💠💠💠 کشتی مشروطه در ساحل بارفروش (1)
صفحه 2 از 3
#جواد_بیژنی
حضور #ملاعبدالله_مازندرانی از اهالی #بارفروش ( #بابل) در اين جمع و مرجعيت او، باعث شد جريان #مشروطه بر بارفروش بيش از ساير نقاط مازندران اثرگذار شود. چون بارفروش يکی از مراکز مهم بازرگانی شمال کشور بود، اتباع #ارمنی و #روس جهت مبادلات بازرگانی به اين شهر رفت و آمد داشتند و متقابلا بازرگانان بارفروشی هم به #روسيه سفر می‌کردند. همچنين با حکومت چندساله #ظهيرالدوله بر #مازندران با مرکزيت بارفروش و گرايشات روشنفکرانه او که طبيعتا همسو با جريان مشروطه بود، زمينه برای فعاليت‌های روشنفکری و تشکيل انجمن‌های سری در بارفروش فراهم شده بود. در بحبوحه مشروطه‌خواهی در پايتخت، روشنفکران و نوانديشان بارفروش هم فعاليت خود را گسترش داده بودند. در ميان مشروطه‌خواهان بارفروش دو چهره فعاليت چشمگيرتری داشتند. نخست #ملامحمدجان_علامه از مجتهدين سرشناس مازندران که نگاه نوينی هم به مسایل شرعی داشت و نفر اول نهضت #مشروطه_خواهی در مازندران بود. ملامحمدجان عضو انجمن روشنفکری جامع آدميت، مؤسس #مدرسه_اعظاميه نخستين مدرسه جديد بارفروش و از بانيان گسترش آموزش نوين در شهر بود. او با پيروان اديان مختلف بارفروش با مهربانی و مدارا رفتار داشت و در فعاليت‌های عام‌المنفعه نظير مرمت #پل_محمدحسن_خان شرکت داشت. ديگر چهره شاخص مشروطه‌خواه بارفروش #ميرمحمدعلی_معين_التجار از بازرگانان روشنفکر شهر بود که آشنايی با تاريخ و تسلط به زبانهای روسی و ترکی داشت. ضمنا #معين_التجار سردسته آزادی‌خواهان مسلحی بود که به دستور ملامحمدجان به منظور مقابله در برابر حملات احتمالی مستبدان تشکيل شده بود.
در 8 دی 1285 #مظفرالدين_شاه قانون اساسی مشروطه را که از قوانين کشورهای اروپايی متأثر بود امضاء می‌نمايد. ده روز پس از امضای قانون اساسی، مظفرالدين شاه درگذشت و مدتی بعد #محمدعلی_شاه که روحيه‌ای مستبد داشت بر تخت #سلطنت تکيه می‌زند. محمدعلی شاه در اولين واکنش نسبت به مشروطه‌خواهان از دعوت نمايندگان مجلس مشروطه در مراسم تاجگذاری خودداری کرد.
از آن سو با پا گرفتن مجلس و آغاز تدوين قوانين به تدريج در بين علما شکافي ايجاد شد. به نظر می‌رسد عده‌ای از علما نظير سيدين بهبهانی و طباطبايی و علمای ثلاثه نجف از عملکرد حکومت پادشاهی در حل مشکلات مردم نااميد بودند و با نگاه به نمونههای موفق در کشورهای غربی برقراری قانون تدوين شده توسط عقلای قوم را که با شريعت مغاير نباشد تنها راهکار نجات مملکت میدانستند. اما در دسته دوم علمايی نظير #شيخ_فضل‌الله حضور داشتند که سنتی‌تر بودند و با دستاوردهای جريان روشنفکری غربي نظير مدارس نوين با احتياط زياد و بدبينانه برخورد می‌کردند. اينان هدف‌شان برقراری حکومت اسلامي بود که عملا با الگوهای نوين غربی همخوانی نداشت. ناگفته نماند تبليغات گسترده مشروطه‌خواهان بر روی عناوينی چون آزادی انديشه و نيروی مردم و به حاشيه رفتن مباحث دينی در تبليغات‌شان اسباب نگرانی علمای سنتی را فراهم کرده بود، هرچند که بسياری از مشروطه‌خواهان خود افراد متدينی بودند.
