از دخمه‌ها تا امام‌زاده‌ها: مرزهای سیال فرهنگی
دیگری‌نامه
اپیزود هشتم

برتولد اشپولر، پژوهشگر آلمانی در کتاب «تاریخ ایران در قرون نخستین اسلامی»، مذهب شیعه را مذهبی می‌‌داند که به مرور ایرانی شده است. از قضا آنچه او مورد استناد قرار می‌‌دهد به دنیای هنر، به‌ویژه معماری و تصویرسازی بازمی‌گردد.

اشپولر رد معماری آتشکده‌ها را در برخی زیارتگاه‌های شیعه در عراق امروزی جسته است و معتقد است تداوم تصویرسازی از قدیسان در میان شیعیان، احیانا سنتی ایرانی بوده که در دوران اسلامی علیرغم حرمت تصویرسازی، هرگز پایان نگرفته است. اشپولر می‌نویسد: 

«می‌بایستی احساس ایرانی، مبارزه‌ای مستمر علیه دشمنی با تصویر در اسلام داشته باشد. در ایران، هرگز مصور کردن حیوانات و انسان پایان نگرفت. و از این طریق مناطق دیگر اسلامی در نفی تصویرسازی همواره دچار تزلزل بودند. برداشت دوستانه‌ شیعیان از تصویرسازی مسلما به طور عمده از این واقعیت متاثر بود و تشیع در طول زمان به طور کلی مذهبی ایرانی شده بود.» 

تمایز دیدگاه اشپولر با نویسندگانی مانند احمد کسروی و حیدرعلی قلمداران بسیار معنادار و آموزنده است. در حالی که کسروی و قلمداران از درون هویت‌های متمایز ایرانی یا اسلامی می‌نویسند و گاه، به دنبال پیراسته کردن، یا به اصطلاح نوعی «ناب‌گرایی فرهنگی»‌اند، اشپولر تنها به آنچه که واقعیت است می‌پردازد.

از دید اشپولر واقعیت این است که تغییر هویت و فرهنگ به آرامی صورت می‌گیرد و بیشتر حالت طیفی دارد. با دقت هرچه بیشتر، پیوستگی‌ها را می‌توان پیدا کرد تا گسستگی‌ها را. در نتیجه، از دید قلمداران شباهت زیارتگاه‌های امامان معصوم یا فرزندانشان به بارگاه سلاطین جبار و فراعنه‌ روزگار حکایت از تاثیرپذیری فرهنگ…

برای مطالعه‌ی ادامه‌ی این یادداشت به صفحه‌ی گفت‌وشنود رجوع کنید:

‏ https://dialog.tavaana.org/podcast_others_8/

برای شنیدن نسخه کامل این اپیزود در یوتیوب به:

‏ https://youtu.be/dbizi6iWfJs?si=yrRCzvg62Do-2l3M

برای شنیدن نسخه کامل این اپیزود در ساندکلود به:

‏ https://soundcloud.com/tavaana/ilvafisop2pv

و برای شنیدن نسخه کامل این اپیزود در کست‌باکس به:

‏ https://castbox.fm/vd/647650249

رجوع کنید.

#دیگری_نامه #حیدرعلی_قلمداران #اشپولر #معماری_ایرانی #آتشکده #دخمه #زیارتگاه #شیعه #دگردینی #نقد_دینی #مدارا

‏ @Dialogue1402

من از خون این مرد بری هستم!
دیگری‌نامه
اپیزود نهم

این اپیزود راجع به روایت انجیل‌‌ها از نحوه‌ محاکمه و اعدام عیسی‌ناصری‌ست. این روایت تراژیک یا ترجیحا سوگ‌نامه، با جزئیاتی کمی متفاوت در انجیل‌های مختلف چهارگانه آمده است.

آنکه مسئول صدور حکم بود، پونتیوس پیلاطس (Pontius Pilatus) نام داشت؛ یک قاضی گماشته از حکومت مرکزی، یعنی امپراتوری روم. پونتیوس هر چه کرد که خود و حکومت متبوعش را از مسئولیت اعدام یک پیشوای دینی انقلابی برهاند، موفق نشد.

