⚡️داستان داوری سلیمان به فارسی و گیلکی (دؤ گۊیش از مازندران و گیلان.)
📖 کاسپیا؛ برنهارد دؤرن.

🔰 به يک گۊیش از گۊیشهای مرکزی زبان گیلکی:

دۊتته زنه یته وچه سر دوا دأشتن ؤ شاهید ندأشتن. هردۊتته قاضی ور بؤشؤن ؤ اینصاف بخاسن. قاضی جلاد' بخأس ؤ بؤگۊت ای وچه' دۊ پأره بؤکۊن ؤ هردۊ زنه‌ئک' هدی. یته زنه هیته ای گب' بؤشنؤوس تم بزأ ؤ اۊ یته زنه بینا گۊد جره گۊدن ؤ نارسن که خؤدا واسر می وچه' دۊ پل نکۊنین اخر اینصاف ایته هیسه مۊ وچه' نخأم! قاضی یقین بدی که وچه مائار هین هیسه، وچه' هین' هدأ یؤ اۊ یته زنکه' گۊدۊله بزأ یؤ درگۊد.
(🙏 مائده)
@gilaki_learning

⚡️ این نوشته احمد سمیعی گیلانی است که اخیرا سنش از صد سال گذشته. احمد سمیعی فوق لیسانس زبانشناسی دارد. اۊ به جای آنکه از علم ؤ موقعیتش برای تقویت زبانی که بخش مهمی از هویت اوست استفاده کند، با آنکه می‌داند این زبان بسیاری از صورتهای کهن را در خؤد حفظ کرده و زبانی مستقل است، آن را به جرم همخانواده بۊدن گۊیشی از فارسی معرفی می‌کند. او موجۊدیت زبان‌های غیرفارسی را نه برای اینکه خؤد زنده‌اند و بخشی از هویت و میراث بشری هستند که برای رمز گشایی زبانهای کهن و تقویت زبان فارسی موجه می‌داند.
در صد سال اخیر سینه‌زنان همین مکتب کثیف تمامیتخواهی به انحاء مختلف در جهت نسل کشی فرهنگی غیرفارسی‌ زبانان ایران تلاش کرده‌اند و باعث شده‌اند بسیاری از غیرفارسی زبانان احساس درجه دؤ بۊدن کنند ؤ از هویتی که متعلق به آنهاست فراری باشند.
همانطؤر که میبینید مبلغ و تسهیل‌کننده این نسل‌کشی، لزۊما تمامیتخواهی فارسی‌زبان نیست؛ بلکه می‌تواند خائنی گیلکی زبان، تۊرکی زبان ؤ... باشد که در لباس یک نخبه فرهنگی آگاهانه در ذهن مردمش سم تزریق میکند و آنها را به سوی خودکشی فرهنگی هدایت می‌کند.
#racism
@gilaki_learning

خؤن‌داری ؤ بی‌خؤنی:

زوان ٚواجان* ٚمیان جفت‌واجانی دره کي اۊشان ٚ تؤلید ٚجیگا (مخرج) ؤ تؤلید ٚشیوه (ساوشی، انسدادی ؤ ...) ایتا ایسه. اما ایتا مؤلفه میان کس‌کس‌ ٚأمرأ فرخ کۊنن کي اۊشان' دۊ تا متمایز ٚواج چاکۊنه. اۊ مؤلفه صؤتی تاران ٚلرزش ایسه. أ لرزش' أما «خؤن» دۊخأنیم.
مثلاً پ ؤ ب. ب تلفظ ٚسر صؤتی تاران لرزن. أما پ سر نلرزن. پس پ «بی‌خؤن» ایسه ؤ ب «خؤن‌دار»
شۊما تأنید خؤن‌داري ؤ بی‌خؤنی' تشخیص بدید. اخر خؤن‌دار ٚواج ٚتلفظ ٚمؤقع شیمی دس' شیمی گۊلی سر بنین، لرزش حس کۊنین. یا اخر دس ٚأمرأ شیمی گۊشان' بیگيرین، شیمی سر ٚمیان ای جۊر اۊخان ایشتأوین‌ کي بی‌خؤن ٚواجان ٚتؤلید ٚمؤقع نیشتأوین.
أ جفت واجان' تلفظ بۊکۊنین ؤ امتحان بۊکۊنین تا تفاوت' حس بۊکۊنین:

