اعجاز رودکی - بوی جوی مولیان

بدون شک یکی از خواندنی ترین حوادث ادبیات پارسی مربوط است به شعری از رودکی که احوالات حاکم را چنان دگرگون ساخت و چنان شور و دلتنگی در او به پا کرد که بدون هیچ تشریفاتی با پای برهنه به سمت بخارا به راه افتاد ...

در تذکره‌ ها آمده رودکی چنگ نواز بوده‌ است. می‌گویند توان و چیرگی رودکی در شعر و موسیقی به اندازه ‌ای بوده ‌است که نیروی افسونگری شعر و نوازندگی وی در ابونصر سامانی چنان تأثیر گذاشت که وی پس از شنیدن شعر «بوی جوی مولیان» بدون کفش ، هرات را به مقصد بخارا ترک کرد. این داستان که در کتاب چهار مقاله از نظامی عروضی آمده ‌است بر این قرار است که  امیرنصر سامانی (یا امیری دیگر) از بخارا به هرات می‌رود و دلبستهٔ هوای هرات می‌گردد. بازگشت به بخارا را چنان فصل به فصل عقب می‌اندازد که مدت چهار سال او و ملازمانش در هرات می‌مانند. لشکریان که دلتنگ بخارا  شده بودند به رودکی که در آن زمان نزد امیرمحتشم و مقبول القول بود روی آورده و به او گفتند اگر هنری بورزد و شاه را به بازگشت به بخارا ترغیب کند پنجاه هزار درم به او پاداش می‌دهند. رودکی نیز می ‌دانست در این هوای لطیف نثر کارگر نیست و باید چیزی بسراید و بنوازد که از هوای هرات لطیف تر بنماید. از این رو قصیده ای می‌سراید و هنگامی که امیر سامانی صبوحی کرده بود ، چنگ نواخته و آن تصنیف را با  آواز می‌خواند؛ و امیر چنان تحت تأثیر قرار می‌گیرد که بدون آنکه کفش را در پایش کند سوار بر اسب می‌شود و مستقیم به سوی بخارا می‌تازد؛ و نقل است که کفش‌ هایش را تا دو فرسنگ دنبال  او می‌بردند؛ و رودکی پنجاه هزار درم از لشکریان می‌گیرد آن قصیده اینگونه‌است:

بوی جوی مولیان آید همی
یاد یار مهربان آید همی
ریگ آموی و درُشتی‌های او
زیرپایم پرنیان آید همی
آب جیحون از نشاط روی دوست
خنگ ما را تا میان آید همی
ای بخارا ، شاد باش و دیر زی
میر زی تو شادمان آید همی
میر سرو است و بخارا بوستان
سرو سوی بوستان آید همی
میر ماه ست و بخارا آسمان
ماه سوی آسمان آید همی ...



تاثیر بوی جوی مولیان بر دیگر شاعران

رودکی را پدر ادبیات فارسی ، نخستین شاعر دیوان دار ، استاد شاعران و مبتکر رباعی می دانند او تاثیرات زیادی پس از خود برای همیشه بجای کذاشت بعنوان مثال در مورد شعر بوی جوی مولیان ، مولانا یکی از شاعران شناخته شده در تقلید از آن اینگونه سروده ‌است:
بوی باغ و گلستان آید همی
بوی یار مهربان آید همی
از نثار گوهر یارم مرا
آب دریا تا میان آید همی
با خیال گلستانش خارزار
نرم تر از پرنیان آید همی

رودکی در شعر و اندیشهٔ حافظ  کاملاً تأثیر گذار نشان می‌دهد و جدای از تضمین حافظ از شعر  رودکی سبک شاعری و اندیشه‌های شاعرانهٔ رودکی نیز در شعر حافظ به وفور دیده می‌شود. از همین غزل فوق خواجه حافظ شیرازی غزلسرای بزرگ سدهٔ هشتم در استقبال از مهاجمی که احتمالاً امیرتیمور است اینگونه شعر رودکی را یادآوری کرده و دیگران را به غازی مهاجم فرا می‌خواند:
خیز تا خاطر بدان ترک سمرقندی دهیم
کز نسیمش بوی جوی مولیان آید همی ...

