گیلکی زوان ٚ آمۊجش
"جسم هرگز از سیاه‌چاله فرار کرده نمی‌تواند!" چند لحظه پیش این جمله رو از یک کانال یوتیوبی شنیدم که به گویش مردم افغانستان صحبت می‌کرد. نکته‌ی آموزشی جالب ساخت عبارت "فرار کرده نمی‌تواند" است که بسیار به ساخت گیلکی نزدیکه. به گیلکی می‌شود: فرار گۊده مننه یا…
⚡️ ساختار این دو جمله در فارسی دری و گیلکی یکی است:

دری: چگونه سفر کرده می‌توانیم؟
گیلکی: چۊته سفر گۊده تۊنیم؟

همانطور که پیشتر نیز گفته بودیم، ساختار جمله‌بندی در زبان گیلکی متفاوت است. هدف ما از ترجمه‌های مستقیم از گیلکی به فارسی در کانال هم آشنایی بیشتر شما با نحوه ساخت جمله در زبان گیلکی است.
#dastur
@gilaki_learning
گیلکی زوان ٚ آمۊجش
جۊمله دل: - آدم هندی نمکبکۊر مۊ تاسه ندئه بؤم. - وأس بیئی مهمانان ٚور؛ آدمبدۋر نیئی خؤ! - اندی این‌ئه جؤنبشیرینه؛ یته ویسکین بگیری بۊرمه اکئه. - برأ ماشین' ای سنگغار ٚدل کمتر ببۊر؛ آآ مالبحرؤم ببی تۊ! - اندی مالبشیرینه خؤ! مۊ تعجۊب بدئم چۊته خۊ ماتۊر'…
⚡️ جمله «یته ویسکین بگیری بۊرمه اکئه» به فارسی می‌شود «یه نیشگۊن بگیری به گریه می‌افتد».

💡 اگر بخواهیم درصد احتمال جواب شرط رؤ بیشتر کنیم و بگۊییم براساس تجربه نتیجه گفته شده حتما حاصل خواهد شد می‌توانیم فعل آخر جمله را ماضی بگۊییم.
یعنی جمله مذکۊر با قطعیت می‌شود:
«یته ویسکین بگیری بۊرمه اکتئه».
(تحت اللفظی: یک نیشگۊن بگیری به گریه افتاده.. یعنی حتما به گریه می‌افتد/ فعل ماضی است ولی برای زمان آینده و در صورت برۊز شرط ذکر شده اتفاق خواهد افتاد)

- دؤ مثال دیگر:
🔵 این' یته دس بزني بمۊردئه‌یأ.
🔵 شؤو لؤنه دنکۊنی شائال بؤخؤردئه.

💡 اگر فعل اول را هم ماضی بگۊییم اینطؤر فهمیده می‌شود که بین شرط ؤ جواب شرط فاصله زمانی کمی وجۊد دارد و فعل جواب شرط بلافاصله واقع خواهد شد. به این صۊرت:

🔵 یته ویسکين بگيتی بۊرمه اکتئه.
🔵 این' یته دس بزئی بۊمۊردئه‌يأ.
🔵 شؤو لؤنه دنگۊدی شائال بؤخؤردئه.
(فعل اول ماضی ساده فعل دوم ماضی نقلی، مفهۊم آینده یا بیان یک قاعده کلی)
#dastur
@gilaki_learning
گیلکی زوان ٚ آمۊجش
🛎 همچنین «سیاپیته» و «سیاقیر» در زبان گیلکی صفتی هستن برای رنگ سیاه؛ مثال: - اینگیلیس ٚ مئن هرچی بازیکؤن دره همه سیاپیته (تو تیم انگلیس هرچی بازیکن هست همه سیاپوست) #gilaki_vaje @gilaki_learning
⚡️««سیا قیر» یعنی «قیر ٚمؤسؤن سیا»
«زرد ٚلیارۊ» یعنی «لیارۊ مۊسؤن زرد»