به دلايلي که ذکر شد، #شيخ_فضل_الله_نوری عالم برجسته مازندرانی مقيم پايتخت که از ابتدا از حاميان مشروطه بود پس از تصويب قانون اساسی مشروطه به عدم نظارت مجتهدان برای مشروعيت قوانين اعتراض کرد که پس از بحث‌هايی مفصل خواسته شيخ به‌صورت متمم بر قانون مصوب افزوده شد. اما پس از تشکيل #مجلس_شورای_ملي به دليل افزايش اختلافات با ساير علمای حامي مشروطه، شيخ فضل‌الله به تدريج با جريان مشروطه‌خواهی فاصله گرفت تا حدی که به يکی از مخالفان مشروطه تبديل شد.
شيخ فضل‌الله جريان مشروطه را به هدايت از سوی #انگلستان منتسب می‌نمود و مشروطه‌خواهان تندرو هم متقابلا او را به طرفداری از استبداد و همدستی با محمدعلی شاه متهم می‌کردند. تنشها تا حدی بالا رفت که مراجع ثلاثه نجف در 12 دی 1286 تلگراف تندی عليه شيخ فضل‌الله صادر کردند.
پس از اين‌که نخستين مجلس شورای ملی در 22 اردی‌بهشت 1286 قانون تشکيل انجمن‌های ايالتی و ولايتی را تصويب کرد، دولت مشروطه‌خواه نيز با ارسال تلگرافهايی به شهرهای #ساری و بارفروش خواستار تشکيل انجمن ايالتی و ولايتی و معرفی نمايندگان منتخب به مرکز شد. اهالی ساری به علت بی‌اطلاعی و عدم انسجام در تشکيل انجمن تعلل نمودند اما بارفروشی‌ها به علت جهانديدهتر بودن، پس از اطلاع از اين تلگراف به سرعت با مديريت ملامحمدجان علامه در مسجد #کاظم_بيک انجمن ولايتی مازندران را با 110 عضو به يُمن امام اول تشکيل دادند و #حسن_مفتخرالممالک ( #شهريارپور) و #حاجی_ابراهيم_ماهوت_فروش ( #ماهوتی) را به عنوان نمايندگان استان راهی نخستين مجلس کردند.
صفحه 2 از 3
ماهنامه طرح نو؛ شماره 30، خرداد 95
✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️
کانال اطلاع‌رسانی بابل، شهر بهار نارنج»
@BabolShahreBaharNarenj
صفحه 2 از 3
#جواد_بیژنی
حضور #ملاعبدالله_مازندرانی از اهالی #بارفروش ( #بابل) در اين جمع و مرجعيت او، باعث شد جريان #مشروطه بر بارفروش بيش از ساير نقاط مازندران اثرگذار شود. چون بارفروش يکی از مراکز مهم بازرگانی شمال کشور بود، اتباع #ارمنی و #روس جهت مبادلات بازرگانی به اين شهر رفت و آمد داشتند و متقابلا بازرگانان بارفروشی هم به #روسيه سفر می‌کردند. همچنين با حکومت چندساله #ظهيرالدوله بر #مازندران با مرکزيت بارفروش و گرايشات روشنفکرانه او که طبيعتا همسو با جريان مشروطه بود، زمينه برای فعاليت‌های روشنفکری و تشکيل انجمن‌های سری در بارفروش فراهم شده بود. در بحبوحه مشروطه‌خواهی در پايتخت، روشنفکران و نوانديشان بارفروش هم فعاليت خود را گسترش داده بودند. در ميان مشروطه‌خواهان بارفروش دو چهره فعاليت چشمگيرتری داشتند. نخست #ملامحمدجان_علامه از مجتهدين سرشناس مازندران که نگاه نوينی هم به مسایل شرعی داشت و نفر اول نهضت #مشروطه_خواهی در مازندران بود. ملامحمدجان عضو انجمن روشنفکری جامع آدميت، مؤسس #مدرسه_اعظاميه نخستين مدرسه جديد بارفروش و از بانيان گسترش آموزش نوين در شهر بود. او با پيروان اديان مختلف بارفروش با مهربانی و مدارا رفتار داشت و در فعاليت‌های عام‌المنفعه نظير مرمت #پل_محمدحسن_خان شرکت داشت. ديگر چهره شاخص مشروطه‌خواه بارفروش #ميرمحمدعلی_معين_التجار از بازرگانان روشنفکر شهر بود که آشنايی با تاريخ و تسلط به زبانهای روسی و ترکی داشت. ضمنا #معين_التجار سردسته آزادی‌خواهان مسلحی بود که به دستور ملامحمدجان به منظور مقابله در برابر حملات احتمالی مستبدان تشکيل شده بود.
