▫️ شورا: تجربهها و چالشها
نوشتهی: تارا بهروزیان
11 نوامبر 2019
🔸 سایت نقد در پیوند با مبارزهی طبقاتی و جنبش کارگری، به ویژه در پیوند با تجربهی کارگران هفتتپه و فولاد اهواز، برآن شد تا با هدف واکاوی تجربههای تاریخیِ تاکنون موجودِ جنبش شورایی و کنترل کارگری به انتشار سلسله نوشتارهایی دربارهی مبانی نظری و کنشهای عملی این تجربهها در نقاط گوناگون جهان دست زند. پس از انتشار بیش از بیست مقاله باوجود عوامل متعدد و متنوع در پیدایش و پویش این تجربهها و کنشها در متن شرایط اجتماعی و تاریخی معین و نیز دلایل پیروزیها و ناکامیهای ویژهی هرکدام در چارچوب یک جنبش خاص، اینک طرحوارهای از پرسشها و چالشهای کلی آشکار میشود که پرداختن به آنها گام نخست در انتقال جوهرهی بنیادین این تجربههاست.
🔸 بازخوانی این تجربههای تاریخی نشان میدهد که موضوع کنترل کارگری و شوراها با پرسشهای نظری و عملیای روبهرو است که پرداختن به آنها دستکم افق دیدگاه ما را به حوزهی بهمراتب وسیعتر، دقیقتر و دشوارترِ معضلات و چالشهای واقعی گسترش میدهد. از این منظر این نوشتار فهرستی است از پرسشها: سیاههای از پروبلماتیکها در عطف به تجربههایی معین که در رابطه با این مقالات و تجربههایی که در آنها تحلیل یا گزارش شدهاند، قابل استخراجاند. تحلیل و پاسخگویی به این پرسشها کاری است دامنهدار، دشوار، درازمدت و مستمر که خوشبین و امیدواریم نتایجش را در سایت «نقد» و در رسانههای دیگر ببینیم. چرا که باور داریم چشمبستن بر محدودیتها، تضادها و چالشهای تجربههای کنترل کارگری به تداوم آنها هیچ کمکی نخواهد کرد و تنها نقد و آگاهیِ نقادانه و بررسی عینی ویژگیها، دستاوردها و کاستیهای این تجربهها به برچیدن موانع موجود و اعتلای آنها در آینده یاری خواهد رساند.
🔸 نقطهی عزیمت ما در طرح این پرسشها و تلاش برای یافتن پاسخهایی برای آنها، کشف نقاط توقف است. به نظر میرسد جنبش شورایی در سراسر جهان به دلیل تمام دوگانههایی که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت، با نقاط توقفی روبهرو شده و عملاً هنوز از آنها فراتر نرفته است. بنابراین ماهیت چنین بحثی اقتضا میکند که در آغاز نقطهتوقفها را مشخص کنیم تا پس از آن بتوانیم در جهت فرارفتن از آنها و یافتن راهحلهایی در نظریه و عمل گام برداریم. از این رو هدف این نوشتار نه ارائهی راهحلها که طرح برخی از پرسشها و دعوت برای تحلیل و تلاش جمعی برای پاسخگویی به آنها و گشودن چشماندازهای نظری و تاریخی – و بالطبع عملیِ – نو است. بیشک سیاههی پرسشها و چالشها طولانیتر از اینهاست.
🔹 متن کامل این مقاله را در لینک زیر بخوانید:
https://wp.me/p9vUft-169
#جنبش_کارگری #خودگردانی_کارگری
#خودمدیریتی #سوسیالیسم #شورا
👇🏽
🖋@naghd_com
نوشتهی: تارا بهروزیان
11 نوامبر 2019
🔸 سایت نقد در پیوند با مبارزهی طبقاتی و جنبش کارگری، به ویژه در پیوند با تجربهی کارگران هفتتپه و فولاد اهواز، برآن شد تا با هدف واکاوی تجربههای تاریخیِ تاکنون موجودِ جنبش شورایی و کنترل کارگری به انتشار سلسله نوشتارهایی دربارهی مبانی نظری و کنشهای عملی این تجربهها در نقاط گوناگون جهان دست زند. پس از انتشار بیش از بیست مقاله باوجود عوامل متعدد و متنوع در پیدایش و پویش این تجربهها و کنشها در متن شرایط اجتماعی و تاریخی معین و نیز دلایل پیروزیها و ناکامیهای ویژهی هرکدام در چارچوب یک جنبش خاص، اینک طرحوارهای از پرسشها و چالشهای کلی آشکار میشود که پرداختن به آنها گام نخست در انتقال جوهرهی بنیادین این تجربههاست.