منابع: کتاب نظامی عروضی ، چهارمقاله ، به اهتمام دکتر محمد معین ، نشر صدای معاصر / کتاب دیوان رودکی سمرقندی، سعید نفیسی / کتاب از کوچه رندان ، عبدالحسین زرین کوب ، نشر سخن

همچنین در عرصه موسیقی نیز روح الله خالقی بروی این شعر موسیقی ساخت که با صدای غلامحسین بنان و بانو مرضیه ماندگار شد.

#رودکی #ادبیات #شعر_خوب #موسیقی

عصر بیگناهی
اثر #ادیت_وارتون

#ادبیات_داستان

بیلی بتگیت
اثر #ادگار_لارنس_دکتروف

#ادبیات_داستان

📎 #شاعران_بزرگ_پارسی_گوی (۳) 📎
#قرن_چهارم و #نیمه_ی_اول_قرن_پنجم هجری


✅ #رابعه_قزداری

#اولین کوکب درخشان که در آسمان #ادبیات_بانوان #عصر_سامانی طلوع نمود رابعه‌ی قزداری بود که #معاصر_رودکی می‌باشد. دارای طبعی #موزون بوده است، پدرش #عرب، لکن خود او در #ایران #تربیت یافته است. علاوه بر قریحه‌ی شاعری دارای #حسن_صورت و در #فضل و #کمال سرآمد #عصر خود بوده است، به غلامی #بکتاش‌نام، #عاشق شده بالاخره عشقش از #مجاز به #حقیقت می‌رسد و وارد در حلقه‌ی #تصوف می‌گردد و چون در عالم اسلام #معاشقه‌ی یک نفر #زن با #مرد اجنبی #گناهی_بزرگ می باشد بدون تحقیق و تحقق برادرش او را #مقتول می‌سازد. اشعار زیادی از وی در دسترس #نیست، #دیوانش از بین رفته است. مختصری از ابیات و اشعارش در چندجا ذکر شده من‌جمله در #مجمع_الفصحا و #تاریخ_ادبیات_ایران تالیف #پروفسور_شبلی_نعمانی و چند جای دیگر. این اشعار چگونگی طبعش را نشان می‌دهد:

✅ چندبیت از او:

به می ماند اندر عقیقین قدح
سرشکی که در لاله ماوی گرفت

سر نرگس تازه از زر و سیم
نشان سر تاج کسری گرفت

چو رهبان شد اندر لباس کبود
بنفشه مگر دین ترسا گرفت


📚 #تاریخ_ادبیات_ایران؛ جلد اول؛ دکتر #ذبیح_الله_صفا

پنج دفتر شعر اثر فریدون مشیری👇👇👇👇
#ادبیات_شعر

‌#ادبیات
#شاهنامه_فردوسی

بی‌شک تعجب خواهید کرد و شگفت‌زده خواهید شد...

🔘 شاهنامه فردوسی از زبان #فرانسیس_فورد_کاپولا

🔘 فیلم ساز و خالق #پدرخوانده

🔘 انتشار کتاب صوتی شاهنامه به زبان انگلیسی و با مقدمه #کاپولا

🔘 از سخنان #کاپولا در مورد شاهنامه شگفت زده خواهید شد و افسوس خواهید خورد که چرا هنوز شاهنامه فردوسی را نخوانده اید.

همراه با #زیرنویس_فارسی...