پرسش مشهور او از عیسی که «حقیقت چیست؟» در سطر سی و هشتم از فصل هجدهم انجیل یوحنا آمده و به‌جهت مایه‌های فلسفی و دراماتیکی که دارد، در بسیاری از اقتباس‌های ادبی و سینمایی برجسته شده است. در اپیزود نهم از مجموعه‌ دیگری‌نامه با‌عنوان «من از خون این مرد مبری هستم» بنا داریم به بزرگ‌ترین دین سیاره از حیث تعداد پیروان، یعنی مسیحیت بپردازیم. آیین مسیحیت چیست؟ چگونه متولد شده؟ و در صدر تاریخ خود چه سرگذشتی داشته است؟

مسیحیت یک دین ابراهیمی است که مبتنی بر عقاید رسمی تمامی شاخه‌هایش، بر شیوه‌ زندگی و تعالیم شخصی به نام عیسی متولد ناصره، بنا شده است. این دین بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین دین جهان است با تقریبا ۲.۴ میلیارد مومن که حدود یک‌سوم جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند. باورمندان به آن که به‌نام مسیحیان شناخته می‌شوند، در ۱۵۷ کشور و سرزمین، بیشترین جمعیت را دارند. عموم مسیحیان بر این باورند که عیسی پسر خداوند است، و آمدن وی به‌عنوان مسیح یا منجی بشریت، در کتاب مقدس عبرانی پیش‌بینی شده و در عهد جدید گزارش شده‌است…

برای خواندن ادامه‌ی متن اپیزود نهم به صفحه‌ی گفت‌وشنود مراجعه کنید:

‏ https://dialog.tavaana.org/podcast_others_9/

و برای شنیدن نسخه‌ی کامل در یوتیوب به:

‏ https://youtu.be/sPJg2gnfm6E?si=vATp86vJQDvcH7fB

و برای شنیدن نسخه‌ی کامل در کست‌باکس به:

‏ https://castbox.fm/vd/649400166

و برای شنیدن نسخه‌ی کامل در ساندکلود به:

‏ https://soundcloud.com/tavaana/58pbfkwxphin

مراجعه کنید.

#دیگری_نامه #دیگری_ساز #دگردینی #رواداری #مسیح #مسیحیت #حقیقت #پیلاطوس #منوفیزیت #دیوفیزیت

‏ @Dialogue1402

خبرگزاری هه‌نگاو، سه‌شنبه ۲۹ خرداد ۱۴۰۳ گزارش می‌کند که پنج ایرانی خوزستانی با نام‌‌های نصرالله موسوی، بیژن قلی‌زاده، حمید افضلی، ایمان صالحی و ظهراب شهبازی در مجموع به ۲۵ سال و ۹ ماه حبس محکوم شده‌اند. جرم آنها باور به مسیحیت و تبلیغ آن است. در میان این نوکیشان مسیحی که پیداست برای دفاع از حقیقتی که به جان دریافته‌اند، از جان گذشته‌اند، حمید افضلی سنگین‌ترین حکم، یعنی ده سال حبس را گرفته است. دادگاه انقلاب شهر اهواز که چنین حکم شرم‌آوری صادر کرده، اخیراً برای یاسین موسوی، ایرانی مسیحی، پانزده سال حبس بریده بود.

‏حکومت اسلامی بیش از چهل سال است که با استناد به قرآن مدعی‌ست که در پذیرش دین، اکراهی نیست و در ایران آزادی میان پیروان ادیان مختلف وجود دارد. این حکم صریح قانون اساسی جمهوری اسلامی دست‌کم در مورد ادیان اهل کتاب است. اما در عین حال، سابقه‌ی دراز سرکوب گرایش‌های معنوی، حتی آنها که مطابق با قرآن از ادیان معتبر، مشروع و الهی محسوب می‌شوند، نام جمهوری اسلامی را در کنار مفاسد و تبهکاری‌های دیگر، در دنیا مطرح کرده است.