🔸 بازخوانی این تجربههای تاریخی نشان میدهد که موضوع کنترل کارگری و شوراها با پرسشهای نظری و عملیای روبهرو است که پرداختن به آنها دستکم افق دیدگاه ما را به حوزهی بهمراتب وسیعتر، دقیقتر و دشوارترِ معضلات و چالشهای واقعی گسترش میدهد. از این منظر این نوشتار فهرستی است از پرسشها: سیاههای از پروبلماتیکها در عطف به تجربههایی معین که در رابطه با این مقالات و تجربههایی که در آنها تحلیل یا گزارش شدهاند، قابل استخراجاند. تحلیل و پاسخگویی به این پرسشها کاری است دامنهدار، دشوار، درازمدت و مستمر که خوشبین و امیدواریم نتایجش را در سایت «نقد» و در رسانههای دیگر ببینیم. چرا که باور داریم چشمبستن بر محدودیتها، تضادها و چالشهای تجربههای کنترل کارگری به تداوم آنها هیچ کمکی نخواهد کرد و تنها نقد و آگاهیِ نقادانه و بررسی عینی ویژگیها، دستاوردها و کاستیهای این تجربهها به برچیدن موانع موجود و اعتلای آنها در آینده یاری خواهد رساند.
🔸 نقطهی عزیمت ما در طرح این پرسشها و تلاش برای یافتن پاسخهایی برای آنها، کشف نقاط توقف است. به نظر میرسد جنبش شورایی در سراسر جهان به دلیل تمام دوگانههایی که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت، با نقاط توقفی روبهرو شده و عملاً هنوز از آنها فراتر نرفته است. بنابراین ماهیت چنین بحثی اقتضا میکند که در آغاز نقطهتوقفها را مشخص کنیم تا پس از آن بتوانیم در جهت فرارفتن از آنها و یافتن راهحلهایی در نظریه و عمل گام برداریم. از این رو هدف این نوشتار نه ارائهی راهحلها که طرح برخی از پرسشها و دعوت برای تحلیل و تلاش جمعی برای پاسخگویی به آنها و گشودن چشماندازهای نظری و تاریخی – و بالطبع عملیِ – نو است. بیشک سیاههی پرسشها و چالشها طولانیتر از اینهاست.
🔹 متن کامل این مقاله را در لینک زیر بخوانید:
https://wp.me/p9vUft-169
#جنبش_کارگری #خودگردانی_کارگری
#خودمدیریتی #سوسیالیسم #شورا
👇🏽
🖋@naghd_com
نقد: نقد اقتصاد سیاسی - نقد بتوارگی - نقد ایدئولوژی
شورا: تجربهها و چالشها
نوشتهی: تارا بهروزیان بازخوانی این تجربههای تاریخی نشان میدهد که موضوع کنترل کارگری و شوراها با پرسشهای نظری و عملیای روبهرو است که پرداختن به آنها دستکم افق دیدگاه ما را به حوزهی بهمراتب…
▫️ کنترل کارگری یا شورای مشارکتی؟
🔹 نقدی بر کتاب «کنترل کارگری از کمون تا امروز»
نوشتهی: سعید رهنما
18 دسامبر 2019
🔸 عنوان اصلیِ کتاب، «از آنِ ماست که بر آن تسلط یابیم و مالکاش شویم»، برگزیدهای از سرودِ معروف اتحادیه کارگری، «همبستگی برای همیشه» است، که بیانگرِ آرمانِ و ایدهالِ مبارزه کارگران برای رهایی از استثمار است. عنوان فرعی کتاب، «کنترل کارگری از کمون تا امروز» بررسیِ این مبارزات در زمانهها و زمینههای مختلفِ تاریخی و جغرافیایی را وعده میدهد. نویسندگان مقالهها در ۲۲ فصلِ مختلف تجارب جنبشهای رادیکال کارگری در کشورهای مختلف جهان از جمله ایجاد شوراهای کار، اقدامهای مستقیم، و اِشغال کارخانجات را مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهند، و از این نظر مجموعه ارزندهای را عرضه میکنند. اما، به استثنای چند فصل، این مجموعه چه از نظر تئوریک و چه از نظر نتیجهگیریهای سیاسی مشکلات زیادی دارد. مرور کلیه جنبههای این کتاب در یک نقد کوتاه عملی نیست، و در اینجا من بهمهمترین جنبههای توهمزای آن اشاره میکنم.
