‌ ‌ ‌ ✅ #رسم_شیرواره

یکی از ویژگی های زندگی روستائیان و عشایر، وجود انگیزه و روحیه بالای همیاری، تعاون و همکاری در بین آنهاست. یکی از مصادیق این همیاری و همکاری، در رسم و سنت کهن « شیرواره » است.


🔻 #شیرواره عبارتست از آداب شیردوشی و نوبت شیر داشتن در روستاهای لرستان، که در اکثر نقاط روستانشین، روزانه شیر گاو و گوسفند را در دو نوبت صبح و عصر و گاهی در فصل بهار در سه نوبت می دوشند و در هنگام کار نیز ترانه های دلنشینی با صدای خوش می خوانند که در مقدار شیر دامها و آرامش دادن به آنها بسیار اثرگذار بوده و شنیدنی است.


🔻شیرواره در هر روستا از چند گروه پنج تا هشت نفری که اغلب خویشاوند و یا دوست و همسایه باشند به نوبت شکل می گیرد.


🔻 یکی از زنان که از همه مسن تر است و #سرخیز نام دارد آشی می پزد و تمام هم وره ها دور می نشینند و با شادی و نشاط آش را می خورند و پس از نوشیدن چای یادی هم از « شیرواره» ی سالهای گذشته می کنند. پس از پیمانه زدن شیرهایشان از طرف سرخیز که همه شیرهایشان را برای او آورده اند یک دسته شبدر و یا گیاه سبز دیگری داخل #گادوشه Gadosa و یا #دوگوله Dogola می اندازد.

🔻 دادن گیاه سبز به آنها دو منفعت دارد. یکی اینکه نشانه سرسبزی است و دیگری اینکه وقتی به خانه خود بازگشتند علف سبز را جلو گاو و گوسفندان خود می اندازند و معتقدند شیر دامهایشان زیاد می شود.

🔻 شیرواره اگر موقت و تقریباً دو تا سه روز باشد در روستای الیگودرز آن را #وره_قلاغی ( Vara Qelaqye) گویند که پس از این مدت شیروره اصلی شروع می شود و صبح و عصر زنان روستا شیرهایشان را مثلا تا مدت ده روز به صاحب وره تحویل می دهند تا زمانیکه نوبت به شخص دیگری بیافتد.


🔻هر نفر مدت واره را نسبت به تعداد دام و مقدار شیری که تحویل می دهد نگهداری می کند.


🔻معمولاً در پیمانه زدن شیرها از ظروفی از قبیل #کمچه kamca #آووگردو Awegardo ، #گادوشه Gadosa ، #دوگوله Dogola ، #قزقونچه Qazqonca ، #پاتیچه Patyeca و #پاتیل Patyell استفاده می کنند.

🔻 با همین وسایل شیرها را واچین یا #کیل Kell و یا پیمانه می زنند. چنانچه شیر را با تمام ظروف بزرگ و کوچک « واچین » کردند و مقدار کمی از شیر باقی ماند حتی به اندازه یک کمچه یا ملاقه هم نبود این مقدار شیر را لِئله (Lela) می کنند یعنی با یک چوله یا چکل که چوب تمیز و کوچکی است و از یک طرف دوشاخه است اندازه می گیرند و چوب را نزد خود نگاه می دارند تا وقت تحویل شیر و نوبت خودشان.


🔻 هم وره ها روزانه از کسی که مشگ می زند دوغ و ماست قرض می کنند. صاحبان دوغ و ماست نیز هر دفعه بنام هر نفر روی دیوار خانه یک خط نشام می کشند تا حساب و کتاب معلوم باشد.

🔻 وقتی شیرواره به خانه دیگری می افتد، صاحب اول مشگ یک ظرف پر از دوغ همراه دو سه قطعه کره برای او می برد. این کار را #مایه_بردن و کره ها را #چراغ_مایه گویند.

🔻در بازگشت با کمی کره پشت پاشنه پایش را چرب می کنند تا مشگ زنی برکت بیشتری داشته باشد.

🔻 در لرستان دو نوع مشگ وجود دارد، یکی #مشگ_بزن که چنانچه فرزند کوچک خانواده پسر باشد از پوست گوسفند نر و اگر دختر باشد از پوست گوسفند ماده بز مشگ را درست می کنند.


🔻 دیگری #ارقت (Arqot) نام دارد که در تمام روستاها از پوست گوساله می سازند و نسبت به سایر مشگ ها گنجایش بیشتری دارد.

🔻 وقتی ماست را داخل مشگ می ریزند نباید کسی پایش را تکان بدهد، بعد با کمک همدیگر آنرا به سه پایه چوبی بنام #مالار(Malar) یا #مولار (Molar) یا #ملار (Melar) آویزان می کنند . بعد یک یا دو نفر دسته های آنرا می گیرند و حرکت می دهند.


🔻 در ضمن تکان دادن مشگ ترانه ای نیز می خوانند به نام #بیت_مشگه که در سراسر لرستان با کمی تفاوت یک مفهوم دارند.

✅ امروزه اگر دو خانوار با هم مراوده صمیمانه و نزدیکی داشته باشند، می گویند عجب «شیرواره ای» دارند، کنایه از اینکه دوستی آنها مثل این است که با هم شیرواره دارند.