در 8 دی 1285 #مظفرالدين_شاه قانون اساسی مشروطه را که از قوانين کشورهای اروپايی متأثر بود امضاء می‌نمايد. ده روز پس از امضای قانون اساسی، مظفرالدين شاه درگذشت و مدتی بعد #محمدعلی_شاه که روحيه‌ای مستبد داشت بر تخت #سلطنت تکيه می‌زند. محمدعلی شاه در اولين واکنش نسبت به مشروطه‌خواهان از دعوت نمايندگان مجلس مشروطه در مراسم تاجگذاری خودداری کرد.
از آن سو با پا گرفتن مجلس و آغاز تدوين قوانين به تدريج در بين علما شکافي ايجاد شد. به نظر می‌رسد عده‌ای از علما نظير سيدين بهبهانی و طباطبايی و علمای ثلاثه نجف از عملکرد حکومت پادشاهی در حل مشکلات مردم نااميد بودند و با نگاه به نمونههای موفق در کشورهای غربی برقراری قانون تدوين شده توسط عقلای قوم را که با شريعت مغاير نباشد تنها راهکار نجات مملکت میدانستند. اما در دسته دوم علمايی نظير #شيخ_فضل‌الله حضور داشتند که سنتی‌تر بودند و با دستاوردهای جريان روشنفکری غربي نظير مدارس نوين با احتياط زياد و بدبينانه برخورد می‌کردند. اينان هدف‌شان برقراری حکومت اسلامي بود که عملا با الگوهای نوين غربی همخوانی نداشت. ناگفته نماند تبليغات گسترده مشروطه‌خواهان بر روی عناوينی چون آزادی انديشه و نيروی مردم و به حاشيه رفتن مباحث دينی در تبليغات‌شان اسباب نگرانی علمای سنتی را فراهم کرده بود، هرچند که بسياری از مشروطه‌خواهان خود افراد متدينی بودند.
به دلايلي که ذکر شد، #شيخ_فضل_الله_نوری عالم برجسته مازندرانی مقيم پايتخت که از ابتدا از حاميان مشروطه بود پس از تصويب قانون اساسی مشروطه به عدم نظارت مجتهدان برای مشروعيت قوانين اعتراض کرد که پس از بحث‌هايی مفصل خواسته شيخ به‌صورت متمم بر قانون مصوب افزوده شد. اما پس از تشکيل #مجلس_شورای_ملي به دليل افزايش اختلافات با ساير علمای حامي مشروطه، شيخ فضل‌الله به تدريج با جريان مشروطه‌خواهی فاصله گرفت تا حدی که به يکی از مخالفان مشروطه تبديل شد.
شيخ فضل‌الله جريان مشروطه را به هدايت از سوی #انگلستان منتسب می‌نمود و مشروطه‌خواهان تندرو هم متقابلا او را به طرفداری از استبداد و همدستی با محمدعلی شاه متهم می‌کردند. تنشها تا حدی بالا رفت که مراجع ثلاثه نجف در 12 دی 1286 تلگراف تندی عليه شيخ فضل‌الله صادر کردند.
پس از اين‌که نخستين مجلس شورای ملی در 22 اردی‌بهشت 1286 قانون تشکيل انجمن‌های ايالتی و ولايتی را تصويب کرد، دولت مشروطه‌خواه نيز با ارسال تلگرافهايی به شهرهای #ساری و بارفروش خواستار تشکيل انجمن ايالتی و ولايتی و معرفی نمايندگان منتخب به مرکز شد. اهالی ساری به علت بی‌اطلاعی و عدم انسجام در تشکيل انجمن تعلل نمودند اما بارفروشی‌ها به علت جهانديدهتر بودن، پس از اطلاع از اين تلگراف به سرعت با مديريت ملامحمدجان علامه در مسجد #کاظم_بيک انجمن ولايتی مازندران را با 110 عضو به يُمن امام اول تشکيل دادند و #حسن_مفتخرالممالک ( #شهريارپور) و #حاجی_ابراهيم_ماهوت_فروش ( #ماهوتی) را به عنوان نمايندگان استان راهی نخستين مجلس کردند.
