📓 آیا علی یک شخصیت واقعی در تاریخ بود؟

(معرفی کتابِ «آغاز ستایش علی و شکل‌گیری جهان‌بینی عباسیان» اثر ریموند دکوین)

✍️ #ب_بی‌نیاز (مترجم این اثر تحقیقی)
(۱/۲)

آیا علی یک شخصیت واقعی در تاریخ بود؟ این پرسشی است که نویسنده در برابر خود می‌نهد و تلاش می کند تا با اتکا به اسناد شناخته‌شده تاکنونی به آن پاسخ بدهد.

ریموند دکوین به روشنی نشان می‌دهد که از چه زمان نام علی در تاریخ به ثبت رسیده است؛ او همچنین روشن می‌کند که علی نه یک شخصیت زمینی بلکه یک شخصیت نمادین عرفانی (گنوسی) بوده است که چندین دهه پس از حاکمیت اعراب، آرام آرام از یک زندگینامهٔ زمینی برخوردار شد. تمامی جنگ‌ها و کشتاری که به این شخصیت نمادین عرفانی نسبت می‌دهند فراوردهٔ دهه‌های بعدی به ویژه عصر‌ِ خلفای عباسی‌‌ هستند.

برای نمونه یکی از لقب‌های عرفانی علی، «ابوتراب» بود که به معنی‌ِ «پدر زمین / پدر خاک» است. این کُنیه‌ی عرفانی در حقیقت به معنی‌ِ «آفریننده زمین» می‌باشد: یعنی «علی چونان خدا، آفریننده زمین» است. در کتاب‌هایی مانند سیره محمد از «ابن هشام»، «السیره الحلبیه» و «انساب الاشراف» داستانی بس مضحک سر هم بندی شده است. آمده است: هر گاه فاطمه همسر علی با علی مشاجره و دعوا می‌کرد علی از فرط‌ِ عصبانیت به کوچه می‌رفت و روی سر خود خاک می‌ریخت. به همین دلیل لقب «#ابوتراب» را بر او نهادند. البته بعدها راویان‌ِ دیگر، قصه‌ی بی‌پایه‌ی دیگری اختراع کردند و نوشتند که در جریان جنگ‌ِ «ذی العشیره» طایفه بنی مدلج از پیامبر و همراهانشان که علی نیز حضور داشت، استقبال خوبی به عمل آورد و چند روزی مهمان این طایفه بودند. در یکی از این روزها بود که محمد این لقب را به علی می‌دهد. راویان از زبان‌ِ یک شخصیت‌ِ احتمالن ساختگی به نام ابویقظان عمار آورده‌اند که: «آنگاه که مردم بنی مدلج از ما پذیرایی می‌کردند من به همراه علی (ع)، برای دیدن نخلهای بنی‌ مدلج به نخلستانشان رفتیم و در آنجا پس از مدتی گشت و گذار بر روی خاک خوابیدیم تا آن که رسول خدا (ص) آمد و علی را با کنیه ابوتراب صدا زد». به عبارتی چون علی «روی خاک خوابیده بود»، رسول خدا، به او این لقب یا کُنیه باشکوه را داد! بی‌منطقی این قصه کمتر از قصه‌ی دعوای فاطمه با علی نیست.

بگذریم! از سوی دیگر یکی دیگر از پیچیدگی‌ها، خود‌ِ نام «علی» است. این نام نمی‌تواند یک نام عربی باشد. زیرا ما تاکنون با کسی پیش از اسلام برخورد نکرده‌ایم که نامش علی باشد، حتا سه چهار دهه پس از «اسلام» کسی این نام را بر فرزند‌ِ پسر خود نمی‌نهاد. نام علی – که به احتمال زیاد ساخته‌ی عارفان ایرانی و میانرودان است- در آغاز به معنی «مرد بیگانه» به کار می‌رفت [احتمالن ساخته شده از «ال / عِل» El (آرامی) به معنی خدا و «ی» نسبت فارسی]. (۱) مفهوم‌ِ «مرد‌ِ بیگانه» از ادبیات دینی مندائیان سرچشمه می‌گیرد. در این باره، مندائیان بر این اعتقاد بودند که در هر دوره‌ی تاریخی «مردی بیگانه خواهد آمد و برای رستگاری جهان تلاش خواهد کرد. رستگارگری که خود باید رستگار شود یعنی دردها و مشقت‌ها بزرگ جهان را تحمل کند». همان گونه که بر همه روشن است، مندائیان – که در خوزستان به آن‌ها صُبی می‌گویند- یکتاپرست نبودند؛ آن‌ها یکی از کهن‌ترین جریان‌های گنوسی هستند، با این وجود در قرآن به عنوان «صابئین و صاحب‌ِ کتاب» معرفی شده‌اند. این که چرا یک دین یکتاپرست‌ِ سفت و سخت (اسلام) یک جریان گنوسی مانند مندائیان را هم‌ردیف خود می‌کند، پرسش دیگری‌ست.