در کوچه باغ‌های نیشابور
اثر #محمدرضا_شفیعی‌کدکنی


#ادبیات_شعر

🔸🔶🔸

👈زمینهٔ کاری
#ادبیات_پژوهش_ترجمه #روزنامه‌نگاری_داستان‌نویس

👈زادروز
۲۱ #آذر ۱۳۰۴
۱۱ #دسامبر ۱۹۲۵
#تهران_خیابان_صفی_علیشاه

👈پدر و مادر
#حیدرشاملوکوکب_عراقی

👈مرگ
۲ #مرداد۱۳۷۹
۲۳ #ژوئیهٔ ۲۰۰۰ (۷۴ سال)
#کرج_فردیس_شهرک_دهکده

👈ملیت
#ایرانی🇮🇷

👈علت مرگ
#به_دنبال_یک_دوره_طولانی_بیماری

👈جایگاه خاکسپاری
#امامزاده_طاهرکرج

👈در زمان حکومت
#دودمان_پهلوی_جمهوری_اسلامی ایران

👈رویدادهای مهم
#کودتای #۲۸ #مرداد#انقلاب ۱۳۵۷ ایران

👈نام(های)
دیگر
#الف_بامدادالف_صبح

👈بنیانگذار
#شعرسپید

👈پیشه
#روزنامه‌نگارپژوهشگر

👈کتاب‌ها
#هوای تازه_آیدادرآینه_هم‌چون #کوچه‌ای_بی‌انتهامجموعه_کتاب_کوچه

👈همسر(ها)
#اشرف‌الملوک اسلامیه (?-۱۳۲۶)
#طوسی حائری (۱۳۴۰–۱۳۳۶)
#آیدا سرکیسیان (۱۳۷۹–۱۳۴۳)

👈فرزندان
#سیاوش_سامان_سیروس_وساقی

👈دلیل سرشناسی
#نوآوری_درشعر

👈اثرپذیرفته از
#نیمایوشیج

✏️✏️✏️📚📚🎞🎞

‌
ارثیه شوم
اثـر #آگاتا_کریستی
#ادبیات_داستان

بررسی زمان در بوف کور صادق هدایت

نویسنده: دکتر سیروس شمیسا
منبع: مجله ادبیات داستانی بهمن ماه 1371 شماره 4

#سیروس_شمیسا_بخوانیم
#بوف_کور
#صادق_هدایت
#سیروس_شمیسا
#ادبیات_داستانی
#رمان_ایرانی
#نویسندگان_ایران
#ادبیات_معاصر
#نقد_ادبی
#نقد_رمان

🔺🔺
هشت کتاب اثر
#سهراب_سپهری


#ادبیات_شعر

امروز شانزدهم اردیبهشت‌ماه، پنجاه‌ویکمین سال‌گشتِ درگذشتِ یگانهٔ روزگار، استاد بدیع‌الزمان فروزانفر است.
روانشان شاد باد!

#ادبیات_فارسی
#زبان_فارسی
#شعر_فارسی
#استاد_فروزانفر

#ادبیات_داستان

مارها قورباغه‌ها را می‌خورند
و قورباغه‌ها از این نابسامانی بسیار غمگین بودند تا اینکه قورباغه‌ها علیه مارها به لک لک‌ها شکایت کردند.

لک لک‌ها تعدادی از مارها را خوردند
و بقیه را هم تار و مار کردند
و قورباغه‌ها از این حمایت شادمان شدند.

طولی نکشید که لک لک‌ها گرسنه ماندند و شروع کردند به خوردن قورباغه‌ها!

قورباغه‌ها ناگهان دچار اختلاف دیدگاه شدند.
عده‌ای از آنها با لک لک‌ها کنار آمدند
و عده‌ای دیگر خواهان بازگشت مارها شدند.

مارها بازگشتند ولی این‌بار همپای
لک لک‌ها شروع به خوردن قورباغه‌ها کردند.

حالا دیگر قورباغه‌ها متقاعد شده‌اند که انگار برای خورده شدن به دنیا آمده‌اند.

ولی تنها یک مشکل
برای آنها حل نشده باقی مانده است،
اینکه نمی‌دانند توسط دوستانشان خورده می‌شوند یا دشمنانشان..!؟


#منوچهر_احترامی

زادروز زنده‌یاد #منوچهر_احترامی(۱۳۲۰-۱۳۸۷)، طنزپرداز خالقِ اثر جاودان، حسنی نگو، یه دستهِ گل)

گفتند:
از مردم که با صیانت تر است؟

گفت:
آنکه زبان خویشتن را
نگاه‌دارتر است ...