صفحه 2 از 3
ماهنامه طرح نو؛ شماره 30، خرداد 95
✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️
کانال اطلاع‌رسانی بابل، شهر بهار نارنج»
@BabolShahreBaharNarenj
💠💠💠 کشتی مشروطه در ساحل بارفروش (1)
صفحه 3 از 3
#جواد_بیژنی
اهالی #ساری پس از شنيدن خبر تشکيل انجمن ولايتی در #بارفروش و معرفی نمايندگان #مازندران توسط آن، معترض شدند که ساری مرکز حکومت مازندران است و انجمن بارفروش يک انجمن بلدی است که بايد تابع ساری باشد. به همين منظور سارويان دست به کار شدند و انجمن ديگری در شهر خود تشکيل داده دو نماينده منتخب خود را روانه تهران کردند اما مجلس ضمن تأييد مجدد وکلای بارفروش، وکلای ساری را قبول نکرد و با ارسال تلگرافی به حاکم مازندران اعلام نمود به واسطه اهميت بارفروش، انجمن ولايتی در اين شهر مورد تآييد است و انجمن شهر ساری يک انجمن بلدی می‌باشد. وکلای منتخب ساری پس از چند روز پيگيری بدون هيچ دستاوردی به شهر خود بازگشتند. اهالی ساری پس از اطلاع از تلگراف حکومتی بر سر لجاجت افتاده زير بار حکومت #مشروطه نرفتند و در نتيجه انجمن ساري را منحل کردند. البته فعالان سياسی ساری انجمن‌هايی را تشکيل دادند اما آن‌ها علاوه بر اختلاف در مواجهه با حکومت، حتی با همديگر هم سازشی نداشتند.
اختلاف بين علما در جريانات مشروطه به بارفروش هم سرايت کرد. #شيخ_کبير که از علماي طراز اول مازندران بود و ارتباط نزديکی با #شيخ_فضل‌الله_نوری داشت با #ملامحمدجان_علامه که از مجتهدين به‌نام و رهبر جريان مشروطه مازندران بود به مخالفت برخاست. اين در حالی‌ست که اين دو عالم در گذشته نامه‌های مشترکی صادر می‌کردند. پس از روی کار آمدن #محمدعلی_شاه و مخالفت او با مشروطه‌خواهی که نهايتا در 2 تير 1287 به توپ بستن #مجلس_شورای_ملی انجاميد، همزمان با افزايش فشار بر مشروطه‌خواهان پايتخت، در بارفروش نيز با حضور شيخ کبير که پس از مرحوم #اشرفی اکثريت مردم از او پيروی می‌کردند و فعاليت مريدان شيخ به رهبری برادرزادهاش #شيخ_غلامعلی_شريعتمدار، عرصه بر مشروطه‌خواهان تنگ شد. از طرفی پسر يکی از اعضای انجمن ولايتی بارفروش وقتی خبر قتل پدرش به دستور محمدعلی شاه را شنيد خودکشی کرد و در مراسم خاکسپاری پيکر او مشروطه‌خواهان راهپيمايی بزرگي را عليه محمدعلی شاه و استبداد ترتیب می‌دهند. محمدعلي شاه در اقدامی #نظام_السطان حاکم مازندران را عزل و #ظهيرالدوله را جانشين وی میکند. تا آمدن حاکم جديد، نايب او #غلامحسين_ميرزا در منزل يکی از بازرگانان شهر به نام #مولانا (بانی #سرای_مولانا در #خيابان_بازار) سران #جنبش_مشروطه را احضار کرده دستور انحلال انجمن ولايتی و ممنوعيت هرگونه فعاليت و اجتماع سياسی را به آنان ابلاغ می‌نمايد اما سران مشروطه‌خواه شهر امتناع می‌نمايند. #شاه، #امير_مؤيد_سوادکوهی را با هزار نيرو برای گوشمالی مشروطه‌خواهان به بارفروش اعزام میکند. همزمان مستبدان با جديت پيگير طراحی #قتل سران جنبش شهر نظير ملامحمدجان علامه و #معين_التجار بودند تا حدی که اين افراد مدتی را در مخفيگاه می‌گذراندند. آن‌ها عده‌ای از اراذل بارفروش به نام‌های #حسين_لطيفی_قفقازی، #حاجی_کسروی، #شعبان_کوچکسرايی و #عليقلی_قليچ را برای قتل اين دو چهره مشروطه‌خواه مأمور کردند.
