◻️نقد #کتاب «ایران کجاست؟ ایرانی کیست؟»
🎙 #سخنرانی #سیدمحمد_بهشتی، محمدحسین پاپُلی یزدی و #الناز_نجفی
👤 دبیر نشست: سید مسعود رضوی
📌 نمایشگاه دائمی کتاب اطلاعات
🗓 ۳۰ آذرماه ۱۴۰۱
🔗 منبع: کانال تلگرام سیدمحمد بهشتی
#ایده_ایران #ایران‌شناسی
#چرا_ایران_را_دوست_دارم
در «جریانـ» باشید.
@Jaryaann

💠 سهلِ ممتنع یا آفرینش به شیوۀ ایرانی

عظمتِ آبراهه‌های رومی اعجاب‌آور است: انتقال آب با سازه‌های غول‌آسا از کیلومترها آنسوتر، هنوز هم بدیهی نیست!
#قنات هم ناممکنی را ممکن کرده: تشخیص وجود آب در ژرفای زمین و حفر کیلومترها آبراهه در عمق چند ده متری از سطح با پیچیده‌ترین محاسبات. ساختنِ آبراهه‌ای پشت و رو. اما به محض اینکه قنات حفر شد و آب به جریان افتاد، «ناممکن» بودنش از پیش چشم محو می‌شود: مظهرِ قنات چنان طبیعی جلوه می‌کند که چشمه! نشانۀ دیدنیِ آنهمه خلاقیتی که به ایجاد قنات انجامیده همین بداهت است.

#شعرِ خوب شعری است که معلوم نباشد چقدر کار برده!* همۀ رنجِ شاعر صرفِ تبدیل مفهومی پیچیده به بیانی منقح شده که در آن واژگان چنان در جای خود نشسته‌ و آشتی کرده‌اند که یکی پس از دیگری بر زبان جاری می‌شوند؛ به همان بداهتی که آب بر نشیبْ روان است.

اما همین سادگی عین اِعجاز است: روانیِ ابیات #سعدی سده‌ها «سهل‌انگاران» را به‌طمعِ آفرینشی مشابه انداخته، حال‌آنکه بیشتر عجزشان را آشکار کرده. «سهلِ ممتنع» بهترین اصطلاح در توصیف آنچیزی است که به‌زحمت پدید می‌آید اما «سهل» جلوه می‌کند.

برج ایفل اعجاب‌آور است؛ این بنا از پسِ صد سال هنوز «ممتنع» بودنش را فریاد می‌زند. هوا شدنِ این سازه هیچ بدیهی نیست: گویی قرارست جنگ با میدانِ جاذبه را به رخ بکشد؛ آبی که سربالا می‌رود!

اما گنبد با حالتی طبیعی‌تر از آویزان بودن میوه‌ای بر شاخه، بارِ ثقلِ سقف را بر دوش ساقه‌اش می‌گذارد. همۀ سعی‌‌ای که طی سده‌ها از حذفِ ستون‌ها و دیوارهای باربر تا پیدایش گنبد کشیده شده، به همین نتیجۀ ساده ختم شده: اینکه گنبد خودنمایی نکند و چه بهتر که به دیده هم نیاید!

نان، قالی، سفال، پردیس، مخمل، شراب و مرکبات همگی در پایان مسیرِ پرزحمتِ ابداعشان نامحسوس شدند. آنها چنان در بافت جهان تنیده‌ شده‌‌‌اند که جهان پیش از وجود هر کدام قابل تصور نیست: جهانِ بدون سفال بی‌شک جهانی ناتمام بود.

این هم کیفیتی از ابداع است: خلاقیت به معنی پدید آوردنِ چیزی که گویی همیشه بوده و کسی پدیدش نیاورده؛ ساختنی بی‌تصنع، ساختنی بی‌تکلف: هم سهل و هم ممتنع.
و جهان امروز چقدر خالی از چنین ابداعاتی است...

پی‌نوشت:
* سمیعی گیلانی، «شعر» در: گلگشتهای ادبی و زبانی، دفتر دوم
تصویر: بقعه‌ای در نزدیکی دامغان، عکس از گئورگ گرستر

✍🏼 #الناز_نجفی
🔗 معمار، پژوهشگر و فرهنگ‌دوست
منبع: حظّیات: دربارهٔ ذوق ایرانی
#معماری و #هنر_ایرانی
@Jaryaann