کانال بابل شهر بهار نارنج
29.7K subscribers
172K photos
36.6K videos
417 files
27.1K links
تازه‌ترین خبرهای بابل، از سواحل دریای کاسپین تا ارتفاعات البرز
کد شامد:
۱-۳-۶۱-۱۳۷۲-۱-۱
ارسال عکس، خبر و ارتباط با ادمین:
@ShahreBaharNarenj

تبلیغات:
@BabolAds

اینستاگرام:
instagram.com/babolshahrebaharnarenj
https://eitaa.com/babolshahrebaharnarenj
Download Telegram
💠💠💠 کشتی مشروطه در ساحل بارفروش (1)


صفحه 2 از 3

#جواد_بیژنی

حضور #ملاعبدالله_مازندرانی از اهالی #بارفروش ( #بابل) در اين جمع و مرجعيت او، باعث شد جريان #مشروطه بر بارفروش بيش از ساير نقاط مازندران اثرگذار شود. چون بارفروش يکی از مراکز مهم بازرگانی شمال کشور بود، اتباع #ارمنی و #روس جهت مبادلات بازرگانی به اين شهر رفت و آمد داشتند و متقابلا بازرگانان بارفروشی هم به #روسيه سفر می‌کردند. همچنين با حکومت چندساله #ظهيرالدوله بر #مازندران با مرکزيت بارفروش و گرايشات روشنفکرانه او که طبيعتا همسو با جريان مشروطه بود، زمينه برای فعاليت‌های روشنفکری و تشکيل انجمن‌های سری در بارفروش فراهم شده بود. در بحبوحه مشروطه‌خواهی در پايتخت، روشنفکران و نوانديشان بارفروش هم فعاليت خود را گسترش داده بودند. در ميان مشروطه‎خواهان بارفروش دو چهره فعاليت چشمگيرتری داشتند. نخست #ملامحمدجان_علامه از مجتهدين سرشناس مازندران که نگاه نوينی هم به مسایل شرعی داشت و نفر اول نهضت #مشروطه_خواهی در مازندران بود. ملامحمدجان عضو انجمن روشنفکری جامع آدميت، مؤسس #مدرسه_اعظاميه نخستين مدرسه جديد بارفروش و از بانيان گسترش آموزش نوين در شهر بود. او با پيروان اديان مختلف بارفروش با مهربانی و مدارا رفتار داشت و در فعاليت‌های عام‌المنفعه نظير مرمت #پل_محمدحسن_خان شرکت داشت. ديگر چهره شاخص مشروطه‎خواه بارفروش #ميرمحمدعلی_معين_التجار از بازرگانان روشنفکر شهر بود که آشنايی با تاريخ و تسلط به زبان‏های روسی و ترکی داشت. ضمنا #معين_التجار سردسته آزادی‌خواهان مسلحی بود که به دستور ملامحمدجان به منظور مقابله در برابر حملات احتمالی مستبدان تشکيل شده ‎بود.

در 8 دی 1285 #مظفرالدين_شاه قانون اساسی مشروطه را که از قوانين کشورهای اروپايی متأثر بود امضاء می‎نمايد. ده روز پس از امضای قانون اساسی، مظفرالدين شاه درگذشت و مدتی بعد #محمدعلی_شاه که روحيه‌ای مستبد داشت بر تخت #سلطنت تکيه می‌زند. محمدعلی شاه در اولين واکنش نسبت به مشروطه‎خواهان از دعوت نمايندگان مجلس مشروطه در مراسم تاجگذاری خودداری کرد.