‏جذابیت ادیان دیگر غیر از اسلام، و به ویژه مسیحیت در میان ایرانیان، داستانی طولانی دارد. تا آنجا که به مسیحیت مربوط است، حتی پیش از فتح شدن سرزمین‌های ایرانی توسط سرداران عرب‌تبار، جمعی از ایرانیان به مسیحیت گرویده بودند که در میان آنها ارمنی‌ها، پیشگام بودند و بنابراین قدیمی‌ترین کلیسای جهان، کلیسای ارتدکس ارمنی‌ست. در مورد استقبال ارمنی‌ها از مسیحیت، در اپیزود یازدهم از دیگری‌نامه با نام «مسیح در ارمنستان» مطالبی شنیدی خواهید یافت. برای دسترسی به این اپیزود به صفحه‌ی گفت‌وشنود مراجعه کنید:

https://dialog.tavaana.org/podcast_others_11/

‏این خود جای پژوهش دارد که آیا بعد از تجربه‌ی جمهوری اسلامی و با کنار رفتن داغ و درفش در مسلمان نگه‌داشتن مردم، آیا شاهد ریزش گسترده‌ی رسمی و علنی از اسلام به نفع ادیان دیگر نخواهیم بود؟

‏مشاهدات و ملاحظات خود را در این مورد با ما در میان بگذارید.

‏⁧ #رواداری⁩ ⁧ #آزادی_دین⁩ ⁧ #آزادی_ادیان⁩ ⁧ #دگردینی⁩ ⁧ #ادیان_غیررسمی⁩ ⁧ #ادیان_رسمی⁩ ⁧ #گفتگو⁩

‏⁦ @Dialogue1402⁩

مسیح در ارمنستان
اپیزود یازدهم
دیگری‌نامه

در گزارشی که سازمان حقوق بشری هه‌نگاو اخیراً منتشر کرد دادگاه اهواز احکام سنگینی علیه نوکیشان مسیحی در استان خوزستان صادر کرده است. دادگاه انقلاب شهر اهواز، برای پنج نوکیش مسیحی مجموعاً ۲۵ سال و نه ماه حکم حبس صادر کرد. از مدت‌ها پیش که موج استقبال ایرانیان از مسیحیت در شهرهای مختلف رویت شده، جمهوری اسلامی سعی دارد که سکه‌ی از رونق افتاده‌ی آخوند شیعه را با صدور احکام سنگین زندان، نجات دهد. غافل از اینکه نوکیشان یا آنچنان که مسیحیان ایرانی اصطلاح کرده‌اند «ایمان‌داران»، به حکم ایمان تازه‌ی خود، با داغ و درفش عقب‌نشینی نمی‌کنند. تاریخ مسیحیت به ویژه حکایت از سرسختی نوکیشان مسیحی در حفظ ایمان خود دارد.

در اپیزود یازدهم از مجموعه‌ی دیگری‌نامه، روایت مشهور کلیسای ارمنی در مسیحی شدن ایرانیان ارمنی را در دوره‌ی ساسانی، نقل و رئوس آن را مرور کردیم. مطابق با این روایت رسمی، اولین کشیشی که عهده‌دار موعظه‌ی پیام عیسی در میان هموطنان خود شد، گره‌گوار قدیس بود که سیزده سال را به حکم تیرداد سوم، پادشاه ارمنستان در سیاهچاله‌ای گذراند.

برای مطالعه‌ی متن کامل این اپیزود به صفحه‌ی گفت‌وشنود رجوع کنید:

‏ https://dialog.tavaana.org/podcast_others_11/

برای شنیدن این اپیزود در یوتیوب به:

‏ https://youtu.be/xs7icAmbio8?si=FMbNUgpcpBkKqbtR

و برای شنیدن این اپیزود در کست‌باکس به:

‏ https://castbox.fm/vb/655132357

و برای شنیدن این اپیزود در ساندکلود به:

‏ https://on.soundcloud.com/TTovM

رجوع کنید.