🔸 کتاب نزدیک به ده سال پیش بهزبان انگلیسی منتشر شد و اخیرا فصلهای مختلف آن و سپس کُل کتاب در سایت «نقد» به فارسی ترجمه و انتشار یافت. در ادامه بحثهای قبلی در مورد شورا ها که بهدنبال حرکتهای قهرمانانه کارگران کشت و نیشکر هفت تپه و دیگر کارخانجات کشورمان مطرح گردید، بیمناسبت ندیدم به امید دامنزدن بهبحث بیشتر دربارهی این مسئله بسیار مهم، مروری انتقادی از این کتاب که پارهای از فصلهایش میتواند برای جنبش کارگری و سوسیالیستی ایران مفید باشد، داشته باشیم. در نوشته حاضر بهخاطر آنکه پس از تهیه بخش عمده آن متوجه وجود ترجمه کامل کتاب بهفارسی شدم، تمام عطفها بهمتن انگلیسی و نه بهمتن فارسی است.
🔸 ویراستارانِ کتاب، نٍس و اَزِلینی بهدرستی اشاره میکنند که کارگران تحت هر شکل حکومتی برای «مشارکت در فرایند تصمیمگیری» مبارزه نموده، و تلاش کردهاند تا شکلهای «همـمدیریتی»، «خودـمدیریتی»، یا «کنترل کارگری» را پدید آورند، و در جهت منافع خود، «تعاونیها» و «شوراها» را ایجاد کردند. اما ویراستاران بهرغم اشاره به «مشارکت» و «شکل»های مختلف، همه این تلاشها را تحت عنوان «کنترل کارگری» – که تعریف مشخصی نیز از آن ارائه ندادهاند – مطرح کردهاند، بیتوجه به اینکه «مشارکت» و «کنترل کارگری» دو امرِ کاملا متفاوتاند. مشارکت که اَشکال و درجات مختلف دارد، بهنوعی همان هم ـ مدیریتی است و کارگران بهنسبت قدرتی که یافته باشند در مدیریت و «کنترلِ» واحدی که در آن کار میکنند سهیم میشوند. اما کنترل کارگری همان خود ـ مدیریتی است که کارگران در شرایط خاصی مدیریت و کنترل اداره امور واحدِ خود را، کلا و تماما و بهتنهایی برعهده میگیرند...
🔹 متن کامل مقاله را در لینک زیر بخوانید:
https://wp.me/p9vUft-19l
#سعید_رهنما #جنبش_کارگری #خودگردانی_کارگری
#خودمدیریتی #سوسیالیسم #شورا
👇🏽
🖋@naghd_com
🔹 نقدی بر کتاب «کنترل کارگری از کمون تا امروز»
نوشتهی: سعید رهنما
18 دسامبر 2019
🔸 عنوان اصلیِ کتاب، «از آنِ ماست که بر آن تسلط یابیم و مالکاش شویم»، برگزیدهای از سرودِ معروف اتحادیه کارگری، «همبستگی برای همیشه» است، که بیانگرِ آرمانِ و ایدهالِ مبارزه کارگران برای رهایی از استثمار است. عنوان فرعی کتاب، «کنترل کارگری از کمون تا امروز» بررسیِ این مبارزات در زمانهها و زمینههای مختلفِ تاریخی و جغرافیایی را وعده میدهد. نویسندگان مقالهها در ۲۲ فصلِ مختلف تجارب جنبشهای رادیکال کارگری در کشورهای مختلف جهان از جمله ایجاد شوراهای کار، اقدامهای مستقیم، و اِشغال کارخانجات را مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهند، و از این نظر مجموعه ارزندهای را عرضه میکنند. اما، به استثنای چند فصل، این مجموعه چه از نظر تئوریک و چه از نظر نتیجهگیریهای سیاسی مشکلات زیادی دارد. مرور کلیه جنبههای این کتاب در یک نقد کوتاه عملی نیست، و در اینجا من بهمهمترین جنبههای توهمزای آن اشاره میکنم.
