"پاخأري"

شالˇآدمخؤره آهۊ أمي شين
واشکˇلنگه‌ىه ىاهۊ أمي شين

تشنه‌ىˇخۊنه جه‌بس خانه‌خرأس
واوئه خۊ دسسه-ىأ چاقۊ أمي شين

جه کؤرۊج گرمˇبجˇناله أىه
کرأ خاب دئندره جاکۊ أمي شين

نأ زئمين دوزدي‌ىه نأ دانه حرام
رابانˇقسمته کاهۊ أمي شين

دؤره‌یˇاۊزبکه نۊح-أ دۊخأنيد
أرمني دس دره پارۊ أمي شين

رۊ به قبله نأهأبۊ گۊفتيدي خلق:
«کرأ خأنده‌أدره گازۊ أمي شين»

پاخأري دأشتيدي شال ؤ سؤکۊله
نأهأبۊ أ پا اۊ پا رۊ أمي شين

خالي‌ىه شانه جه بارˇتکˇدؤب
بالئکا اؤرسأنه چانچؤ أمي شين

بزئىيم جؤفت ؤ بۊخۊرديم مالˇمؤفت
سر به قؤربانˇشکم بۊ أمي شين

جواني داغ-أ بيدئبيم کۊچيکي
پيري گهواره‌ىه نانۊ أمي شين

گيلˇدرمان بۊکۊديم دردˇسر-ه
ايفاقه‌گر نۊبۊ دارۊ أمي شين

مرگˇنۊسخه خۊکˇرئه آوأدئىيم
باطلˇسحرأبۊ جادۊ أمي شين

#شيون_فؤمني

کلمه‌ی «پاخأري» در گیلکی به معنای؛ دعوا، مرافعه، نزاع ؤ اختلاف به کار میرود که زنده‌یاد شیون فومنی نیز قصیده‌ای با همین عنوان دارد.

این واژه از ریشه‌ی مفروض *kwer- هنداروپایی به گیلکی رسیده و با لغت «پیکار» فارسی هم‌معنا و هم‌ریشه است.

لغت یاد شده به صورت «پاخأر» و اتباع «پاخأر ماخأر» نیز مستعمل‌است.
(فعل کۊدن نیز از همین ریشه است)

#gilaki_vaje
#vaje_shenasi

@gilaki_learning

⚡️کؤرۊج آمده در شعر شیون اسم این سازه است که برای نگهداری برنج درو شده تا زمان خرمن مؤرد استفاده قرار می‌گیرد.
- در گۊیشهای مرکزی و شرقی زبان گیلکی الفاظ کندۊج، کرۊج، گرۊج معادل کلمه ذکر شده مربۊط به گۊیشهای غربی است.
💡یک احتمال برای صۊرت فرضی گیلکی اولیه این کلمه، *کرندۊج karanduj* است که «کر» به معنی دسته برنج بوده و اندوج- بن مضارع مصدر اندۊختن/اندۊتن گیلکی بۊده که معادل فارسی آن اندۊز- است. بنابراین معنی این لغت بازسازی شده در زبان فرضی گیلکی اولیه «محل ذخیره دسته‌های برنج» است.
#gilaki_vaje
@gilaki_learning

⚡️جؤرین پۊست ٚواساته واجه اولی بینه'، تاتایی دلی واجه‌ٓکان ٚدل ان شأنه دئن‌.
کر' دئباخی گۊیشان ٚدل «درز» ان گؤن.
@gilaki_learning

⚡️ ریپلای بگۊده پۊستی واساته واجه دومی بینه'، ای قدیمی متن ٚدل ینیم.
🔵 من چبا وارندوجنم تیبا (اجترح لک).
ای فعل وارندۊتن ٚپیشوندی مصدر اجی هیسه که اۊنی ساده مصدر وکهه اندۊتن.
@gilaki_learning

⚡️ای کار' گؤن جاکۊزنی یؤ جاکۊزنانی دس ٚدلی دبؤ چۊ' گؤن «جاکۊ».

🔵 جاکۊ : جا+کۊ
-ای واجه اولی بینه هۊ جؤب/جؤو/جؤ/جۊ هیسه یؤ دومی بینه کۊفتن/کۊتن ٚهسابۊنه.

