This media is not supported in your browser
VIEW IN TELEGRAM
از دخمه‌ها تا امام‌زاده‌ها: مرزهای سیال فرهنگی
دیگری‌نامه
اپیزود هشتم
برتولد اشپولر، پژوهشگر آلمانی در کتاب «تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی»، مذهب شیعه را مذهبی می‌‌داند که به مرور ایرانی شده است. از قضا آنچه او مورد استناد قرار میدهد به دنیای هنر، به‌ویژه معماری و تصویرسازی بازمی‌گردد.
اشپولر رد معماری آتشکدهها را در برخی زیارتگاه‌های شیعه در عراق امروزی جسته است و معتقد است تداوم تصویرسازی از قدیسان در میان شیعیان، احیانا سنتی ایرانی بوده که در دوران اسلامی علیرغم حرمت تصویرسازی، هرگز پایان نگرفته است. اشپولر می‌نویسد:
«می‌بایستی احساس ایرانی، مبارزه‌ای مستمر علیه دشمنی با تصویر در اسلام داشته باشد. در ایران، هرگز مصور کردن حیوانات و انسان پایان نگرفت. و از این طریق مناطق دیگر اسلامی در نفی تصویرسازی همواره دچار تزلزل بودند. برداشت دوستانه شیعیان از تصویرسازی مسلما به طور عمده از این واقعیت متاثر بود و تشیع در طول زمان به طور کلی مذهبی ایرانی شده بود.»
تمایز دیدگاه اشپولر با نویسندگانی مانند احمد کسروی و حیدرعلی قلمداران بسیار معنادار و آموزنده است. در حالی که کسروی و قلمداران از درون هویت‌های متمایز ایرانی یا اسلامی می‌نویسند و گاه، به دنبال پیراسته کردن، یا به اصطلاح نوعی «ناب‌گرایی فرهنگی»اند، اشپولر تنها به آنچه که واقعیت است می‌پردازد.
از دید اشپولر واقعیت این است که تغییر هویت و فرهنگ به آرامی صورت می‌گیرد و بیشتر حالت طیفی دارد. با دقت هرچه بیشتر، پیوستگی‌ها را می‌توان پیدا کرد تا گسستگی‌ها را. در نتیجه، از دید قلمداران شباهت زیارتگاه‌های امامان معصوم یا فرزندانشان به بارگاه سلاطین جبار و فراعنه روزگار حکایت از تاثیرپذیری فرهنگ…
برای مطالعه‌ی ادامه‌ی این یادداشت به صفحه‌ی گفت‌وشنود رجوع کنید:
https://dialog.tavaana.org/podcast_others_8/
برای شنیدن نسخه کامل این اپیزود در یوتیوب به:
https://youtu.be/dbizi6iWfJs?si=yrRCzvg62Do-2l3M
برای شنیدن نسخه کامل این اپیزود در ساندکلود به:
https://soundcloud.com/tavaana/ilvafisop2pv
و برای شنیدن نسخه کامل این اپیزود در کست‌باکس به:
https://castbox.fm/vd/647650249
رجوع کنید.
#دیگری_نامه #حیدرعلی_قلمداران #اشپولر #معماری_ایرانی #آتشکده #دخمه #زیارتگاه #شیعه #دگردینی #نقد_دینی #مدارا
@Dialogue1402
دیگری‌نامه
اپیزود هشتم
برتولد اشپولر، پژوهشگر آلمانی در کتاب «تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی»، مذهب شیعه را مذهبی می‌‌داند که به مرور ایرانی شده است. از قضا آنچه او مورد استناد قرار میدهد به دنیای هنر، به‌ویژه معماری و تصویرسازی بازمی‌گردد.