ریموند دکوین در رساله‌ی خود نشان می‌دهد که:
۱- در چه زمانی نام علی بر سکه‌ها آمده است: نخستین بار در سال ۱۲۷ به اصطلاح هجری (۷۴۵/۷۴۶ م) شعار‌ِ «بن علی آل کرمانی» بر سکه‌‌ها زده شد و دومین بار در سال ۲۰۲-۲۰۵ هجری (۸۱۷-۸۳۳) که البته مورد اخیر در ارتباط با سکه‌هایی‌ست که با نام علی الرضا (امام هشتم شیعیان دوازده امامی) آمده است: علی ابن موسا ابن علی ابن ابی طالب.

۲- عدم وجود علی در فهرست حاکمان: «سه فهرست به زبان سُریانی باقی مانده است که تا سال‌های ۷۰۵، ۷۲۴ و ۷۷۵ پیش می‌روند و یک فهرست به زبان یونانی موجود است که تا سال ۸۱۸ ادامه می‌یابد. در هیچ کدام از این فهرست‌ها، نام علی نیامده است» (ص ۳۳). دکوین این منابع و بخش‌های مربوطه را در کتاب خود آورده است.

(ادامه دارد)


➖➖➖
✅ نقدآگین را دنبال کنید:
📸 اینستاگرام
📽 یوتیوب
📻 پادكست
🌾@Naqdagin

📕فرق و مذاهب اسلامی و جریان‌شناسی غلو

🎤 استاد #محمد_رضوانی
(۱/۲)

✂️برش‌هایی از «درسگفتار آخوندیسم (جلسهٔ ۲۱)» بطور تفصیلی‌تر

🔻فاطميون فاطمه را امام می‌دیدند و علی را امام نمی‌دانستند.

🔻#معاویه یکی از بهترین حکام تمام تاریخ تمدن اسلامی بوده‌است.

🔻والیان معاویه و یزید بقدر والیان علی مشکل نداشتند. والیان علی بشدت بی‌عرضه، خائن و مسأله‌دار بودند. برای نمونه محمد بن ابی بکر (از قاتلان عثمان)، مصر را از بین برد.

🔻می‌گویند یزید ظالم بود و حسین بر حکومت ظلم شورید؛ کدام ظلم؟ در تاریخ بیایید به من نشان دهید. درحالی‌که از علی بن ابی طالب می‌دانیم که خانهٔ کسانی که در اول با او بودند و سپس به این رسیدند که حق با او نیست و گفتند «نه با تو ایم و نه علیه تو و از کوفه هجرت می‌کنیم»، همین که رفتند، شبانه خانه‌شان را آتش زد. یعنی با منتقد ساکت خود چنین رفتاری کرد.

🔻من جوان‌تر که بودم، پای درس آقای #عبدالکریم_سروش که می‌رفتم، ایشان ما را به اشتباه می‌انداخت؛ چرا که عاشق علی بن ابی طالب و فرهنگ شیعه بود؛ نتیجتن با کم تحقیقی، عدم بررسی و چشم بسته، این را می‌گفت که «علی مخالفان خودش را به رسمیت می‌شناخت؛ حتا مواجبشان از بیت‌المال را می‌داد»؛ که من نیز از سر خامی و بلاهت خودم بعضن تکرار می‌کردم؛ منتها بعدتر، با رجوع به متون اصلی دیدم که نمی‌توانیم بنا به حب کور و نگاه فرقه‌ای، بی‌توجه به ارزش حقیقت و جستجوگری آن، سخن بگوییم. حقیقت باید برای ما از هر شخصیت و اتوریته‌ای بالاتر باشد؛ چه محمد بن عبدالله چه علی و... .