#دیگری_نامه #مسیحیت #ارمنستان #مسیح #ارمنی #دگردینی #رواداری

‏ @Dialogue1402

مسیحیان شهر نصیبین
دیگری‌نامه
اپیزود دوازدهم

نصیبین شهری قدیمی و مرزی در جنوب ترکیه است. این شهر که در استان ماردین ترکیه واقع شده و ۸۴ هزار نفر جمعیت دارد، مکان روی دادن نبرد نصیبین بوده‌است. شهر قامشلی که در آن طرف خط مرزی و در سوریه واقع شده در اصل، ادامه شهر نصیبین است و این دو، در اصل یک شهر (و میراث‌دار شهر باستانی نصیبین) هستند که مرز از میان‌شان گذشته‌است. امروزه جمعیت قامشلی بیشتر از نصیبین شده ‌است. این شهر در زمان ساسانیان از دژهای مهم ایران به‌شمار می‌رفت و ۱۲ هزار ایرانی (به گفته طبری، ایرانیانی نژاده و اهل خاندان)، از شهرهای اصطخر و اصفهان و دیگر نقاط ایران، در شهر نصیبین سکونت یافته بودند و نوادگان آنان تا سده هفتم میلادی هنوز در همان‌جا بودند. همچنین در زمان صدر اسلام مالک اشتر نخعی از سوی علی‌بن ابی‌طالب، استاندار و کارگزار جزیره و نصیبین بوده‌است…

برای مطالعه متن اپیزود دوازدهم به صفحه گفت‌وشنود مراجعه کنید:

‏ https://dialog.tavaana.org/podcast_others_12/

برای شنیدن نسخه کامل این اپیزود در یوتیوب به:

‏ https://youtu.be/aXMDFDjnHFo?si=NBPfH0UrMJUhcExU

و برای شنیدن در ساند کلود به:

‏ https://on.soundcloud.com/kUGdd

و برای شنیدن در کست‌باکس به:

‏ https://castbox.fm/vb/657177274

رجوع کنید.

#دیگری_نامه #شاهنامه #مسیحیت #مسیحی #دگردینی #رواداری #گفتگو

‏ @Dialogue1402

مزدک
دیگری‌نامه
اپیزود چهاردهم

در قسمت چهاردهم با نام مزدک، به آنچه کیش مزدکی گفته می‌شود، خواهیم پرداخت و علاوه بر شاهنامه‌ فردوسی از منابع دیگر، از جمله پژوهش‌هایی که در آیین مزدک شده، برای شما نقل خواهیم کرد.

قیام مزدک که از دربار قباد، شاهنشاه ساسانی آغاز شد، روایت‌گر شکاف طبقاتی جامعه‌ ایران در دورانی‌ست که هجوم بیگانگان در سرحدات شمال شرق کشور از یک سو، و بروز قحطی شدید در سراسر ایران، آن را تشدید کرد و به روایت اغلب منابع، صحنه‌هایی دردناک به لحاظ انسانی پدید آورد.

در این قسمت با ما باشید تا به این پرسش بپردازیم که مزدک بامدادان که بود، چه می‌خواست، تا چه حد پیش رفت و چه بر سر او آمد.

دوران پیروز ساسانی، دوران پرمحنتی برای شاهنشاهی ساسانی و مردم ایران بود. خاندانی بزرگ از ایالت پارس که تبار خود را به ساسان می‌رسانید و بر هویت ملی ایرانی تاکید بسیار می‌کرد، در دوران پیروز، استقلال سیاسی خود را تقریبا از دست داد. موضوع این بود که پیروز، جانشینی برادر بزرگ‌تر خود، هرمز را قبول نکرد. او در واقع به یک سنت قدیمی شاهنشاهی شوریده بود که برادر بزرگ‌تر، جانشین طبیعی پدرش محسوب می‌شود. اما برای اینکه بتواند علیه برادر بزرگ‌تر خود وارد عمل شود، به هفتالان که در مرزهای شرقی حکومت داشتند، پناهنده شد و…

برای مطالعه ادامه متن این اپیزود به صفحه گفت‌وشنود مراجعه کنید:

‏ https://dialog.tavaana.org/podcast-others-14/

برای شنیدن این اپیزود در یوتیوب به:

‏ https://youtu.be/MHpVHeJM1Q4?si=rJfdDlFqSQxv61tR

و برای شنیدن این اپیزود در کست‌باکس به:

‏ https://castbox.fm/vb/662337564

و برای شنیدن این اپیزود در ساند کلود به:

‏ https://on.soundcloud.com/176b2

مراجعه کنید.