(ادامه دارد)
صفحه 3 از 3
ماهنامه طرح نو؛ شماره 30، خرداد 95
✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️
کانال اطلاع‌رسانی بابل، شهر بهار نارنج»
@BabolShahreBaharNarenj
صفحه 3 از 3
#جواد_بیژنی
اهالی #ساری پس از شنيدن خبر تشکيل انجمن ولايتی در #بارفروش و معرفی نمايندگان #مازندران توسط آن، معترض شدند که ساری مرکز حکومت مازندران است و انجمن بارفروش يک انجمن بلدی است که بايد تابع ساری باشد. به همين منظور سارويان دست به کار شدند و انجمن ديگری در شهر خود تشکيل داده دو نماينده منتخب خود را روانه تهران کردند اما مجلس ضمن تأييد مجدد وکلای بارفروش، وکلای ساری را قبول نکرد و با ارسال تلگرافی به حاکم مازندران اعلام نمود به واسطه اهميت بارفروش، انجمن ولايتی در اين شهر مورد تآييد است و انجمن شهر ساری يک انجمن بلدی می‌باشد. وکلای منتخب ساری پس از چند روز پيگيری بدون هيچ دستاوردی به شهر خود بازگشتند. اهالی ساری پس از اطلاع از تلگراف حکومتی بر سر لجاجت افتاده زير بار حکومت #مشروطه نرفتند و در نتيجه انجمن ساري را منحل کردند. البته فعالان سياسی ساری انجمن‌هايی را تشکيل دادند اما آن‌ها علاوه بر اختلاف در مواجهه با حکومت، حتی با همديگر هم سازشی نداشتند.
اختلاف بين علما در جريانات مشروطه به بارفروش هم سرايت کرد. #شيخ_کبير که از علماي طراز اول مازندران بود و ارتباط نزديکی با #شيخ_فضل‌الله_نوری داشت با #ملامحمدجان_علامه که از مجتهدين به‌نام و رهبر جريان مشروطه مازندران بود به مخالفت برخاست. اين در حالی‌ست که اين دو عالم در گذشته نامه‌های مشترکی صادر می‌کردند. پس از روی کار آمدن #محمدعلی_شاه و مخالفت او با مشروطه‌خواهی که نهايتا در 2 تير 1287 به توپ بستن #مجلس_شورای_ملی انجاميد، همزمان با افزايش فشار بر مشروطه‌خواهان پايتخت، در بارفروش نيز با حضور شيخ کبير که پس از مرحوم #اشرفی اکثريت مردم از او پيروی می‌کردند و فعاليت مريدان شيخ به رهبری برادرزادهاش #شيخ_غلامعلی_شريعتمدار، عرصه بر مشروطه‌خواهان تنگ شد. از طرفی پسر يکی از اعضای انجمن ولايتی بارفروش وقتی خبر قتل پدرش به دستور محمدعلی شاه را شنيد خودکشی کرد و در مراسم خاکسپاری پيکر او مشروطه‌خواهان راهپيمايی بزرگي را عليه محمدعلی شاه و استبداد ترتیب می‌دهند. محمدعلي شاه در اقدامی #نظام_السطان حاکم مازندران را عزل و #ظهيرالدوله را جانشين وی میکند. تا آمدن حاکم جديد، نايب او #غلامحسين_ميرزا در منزل يکی از بازرگانان شهر به نام #مولانا (بانی #سرای_مولانا در #خيابان_بازار) سران #جنبش_مشروطه را احضار کرده دستور انحلال انجمن ولايتی و ممنوعيت هرگونه فعاليت و اجتماع سياسی را به آنان ابلاغ می‌نمايد اما سران مشروطه‌خواه شهر امتناع می‌نمايند. #شاه، #امير_مؤيد_سوادکوهی را با هزار نيرو برای گوشمالی مشروطه‌خواهان به بارفروش اعزام میکند. همزمان مستبدان با جديت پيگير طراحی #قتل سران جنبش شهر نظير ملامحمدجان علامه و #معين_التجار بودند تا حدی که اين افراد مدتی را در مخفيگاه می‌گذراندند. آن‌ها عده‌ای از اراذل بارفروش به نام‌های #حسين_لطيفی_قفقازی، #حاجی_کسروی، #شعبان_کوچکسرايی و #عليقلی_قليچ را برای قتل اين دو چهره مشروطه‌خواه مأمور کردند.
(ادامه دارد)
صفحه 3 از 3
ماهنامه طرح نو؛ شماره 30، خرداد 95
✔️✔️✔️✔️✔️✔️✔️
کانال اطلاع‌رسانی بابل، شهر بهار نارنج»
@BabolShahreBaharNarenj