🔻مشکل #حسین_بن_علی و علی با #معاویه و یزید چه بود؟ استناد علی به داماد پیامبر بودن و سوابق جهادش بود، و استناد حسین نیز به فرزند علی بودن بود، برای «ارجحیت در خلافت مسلمانان».

🔻بنی‌عباس به علویان گفتند «شما که این همه فریاد می‌زنید و شمشیرکشی می کنید، زید بن علی خودشو کشت، یحیی بن علی پوست خودشو کند، محمد نفس زکیه و مختار هم اونطوری و...، چی می‌خواید؟».

- خلافت.

- خلافت را برای چی می‌خواید؟

- خلافت حقمونه!

- چرا حقتونه؟

- چون بچه‌های علی هستیم.

- خب علی کی بوده؟

- پسر عموی پیامبر بوده.

- خب! من بنی‌عباس هم پسر عموی پیامبرم. حالا مگه ما پسرعموها قربون هم می‌ریم که پیامبر رفته باشه؟ تازه ابی‌طالب («عبد المنات» که اسمی اصلی‌اش بود و اسمی مشرکانه)، مشرک بود و مشرک مرد، اما عباس حداقل مسلمان شد.

🔻غالیان در مورد علی انواع غلوها و خرافات را تراشیدند و انواع تفسیر به رأی‌ها و اتهامات به قرآن را زدند تا علی و خاندانش را بالا ببرند که بگویند، بدلیل نصب الاهی و نصب پیامبر (چیز که خود علی هم حتا یک بار بدان ارجاع نمی‌دهد در سخنرانی‌ها و نامه‌های دوران خلفای راشدین)، علی و فرزندانش خلیفهٔ بر حق هستند؛ که در نهایت انواع این حربه‌ها نچسبید و شیعهٔ اثنا عشری یک فرقهٔ خودساخته دانسته شد و رشدی جدی میان مسلمانان نکرد.

🔻فاطمهٔ زهرا یک دختر معمولی بود که برخی از دیگر دختران پیامبر در اسلام مؤثرتر بودند تا فاطمه، و با علی نیز مرتب دعوا داشت و از خانه بیرونش می‌کرد که بنا به تاریخ اسلام، به همین خاطر لقب #ابوتراب را به او دادند.

🔻روح شیعه، روح یک حزب سیاسی شورشی در مخالفت و تکفیر و براندازی جریان اصلی اسلام، از همسر محبوب پیامبر تا اکثر صحابی پیامبر تا خلفای راشدین تا بنی‌امیه و بنی‌عباس بود.

🔻از زمان هارون الرشید تا خلفای #خلافت_عباسی زمان حسن عسکری، این جدل‌ها میان دو خاندان عباس و ابوطالب برقرار بوده، و چون نسبت خونی علی و سایر تأویل‌‌ به رأی‌های بی‌مبنا از قرآن جواب نداده‌بود، کم کم به برجسته کردن غیرعادی فاطمه رو آوردند تا بنا به نسبتش با علی، حق خلافت و سهم قدرت خود را توجیه کنند؛ درحالی که وقتی فاطمه مُرد، ۳ روز نشد که علی (حدودن ۳۵ سال) با خواهرزادهٔ فاطمه که بچه‌ای خردسال (۸-۹ سال) بود ازدواج کرد؛ براستی این چه عشقی بود که اینقدر زود و سریع با یک دختر بچه دیگر همبستر شد؟! پس عشقی به آن صورت رمانتیک و الاهی که توسط شیعهٔ اثنا عشری و غلات ترسیم می‌شود، وجود نداشته‌است.

🔻حدیث #غدیر مورد استناد خود علی هم در دوران خلفا قرار نمی‌گیرد. در صحیح بخاری و صحیح مسلم که اصلی‌ترین و معتبرترین منابع حدیثی اسلامی هستند نیز، وجود ندارد؛ در منابع دیگر نیز که آمده، به عنوان یک امر فرعی و نامهم و نامرتبط به امامت معنوی و امامت سیاسی تفسیر و فهم شده، و اینکه علامهٔ امینی می‌گوید صد و خورده‌ای از علمای اسلام (اهل تسنن)، این روایت را نقل کرده‌اند، دلیلی بر تصدیق تفسیر شیعی از آن نیست؛ ورنه حداقل چند تن از این صد و چند تن باید شیعه می‌شدند که نشدند.

(ادامه دارد)

➖➖➖

🌾@Naqdagin