اشپولر رد معماری آتشکدهها را در برخی زیارتگاه‌های شیعه در عراق امروزی جسته است و معتقد است تداوم تصویرسازی از قدیسان در میان شیعیان، احیانا سنتی ایرانی بوده که در دوران اسلامی علیرغم حرمت تصویرسازی، هرگز پایان نگرفته است. اشپولر می‌نویسد:
«می‌بایستی احساس ایرانی، مبارزه‌ای مستمر علیه دشمنی با تصویر در اسلام داشته باشد. در ایران، هرگز مصور کردن حیوانات و انسان پایان نگرفت. و از این طریق مناطق دیگر اسلامی در نفی تصویرسازی همواره دچار تزلزل بودند. برداشت دوستانه شیعیان از تصویرسازی مسلما به طور عمده از این واقعیت متاثر بود و تشیع در طول زمان به طور کلی مذهبی ایرانی شده بود.»
تمایز دیدگاه اشپولر با نویسندگانی مانند احمد کسروی و حیدرعلی قلمداران بسیار معنادار و آموزنده است. در حالی که کسروی و قلمداران از درون هویت‌های متمایز ایرانی یا اسلامی می‌نویسند و گاه، به دنبال پیراسته کردن، یا به اصطلاح نوعی «ناب‌گرایی فرهنگی»اند، اشپولر تنها به آنچه که واقعیت است می‌پردازد.
از دید اشپولر واقعیت این است که تغییر هویت و فرهنگ به آرامی صورت می‌گیرد و بیشتر حالت طیفی دارد. با دقت هرچه بیشتر، پیوستگی‌ها را می‌توان پیدا کرد تا گسستگی‌ها را. در نتیجه، از دید قلمداران شباهت زیارتگاه‌های امامان معصوم یا فرزندانشان به بارگاه سلاطین جبار و فراعنه روزگار حکایت از تاثیرپذیری فرهنگ…
برای مطالعه‌ی ادامه‌ی این یادداشت به صفحه‌ی گفت‌وشنود رجوع کنید:
https://dialog.tavaana.org/podcast_others_8/
برای شنیدن نسخه کامل این اپیزود در یوتیوب به:
https://youtu.be/dbizi6iWfJs?si=yrRCzvg62Do-2l3M
برای شنیدن نسخه کامل این اپیزود در ساندکلود به:
https://soundcloud.com/tavaana/ilvafisop2pv
و برای شنیدن نسخه کامل این اپیزود در کست‌باکس به:
https://castbox.fm/vd/647650249
رجوع کنید.
#دیگری_نامه #حیدرعلی_قلمداران #اشپولر #معماری_ایرانی #آتشکده #دخمه #زیارتگاه #شیعه #دگردینی #نقد_دینی #مدارا
@Dialogue1402
گروهی از باستان‌شناسان در ایران می‌گویند طی «هفت فصل کاوش» در بازه هور استان خراسان رضوی، آتشکده‌ای از دوره ساسانی را کشف کرده‌اند که به گمان آنها احتمالا همان آتشکده «آذر برزین مهر» است.
این «بزرگترین و مهمترین آتشکده» در شمال شرق فلات ایران پیش از اسلام است که نتیجه هفت فصل کاوش باستان‌شناسان در محوطه تاریخی بازه هور، در ۷۵ کیلومتری مشهد، به شمار می‌رود.
سرپرست هیات باستان‌شناسی بازه هور، گفته است احتمالا این همان آتشکده‌ای است که در متون دینی و تاریخی دوره ساسانی از آن به عنوان «آذر برزین مهر» یاد شده است.
بنا بر این گزارش، در ادامه کاوش‌ها در جبهه جنوبی محوطه بازه هور از سال ۱۳۹۷، باستان‌شناسان موفق شدند بقایای معماری این آتشکده ساسانی را که تا اوایل دوران اسلامی فعال بوده کشف کنند.
به گفته سرپرست هیات باستان‌شناسی بازه هور، کاوش در کارگاه‌های واقع در محوطه محصور جنوب آتشکده به کشف مجموعه بی‌بدیلی از سفال‌های دوران اشکانی تا اوایل اسلام منجر شده است.
محوطه بازه هور در مجاورت روستای رباط سفید یکی از مهمترین محوطه‌های استقراری دوران ساسانی به شمار می‌رود.