از آن سو با پا گرفتن مجلس و آغاز تدوين قوانين به تدريج در بين علما شکافي ايجاد شد. به نظر می‌رسد عده‌ای از علما نظير سيدين بهبهانی و طباطبايی و علمای ثلاثه نجف از عملکرد حکومت پادشاهی در حل مشکلات مردم نااميد بودند و با نگاه به نمونه‎های موفق در کشورهای غربی برقراری قانون تدوين شده توسط عقلای قوم را که با شريعت مغاير نباشد تنها راهکار نجات مملکت می‎دانستند. اما در دسته دوم علمايی نظير #شيخ_فضل‌الله حضور داشتند که سنتی‌تر بودند و با دستاوردهای جريان روشنفکری غربي نظير مدارس نوين با احتياط زياد و بدبينانه برخورد می‌کردند. اينان هدف‌شان برقراری حکومت اسلامي بود که عملا با الگوهای نوين غربی همخوانی نداشت. ناگفته نماند تبليغات گسترده مشروطه‌خواهان بر روی عناوينی چون آزادی انديشه و نيروی مردم و به حاشيه رفتن مباحث دينی در تبليغات‌شان اسباب نگرانی علمای سنتی را فراهم کرده بود، هرچند که بسياری از مشروطه‌خواهان خود افراد متدينی بودند.

به دلايلي که ذکر شد، #شيخ_فضل_الله_نوری عالم برجسته مازندرانی مقيم پايتخت که از ابتدا از حاميان مشروطه بود پس از تصويب قانون اساسی مشروطه به عدم نظارت مجتهدان برای مشروعيت قوانين اعتراض کرد که پس از بحث‌هايی مفصل خواسته شيخ به‌صورت متمم بر قانون مصوب افزوده شد. اما پس از تشکيل #مجلس_شورای_ملي به دليل افزايش اختلافات با ساير علمای حامي مشروطه، شيخ فضل‌الله به تدريج با جريان مشروطه‌خواهی فاصله گرفت تا حدی که به يکی از مخالفان مشروطه تبديل شد.

شيخ فضل‌الله جريان مشروطه را به هدايت از سوی #انگلستان منتسب می‌نمود و مشروطه‌خواهان تندرو هم متقابلا او را به طرفداری از استبداد و همدستی با محمدعلی شاه متهم می‎کردند. تنش‏ها تا حدی بالا رفت که مراجع ثلاثه نجف در 12 دی 1286 تلگراف تندی عليه شيخ فضل‌الله صادر کردند.

پس از اين‌که نخستين مجلس شورای ملی در 22 اردی‌بهشت 1286 قانون تشکيل انجمن‎های ايالتی و ولايتی را تصويب کرد، دولت مشروطه‎خواه نيز با ارسال تلگراف‎هايی به شهرهای #ساری و بارفروش خواستار تشکيل انجمن ايالتی و ولايتی و معرفی نمايندگان منتخب به مرکز شد. اهالی ساری به علت بی‌اطلاعی و عدم انسجام در تشکيل انجمن تعلل نمودند اما بارفروشی‌ها به علت جهان‌ديده‎تر بودن، پس از اطلاع از اين تلگراف به سرعت با مديريت ملامحمدجان علامه در مسجد #کاظم_بيک انجمن ولايتی مازندران را با 110 عضو به يُمن امام اول تشکيل دادند و #حسن_مفتخرالممالک ( #شهريارپور) و #حاجی_ابراهيم_ماهوت_فروش ( #ماهوتی) را به عنوان نمايندگان استان راهی نخستين مجلس کردند.

صفحه 2 از 3

ماهنامه طرح نو؛ شماره 30، خرداد 95


✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️
کانال اطلاع‌رسانی بابل، شهر بهار نارنج»
@BabolShahreBaharNarenj
💠💠💠 کشتی مشروطه در ساحل بارفروش (پایانی)


✍🏻 #جواد_بیژنی


🔺 صفحه 2 از 3 🔺

#آخوند_خراساني از #مراجع_ثلاثه #نجف با تمام اختلافي که با #شيخ_فضل_الله داشت تلگرافي براي جلوگيري از اعدام وي ارسال مي‎نمايد اما تندروها اين تلگراف را مخفي کرده شيخ در #ميدان_توپخانه #اعدام مي‌شود. نکته قابل توجه در اين ماجرا که حتي مخالفان شيخ فضل‌‌الله بر آن اقرار داشتند استواري و نداشتن ضعف نفس شيخ از زمان دستگيري تا موقع اجراي حکم اعدامش بود. به گفتة بسياري از بزرگان محاکمه فرمايشي شيخ فضل‌الله لکه سياهي در کارنامه انقلاب #مشروطه ايران محسوب شد.