پ ب
ف و
ت د
س ز
ش ژ
چ ج
ک گ

نۊکته: گیلکی میان أ جفت واجان ایتا د فرقم دارن؛ أنکی بی‌خؤنان «فۊدار» ایسن ؤ خؤن‌داران «بی‌فۊ». یعنی بی‌خؤنان ٚتلفظ ٚمؤقع ایتا فۊ شیمی دهن اجأ بیرۊن أیه کي اخر شیمی دس ٚتان' شیمی دهن ٚپیش بیگیرین، أ فۊ أم تأنید حس بۊکۊنید.

أ اصطلاحان فارسی ؤ انگلیسی میان:
واکدار، بی‌واک voiced, unvoiced
دمیده، نادمیده aspirated, unaspirated

*زوان ٚآوائان' واج گۊین؛ اۊ واحدانی کي اۊشان ٚأمرأ واجه چاکۊنیم. انگلیسی phoneme.
(فرهنگ 🙏)

#واجشناسی
#آواشناسی
@gilaki_learning

⚡️خؤن
قۊرآنی تفسیر ٚدل «حسیسها» واسر تؤضیح بنویشتأن «وی خؤنا؛ یعنی صؤت جهنم و النار ؤ اهلهما»
هی فعلی ماده اجی «خؤندش، واخؤن، اۊخان»' دأریم که طنین ؤ صدا دپیتن ؤ انعکاس ٚمفهۊم' رسانن.
خۊننش، خؤندگری که آواز خؤندن ٚواسر ایستفاده بۊن ان هی فعلی بۊنه اجی بساته بؤبؤن.
@gilaki_learning

⚡️ما گۊیشوران زبانهای غیرفارسی ایران به عنوان ذی‌نفع باید بدانیم که افرادی با تفکرات تمامیت‌خواهی با زبان ما دشمن هستند ؤ حضور موثر زبان و فرهنگ مایِ صاحبخانه را مزاحم وحدت دؤلت-ملت خؤدشان می‌دانند. اینها اگر برای مردن یک زبان ایرانی و جایگزین شدن آن با زبان تۊرکی در آذربایجان اشک تمساح میریزند و نؤحه‌سرایی میکنند حالا از تضعیف زبانهای ایرانی زنده بشکن می‌زنند ؤ برای نابۊدیشان دخیل می‌بندند و از تلاش برای تقویت و آمۊزش این زبانها عبۊس ؤ ترشرۊ می‌شوند. یک قرن است تفکر تمامیت‌خواهی در بالاترین سطۊح سیاست‌گذاری دخیل بۊده، تعریف‌ها و متر و معیارهای مغرضانه خۊد را به جامعه ما تلقین و با ابزارهای مطلق و فراوانی که در اختیار داشته این سیاستها را دیکته کرده است.
ساده‌لؤحانه است اگر خلقهای غیرفارسی زبان به عنوان ذی‌نفع این تضاد منافع را درک نکنند و تعاریف، قوانین و مغالطات یکطرفه و به طور کلی تولیدات و اثرات سیستم تمامیت خواه دولت ملت را بدیهی دانسته، بی‌چون و چرا قبول کنند و با قوانین تعیین شده از سوی آنها در بازی شرکت کنند!
https://t.me/gilaki_learning/833
#racism
@gilaki_learning

💫 گیلکی اصطلاح
🔵 ي.ک' پس ٚ پیش دکته نشأسن.
🔵 ی‌.ک' پس پیش ئاگرسه نشاسن.
💡ای اصطلاح وختی ایستفاده بۊن که نشاسه بۊ یه کس ٚهمرا درشئؤن.

🔻مؤنه
- علی' پس ٚپیش دکته نشأ.
(يعنی نشئه علی همرا درشئؤن ؤ اۊن همیشک خۊ گب' زنه یؤ خۊ کار' دۊرۊست دؤنه)
(🙏 کاوه، خانم فتح‌اللهی)
#estelahan
@gilaki_learning

⚡️مۊ پۊر تاکˇبۊلبۊل بدئه دأرم که کلاچ ؤ کبترانˇگله ئانˇ دل أنى خۊ زوان أجى خؤنن
(فارسى وگردان: من بلبل هاى تنهاى زيادى را ديده ام که در گله هاى کلاغ ها و کبۊترها هم به زبان خودشان ميخوانند.)
@gilaki_learning

💫 ی‌.ک همرا درشئؤن.