🔸 کتاب نزدیک به ده سال پیش بهزبان انگلیسی منتشر شد و اخیرا فصلهای مختلف آن و سپس کُل کتاب در سایت «نقد» به فارسی ترجمه و انتشار یافت. در ادامه بحثهای قبلی در مورد شورا ها که بهدنبال حرکتهای قهرمانانه کارگران کشت و نیشکر هفت تپه و دیگر کارخانجات کشورمان مطرح گردید، بیمناسبت ندیدم به امید دامنزدن بهبحث بیشتر دربارهی این مسئله بسیار مهم، مروری انتقادی از این کتاب که پارهای از فصلهایش میتواند برای جنبش کارگری و سوسیالیستی ایران مفید باشد، داشته باشیم. در نوشته حاضر بهخاطر آنکه پس از تهیه بخش عمده آن متوجه وجود ترجمه کامل کتاب بهفارسی شدم، تمام عطفها بهمتن انگلیسی و نه بهمتن فارسی است.
🔸 ویراستارانِ کتاب، نٍس و اَزِلینی بهدرستی اشاره میکنند که کارگران تحت هر شکل حکومتی برای «مشارکت در فرایند تصمیمگیری» مبارزه نموده، و تلاش کردهاند تا شکلهای «همـمدیریتی»، «خودـمدیریتی»، یا «کنترل کارگری» را پدید آورند، و در جهت منافع خود، «تعاونیها» و «شوراها» را ایجاد کردند. اما ویراستاران بهرغم اشاره به «مشارکت» و «شکل»های مختلف، همه این تلاشها را تحت عنوان «کنترل کارگری» – که تعریف مشخصی نیز از آن ارائه ندادهاند – مطرح کردهاند، بیتوجه به اینکه «مشارکت» و «کنترل کارگری» دو امرِ کاملا متفاوتاند. مشارکت که اَشکال و درجات مختلف دارد، بهنوعی همان هم ـ مدیریتی است و کارگران بهنسبت قدرتی که یافته باشند در مدیریت و «کنترلِ» واحدی که در آن کار میکنند سهیم میشوند. اما کنترل کارگری همان خود ـ مدیریتی است که کارگران در شرایط خاصی مدیریت و کنترل اداره امور واحدِ خود را، کلا و تماما و بهتنهایی برعهده میگیرند...
🔹 متن کامل مقاله را در لینک زیر بخوانید:
https://wp.me/p9vUft-19l
#سعید_رهنما #جنبش_کارگری #خودگردانی_کارگری
#خودمدیریتی #سوسیالیسم #شورا
👇🏽
🖋@naghd_com
نقد: نقد اقتصاد سیاسی - نقد بتوارگی - نقد ایدئولوژی
کنترل کارگری یا شورای مشارکتی؟
نقدی بر کتاب «کنترل کارگری از کمون تا امروز» نوشتهی: سعید رهنما میتوانیم بهدرستی هر ایرادی را به اتحادیهها و احزاب سیاسیِ موجود وارد کنیم؛ اینکه بوروکراتیک، غیرِدموکراتیک و خود ـ سرویس دهندها…
▫️ آسیابهای بادی سعید رهنما
نوشتهی: جمال محبوب
20 دسامبر 2019
🔸 آقای سعید رهنما به نقد و بررسی کتاب کنترل کارگری از کمون تا امروز به ویراستاری امانوئل نس و داریو آتزلینی در سایت «نقد» پرداخته است. کتاب یادشده پیشتر به فارسی با عنوان: "شورا: شکل سیاسی سرانجام مکشوف؟ شوراهای کارخانه و خودگردانی از کمون پاریس تا امروز"، توسط گروهی از مترجمان ترجمه و در سایت «نقد» منتشر شده بود.
