⚡️ نگاهی به گۊیشهای شرقیِ زبان گیلکی
(گیلکی مازندران)

🔵 وجۊد فعل پیشوندی هۊنیان در دیوان امیر پازواری
https://t.me/gilaki_learning/1744

🔵 فعل بنیائن در گۊیش شرق مازندران
https://t.me/gilaki_learning/3085

🔵 فعل بشیئن و هارشین در گیلکی مازندران
https://t.me/gilaki_learning/3081

🔵 فعل بۊردن و بشین در گیلکی مازندران
https://t.me/gilaki_learning/2252

🔵 فعل وربیئن در گۊیش شرق مازندران
https://t.me/gilaki_learning/3031

🔵 وجۊد فعل یارستن در اشعار امیر پازواری
https://t.me/gilaki_learning/2631

🔵 فعل هوردن در گۊیش شرق مازندران
https://t.me/gilaki_learning/2158

🔵 وجۊد عنصر «ا» در فعلهای مرکب در اشعار امیر پازواری
https://t.me/gilaki_learning/1440

🔵 فرم فشرده فعل بیین در گۊیشهای شرقی وقتی که کلمات مختۊم به مصوت کسره هستند
https://t.me/gilaki_learning/1549

🔵 تشریح سه واژهٔ گیلکی در گۊیش مازندرانی
https://t.me/gilaki_learning/2659

🔵 استفاده از ترکیب «تۊم/تۊن» و صفت تفضیلی برای مقایسهٔ دؤ چیز در گیلکی مازندران
https://t.me/gilaki_learning/2830

🔵 مصدر در گیلکی مازندران
https://t.me/gilaki_learning/2325

🔵 حالت منفی در افعال پیشوندی در گۊیشهای شرقی
https://t.me/gilaki_learning/2498

@gilaki_learning

⚡️شامرزا گۊیش ٚنامتاکان:

فاعلی :
مو ، تو ، او ، اَما، شَما ، اوشِن

ملکی :
مِه ، تِه ، ئِه ، اَمه ، شَمه ، اُشِنه

مفعولی :
مَرَه، تَرَه، اورَه، اَمارَه، شَمارَه، اُشِنره

(🙏 میثم)
https://t.me/gilaki_learning/1092
@gilaki_learning

⚡️ریپلای بؤگۊده پؤست ٚمئنی پیشوند پیلارۊدبار ٚمرکزی گۊیش ٚدل «خۊ» هیسه.
ای پیشوند «جیر ٚسمت» ٚمفهۊم' فعل' گل ئادهه.
(🔰 سربست: پژۊهشي در گۊیش رۊدباری / ✍ نورالدین هاشمی تکلیمی)
#guyesh_shenasi
@gilaki_learning

🌈 فعل «نأبؤن» در شهرهای مختلف گیلان:

🔵 رشت، مصدر: نهأبؤن
- ماشین فرۊشگا نهأبۊ.
- میداد میز ٚ سر نهأ.

🔵 سنگر، مصدر: نأهأبؤن
- ماشین فرۊشگا نأهأبۊ.
- میداد میز ٚ سر نأهأیه.

🔵 لاهیجان، مصدر: هننأبؤن
- ماشین فرۊشگا هننأبۊ.
- میداد میز ٚ سر هننأ.

🔵 رۊدسر، مصدر: نأبؤن
- ماشین فرۊشگا نأبۊ.
- میداد میز ٚ سر نأی.

🔵 کلأچئه، مصدر: نأبؤن
- ماشین فرۊشگا نأبؤ.
- میداد میز ٚ سر نئه.

🔵 چابکسر، مصدر: نیأبؤن
- ماشین فرۊشگا نیأبؤ.
- میداد میز ٚ سر نیأ.

#guyesh_shenasi
@gilaki_learning

🌈 جیر ٚگرته' گیلکی گۊیشان ٚمئن شأنه دئن:

اشرف/آمل/کجۊر/اشکور/لاجؤن/رشت/فؤمن:

- خؤ / خۊ / خؤ / خاو / خؤ / خاب/ خاو
- گؤ / گۊ / گؤ / گاو / گؤ / گاب/ گاو
- لؤ / لۊ / لؤ / لاو / لؤ / لاب/ لاو
- اؤ / اۊ / اؤ / آو / اؤ / آب/ آو
(🙏حمید)
#guyesh_shenasi
@gilaki_learning

🌈ای گرته ان مختلف ٚگۊیشان ٚمئن دره:

🔰 سیاکل/چابؤکسر/بابؤل/نکا:

- گۊلمه / گؤلمه / گلمه / گالمه
- خۊجیر / خؤجۊر / خجیر / خاجیر
- گۊل / گؤل / گِل / گال

(🙏 آقای اکبرپۊر)
#guyesh_shenasi
@gilaki_learning

🌈 یک مشخصه برای تشخیص گۊیشهای مرکزی زبان گیلکی از گۊیشهای شرقی و غربی.
- بن مضارع مصدر کفتن/کتن/بکتن به معنی افتادن در گۊيشهای غربی و شرقی «کف» است که در کلیت گۊیشهای مرکزی به صورت «که» وجۊد دارد. منظۊر از کلیت این است که در مرز گۊیشی حاشیه سفیدرۊد این نکته لزۊما صادق نیست.