#ادبیات #عطار_نیشابوری #تذکرة_الاولیا

۱۸ تیر
روز ملی #ادبیات_کودک_و_نوجوان

سیاسی‌سازی نظامی گنجوی در دوران مدرن

اتحاد جماهیر شوروی می‌خواست برای آذربایجان هویتی ملّی و تاریخی بتراشد و برای این ملّت‌سازی نیاز به قهرمان‌‌ و چهرهٔ ملّی داشت؛ پس در سال ۱۹۳۸ هشتصدمین سالگرد نظامی را برگزار کرد و در این مراسم او را «شاعر بزرگ آذری» معرفی کرد. این مضحکه در حالی اتفاق افتاد که این شاعر بزرگ در تمام دانشنامه‌هایی که پیش از سال ۱۹۳٠ در روسیه چاپ شده شاعری ایرانی شناخته شده بود. سپس کارزاری سیاسی آغاز شد و در سال ۱۹۳۹ گزارشی در روزنامهٔ رسمی حزب کمونیست انتشار یافت که مرغ پخته را در دیگ می‌خنداند:
«رفیق استالین در باب شاعر آذربایجانی گفته این شاعر بزرگ ما نباید به ادبیات ایران نسبت داده شود ولو این که بیشتر[!] آثارش را به زبان فارسی نوشته باشد. نظامی در اشعارش اظهار می‌کند که مجبور به استفاده از زبان فارسی بوده است، زیرا به او اجازه نمی‌داده‌اند با هموطنانش به زبان مادری سخن بگوید.»

اول این که همهٔ آثار نظامی به فارسی است نه «بیشتر» آن! دوم این که هیچ قدرتی نمی‌تواند شاعر را وادار کند به زبانی که دوست ندارد، با استفاده از افسانه‌ها و اسطوره‌های ایرانی، چندین شاهکار ادبی بسازد!
در هر حال استالین این تخم لق را در دهان برخی نظریه‌پردازان ایدئولوژی‌زده شکست، آثاری تولید شد و عده‌ای ناآگاهانه به این شبه‌پژوهش‌ها استناد کردند. سیاوش لُرنژاد و علی دوست‌زاده در کتاب خوب «سیاسی‌سازی نظامی گنجوی در دوران مدرن» به بسیاری از این شبهات و ادعاهای بی‌مبنا پاسخ علمی، مستند و درخور داده‌اند. شماری از موضوعاتی که در کتاب به آن پرداخته شده است:
«مدفن نظامی»، «یادکرد نظامی در منابع معتبر غربی به عنوان شاعری ایرانی»، «نظامی و زبان فارسی»، «تفسیر نادرست رابطهٔ نظامی و شروانشاه به سبب خوانش نادرست ابیات»، «ابداع عنوان دلبخواهیِ مکتب آذربایجانی»، «تحریف واژهٔ "بیدارتَرَک" به "بیدارتُرک" در بیتی از نظامی»، «جعل اشعار دروغین به نام نظامی و انتساب دیوان ترکی به او»، «منابع جدید دربارهٔ ساکنان آذربایجان، ارّان و شروان»، «ترکانه‌سخن» و...

پایان سخن و سخن پایانی بیتی‌ست از نظامی:
«همه عالم تن است و ایران دل
نیست گوینده زین قیاس خجل»

▪️نظامی گنجوی، سیاوش لرنژاد و علی دوست‌زاده، ترجمهٔ قدرت قاسمی‌پور

#ادبیات
#نظامی_گنجوی

#پروین_دولت‌آبادی، مادر ِ شعر کودکان

پروین دولت‌آبادی در۲۱ بهمن‌ماه سال ۱۳۰۳ در خانواده‌ای اهل فرهنگ و در محله‌ی احمدآباد ِ اصفهان به دنیا آمد. در خانواده‌ی او شعر جای‌گاه ویژه‌ای داشت. پروین به مدرسه‌ی ناموس رفت. مدیر این مدرسه مادر ِ خود پروین، فخر گیتی بود پدرش، حسام‌الدین دولت‌آبادی، رئیس اوقاف اصفهان بود  او هم‌چنین نمایندگی اصفهان در ادوار چهاردهم و هجدهم مجلس شورای ملی و همین‌طور شهرداری تهران از سال ۱۳۲۶ تا ۱۳۲۸ را بر عهده داشت پروین، سال‌های آغازین دبیرستان را در مدرسه‌ی «نور و صداقت» سپری کرد که آموزگاران انگلیسی داشت و پس از آن نیز در مدرسه‌ی آمریکایی نوربخش به تحصیل پرداخت. پس از اتمام دبیرستان، در دانش‌کده‌ی هنرهای زیبا، رشته‌ی نقاشی و مجسمه‌سازی را انتخاب کرد و چندین بار در کلاس نیز شرکت کرد اما اتفاقی مسیر زندگی پروین را دگرگون ساخت