#زرتشت #به_دینی #آتشکده #آذر_برزین_مهر
گروهی از باستان‌شناسان در ایران می‌گویند طی «هفت فصل کاوش» در بازه هور استان خراسان رضوی، آتشکده‌ای از دوره ساسانی را کشف کرده‌اند که به گمان آنها احتمالا همان آتشکده «آذر برزین مهر» است.
این «بزرگترین و مهمترین آتشکده» در شمال شرق فلات ایران پیش از اسلام است که نتیجه هفت فصل کاوش باستان‌شناسان در محوطه تاریخی بازه هور، در ۷۵ کیلومتری مشهد، به شمار می‌رود.
سرپرست هیات باستان‌شناسی بازه هور، گفته است احتمالا این همان آتشکده‌ای است که در متون دینی و تاریخی دوره ساسانی از آن به عنوان «آذر برزین مهر» یاد شده است.
بنا بر این گزارش، در ادامه کاوش‌ها در جبهه جنوبی محوطه بازه هور از سال ۱۳۹۷، باستان‌شناسان موفق شدند بقایای معماری این آتشکده ساسانی را که تا اوایل دوران اسلامی فعال بوده کشف کنند.
به گفته سرپرست هیات باستان‌شناسی بازه هور، کاوش در کارگاه‌های واقع در محوطه محصور جنوب آتشکده به کشف مجموعه بی‌بدیلی از سفال‌های دوران اشکانی تا اوایل اسلام منجر شده است.
محوطه بازه هور در مجاورت روستای رباط سفید یکی از مهمترین محوطه‌های استقراری دوران ساسانی به شمار می‌رود.
#زرتشت #به_دینی #آتشکده #آذر_برزین_مهر
در خبرها آمده بود که کاروان‌سرای د‌‌‌یر گچین که کنسرت فرضی پرستو احمدی در آن برگزار شده بود، در گوشه جنوب شرقی خود مسجدی کوچک دارد که احتمالا بر روی آتشکده‌ای بنا شده است.
پلان مسجد که ۳۰۰ مترمربع وسعت دارد نشان میدهد که به احتمال زیاد این مکان در ابتد‌‌‌ا آتشکده بوده و همچون بسیاری از آتشکدهها در نقاط مختلف ایران بعد از ورود اسلام به ایران به مسجد بد‌‌‌ل شده است.
تبدیل آتشکدهها به مسجد در ایران یکی از پدیده‌های تاریخی است که در دوره اسلامی رخ داد و نمونه‌هایی از آن در سراسر کشور قابل مشاهده است. این پدیده به دلایل مختلفی از جمله مسائل فرهنگی، مذهبی و سیاسی شکل گرفت. در ادامه چند مورد مهم و مشهور از این تغییرات آورده شده است:
۱. مسجد جامع اصفهان
مسجد جامع اصفهان یکی از مهمترین نمونه‌هاست. این مسجد در محل یک آتشکده قدیمی ساخته شد. بخش‌هایی از آتشکده هنوز در زیرساخت این مسجد قابل تشخیص است. این مسجد طی دوره‌های مختلف اسلامی گسترش یافت و یکی از شاهکارهای معماری اسلامی به‌شمار می‌رود.
۲. مسجد جامع یزد
مسجد جامع یزد نیز بر بقایای یک آتشکده قدیمی بنا شده است. شهر یزد به‌دلیل قدمت زرتشتی‌گری در این منطقه، آتشکده‌های متعددی داشته که برخی از آنها در دوره اسلامی تغییر کاربری داده‌اند.
۳. مسجد جامع شیراز
برخی پژوهشگران معتقدند که مسجد جامع شیراز (مسجد عتیق) بر روی بقایای یک آتشکده قدیمی ساخته شده است. اگرچه شواهد باستان‌شناسی مستقیم کمتری درباره این ادعا وجود دارد، اما این باور میان برخی محققان رایج است.