🔻صرفهای می‌افتم/ بیافتم در گۊیشهای مختلف زبان گیلکی از غرب به شرق:
🔵 کفمه / بکفم
🔵 کئنم / بکئم
🔵 کهم / بکأم
🔵 کنم / بکم
🔵 کفمه / بکفم
🔵 کفمبه / بکفم

💡صۊرتهای دارای «ف» مربۊط به گۊیشهای شرقی و غربی گیلکی هستند.
#guyesh_shenasi
@gilaki_learning

🌈 هۊته که ریپلای بؤگۊده پۊست ٚصرفان ٚدل ان شأنه دئن، «مه» شناسه که اخباری مضارع ٚاول شخص ٚ شی هیسه خۊرتاو ؤ خۊرخؤس ٚگۊیشان ٚدل دره یؤ مئنی گۊیشان ٚ کلیت ٚمئن دنئه.
دأشتن ٚصرف' بئینین که خۊرتاو-خۊرخؤس ٚرچ ٚسر بنویشته بؤبه:

🔵 دارمبه
🔵 دامبه
🔵 داممه
🔵 دارمه
🔵 دارنم
🔵 دأرم
🔵 دأنم
🔵 دأرمه

💡«مه» دار صۊرتان مئنی گۊيشان ٚکلیت ٚشی نیئن.
#guyesh_shenasi
@gilaki_learning

⚡️ چند فعل با پیشوند ف/ه (فۊ/هۊ) در گیلکی
این پیشوند به فعل معنی "به سمت پایین" می‌دهد.

🔵 فچمسن/هأچسمن: به‌سمت پایین خم‌ شدن
- أندی بیجار ٚ دل فچمسه بئسأم کمر می راسانؤبۊنه. (انقدر تو بیجار خم‌شده وایستادم کمرم راست نمیشه)

🔵 فدأن: به سمت پایین دادن، انداختن
- میکاله فدی اؤ مئن (میکالؤ بنداز تو آب)

🔵 فکتن: به سمت پایین افتادن، سقۊط کردن
- تهران-یاسۊج ٚ پرواز فکت (پرواز تهران-یاسۊج سقوط کرد)

🔵 فتکسن: به سمت پایین چکه کردن
- سینی' دیواره تکأدی آو فتکه (سینی رو به دیوار تکیه بده آبش چکه کنه)

🔵 فِوِرسن: به سمت پایین دادن، غورت دادن
- مار خۊ غذا' فورنه. (مار غذاشؤ می‌بلعه)

🔵 فگردسن: به سمت پایین شدن، واژگون شدن
- ماشین بگنس جدوله فگردس. (ماشین خؤرد به جدول واژگون شد)

🔵 فِسِسِن/فۊسۊسن: به سمت پایین ریختن، آوار شدن
- أمی گل‌خؤنه فسس. (خونه گِلی مون فروریخت)

🔵 فۊگۊدن: به سمت پایین کردن، ریختن
- کرکان ٚ ره دؤنه فۊگۊدم. (برای مرغا دونه ریختم)

🔵 فۊشؤن/هۊشؤن: به سمت پایین رفتن؛ غرۊب کردن {این فعل در متون قدیمی گیلکی آمده.}
- آفتاو فۊشؤ (آفتاب غرۊب کرد)

معادل این پیشوند در گویش رودبار «خۊ» است. این پست رو ببینید. 👇
https://t.me/gilaki_learning/3402
@gilaki_learning

«خني» در مصراع «ززم کۊلي رئه چۊ خني» از ترانه‌ی خلق زنده یاد محمد دنیوي، صرف دوم شخص و مضارع اخباری فعل «دخأستن/دخستن» به معنای فرو کردن در گونه‌های تبرستانی‌ست. همانطور که قبلا هم اشاره شد، در اکثر گونه‌های تبری پیشوندهای اشتقاقی (در مورد این فعل پیشوندِ د) در برخی صرف‌ها از جمله مضارع اخباری حذف میشوند. صورت گیلانی این فعل با پیشوند اشتقاقی «فۊ» به فرم «فۊخأستن/فۊغأستن» در همین معنا کاربرد دارد.
دخأستن ؤ فۊخأستن در زبان گیلکی احتمالا از ایرانی اولیه *xad به معنای زدن، مجروح کردن و... مشتق شده باشد. جالب است بدانید که لغت «خسته» نیز از همین ریشه بازمانده است.

#vaje_shenasi
#guyesh_shenasi
#gilaki_fel

@gilaki_learning

از هشتگهای زیر برای جستجو مطالب استفاده کنید.