من در این مطلب ابتدا به خطوط کلی نقد سعید رهنما متمرکز میشوم و سپس در پایان به نکات جستهوگریختهای که او لابهلای بحثهای خود به عنوان بنیاد تز اصلیاش مطرح کرده، میپردازم.
🔸 تز اصلی سعید رهنما چیست؟ دو موضوع محوری خط کلی نقد او را مشخص میکند:
1) امکانناپذیری کنترل کارگری
و 2) امکانپذیری مشاركت كارگری و شورای مشاركتی.
🔸 رهنما وانمود میکند که گویا کس یا کسانی معتقدند در شرایط تسلط مناسبات سرمایهداری میتوان ادارهی کامل یک واحد تولیدی یا اقتصادی را به شورای کارگران سپرد تا آنها این واحد را به نحوی «سوسیالیستی»، یعنی بیرون و مستقل از سازوکار سرمایهدارانه و قانون ارزش، مدیریت کنند. او تلویحا این دیدگاهها را به چپهای رادیکال نسبت میدهد. چنین کس یا کسانی اگر واقعا موجود باشند، بیشتر از آنکه چپ یا راست باشند، از چندوچون شیوهی تولید سرمایهداری کاملا بیخبرند. با انتساب خیالپردازانهی چنین دیدگاهی به چپ رادیکال، فقدان «درایت و واقعبینی سیاسی» و سیر و سیاحت این گرایش در رویاها استنتاج میشود. واقعیت اما این است که چپ رادیکال تحقق سوسیالیسم را حتی در یک کشور ممکن نمیداند، چه رسد به برقراری سوسیالیسم در یک بنگاه اقتصادی؛ آن هم همچون جزیرهای در دریای مناسبات سرمایهداری.
🔸 ... رهنما اصطلاح انقلاب بلافاصله را تلویحا به گرایشی نسبت میدهد که از نظر او چپ رادیکال یا چپ انقلابی است. اما مدعیان این «انقلاب بلافاصله» چه کسانی هستند و کجایند؟ کیست که مدعی است باید همین امروز یا همین فردا «انقلاب بلافاصله» کرد؟ مگر انقلاب نمایش است که بتوان آن را به دلخواه به صحنه آورد؟ با اینهمه، پشت این اصطلاح بیمعنی و مجعول در واقع «اتهام» دیگری پنهان است: کسانی بر این نظرند که هدف انقلاب باید تغییر بنیادی جامعه و گذار به روابط مابعد سرمایهداری باشد؛ و این، مسلماً خواستهی آقای رهنما نیست. او میخواهد، مثلا در ایران، اول «یک دموکراسی سکولار مبتنی بر عدالت اجتماعی» مستقر شود و بعد، بالاخره روزی، خدا میداند چندین دهه یا سده بعد، «انقلاب بافاصله» صورت بگیرد. او در آن دمکراسی سکولار، شعار مشارکت کارگری و شورای مشارکتی را مطرح میکند که سطوح متفاوتی از سهیمشدن در اطلاعات تا طرف مشورت قرار گرفتن را دربرمیگیرد و سقف آن همتصمیمی یا مشارکت در تصمیمگیری یا هممدیریتی است. در چنین بحثی به گفته او گذاشتن شورا در مقابل اتحادیهی کارگری انحرافی است و پیشاپیش روشن است که تشکل مطلوب همان اتحادیه است...
🔹 متن کامل مقاله را در لینک زیر بخوانید:
https://wp.me/p9vUft-19A
#جمال_محبوب #جنبش_کارگری #خودگردانی_کارگری
#خودمدیریتی #سوسیالیسم #شورا
👇🏽
🖋@naghd_com
نوشتهی: جمال محبوب
20 دسامبر 2019
🔸 آقای سعید رهنما به نقد و بررسی کتاب کنترل کارگری از کمون تا امروز به ویراستاری امانوئل نس و داریو آتزلینی در سایت «نقد» پرداخته است. کتاب یادشده پیشتر به فارسی با عنوان: "شورا: شکل سیاسی سرانجام مکشوف؟ شوراهای کارخانه و خودگردانی از کمون پاریس تا امروز"، توسط گروهی از مترجمان ترجمه و در سایت «نقد» منتشر شده بود.