✅ یا اگر دو خانوار مرتب به هم قرض دهند یا بده بستانی با هم داشته باشند، باز همین اصطلاح را بکار می برند و رفتار آنها را به شیرواره تشبیه می کنند. اگر دو نفر یا دو خانواده بخواهند، به ارتباط و مراوده خود پایان دهند، نیز می گویند « گُو مرد و شیر واره بُرِس» ( گاو مرد، شیرواره پایان یافت و قطع شد) کنایه از اینکه ارتباط دو نفر قطع گردید و دلیلی برای ادامه آن وجود ندارد.

#منبع : کانال مشاهیرپاپی

توضیحی درباره واژه مال به معنی خانه

دوست گرامی جناب خواجه گیری از فعالان فرهنگی لر استان بوشهر مطلبی بیان کردند که مال در لری لیراوی به معنای #روستا است در حالی که به معنای #خانه ذکر شده است.

در پاسخ عرض می کنیم که #مال ( که امروزه در اکثر شاخه های لری، واژه #هونه جای آن را گرفته است ) در اصل یعنی خانه مخصوصا خانه عشایری


ولی این واژه #توسعه_معنایی هم پیدا کرده است مثلا به مجموع چند خانه یا خانوار عشایر هم #مال گفته شده است

مال به مفهوم روستا هم بخاطر این توسعه معنایی بوده است چون آبادی یا روستا هم مجموع چند خانه است یا به خانه و خانواده بزرگ آن آبادی شناخته می شده است،

واژه #بیت( خانه) در زبان عربی نیز هم همین توسعه معنایی را پیدا کرده است و امروزه بیت در عربی خوزستان معنای #روستا/ یا #آبادی می دهد مثلا بیت عظیم، بیت سعد( آبادی سعد)، بیت جابر که این نمونه ها در خوزستان زیاد است.

https://t.me/thelurishacademy

🖤 💔به مناسبت سالگرد درگذشت استاد فرجی

✍‌ #موسوی از #کویت

با سلام به همگی

و تشکر بابت تلاش‌های مستمر و ارزنده شما و همه نویسندگان فرهنگستان

۲۸ اردیبهشت سالگرد فقدان استاد #حسین_فرجی خواننده لرستانی است که به این مناسبت یک مطلب فارسلری خدمتتان می‌فرستم اگر صلاح دانستید برای روز سالگرد ایشان منتشر کنید.

باز هم لطف کنید زحمت ترجمه‌ها و بازنویسی آن به خط لری را خودتان تقبل فرمایید. شرمنده و ممنونم.

با شما هستم ای «شؽرپیا»ی عرصه آواز
که یکی از ستارگان جاوید «دنگ ۉ  گۉرونی» لرستان هستی
با شما هستم که با سخاوت بر ما بارانی از «بیت ۉ هِیوِله» باریدی

آوازه‌ی «بارو بارونت» از «ولات ۉ بِنشین» لران هم فراتر رفته است.

من خودم مسافر کویتم و« مسافر کویت» تو را با بند بند جانم درک کرده ام.

صدای « شۉءِسال» و‌‌ «کِشکِلَه شیرازی» ات هنوز در گوش مشتاقان جریان دارد.

هنوز هنر لر و لرستان «د داغ» رفتنت  غمگین و « انۊنشین» است.

ازترانه‌های تو آموختم که در مشکلات روزگار:

بَسِمَه هرچؽ کَشیم دی دسِ دۏنیا
دِه مؽها چی اسبؽکۏ بِئسِم سرِِ پا

داغ رفتنت سنگین بود ولی خودت خواندی که:
دالکه تۏ نَگرؽو غصه نوهور دۏنیا چنینه
باغووݩ زحمتِ گل مؽ‌کَشَه ۉ گل نمؽچینه


#دنگ_ۉ_گۉرونی: صدا و آهنگ، آواز و ترانه
#بیت: ۱.شعر ۲. نوعی ترانه

#هیوله: نوعی ترانه شاد
#انۊنشین: محزون، اندوهناک
#شؽرپیا: شیرمرد
#اسبؽکۏ: نام کوهی معروف در لرستان ( سفیدکوه)
#دالکه: مادرجان
#کشکله_شیرازی: دخترک شیرازی؛ نام یک ترانه قدیمی معروف لری که خوانندگان زیادی آن را اجراء یا بازخوانی کرده‌اند.

#بارو_بارون: از ترانه‌های معروف استاد فرجی که با اجرای گروه #رستاک در سطح ملی معروف شده است.

#مسافر_کویت: نام یکی از ترانه‌های استاد فرجی در وصف حال مهاجران کویت برای کار

#ولات: سرزمین، دیار
#بنشین: حوزه سکونت
#شۉء_سال: شب سالگرد؛ نام یکی از ترانه‌های معروف ایشان

https://t.me/thelurishacademy

فرهنگستان زبان لری
کانال و نشریه‌ای علمی_فرهنگی با نگرش غیرقومگرایانه و آکادمیک به زبان، ادبیات و فرهنگ مردم لر (و غیرلُر) در چارچوب قوانین کشور، تمامیت ارضی و وحدت ملی، بدون هرگونه وابستگی سیاسی یا مالی و به دور از تقابل یا تفرقه بین اقوام عزیز ایران