نکات دستوری: #dastur
اصطلاحات کاربردی: #estelahan
مثلهای گیلکی: #masalan
افعال مرکب: #tarkibi_felan
فعلهای گیلکی: #gilaki_fel
واژگان گیلکی: #gilaki_vaje
واژه‌شناسی زبان گیلکی: #vaje_shenasi
گویش‌شناسی زبان گیلکی: #guyesh_shenasi
متون قدیمی گیلکی: #debari_motun
ظلمهای زبانی در ایران: #racism
#گره_های_ذهنی

اسامی حیوانات در گیلکی: @gilaki_animals
انواع پرندگان در گیلان‌و مازندران: @gilaki_birds
ماهی‌های رودخانه‌ای و دریایی: @gilaki_fishes
انواع گیاهان در گیلان‌و مازندران: @gilaki_plants
وندهای زبان گیلکی: @v6ndaan
تمرین خبر گفتن به گیلکی: @gilaki_news

🌈 تاتایی مئنی جیگه' گیلکی گۊیشان ٚمئن ایته گؤن:

غربی گۊیشان: کۊمۊ kumu, کۊمه kumə
مرکزی گۊیشان: کۊمه kumə, کۋمه kümə
شرقی گۊیشان: کیمه kimə, kime

💡امی زوان ٚگۊیشان ٚمئن ای گرته' «ۊ،ۋ،ی» وأسر خلی واجه‌ئان ٚمئن تۊنیم بئینیم.
مؤنه ره:
تیل / تۋل / تۊل
انگیر / انگۋر / انگۊر
بیر / بۋر / بۊر
تیم / تۋم / تۊم
#guyesh_shenasi
#gilaki_vaje
@gilaki_learning

⚡️خانۊم حوا حاج عیدی در پایان‌نامه و رساله خؤد بر رۊی گۊیش دیباجی (از گۊیشهای مرزی گیلکی در استان سمنان) کار کرده‌اند.

تحقیقات ایشان وجۊد مصوت گرد پیشین افراشته high front rounded «ۋ ü» در گۊیش دیباجی را برای ما رؤشن کرد که پیشتر در گۊیشهای شرقی زبان گیلکی به این وضۊح پیدایش نکرده بۊدیم.
کلمات تلفظ شده:

🔵 تلۋ (در گۊیشهای دیگر تلۊ، تؤلۊ، تالؤ، تلی به معنی خار)
🔵 مۋ (در گۊیشهای دیگر می ؤ مۊ)
🔵 مۋم (در گۊیشهای دیگر میم ؤ مۊم)

💡طبق گفته ایشان این مصوت در نسل جدید گۊیشوران دیباجی کمرنگ شده و در بعضی مناطق چهارده به «ی» ؤ در بعضی به «ۊ» تبدیل شده است که بر حدس ما مبنی بر وجۊد این مصوت در گیلکی اولیه صحه می‌گذارد... با وجۊد اینکه گۊیشهای مرزی گیلکی در بعضی از فاکتؤرها از زبانهای بیگانه اثر گرفته‌اند اما در مواردی هم صۊرتهای اصیلی از گیلکی را حفظ کرده‌اند که گاهی در گۊیشهای دیگر دیده نمی‌شوند!
(🙏 مائده)
#guyesh_shenasi
@gilaki_learning

⚡️ «هۊاستان» دئباری وؤتان ٚمئن توقف ٚمفهۊم ٚوأسر بۊمئه. احتمالا شرقی گۊیشان ٚهرسسائن انی هین هیسه ؤ یته غیراشتقاقی «ر» پیشوند ٚپسی بۊمئه. هۊ/فۊ/خۊ/ه/ف پیشوند گیلکی دل «جیر ٚسمت» ٚمفهۊم' فعل' اضافه کۊنه.
👇ای پۊست ان بئینین:
https://t.me/gilaki_learning/2158

(🙏 مائده، حامد)
#debari_motun
#guyesh_shenasi
#gilaki_fel
@gilaki_learning

⚡️ ریپلای بؤگۊدهٓ پۊستی «پۋشهٓ‌گأردنی» پۋشه همرا یته آهنگ' زئأن هیسه. هین ٚقیاس ٚسر تاتایی مئن ٚ «گلو گاردنئن» انی یته ترانه' آواج ٚهمرا خؤندن وا ببۊن.
تاتایی عربی جۊمله «یغرد بملی شدقیه» هیسه که گیلکی دل «گلو گاردنن بلمالمی وی هر دو لاموز» وگاردنئه بؤبه.
«لمالم» هۊ مشت ؤ سرشن هیسه که ایسه ان یه پاره گۊیشان ٚدل دره. لاموز انی ایمرۊجی گۊیشان مئنی لامیزه، لمبۊز، لمپۋس هیسه؛ هۊ جا هیسه دیم اجی که اۊن' وا دگۊده شأئه یا دهن' پیلا نواله دبؤر جئؤر هنه.
#debari_motun
#gilaki_vaje
@gilaki_learning

🌈 آبیئن، وبؤن
خۊبیئن، فۊبؤن

🔹 جۊبؤن: ته دؤهۊن' شکر آره.
🔹 دارستۊن: ته دؤهۊن' شکر آجه.
🔹 اشکور: تی دهن' شکر وره.

🔹جۊبؤن: زمین' ولگ خۊره.
🔹رشت: زمین' ولگ فۊجه.
🔹پاشاکی: زمین' ولگ فره.

🎤 آقای دؤکتؤر علیزاده جۊبؤنی.
#guyesh_shenasi
@gilaki_learning