من در این مطلب ابتدا به خطوط کلی نقد سعید رهنما متمرکز میشوم و سپس در پایان به نکات جستهوگریختهای که او لابهلای بحثهای خود به عنوان بنیاد تز اصلیاش مطرح کرده، میپردازم.
🔸 تز اصلی سعید رهنما چیست؟ دو موضوع محوری خط کلی نقد او را مشخص میکند:
1) امکانناپذیری کنترل کارگری
و 2) امکانپذیری مشاركت كارگری و شورای مشاركتی.
🔸 رهنما وانمود میکند که گویا کس یا کسانی معتقدند در شرایط تسلط مناسبات سرمایهداری میتوان ادارهی کامل یک واحد تولیدی یا اقتصادی را به شورای کارگران سپرد تا آنها این واحد را به نحوی «سوسیالیستی»، یعنی بیرون و مستقل از سازوکار سرمایهدارانه و قانون ارزش، مدیریت کنند. او تلویحا این دیدگاهها را به چپهای رادیکال نسبت میدهد. چنین کس یا کسانی اگر واقعا موجود باشند، بیشتر از آنکه چپ یا راست باشند، از چندوچون شیوهی تولید سرمایهداری کاملا بیخبرند. با انتساب خیالپردازانهی چنین دیدگاهی به چپ رادیکال، فقدان «درایت و واقعبینی سیاسی» و سیر و سیاحت این گرایش در رویاها استنتاج میشود. واقعیت اما این است که چپ رادیکال تحقق سوسیالیسم را حتی در یک کشور ممکن نمیداند، چه رسد به برقراری سوسیالیسم در یک بنگاه اقتصادی؛ آن هم همچون جزیرهای در دریای مناسبات سرمایهداری.
🔸 ... رهنما اصطلاح انقلاب بلافاصله را تلویحا به گرایشی نسبت میدهد که از نظر او چپ رادیکال یا چپ انقلابی است. اما مدعیان این «انقلاب بلافاصله» چه کسانی هستند و کجایند؟ کیست که مدعی است باید همین امروز یا همین فردا «انقلاب بلافاصله» کرد؟ مگر انقلاب نمایش است که بتوان آن را به دلخواه به صحنه آورد؟ با اینهمه، پشت این اصطلاح بیمعنی و مجعول در واقع «اتهام» دیگری پنهان است: کسانی بر این نظرند که هدف انقلاب باید تغییر بنیادی جامعه و گذار به روابط مابعد سرمایهداری باشد؛ و این، مسلماً خواستهی آقای رهنما نیست. او میخواهد، مثلا در ایران، اول «یک دموکراسی سکولار مبتنی بر عدالت اجتماعی» مستقر شود و بعد، بالاخره روزی، خدا میداند چندین دهه یا سده بعد، «انقلاب بافاصله» صورت بگیرد. او در آن دمکراسی سکولار، شعار مشارکت کارگری و شورای مشارکتی را مطرح میکند که سطوح متفاوتی از سهیمشدن در اطلاعات تا طرف مشورت قرار گرفتن را دربرمیگیرد و سقف آن همتصمیمی یا مشارکت در تصمیمگیری یا هممدیریتی است. در چنین بحثی به گفته او گذاشتن شورا در مقابل اتحادیهی کارگری انحرافی است و پیشاپیش روشن است که تشکل مطلوب همان اتحادیه است...
🔹 متن کامل مقاله را در لینک زیر بخوانید:
https://wp.me/p9vUft-19A
#جمال_محبوب #جنبش_کارگری #خودگردانی_کارگری
#خودمدیریتی #سوسیالیسم #شورا
👇🏽
🖋@naghd_com
نقد: نقد اقتصاد سیاسی - نقد بتوارگی - نقد ایدئولوژی
آسیابهای بادی سعید رهنما
نوشتهی: جمال محبوب وقتی شرایط بروز خودمدیریتی و اشغال کارخانه در زمان بحران و فقدان دولت مهیا میشود و نیازمند تشکلیابی پیشین کارگران است (این همه را بگوییم «شرایط بحران») آیا میتوان چپ انقلابی …