جۊمله مئن:
علی یته سک هگیته بؤ «سیا قیر».
لاکۊ یته پیرهن دگۊده دأشت «زرد ٚلیارۊ»

💡 جئؤری مؤنهٓ‌کان ٚمئن راسوری سک ؤ پیرهن قیر ؤ لیارۊ' تشبیه بؤبؤن ؤ اۊشانی مؤنسن ٚوجه ان سیایی یؤ زردی هیسه.
(قیر ؤ لیارۊ، سیایی ؤ زردی ره معرۊف هیسن)
#dastur
@gilaki_learning
گیلکی زوان ٚ آمۊجش
Voice message
⚡️ ریپلای بؤگۊده پۊست ٚمئن انی «مخمل ٚدیم» یعنی اۊ دیم که مخمل' مؤنه. ای ترکیب ٚفرق، «زرد ٚلیارۊ پیرهن» ٚ همرا این هیسه که اۊ مؤنسن ٚوجه دئه ایندر نۊمئه!
#dastur
@gilaki_learning
🔰 مقایسه دستور زبانهای عربی، فارسی و گیلکی باهم:

عربی: الحساب الرسمي لنادي النصر السعودي
فارسی: حساب رسمی باشگاه النصر عربستان
گیلکی: عربستان ٚ النصر ٚ باشگاه ٚ رسمی حیساب

🛎 ترتیب قرارگیری کلمات در زبانهای عربی و فارسی مثل هم و در گیلکی عکس آنها است.
#dastur
@gilaki_learning
گیلکی زوان ٚ آمۊجش
⚡️کۊچ - ۱ (🎤 #محمد_دنیوی) تازه افتاب بکندس بیه دنيا یه تن ٚپیرهن ٚسۊ ره بۊرده مغرب جه فرۊ بئیته خجالت جه شه رۊ ره شۊ پرسا ؤ بئیته ونه جا ره عالم ٚتن ره دپۊشندیه تنپۊش ٚسیا ره دشت ؤ صحرا جه برامندیه شۊ چاله‌خؤس ؤ شۊنه‌بسر ره خامۊشي دئیبیه پهن کؤرده شه پر…
⚡️به صۊرت «برامندیه» دقت کنید.
این فعل از مصدر «برامندیئن» همریشه و معادل فارسی «رماندن» است. صۊرت لازم این فعل «برمسسن» به معنی «رمیدن» است.
💡در گیلکی گاهی در وسط ریشه قوی یا سببی افعال یک «ا» ظاهر می‌شود. این مطلب در متۊن قدیمی بیشتر و منظم‌تر از گۊیشهای امرۊزی دیده می‌شود.
مثالهای زیر را هم ببنید:

رهستن / راهنئن (فارسی رهیدن/ رهاندن)
لکسن / لاکنئن (فارسی جنبیدن / جنباندن)
گردستن / گاردنئن (فارسی گشتن / گرداندن)
کلسن / کالنئن (فارسی ریختن / ریزاندن)
رشتن / راجنئن (فارسی رنگ شدن/رنگ کردن)

اگر شما نکته تکمیلی یا اطلاعات بیشتری در این مؤرد دارید لطفا با ما در میان بگذارید.
#dastur
@gilaki_learning
گیلکی زوان ٚ آمۊجش
⚡️به صۊرت «برامندیه» دقت کنید. این فعل از مصدر «برامندیئن» همریشه و معادل فارسی «رماندن» است. صۊرت لازم این فعل «برمسسن» به معنی «رمیدن» است. 💡در گیلکی گاهی در وسط ریشه قوی یا سببی افعال یک «ا» ظاهر می‌شود. این مطلب در متۊن قدیمی بیشتر و منظم‌تر از گۊیشهای…
⚡️ تاتایی دلی فعلان رۊدبار ٚامبۊ گۊیش ٚشی هیسه.
ای فعلان همه گیلکی دئباری متۊن ٚمئن انی امبۊیی مؤسؤن ثبت بؤبه.