او هنگام بازدید از یک پرورش‌گاه تصمیم گرفت که به کار سرپرستی و تربیت کودکان ِ پرورش‌گاه همت بگمارد حاصل تماس او با کودکان، مجموعه سروده‌‌هایی است که دولت‌آبادی برای کودکان سروده است.او در سال ۱۳۲۹ و با هم‌کاری پرویز ناتل خانلری، زهرا خانلری و هم‌سرش اسماعیل سالمی، شرکت انتشارات سخن را تاسیس کرد. پروین دولت‌آبادی از ابتدای انتشار نشریه‌ی «پیک» با این نشریه به هم‌کاری پرداخت. پروین دولت‌آبادی دکترای آموزش پیش‌دبستانی خود را از کشور آمریکا اخذ کرد.

پروین دولت‌آبادی را به درستی از پیش‌گامان شعر کودک به شمار می‌آورند او در زمینه‌ی شعر کودکان و برای کودکان بیش از ۵۰ اثر ماندگار آفرید که از آن جمله می‌توان به «حروف الفبای زبان فارسی با نقش حیوانات»، «خانه‌ی مقوایی»، «گل را بشناس کودک من»، «مرغ سرخ پاکوتاه»، «گل بادام»، «بر قایق ابرها»، «هلال نقره‌ای» و اشعار دیگر اشاره کرد. کتاب شعر «گل بادام» او در سال ۱۳۶۶، جایزه‌ی برتر شورای کتاب کودک را از آن ِ خود کرد.بیش‌تر اشعار دولت‌آبادی، پیش از انقلاب سروده شده است و پس از انقلاب، در زمینه‌ی شعر کودک کم‌تر شعر سرود او برای بزرگ‌سالان نیز کتاب نوشته و شعر سروده است که از آن جمله می‌توان به «شهر سنگی»، «شعر نو» و «آتش و آب» اشاره کرد. برخی از اشعار آخر دولت‌آبادی در مجله‌ی #بخارا منتشر شده است.

دولت‌آبادی در زمینه‌ی #ادبیات دارای پژوهش‌هایی نیز است که از آن جمله می‌توان به «منظور خردمند» که در مورد اشعار حافظ است اشاره کرد

از فعالیت‌های دیگر او برای کودکان می‌توان به گردآوری گنجینه‌ی ادبیات کودکان اشاره کرد که با هم‌کاری لیلی ایمن‌آهی فراهم شد.  فعالیت در بخش سوادآموزی کارگران شرکت نفت از دیگر کارهای ارزش‌مند دولت‌آبادی است پروین دولت‌آبادی هم‌چنین مدرسه‌ای ابتدایی دایر کرد که نام آن را «شیوا» گذاشت. او پس از یک دوره‌ی پنج‌ساله، بار دیگر به شرکت نفت بازگشت و تا سن بازنشستگی به کار ادامه داد.

پروین دولت‌آبادی ۲۷ فروردین‌ماه ۱۳۸۷ و در سن ۸۴ سالگی بر اثر سکته‌ی قلبی در تهران درگذشت و در قطعه‌ی هنرمندان ِ بهشت‌زهرا به خاک سپرده شد.

برف آمده شبانه
رو پشت‌بام خانه

برف آمده رو گل‌ها
رو حوض و باغچه‌ی ما

زمین سفید هوا سرد
ببین که برف چها کرد

رو جاده‌ها نشسته
رو مسجد و گلدسته

برف قاصد بهاره
زمستان‌ها می‌باره

سلام سلام سپیدی!
دیشب ز راه رسیدی؟

حکایت تأدیب خواجه حسن

از کتاب: #ادبیات_و_هنر_نویسندگی
تألیف: #دکتر_علی_احمدپور


در آن وقت که خواجه حسن مودب-رحمه‌الله علیه- به ارادت شیخ بگفت در نیشابور و به خدمت شیخ بایستاد و هرچه داشت از مال دنیا، در راه شیخ صرف کرد و شیخ او را به خدمت درویشان فرمود و بدان مهم نازک نصب کرد و او آن خدمت می‌کرد و شیخ به‌تدریج و رفق او را ریاضت می‌فرمود و آن‌چه شرط این راه بود بر آن تحریض می‌کرد و هنوز از آن خواجگی در باطن خواجه حسن چیزی باقی بود.