این اصطلاح گیلکی به معنی «به توافق رسیدن» و «کنار آمدن» است.
🔰 چند مثال از گۊیشهای مختلف:
🔵 این ٚجا نشای برشین؛ ناجنس آدمه.
🔵 اول قئمت ره اده با دربشئن.
🔵 قیمت درنشؤر چره ماشین' بیأردی؟
🔵 قیمت' ونه جا ۷۰ تۊمن دربۊردمه.
🔵 امۊ برأر خاخۊریم ایته ایته امرا درشیمی.
🔵 تۊ اۊشانی کار ٚمئن دنکی؛ پیئر پسرن کسن همرا درشۊنن.
(🙏 عزیزان ٚخؤنابدؤن که خۊ گۊیش ٚلفظ' امره بگۊتن)
@gilaki_learning

⚡️حداقل سه فعل زیر در زبان گیلکی معنی لرزیدن می‌دهند:
⚪️ پرکسن / پرک-
⚪️ لرزستن / لرز-*
⚪️ چندستن/ چند-

* وجود کلمات مشترک با زبان فارسی لزۊما به معنی قرضی بۊدن آن کلمات برای گیلکی نیست چراکه گیلکی و فارسی دو زبان همریشه هستند. بر اساس تحولات واجی و مقایسه زبانهای مختلف می‌شود تا حدی تبار کلمات مختلف را شناخت. بر خلاف تصور رایج، کلمات مشترک زیادی بین گیلکی و فارسی وجود دارد که دارای تباری غیر فارسی هستند مانند: پنج، زر، زرد، اسپ ؤ... . بر اساس اصل برائت تمام کلماتی که در گیلکی استفاده می‌شوند گیلکی هستند مگر آنکه خلاف آن ثابت شود.
@gilaki_learning

⚡️یکی از مغالطات تمامیتخواهان خلط مفاهیم «زبان ملی» و «زبان میانجی» است. زبان ملی درواقع زبان اتنیکهای مختلف است و زبان میانجی یک زبان قراردادی برای ارتباط گۊیشوران زبانهای مختلف با یکدیگر.
در کشور ایران تنها زبان فارسی میانجی نیست. زبان میانجی در شرایط مختلف می‌تواند متفاوت باشد. برای مثال در کلاردشت و بین گیلکها و خاجوندهای ساکن این منطقه، زبان میانجی گیلکی است. زبان میانجی بین کؤرمانجهای ساکن پیرکۊ و اهالی بۊمی منطقه گیلکی است. زبان میانجی بین کۊردهای مریوان و هورامی زبانان منطقه کۊردی است. زبان میانجی آشوری‌های ارۊمیه و تۊرک زبانهای آن منطقه هم تۊرکی است.
این زبانهای میانجی نوعی قرارداد هستند برای ارتباط زبانها و خلقهای مختلف. زبان ملی (یا قومی یا هر اسمی که رویش بگذارند) هم زبانیست متعلق به اتنیکی مشخص.
در کشور کنۊنی ایران کتیبه‌های دو و سه زبانه‌ای موجۊدند که بعضا به زبانهای غیر ایرانی و غیر هندؤارۊپایی نوشته شده اند! مثلا کتیبه سه زبانه موسوم به کعبه زرتشت که به سه زبان پهلوی اشکانی، پهلوی ساسانی و یونانی نوشته شده است.
فلسفه وجود زبان میانجی ارتباط بین خلقهای مختلف است و مشکل ما با تفکر تمامیت‌خواهی این است که این تفکر می‌خواهد زبان میانجی دؤلت-ملت را به جای زبان اصلی اتنیکهای مختلف قرار دهد.
#racism
@gilaki_learning

💫 گیلکی مثل
🔵 أن' واسخؤسه‌کس* هفت‌ سال پاکی ناره.