( کیتاب ٚنام: زبان تاتی*
بنویشته‌کس: جهاندۊست سبزعلیپۊر.
🙏 آقای علیزاده جۊبؤنی تاتایی زحمت' بکشئن)
* تاتی واسر ای لینک' بئینین:
https://t.me/gilaki_learning/1435
#dastur
@gilaki_learning
⚡️ یکی از کاربردهای پیشوند اشتقاقی «د» برای افعال گیلکی، اضافه کردن مفهۊم «در درۊن چیزی/جایی» به فعل ساده است.
دۊ فعل متعدی بالا از مصدر لازم ساده «ستن/سج-» است.
🔵 ستن/سج- : نابۊد شدن، هلاک شدن
🔵 ساجنئن/ساج- : نابۊد کردن، هلاک کردن
🔵 دساجنئن/دساج- : در چیزی هلاک کردن

دمرناهم: اما اؤشؤنا بساجنیم (هلاک کردیم)
اغرقناهم: اما اؤشؤنا دساجنیم (غرق کردیم، در آب هلاک کردیم)

اخیرا در مؤرد وجۊد حرف «ا» در ریشه قوی افعال متعدی در پست لینک زیر صحبت کرده بۊدیم 👇
https://t.me/gilaki_learning/4414
#gilaki_fel
#dastur
@gilaki_learning
گیلکی زوان ٚ آمۊجش
⚡️حرف اضافه جی،جه،جا  در گویشهای مختلف زبان گیلکی ، معادل «از» و «با(به وسیله)» در زبان فارسی می باشد و بر اساس دستور زبان گیلکی به صورت زیر در جمله قرار می گیرد: 🔵کویندرˇجی بۊمئی؟ (واگردان:از کجا آمده ای؟) 🔵ماشینˇجی بؤشؤ (واگردان: با (به وسیله) ماشین رفت)…
⚡️ ‏یک کارکرد دیگر حرف اضافه «جی/جا» در زبان گیلکی در جملات اینچنینی است؛ این دؤ جمله فارسی رؤ در نظر بگیرید.

۱- آنها خواستار «آمۊزش زبان انگلیسی» هستند
۲- آنها خواستار «آمۊزش به زبان انگلیسی» هستند

چگونه در بیان گیلکیِ این دؤ عبارتِ در گیومه تفاوت قائل شویم. جواب با حرف اضافه «جی/جا» است.

جمله اول: اۊشان خأنن اینگیلیسی بیامۊجن
جمله دوم: اۊشان خأنن اینگیلیسی جی بیامۊجن

یک مثال دیگر:
فارسی: این کانال به گیلکی می‌نویسد
گیلکی: ای کانال گیلکی جی نویسنه
#dastur
@gilaki_learning
⚡️چند پیشنهاد به کسانی که می‌خوان گیلکی رو از صفر شروع کنن به یادگیری:

۱- خوندن مطالب کانال از ابتدا؛
(برای مثال روزی چند مطلب خوانده شود...)
لینک به اول کانال

۲- دنبال کردن هشتگ‌های کانال؛
نکات دستوری: #dastur
واژگان گیلکی: #gilaki_vaje
افعال گیلکی: #gilaki_fel
افعال مرکب: #tarkibi_felan
اصطلاحات گیلکی: #estelahan
ضرب‌المثلهای گیلکی: #masalan

۳- مطالعه پی‌دی‌اف‌های آموزشی در کانال؛
- آموزش زبان گیلکی از پایه
- اصطلاحات پرکاربرد گیلکی
- صرف افعال گیلکی
- افعال مرکب گیلکی
- موارد بیشتر

۴- دیدن ویدیوهای آموزشی در کانال یوتیوبی؛
- دروس آموزش زبان گیلکی از پایه
- نکات دستوری پایه‌ای در زبان گیلکی
- زمانها در زبان گیلکی
- خط گیلکی

