🌈 غه / غئه / غییه
#gilaki_vaje
@gilaki_learning

⚡️قدغن اکید شود معلمین ترک ؤ کردزبان در مدارس ایالات و ولایات که اهالی آنجا ترک یا کرد زبان هستند تدریس نکنند و اساسا تکلم زبان ترک ؤ کرد در ایران هر چه زۊدتر مترۊک گردد.

سندی دیگر برای جنگ تحمیلی هویتی ؤ طرح نسل‌کشی سیستماتیک فرهنگی غیرفارسی زبانان ایران.
(ظاهرا وزارت جنگ به وزارت معارف ؤ اؤقاف ؤ صنایع مستظرفه نامه زده!)
(🙏 پیمان)
#racism
@gilaki_learning

خانه رؤشن بی چراغ ٚرؤشنایی به؟ نیبه
تۊ اگر من تا نیبی مۊشکل‌گۊشایی به؟ نیبه
می سک ٚعاره ببم نامردمان ٚزرخرید
پۊر گدا کیسه جه‌غیراز رۊسیایی به؟ نیبه
شا یه بی‌تخت ؤ کۊلایم تا کی می پا سر ایسأم
شغ بدأشته گردن ٚقسمت گدایی به؟ نیبه
دس‌وألیشته سؤفره سر نیشتن هچین بدنامی‌یه
سر زؤغال‌چا مئن کۊدن بی رۊسیایی به؟ نیبه
کاسه‌لیس ٚخانه زینت قالی‌یه جا یه حصیر
تا نبؤسته کلمجین دندان طلایی به؟ نیبه
تیجی یه شاهپر ای‌رۊز آخر کلاچ ٚقاتیله
کس کس ٚمئن دۊشمنی بی آشنایی به؟ نیبه
دۊست ٚامرا دیل می شین گرمه بسر تا زنده‌یم
گۊشت ؤ ناخۊن ٚمیان شئیون سیوایی به؟ نیبه
✍🎤استاد #شیون_فؤمنی
@gilezakan
@gilaki_learning

⚡️گۊشت' نؤینه ناخۊن ٚجان جؤدا هنی*.
شیون ٚشعر ٚآخری مصرع مئن هی مثل بۊمئه... ای تاتایی ان امی گرمسار دبؤ همزوانان ٚگۊیش ٚ شی هیسه که الیکایی گۊیش اجی گب زنن.
(*ای «هنی» هئردن= هکردن ٚمصدر اجی هیسه)
https://t.me/gilaki_learning/3298
#masalan
@gilaki_learning

⚡️پست ریپلای شده مربۊط به گۊیشهای استان گیلان است؛ ورژن الیکایی این مثل در استان سمنان را در تصویر این پست ببینید.
💡 شباهت معنادار ضرب‌المثلها، کنایات ؤ اصطلاحات نشان‌دهنده انسجام زبانی-فرهنگی گیلکی‌زبانان مناطق مختلف در عین تنوع در جزئیات و گۊیشهاست.
گیلکی‌زبانان به صورت بۊمی در هفت استان مازندران، گیلان، گلستان، قزوین، البرز، تهران و سمنان زندگی می‌کنند و زبان گیلکی را با گۊیشها و لهجه‌های متنوع صحبت می‌کنند.
#maslan
@gilaki_learning

⚡️قسمت دوم «دس‌والیشته» از فعل پیشوندی «والیشتن/والیس-» است. در گیلکی این فعل به شکل ساده «بلشتن/بلس-» هم استفاده می‌شود. این فعل هم‌معنی و هم‌ریشه «لیسيدن/لیس-» در زبان فارسی است.

💡 در زبان فارسی صۊرت لیسیدن از ماده مضارع لیس- در دؤران متاخر ساخته شده است؛ مانند مصادر جعلی که از اسم‌+یدن ساخته می‌شود. یعنی مصدر لیسیدن به جای لیشتن مثل مصدر «پزیدن» به جای «پختن» است که بعضا از زبان کۊدکان شنیده می‌شود!

💡این مساله در مؤرد مصدر «پیختن/پیتن/بپیتن» با صورت مضارع پیچ- که به ترتیب در گۊیشهای غربی، مرکزی و شرقی زبان گیلکی استفاده می‌شود، با مصدر فارسی «پیچیدن» هم صادق است. همچنین در مورد مصادر «میشتن/وامیشتن/دیمیشتن» با ماده مضارع «میز-» در مقایسه با مصدر پهلوی «میزیتن».