- وختی ایستفاده بۊن که یه کس آدم' دچیکه یؤ ویل ئانکۊنه.
* واسؤخستن بۊنه‌وری واسئن ٚمجهۊل ٚحالت هیسه ایته مجهۊل‌ساجی غربی گۊیشان مئن ایستفاده بۊن. جیر ٚلینکان ٚدل ویشتر بؤخؤنین:
https://t.me/gilaki_learning/1850
https://t.me/gilaki_learning/1931
(🙏 کیهان، مائده، حمید)
#masalan
@gilaki_learning

⚡️جیر ٚواجه یؤ ترکیبان ان کنایی یه کس واسر ایستفاده بۊن که دچیک ببۊن ؤ خۊسیر نۊگذره:
⚪️ تلی مسسک
⚪️ دۊچۊک وینجی / دچیک وینجه
⚪️ پاچۊ
⚪️ دچیک گألی
⚪️ سک ٚواش
⚪️ سپل
⚪️ دۊمکل
⚪️ ودد / ودت
⚪️ لیسک دماس
⚪️ حویظه‌ئه یی لله
⚪️ دراز اوئه
@gilaki_learning

⚡️در زبان گیلکی وینجه به نوعی آدامس تهیه شده از درخت بنه اطلاق می شود که در فارسی
به «سقز» شهرت دارد.از زبانهای شمال غربی ایرانی در زبان کوردی این واژه به
صورت «بنشت benesht» در بلوچی به صورت «گونجک guvanjak» وجود دارد.
دانستن صورت های جنوب غربی ایرانی این کلمه می تواند در شناخت این واژه به
ما کمک کند. معادل «وینجه» در زبان لاری «بنزه beneza» و در زبان لری
«بریزه beriza» است. با توجه به صورتهای مختلف کلمه در زبانهای مختلف می توان
اینطور نتیجه گرفت:
چون این کلمه در بلوچی با «گ» شروع می شود و در برخی زبانهای دیگر با
«ب»، می توان نتیجه گرفت که صورت قدیمی کلمه با «و» است که در گیلکی
حفظ شده است.
برای مقایسه:
🔰 گیلکی / فارسی / بلوچی
ویشتر- وا / بیشتر- باد / گیشتر- گوات
کلمه ای که در زبانهای قدیمی می توان برای تطابق با قسمت اول در نظر گرفت van یا wan است که در زبانهای اوستایی و پهلوی به معنی درخت ثبت شده.
با توجه به هم ارزی «ج» ؤ «ش» در گروه زبانهای شمال غربی ایرانی و «ز» در دسته جنوب غربی می توان صورت باستانی این واج را «چ» دانست.
با این اوصاف و با وجود ماده «چک chek» در گیلکی در مفهوم  «چسب/چسبیدن» در افعال «دچکسن»، کلمه کوردی اردلانی «جاچکه/داچکه» به معنی «آدامس»
می‌توان احتمال داد معنی تحت اللفظی «وینجه»، ماده چسبنده درخت یا چسب
(صمغ) درخت باشد.
↩️ صۊرت احتمالی ایرانی اولیه:
*vančak
@gilaki_learning

⚡️جیر ٚجفت ٚهمبۊنه واجهٓ‌کان ٚدل «و» ؤ «ب» فرق' گیلکی ؤ فارسی مئنا بئینین:

🔰 گیلکی / فارسی
🔵 ویشتر / بیشتر
🔵 وارسن / باریدن
🔵 واسن / بایستن
🔵 وا / باد
🔵 وره / برّه
🔵 وچه / بچه
🔵 ورف / برف
💡ایته واجه‌ٓ‌کان ٚدل «و»، ای واج ٚدئباری صورت ؤ گیلکی مشخصه هیسه.
@gilaki_learning

💫 گیلکی مثل
🔵 یا وأس را سر گۊل نکأری، ایسه بکأشتی وا دل بدأری!

- وختی ایستفاده بۊن که یه کس یته کار ٚاینگاره گیتن ٚمئن همه چی' ملاظه نگیره یؤ هی ملاظه نگیتن اۊن' بئیزأره یؤ ایمه اۊن خؤر معترض ببۊن.
#masalan
@gilaki_learning