۴. مسجد جمعه آذرشهر (مسجد سنگی)
این مسجد در آذرشهر (استان آذربایجان شرقی) قرار دارد و بخشی از آن بر پایه یک آتشکده ساخته شده است. این مکان ترکیبی از معماری پیش از اسلام و اسلامی را به نمایش می‌گذارد.
۵. مسجد جامع اردستان
در اردستان نیز مسجد جامع این شهر به‌طور مستقیم بر روی آتشکده‌ای قدیمی بنا شده است. ساخت این مسجد به دوره عباسیان بازمی‌گردد و همچنان بخش‌هایی از ساختار آتشکده قابل مشاهده است.
۶. مسجد تاریخانه دامغان
مسجد تاریخانه، یکی از قدیمی‌ترین مساجد ایران، در شهر دامغان قرار دارد و نام آن به معنای «خانه خدا» است. این مسجد به‌نظر می‌رسد که بر بقایای یک آتشکده زرتشتی بنا شده باشد و معماری آن ترکیبی از سبک‌های ایرانی و اسلامی اولیه است.
۷. مسجد جامع قائن
در شهر قائن (استان خراسان جنوبی)، مسجد جامع این شهر نیز به‌عنوان یکی دیگر از نمونه‌های تبدیل آتشکده به مسجد شناخته می‌شود. معماری آن نشان‌دهنده پیوندهایی با دوره ساسانی است.
دلایل تبدیل آتشکدهها به مسجد متعدد است: ساخت مسجد بر روی آتشکدهها از طرفی نماد تغییر مناسبات قدرت و گسترش اسلام بود. آتشکدهها اغلب با معماری و مصالح مرغوب ساخته شده بودند و تبدیل آنها به مسجد عملی‌تر بود. ساخت مسجد در محل آتشکده‌های سابق و یا تبدیل آتشکدهها به مسجد باعث می‌شد که مسلمانان در همان مکان‌های مقدس پیشین، شعائر خود را به‌جای آورند.
این مکان‌ها امروز بخش مهمی از میراث فرهنگی و تاریخی ایران محسوب می‌شوند و نشان‌دهنده ترکیب فرهنگ‌ها و دین‌های مختلف در طول تاریخ هستند.
در اپیزود هشتم از دیگری‌نامه با عنوان «از دخمه‌ها تا امام‌زاده‌ها: مرزهای سیال فرهنگی» از قول برتولد اشپولر، پژوهشگر آلمانی درباره تداوم معماری ایرانی در دوره اسلامی نکاتی نقل کردیم. اشپولر معتقد است که رد معماری آتشکده‌های دوره ساسانی را حتی در اماکن زیارتی شیعیان در کربلا و نجف هم می‌توان پیدا کرد.
برای دسترسی به این اپیزود به صفحه گفت‌وشنود مراجعه کنید:
https://dialog.tavaana.org/podcast_others_8/
تصویر: نمایی از محوطه مسجد تاریخانه در دامغان
#رواداری #همزیستی #گفتگو #اسلام #زرتشتی #ساسانی #آتشکده #مسجد
@dialogue1402
پلان مسجد که ۳۰۰ مترمربع وسعت دارد نشان میدهد که به احتمال زیاد این مکان در ابتد‌‌‌ا آتشکده بوده و همچون بسیاری از آتشکدهها در نقاط مختلف ایران بعد از ورود اسلام به ایران به مسجد بد‌‌‌ل شده است.
تبدیل آتشکدهها به مسجد در ایران یکی از پدیده‌های تاریخی است که در دوره اسلامی رخ داد و نمونه‌هایی از آن در سراسر کشور قابل مشاهده است. این پدیده به دلایل مختلفی از جمله مسائل فرهنگی، مذهبی و سیاسی شکل گرفت. در ادامه چند مورد مهم و مشهور از این تغییرات آورده شده است:
۱. مسجد جامع اصفهان
مسجد جامع اصفهان یکی از مهمترین نمونه‌هاست. این مسجد در محل یک آتشکده قدیمی ساخته شد. بخش‌هایی از آتشکده هنوز در زیرساخت این مسجد قابل تشخیص است. این مسجد طی دوره‌های مختلف اسلامی گسترش یافت و یکی از شاهکارهای معماری اسلامی به‌شمار می‌رود.