💡در بسیاری از موارد مانند مؤرد فؤق، زبان گیلکی صورتهای قدیمی‌تری نسبت به زبان فارسی را حفظ کرده است اما با کمال تعجب در عصر سهۊلت گردش اطلاعات، درۊغ بزرگ تمامیت‌خواهان که «گیلکی گۊیشی از فارسی است» هنۊز هم در مقالات زبانشناسی و بین عوام الناس تکرار می‌شود!
@gilaki_learning

⚡️تیرنگ

اۊجادار ٚور اتا تیرنگ پرسا
ونه پشت ٚسر اتا تفنگ پرسا
دنگ ؤ دنگ ؤ دنگ، تفنگ ٚونگ پرسا
تیرنگ بکته وختی فشنگ پرسا
مه ماه ٚتابۊن یار! ماه ٚمهربۊن یار!
دس ٚنامردمۊن بئیمی سرگردۊن یار!

صواحی‌سر ؤ من دئیمه جنگل شیمه
تیرنگ ٚتیربخرد، راه ٚسر بدیمه
اتا خش هدامه ونه سرخ ٚدیم'
چش دوسسه بأۊته: "من دیگه دنیمه!"
مه ماه ٚتابۊن یار! ماه ٚمهربۊن یار!
دس ٚنامردمۊن بئیمی سرگردۊن یار!

تیرنگ سرخ ٚدیم ؤ اسپه گردن دارنه
ونه چش ٚپلی ای بمردن دارنه
وه کشه بزۊئن، ناز هاکردن دارنه
کدیم ناکس بأۊته وه بکۊشتن دارنه؟
مه ماه ٚتابۊن یار! ماه ٚمهربۊن یار!
دس ٚنامردمۊن بئیمی سرگردۊن یار!

✍🎤 #داوۊد_کیاقاسمی
🎼 مازرۊن ٚفؤلکلؤر
@DavoodKiaghasemi
@gilaki_learning

وؤت : متن
تترج أمان رۊز به رۊز ویشترأبیم
ويشتر برزخأبیم ويشتأ ببیم
رئک و کؤر تؤفیر نأره أمان دأمؤن ٚ شينيم
هرتأ جا بیشیم أمأ ایتأ سأمؤن ٚ شينيم برأر

تره نیشتاوید مۊلأن ٚ دادۊل
چي بؤبؤست أنقدر دۊخأدي مسئۊل
تي خأنه‌یأ تۊ تره چأکۊن
پۊر زٚماته ایسأئید مشغۊل

همه‌تأن ایتأ هدف ایتأ راشي‌أ که شيمي
أمي سأمؤن و دابؤن و زٚوان ٚ ره میریمي
فأندرستیم فقر ٚ وأسي أمي سأمؤن‌أ هینیدي
بيدين چۊتؤ زحله مرأ أمي ايتيحادأ دینیدي


خۊدا مرکز خريوأن استعمار کۊدندرید
ایرۊز مرم دیني اعدام کۊدندرید
دئبار ٚ جأ، شيخ ۊ شاه، دا هسأ
سرکۊب ٚ مرأ اقدام کۊدندرید


کلسيأ جأ دا نٚسأ بيهد
سأل‌ بيهد، بٚجارأ بيهد
مفت بيهد دامؤن‌أ بیهد
هتؤ بئسأييم کۊهان‌أ بیهد


گیله رپ مي زٚهاره
گیله رپ مي زٚهاره
ایجأنایي جأ تأنيم فأرسانيم آسمان ٚ لچه أمره
گب نزييم تأم بزييم
بئسأييم دار و دامأن فدأیید
صيادان سفيد ماهي رنگ‌أ نيدئيد
زاکان جأقالان کی ره أره هروار دٚشأنيد
أمي نان ٚ جأ روسان‌أ أيزار وشأنيد


فیریک زنه مرأ گئه تجزیه طلب
هۊني کي رشت ۊ انزلی میأن، تفرقه تأوده
دأنه یا نأنه من نأنم، أمي سامان آباده
فاشيست نييم أمي ديل ایجأنايي رأفایه
فاشيست اونه آریایی آریایی دخأنه
فقط خۊ زوان و دابؤن، دبأخي جأ دٚواره
أشان چي ايسيد گم زماتی کي بۊکۊشتن رٚواله
محسنان ٚ خۊن‌أ فۊدۊشتن بٚمأنه...