(ویدیؤ دیلمؤن ٚخرمرۊد ٚشی هیسه یؤ darsiahkal ٚ اینستاگرام اجی دانلؤد بؤبه)
@gilaki_learning

⚡️بر اساس مقایسه کلماتی مانند «سراکۊ» و «جاکۊ»، بن مضارع فعل کۊفتن/کۊتن در زبان گیلکی «کۊ-» است و در زبان فارسی «کۊب» صۊرت مضارع مصدر کۊبیدن/کۊفتن.
💡با توجه به طریقه درست کردن انواع کۊکۊ و تنوع این نؤع غذا در مناطق گیلکی زبانان می‌توان این احتمال را مطرح کرد که کۊکۊ از تکرار بن مضارع «کۊتن» ساخته شده و دارای اصل گیلکی باشد. نام غذای دیگری در زبان گیلکی «بیج‌بیج» است که آن هم تکرار بن مضارع ساخته شده است.
🔻نام چند نؤع کۊکۊ در زبان گیلکی:

🔵 مرجۊ کۊکۊ
🔵 سبزی کۊکۊ
🔵 اشپل کۊکۊ
🔵 گلسیف کۊکۊ
🔵 بادکۊبه‌ کۊکۊ
🔵 پنیر کۊکۊ
@gilaki_learning

👆خانم فتح‌اللهي تؤضيح «کۊممه» واسر. اۊته که ایشؤن بگۊتن ای واجه اشکور ٚمئن «جاکۊ» معادل هیسه.

🔵 کۊممه = کۊ + مه
👇وندان ٚکانال ٚدل ای واجه‌ساجی گرته' بئینین(پنجۊمی شۊماره):
https://t.me/v6ndaan/67
@gilaki_learning

👆جناب اکبرپۊر ٚتؤضیح کۊتنا، کاتنا، تۊکنا سر که اشرف ٚدل جاکۊ معادل هیسه.
🔵 کۊتنا = کۊتن+ا
🔵 تۊکنا = تۊکن+ا
👇وندان ٚکانال ٚدل ای واجه‌ساجی گرته' بئینین (دۊومی شۊماره):
https://t.me/v6ndaan/72
@gilaki_learning

✍️🎤 غلامرضا اکبرزاده باغبان
#گیلکی_شعر

🔹فارَسی: می رسی/ نتانی: نمیتوانی/ بیدینی: ببینی/ویشتایی: گرسنگی/ تشتایی : تشنگی / سگ دوب زنی: مانند سگ دویدن/ کافرِ راسته : منطقه و محل کفار/ غرقا بیدی: در حال غرق شدنند/ بچسبسه: چسبیده، وصل شده/ تی خانه دیوارِ کنار: کنار دیوار منزل تو/ لاکتاب: بی کتاب ، دشنامی که عوام به حیوان و جماد دهند و دشنامی که لوطیان دهند/ خودا اونِ خطَ خوانه: خدا خواسته هایش را عملی می کند/ سوج و بیج ببوستایی: سوخته ای و جزغاله شده ای/ خودا ورجه: نزد خداوند/ واشکافانی: شکوفا می کنی...

💟 " گیله زاکان " ↙️
@GILEZAKAN 👈

⚡️ریشه کلمه گیلکی «گۊلاز» به معنی افتخار و غرۊر. در گیلکی کلمه «شاندازه» هم در مفاهیم نزدیک استفاده می‌شود.
(🙏ضیا، A)
@gilaki_learning

⚡️در اکثر گۊیشهای زبان گیلکی برای بیان دۊ نسبت خانوادگی یکسان از تکرار آن نسبت استفاده می‌شود؛ مانند مثالهای زیر:

🔵 شمان برار برار هستنی؟ چنده هدی ره مؤندننی!
(ف: شما باهم برادرین؟ چقدر شبیه همین!)

🔵 خاخۊر خاخۊر بدئن تعطیلی هیسه را دکتن بۊمان امی ور.
(ف: دؤتا خاهرا دیدن تعطیلی‌یه را افتادن اۊمدن پیش ما)

🔵 تۊ مئن دنکی؛ اۊشؤن عامۊپسر عامۊپسرن کسن همرا درشۊنن.
(ف: تؤ دخالت نکن؛ اۊنا دؤتا پسرعمۊ هستن با هم کنار میان)

🔵 ان' بۊگؤفتم ایپچه بئس، امان برأر برأر ای رۊز اییمی شیمی خانه گب زنیمی.
(ف: بهش گفتم یه کم صب کن، ما دؤ تا داداش یه رۊز میایم خۊنه یه شما حرف می‌زنیم)
#dastur
@gilaki_learning

✍ 🎤 نرگیس حقجۊ
ویدیؤ خانم حقجۊ اینستاگرام اجی دانلؤد بؤبه (narges.haghjoo).
@gilaki_learning

💫 گیلکی مثل:
خمیر گه شل بویه لاگ اؤ پس دنه.
(شبیه مثل فارسی: هرچی سنگه واسه پا یه لنگه)
#masalan
@gilaki_learning

⚡️«ور» یته صفت هیسه که گیج ؤ دادۊل ٚآدمان ٚره کار اگیته بۊن.
🔻جۊمله مئن:
🔵 اۊ وچه خؤ ازا وره؛ هرچی گۊنی این' حلی ونکئه.
#gilaki_vaje
@gilaki_learning

⚡️نام مصوتی که در تلفظ «ور vər» وجۊد دارد شۊا schwa است. این مصوت در گیلکی بسیار پر استفاده بۊده و با کمی اختلاف در تلفظ، در گۊیشهای مختلف گیلکی وجۊد دارد.
@gilaki_learning