@gilaki_learning
گیلکی زوان ٚ آمۊجش
⚡️ترتیب شاخص نسبتهای فامیلی در زبان گیلکی به این صورت است که برخلاف زبان فارسی ابتدا نام فرد می آید و بعد از آن شاخص نسبت. چند مثال: ◻️ گیلکی / فارسی ⚪️ علی عامۊ / عمۊ علی ⚪️ بمؤنی ماشل / خاله بمؤنی ⚪️ ماکان ابرار / خان داداش ماکان ⚪️ ایبراهیم ادایی /…
⚡️ «زن‌عامۊ» در گیلکی مرد است!
امرۊز دۊستی که به گیلکی مسلط نبۊد بعد از تمام شدن صحبتی از اینکه چطؤر «زن‌عامۊ» کسی می‌تواند مرد باشد تعجب کرد! وقتی مردی ازدواج می‌کند عمۊی همسر اۊ به گیلکی می‌شود زن‌‌عامۊی اۊ.
قبلا هم دیده شده بۊد که درک ترکیب «شۊبرأرزن» برای شخصی غیرگیلکی‌زبان سخت است.
#dastur
@gilaki_learning
گیلکی زوان ٚ آمۊجش
🌀 کاربرد‌های دیگر «شی» در جمله: 🔰 به مکالمات زیر دقت کنید. ماتۊر ٚ دل چندی نفت دؤگۊدی؟ یه باک ٚ شی' دؤگۊدأم. (فاسی: به اندازهٔ یک باک ریخته‌ام.) چندی تؤخمه خأنی؟ ۲۰ تۊمن ٚ شی' هدی. (فارسی: به اندازهٔ ۲۰ تؤمن بده.) چره دئه پلا نۊخؤری؟ یه دیگ…
⚡️ اولی یؤ آخری مؤنه‌' ریپلای بؤگۊدهٓ پۊست ٚدل بئینین.
وختی یته «جا» انداجه یؤ حجم' خأسه بیم بؤگیم تۊنیم اۊنی دۊمبال «ي» بیأریم.

🔹جۊمله مئن:
🔵 یته آوچیني کۊلپر بچئم.
(یعنی یته آوچین ٚهندی)
💡 اخر خأسه بیم «شی»' بیأریم دئه کۊلپر' هورده نتۊنیم یعنی وا بؤگیم: یته آوچین ٚشی' بچئم؛ هۊته که ریپلای بؤگۊدهٓ پۊست ٚمئن اولی جۊمله‌ئان ٚمئن اۊ مظرۊف دره)

🔵 وچه یته تاسی پلا' خؤره.
(یعنی یته تاس ٚهندی)
💡 ایندر ان اخر خأسه بیم شي' بیأریم دئه اۊ مظرۊف' هورده نتۊنیم ؤ وا ایته بؤگیم «یته تاس ٚشی' خؤره».
#dastur
@gilaki_learning
گیلکی زوان ٚ آمۊجش
⚡️ اولی یؤ آخری مؤنه‌' ریپلای بؤگۊدهٓ پۊست ٚدل بئینین. وختی یته «جا» انداجه یؤ حجم' خأسه بیم بؤگیم تۊنیم اۊنی دۊمبال «ي» بیأریم. 🔹جۊمله مئن: 🔵 یته آوچیني کۊلپر بچئم. (یعنی یته آوچین ٚهندی) 💡 اخر خأسه بیم «شی»' بیأریم دئه کۊلپر' هورده نتۊنیم یعنی وا بؤگیم:…
⚡️عاددی جۊمله‌ئان ٚمئن ان گاگلف «ي» تۊنه «شی» تأدی بیئه:

🔵 ای گۊل تی شی، ای یته ان تی خاخۊر ٚشی.
🔴 ای گۊل تی، ای یته ان تی خاخۊری.

🔵 + ای بیجار کی شی‌ئه؟ - حمید ٚشی‌ئه.
🔴 + ای بیجار کی شی‌ئه؟ - حمیدی.
#dastur
@gilaki_learning