۲. مسجد جامع یزد
مسجد جامع یزد نیز بر بقایای یک آتشکده قدیمی بنا شده است. شهر یزد به‌دلیل قدمت زرتشتی‌گری در این منطقه، آتشکده‌های متعددی داشته که برخی از آنها در دوره اسلامی تغییر کاربری داده‌اند.
۳. مسجد جامع شیراز
برخی پژوهشگران معتقدند که مسجد جامع شیراز (مسجد عتیق) بر روی بقایای یک آتشکده قدیمی ساخته شده است. اگرچه شواهد باستان‌شناسی مستقیم کمتری درباره این ادعا وجود دارد، اما این باور میان برخی محققان رایج است.
۴. مسجد جمعه آذرشهر (مسجد سنگی)
این مسجد در آذرشهر (استان آذربایجان شرقی) قرار دارد و بخشی از آن بر پایه یک آتشکده ساخته شده است. این مکان ترکیبی از معماری پیش از اسلام و اسلامی را به نمایش می‌گذارد.
۵. مسجد جامع اردستان
در اردستان نیز مسجد جامع این شهر به‌طور مستقیم بر روی آتشکده‌ای قدیمی بنا شده است. ساخت این مسجد به دوره عباسیان بازمی‌گردد و همچنان بخش‌هایی از ساختار آتشکده قابل مشاهده است.
۶. مسجد تاریخانه دامغان
مسجد تاریخانه، یکی از قدیمی‌ترین مساجد ایران، در شهر دامغان قرار دارد و نام آن به معنای «خانه خدا» است. این مسجد به‌نظر می‌رسد که بر بقایای یک آتشکده زرتشتی بنا شده باشد و معماری آن ترکیبی از سبک‌های ایرانی و اسلامی اولیه است.
۷. مسجد جامع قائن
در شهر قائن (استان خراسان جنوبی)، مسجد جامع این شهر نیز به‌عنوان یکی دیگر از نمونه‌های تبدیل آتشکده به مسجد شناخته می‌شود. معماری آن نشان‌دهنده پیوندهایی با دوره ساسانی است.
دلایل تبدیل آتشکدهها به مسجد متعدد است: ساخت مسجد بر روی آتشکدهها از طرفی نماد تغییر مناسبات قدرت و گسترش اسلام بود. آتشکدهها اغلب با معماری و مصالح مرغوب ساخته شده بودند و تبدیل آنها به مسجد عملی‌تر بود. ساخت مسجد در محل آتشکده‌های سابق و یا تبدیل آتشکدهها به مسجد باعث می‌شد که مسلمانان در همان مکان‌های مقدس پیشین، شعائر خود را به‌جای آورند.
این مکان‌ها امروز بخش مهمی از میراث فرهنگی و تاریخی ایران محسوب می‌شوند و نشان‌دهنده ترکیب فرهنگ‌ها و دین‌های مختلف در طول تاریخ هستند.
در اپیزود هشتم از دیگری‌نامه با عنوان «از دخمه‌ها تا امام‌زاده‌ها: مرزهای سیال فرهنگی» از قول برتولد اشپولر، پژوهشگر آلمانی درباره تداوم معماری ایرانی در دوره اسلامی نکاتی نقل کردیم. اشپولر معتقد است که رد معماری آتشکده‌های دوره ساسانی را حتی در اماکن زیارتی شیعیان در کربلا و نجف هم می‌توان پیدا کرد.
برای دسترسی به این اپیزود به صفحه گفت‌وشنود مراجعه کنید:
https://dialog.tavaana.org/podcast_others_8/
تصویر: نمایی از محوطه مسجد تاریخانه در دامغان
#رواداری #همزیستی #گفتگو #اسلام #زرتشتی #ساسانی #آتشکده #مسجد
@dialogue1402