کلسيأ جأ دا نٚسأ بيهد
سأل‌ بيهد بٚجارأ بيهد
مفت بيهد دامؤن‌أ بیهد
هتؤ بئسأييم کۊهان‌أ بیهد


بٚرمستن دريد کۊجي زاکأن ویشتأیید
پٚرخستن درید پیلأ کسأن نیشتاوید
أمان پیلأ کۊدیم اۊشان‌أ تام زئن دریم
رأی ٚ جأ خۊش خۊشأن هتؤ مٚختن دریم
کي فأرسانه تره کي تۊ فأرساني مره ؟!
أمان بي شٚناق ایسیمي تۊ حق دری بره...
دز دزأ شۊره برأر مي وؤسعم ده هأنه
مأري زٚوان ٚ جأ صدایأ فأرسانم أره


ویریز گیله کؤر ویریز گیله رئک
أول أمي گيلان بعد ایران‌أ فأرسيم
ویریز گیله کؤر ویریز گیله رئک
وأستي ایتأ بیبیم نیویره ایتأ ایتأ میریم
ویریز گیله مأر ویریز گیله پئر
شيمي پیل بۊکۊده دزان‌أ دأنه دأنه دینیم
ویریز گیلانی ویریز ایرانی
انتقام ٚ أمي خۊنان کي فؤوؤسته گیریم


کیش ٚ جأ دا کاسپی‌أ بیهد
سأل‌ بیهد دریای‌أ بیهد
مفت بیهد گیلان‌أ بیهد
هتؤ بئسأییم سأمؤن‌أ بیهد

⚡️ بخش دوم کلمه «مرکزخریو» از مصدر «خریوستن/خریو-» است. این فعل گیلکی همریشه و هم‌معنای مصدر «گرويدن/گرا» در زبان فارسی است.
https://t.me/gilaki_learning/2072
@gilaki_learning

⚡️تترج ٚواجه' ایته واشکاته شئه:

تأ+تأ+رج

تأ: لأغه، یه چی که دقیق اۊ یته چی مؤسؤن هیسه
رج: رچ، یه چی که واهمؤنی یؤ نظم بدأره

👈 تترج: یه چی که پیش ؤ دۊمبال ؤ واهمؤنی سر تیکرار وکهه.
@gilaki_learning

⚡️سکانسی از فیلم «زیر درختان زیتۊن» اثر عباس کیارستمی.
جملاتی که در این ویدیؤ می‌شنوید مربۊط به گۊیش مردم پیلارۊدبار است. مردم دیلم‌تبار رۊدبار به زبان خؤد گیلکی نمی‌گۊیند اما همانطؤر که در این ویدیؤ مشاهده می‌کنید، پر واضح است که این گۊنه زبانی با دیگر گۊنه‌های زبان گیلکی رابطه گۊیشی دارد. متاسفانه در قرن اخیر عده‌ای نام نچسب «تاتی» را برای نامیدن زبان مردم این منطقه جعل کردند با اینکه خؤد مردم رۊدبار از این لفظ استفاده نمی‌کنند.
💡ما براساس اینکه مختصات گۊنه رۊدباری با کلیت زبانی منطبق است که اکثریت گۊیشورانش به زبان خؤد گیلکی (گئلکی، گیلیکی، گیلکی، گلکی، گلیکی) می‌گۊیند؛ گۊنه رۊدباری را یکی از گۊیشهای زبان گیلکی می‌دانیم.
(🙏 کاوه، مائده)
@gilaki_learning

💫 گیلکی اصطلاح
🔵 بیاته/بیافته ف.چ' دأشتن.
🔵 یه چی بیاته بئؤن/نئابؤن.

💡هین انی ریپلای بؤگۊده پؤست ٚایصطلاح ٚجۊر وختی ایستفاده بۊن که واسه بۊن بؤگؤن اۊ چی اهمیت خلی هیسه یؤ نیأرزه فلان کار ٚمئن اۊن' لا گۊدن.
🔻مؤنه:
- کیسه کی ویریزه جه خۊ جاجیگا
بیافته دۊماغه مگه سگ بابا.
(شیون)

- زمی' بیاتأم مگر مۊفت بفرشم بیگانه'؟

- بیاتهٓ پۊل ندأرم خؤ یه میلیۊن هدأم شامپۊ بهینم.
(🙏 کۊرؤش)
#estelahan
@gilaki_learning

ولأدي خۊردن (bounce back)

اخر يچي يجا بگني ،بزين وگٚرد بۊخؤري، گۊنن ولأدي خۊردن.
مثلن يته دارٚ خال-ه جير ابئني، بزين تي دس جي ليسک اگينه، وگرد خؤنه، هنده جؤر شنه. 'گۊنن خأل ولأدي بۊخؤرده.
يا داز-ه يته چۊ/دار سر زئني، وگرد خؤنه. مثلن گۊنن دار-ه بئه دبۊم، داز ولأدي بۊخؤرده مي ديم کۊل-ه درجئه.

@gilaki_learning

ولأدي خۊردن

ولأدي خۊردن

ولأدي خۊردن

⚡️ای مفهۊم انی گؤن «پساوؤز» گۊدن (ricochet).
واجه‌وری معنی پسا را وؤشتن هیسه.
(🙏 خانم اسدی)
@gilaki_learning