یک روز شیخ، او را آواز داد و گفت: یا حسن! کواره بر باید گرفت و به سر چهارسوی کرمانیان باید شد و هر شکنبه و جگربند که یابی، بخرید و در آن کواره نهاد و در پشت گرفت و به خانقاه آورد.

حسن کواره در پشت گرفت و رفت و آن حرکت بر وی سخت عظیم می‌آمد، اما به ضرورت، اشارت پیر نگاه می‌بایست داشت که: الشیخ فی قومه کالنبی فی امته.
به سر چهارسوی کرمانیان آمد و هر جگربند و شکنبه که دید، بخرید و در کواره نهاد و در پشت گرفت و آن خون و نجاست به جامه و پشت وی فرو می‌دوید و او هر نفسی می‌مرد از تشویر و خجالت مردمان، که او را در آن مدتی نزدیک، با چنان جامه‌های فاخر و چندان نعمت دنیا و غلامان و تجمل، دیده بودند و امروز بر این صفت می‌دیدند. و او را از سر خواجگی برخاستن به غایت سخت بود. و همه‌ی خلق را همچنین بود... ، و خود مقصود شیخ از این فرمان آن بود تا آن بقیت خواجگی دنیا و حب جاه که در اندرون حسن مانده بود از وی فرو ریزد.
چون حسن آن کواره در پشت، بدین صفت، از چهارسوی کرمانیان به خانقاه شیخ آورد، به کوی عدنی کوبان- و این یک نیمه از راست بازار شهر نیشابور بود- و از در خانقاه درآمد و پیش شیخ بایستاد. شیخ گفت: این را همچنین، به دروازه‌ی حیره باید برد و پاکیزه‌ بشست بدان آب روان و باز آورد، و این دیگر نیمه از راست بازار شهر بود. حسن همچنان به دروازه‌ی حیره شد و آن شکنبه‌ها بشست و بازآورد. آن‌وقت را که با خانقاه آمد از آن خواجگی و جاه، با وی هیچ‌چیز نمانده بود، آزاد و خوش‌دل درآمد.

شیخ گفت: این را به مطبخی باید داد تا امشب اصحابنا را شکنبه‌وایی بپزد. حسن آن کواره به مطبخی داد و اسباب آن بیاورد تا مطبخی بدان مشغول گشت.
شیخ بدیده بود که حسن را در آن ریاضت، رنجی عظیم رسیده بود. حسن را آواز داد و گفت: اکنون غسلی بباید کرد و جامه‌ی نمازی معهود پوشیده و به سر چهارسوی کرمانیان باید شد و از آن‌جا تا به حیره بباید شد و از همه‌ی اهل بازار می‌پرسید که: هیچ مردی دیدی با کواره‌ای پر شکنبه در پشت ؟

حسن بر حکم اشارت شیخ برفت و از آن جا که شکنبه خریده بود تا آن جا که بشسته بود و باز آورده، از یک یک دوکاندار، و از هرکه او را دیده بود، پرسید، هیچ‌کس نگفت که من چنین کسی را دیده‌ام یا آن‌کس تو بودی.

چون حسن به پیش شیخ آمد، شیخ گفت: ای حسن! آن تویی که خود را می‌بینی و الا هیچ‌کس را پروای دیدن تو نیست، آن نفس توست که تو را در چشم تو می‌آراید، و او را قهر باید کرد و بمالید مالیدنی، که تا بنکشی دست از وی بنداری، و چنان به حقش مشغول کنی که او را پروای خود و خلق نماند.

حسن را چون این حالت مشاهده‌ افتاد، از بند خواجگی و حب جاه به‌کلی بیرون آمد و آزاد شد. و مطبخی آن ابا بپخت و آن شب سفره بنهادند و آن خوردنی بر سفره نهادند و شیخ و جمع متصوفه بر سفره بنشستند. شیخ گفت: ای اصحابنا! بخورید که امشب خواجه وای حسن می‌خورید.

«اسرارالتوحید