اما #شاه مخلوع در 26 تير 1290 براي بازپس‌گيري تاج و تخت وارد کشور شد و با اسلحه و قوايي که از #ترکمن‎ها فراهم کرده بود از #گنبد به سمت پايتخت حرکت نمود. #محمدعلي_شاه مخلوع در زمان ورود مجدد به کشور به #شيخ_کبير در #بارفروش نامه‎اي نوشت و بعد از چند روز وارد بارفروش شد و در آن ايام هم ملاقاتي با شيخ کبير داشت. اما او در ادامه از قواي دولتي شکست خورد و مجدداً به #روسيه گريخت. اما نتيجه حضور سه روزه‎اش در بارفروش غارت مردم شهر به‌وسيله ترکمنان همراهش بود.

بعد از گذشت چند سال در 1295 #شيخ_غلامعلي_شريعتمدار برادرزادة شيخ کبير که به پيروي از عمويش با مشروطه‌خواهان بارفروش در تقابل بود و #محمدحسن_خان_مفتخرالممالک اولين نمايندة مشروطه‌خواه مردم بارفروش در مجلس که بعدها نايب‌الحکومه شده بود سرنوشتي مشابه پيداکردند که به روابط #ظهيرالدوله حاکم مازندران و شيخ کبير برمي‎گشت.

پس از انتساب ظهيرالدوله حاکم مازندران او در بدو ورودش به بارفروش به رسم حکام پيشين از شيخ کبير که نخستين مقام معنوي شهر بود ديدن نکرد. شيخ کبير اين ماجرا را به حساب بي‎توجهي تعمدي حاکم به خود گذاشت و از او به شدت دلخور شد. البته طبيعي هم بود که بين ظهيرالدوله که درويشي آزاديخواه بود با شيخ کبير که فقيهي متشرع بود قرابتي چنداني وجود نداشته باشد. البته در تابستان سال 1281 اتفاق خونباري رخ داد که ارتباط اين دو را کاملاً تير و تار کرد. همزمان با بازگشت #مظفرالدين شاه از سفر فرنگ، ظهيرالدوله براي استقبال به پايتخت رفته بود و نايب او اداره امور را بر عهده داشت. در آن زمان قتلي در شهر اتفاق مي افتد و قاتل نيز به سنت آن زمان براي رهايي در منزل #کربلايي_عباس برادر شيخ‌کبير و پدر غلامعلي شريعتمدار بست مي‌نشيند. نيروهاي حکومت براي دستگيري قاتل به منزل برادر کربلايي عباس مي‌روند که با مقاومت نوکران و عده اي از مردم مواجه مي‌شوند. کار به نزاع کشيده شد و در نتيجه عده‌اي زخمي و يک نفر کشته مي‎شود. ظهيرالدوله که به بارفروش بازگشت و از اوضاع باخبر شد دستور تنبيه برادر شيخ را صادر مي کند. شيخ کبير از اين عمل ظهيرالدوله برآشفته مي‎شود و او را تکفير مي‎کند. عده کثيري از مردم به دارالحکومه ريختند. ظهيرالدوله دستور داد 900 سرباز کمکي از #ساري اعزام شوند. آشوب تمام بارفروش را فرا مي‎گيرد و در سرکوب مردم معترض، 30 نفر کشته مي شوند. منزل برادر شيخ غارت شد و دارالحکومه و خانه شيخ کبير هم آسيب ديد. ظهيرالدوله براي قدرت نمايي عده کثيري را بازداشت کرد و با تحريک اطرافيانش دستور اخراج شيخ کبير از شهر را صادر مي‌کند که البته با وساطت علماي شهر اين حکم به ممنوعيت چند وقته از منبر و تدريس تقليل يافت. ظهيرالدوله همچنين شيخ کبير را مجبور کرد تا با امضاي نامه‌اي از معترضين و آشوبگران اعلام برائت نمايد. اين اعمال ظهيرالدوله موجب اعتراض گسترده و شکايت بردن معترضين نزد شاه، صدراعظم و #آيت_الله_بهبهاني شد که نهايتاً به عزل ظهيرالدوله انجاميد. البته بعدها ظهيرالدوله دو بار به حکمراني ولايت مازندران منصوب شد که در بار آخر در آستانه آمدن به مازندران به علت کشته شدن فرزندش در ساري از اين مسئوليت انصراف داد.


