه و فعال به نام ابر مولکولی شکارچی ۱ یا اوام‌سی-۱ در مجموعه‌ای جای دارد که سحابی پرآوازه‌ی شکارچی نیز بخشی از آن مجموعه است. ستارگان زمانی ساخته می‌شوند که ابری از گاز، به جرم صدها برابر خورشید زیر فشار گرانش خود آغاز به رُمبش می‌کند. در چگال ترین مناطق ابر، آتش پیش‌ستاره‌ها روشن شده و آغاز به این سو و آن سو رفتن می‌کنند. با گذشت زمان، شماری از ستارگان رو به یک مرکز مشترک گرانشی که به طور معمول زیر نفوذ یک پیش‌ستاره‌ی بسیار بزرگ است کشیده می‌شوند- و اگر این ستارگان پیش از گریز از پرورشگاه خود رویارویی نزدیکی با هم انجام دهند، برهم‌کنش‌های خشونت‌باری می‌تواند رخ دهد.

حدود ۱۰۰ هزار سال پیش، چند #پیش‌ستاره در ژرفای درون اوام‌سی-۱ پدید آمدند. نیروی گرانش آنها را با سرعتی‌ فزاینده به سوی هم کشید تا این که سرانجام ۵۰۰ سال پیش با هم رویارو شدند. اخترشناسان درست نمی‌دانند که آیا آنها تنها از کنار یکدیگر گذشته بودند یا برخورد سر به سر انجام دادند، ولی در هر صورت رویارویی آنها به فورانی نیرومند انجامید که دیگر پیش‌ستاره‌های نزدیکشان و همچنین صدها جریان غول‌آسای گاز و غبار را با سرعتی بیش از ۱۵۰ کیلومتر بر ثانیه به درون فضای میان‌ستاره‌ای پرتاب کرد. انرژی آزاد شده در این برهم‌کنش فاجعه‌بار هم‌ارز انرژی آزاد شده از خورشید در ۱۰ میلیون سال بود.

اکنون پس از گذشت ۵۰۰ سال، گروهی از اخترشناسان به رهبری جان بَلی از دانشگاه کلرادوی آمریکا با بهره از آرایه‌ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (آلما) در شیلی، درون قلب این ابر را کاویده‌اند. آنها در این کاوش پسماندهای پرتاب شده‌ در پی تولد انفجارآمیز این ستارگان بزرگ را یافتند که نمایی مانند یک آتشبازی از گونه‌ی کیهانی با رگه‌های آتشین غول‌پیکری که به همه سو می‌رفتند پیدا کرده بود.

انتظار می‌رود این انفجارها به نسبت کوتاه‌مدت باشند و پسماندهایی مانند آنچه آلما دیده تنها چند سده بپایند. ولی این انفجارهای پیش‌ستاره‌ای اگرچه گذرا هستند، شاید به نسبت پدیده‌هایی رایج باشند. آنها همچنین با ویران کردن ابر مادری خود، می‌توانند به مهار کردن نرخ ستاره‌زایی در چنین ابرهای مولکولی غول‌پیکری کمک کنند.

نخستین بار آرایه‌ی زیرمیلیمتری در هاوایی بود که در سال ۲۰۰۹، نشانه‌های سرشت انفجاری پسماندهای اوام‌سی-۱ را آشکار کرد. بَلی و گروهش همچنین این جرم را با تلسکوپ جمینی جنوبی در شیلی در طیف فروسرخ-نزدیک رصد کردند و ساختار چشمگیر این جریان‌ها را آشکار کردند که درازای هر یک به یک سال نوری می‌رسید.

ولی عکس‌های تازه‌ی #آلما سرشت انفجاری این ساختارها را با وضوحی بالا نشان داده و جزییات ارزشمندی درباره‌ی پراکندگی و حرکت پرسرعت گاز مونوکسید کربن (CO) در آنها را آشکار کرده است. این به اخترشناسان در شناخت نیروی بنیادین انفجار، و چگونگی تاثیر چنین رویدادهایی بر ستاره‌زایی در سرتاسر کهکشان کمک خواهد کرد.
https://goo.gl/Fi9oB5

#ALMA
—----------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2017/04/OMC-1.html
—-------------------------------------------------
تلگرام یک ستاره در هفت آسمان:
telegram: @onestar_in_sevenskies