🔺ادامه در صفحه 3🔺


ماهنامه طرح نو، تیر 95.


✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️
کانال اطلاع‌رسانی بابل، شهر بهار نارنج»
@BabolShahreBaharNarenj
💠💠💠 کشتی مشروطه در ساحل بارفروش (پایانی)


✍🏻 #جواد_بیژنی


🔺 صفحه 3 از 3 🔺

ماجرا از اين قرار بود که در اواخر شهريور 1296 پيش از آمدن #ظهيرالدوله به #بارفروش، پسرش که در مازندران بود سعي در آرام کردن اوضاع داشت و مي‌خواست اختلافات بين ملاکين بزرگ منطقه را رفع کند اما به‌دست #ضرغام، خواهرزادۀ #اميرمؤيد به قتل رسيد. براي حکومت اين فکر ايجاد شد که اين قتل شايد به تحريک #غلامعلي_شريعتمدار برادرزاده شيخ کبير که از دشمنان #مشروطه بود انجام شده باشد. بنابراين مقررشد به‌وسيله #محمدحسن_مفتخرالممالک نماينده پيشين مازندران در نخستين مجلس که در آن زمان نايب‌الحکومه بارفروش بود او را تحت الحفظ جهت بازجويي به ساري ببرند. #مفتخرالممالک او را بازداشت کرده اما پس از چندي شبانه آزاد مي‎کند. شيخ غلامعلي از کوچه‎هاي خلوت و تاريک آستانه راهي منزل خود بود که از پشت سر به او شليک شده به #قتل مي‎رسد. با کشته شدن #شريعتمدار انگشت اتهام سوي مفتخرالممالک مي‏گردد. به علت ترس مردم از حکومت، تشييع پيکر وي در روزي باراني و با تعداد کمي مشايعت‌کننده انجام شد.

دايي همسر شريعتمدار که رئيس #قزاق‌هاي #تهران بود براي انتقام خون شوهر خواهرش دست به کار مي‌شود. او با پول، پيشکار خانه مفتخرالممالک را تطميع کرد. مهاجم با نقشه قبلي شبانه درب منزل را مي‎زند و از پشت در مي گويد: «از روستا عريضه‎اي آوردم.» با توجه به هماهنگي قبلي، پيشکار دستور اربابش را براي باز کردن درب نشنيده مي‎گيرد تا خود او که در حال وضو گرفتن و برخلاف هميشه غيرمسلح بود براي باز کردن درب بدون فانوس عازم شود. به محض باز شدن درب چند تير به سوي مفتخرالممالک شليک شد و اين چنين بود که محمدحسن خان مفتخرالممالک بارفروشي ، نبيرۀ #محمدحسن_خان_قاجار و نوۀ دختري #ملامحمد_اشرفي که در دوران وکالتش سخنراني‌هاي مفيدي براي رفاه مردم مستضعف در دوران گراني ارزاق داشت، به خاک و خون غلطيد.

نهضت مشروطه ايران از زمان #مظفرالدين_شاه تا سلطنت کوتاه #احمدشاه فراز و فرود فراواني داشت و خون‎هاي زيادي از مخالفان و موافقان اين جريان به زمين ريخته شد. اما مسلماً با مطالعه دقيق در اتفاقات اين دوره مي‌توانيم به درس‎هاي عبرت‌آموزي در زمينه جامعه‌شناسي سياسي مردم ايران دست يابيم.


ماهنامه طرح نو، تیر 95.


✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️
کانال اطلاع‌رسانی بابل، شهر بهار نارنج»
@BabolShahreBaharNarenj