#دیگری_نامه #مزدک #کیش_مزدکی #احسان_یارشاطر #ساسانیان #کسری #انوشیروان #قباد #کمونیسم_ایرانی #اقلیت_دینی #دگردینی

‏ @Dialogue1402

آن دیگری هرزه!
اپیزود شانزدهم
دیگری‌نامه

گفتنی‌ست که نوعی ازدواج در متون کهن زرتشتی طرح شده که به آن «خویتوک‌دس» می‌گفتند. این اصطلاح که امروزه حتی تلفظش هم برای ما هم دشوار است، در گذر زمان، به شیوه‌های مختلفی معنا شده و تا حدی مورد مناقشه میان پژوهشگران بوده است. اختلاف اینجاست که آیا خویتوک‌دس، که ازدواجی فوق‌العاده پسندیده و توصیه‌شده بوده، آیا ازدواج با دخترعمو یا پسرعمو، دخترخاله یا پسرخاله است، و یا ازدواج با نزدیکان درجه‌یک، یعنی ازدواج پسر با مادر، یا پدر با دختر!؟

به‌عبارت‌دیگر، کسانی معتقدند که احکم کهن زرتشتی، ازدواج با محارم را نه تنها ممنوع نکرده‌اند، بلکه حتی به‌عنوان بهترین نوع ازدواج، توصیه کرده‌اند.

آنچه مسلم است این است که در کهن‌ترین و اصیل‌ترین متون زرتشتی، یعنی گات‌ها و اوستا، چنین چیزی مطلقا وجود ندارد و زرتشتیان امروز هم ازدواج با محارم را، چنان‌که کیخسرو شاهرخ می‌گفت، قبول ندارند. ازدواج با محارم در برخی منابع جدیدتر زرتشتی، مانند دینکرد، و ارداویراف‌نامه مورد اشاره قرار گرفته است.

به‌عنوان مثال، ارداویراف، موبد موبدان که با نوشیدن می و منگ گشتاسپی، به خلسه‌ای عمیق فرورفت تا احکام دین را به یاد آورد، در ارداویراف‌نامه به‌عنوان مردی توصیف شده که هفت خواهر خود را به همسری داشته است! علیرضا شاپورشهبازی، پژوهشگر و نویسنده، در مورد شواهد چنین ازدواج‌هایی در افسانه‌های ایرانیان قدیم و زرتشتیان کهن می‌نویسد: 

یک دسته از شواهد کتبی ما درباره خویتوک‌دس عبارت است از مواردی که برای ازدواج با محارم در میان ایزدان و یا موجودات و افراد افسانه‌ای آورده‌اند و هدف از ذکر آن‌ها اثبات جایز بودن چنان ازدواج‌هایی در میان انسان‌ها بوده است. تعداد این گواهی‌ها …

برای خواندن ادامه متن اپیزود شانزدهم به صفحه گفت‌وشنود مراجعه کنید:

‏ https://dialog.tavaana.org/others-16/

و برای شنیدن این اپیزود در یوتیوب به:

‏ https://youtu.be/nxv1vCY27tg?si=XaUIrwsWG3jTEHgb

و برای شنیدن این اپیزود در کست‌باکس به:

‏ https://castbox.fm/vb/668114349

و برای شنیدن این اپیزود در ساوندکلود به:

‏ https://on.soundcloud.com/zmQJE

رجوع کنید.

#دیگری_نامه #دگراندیشی #دگردینی #ارداویراف #ارداویراف_نامه #خویتوک_دس #هرزگی_جنسی #بهمن #کیخسرو_شاهرخ #زرتشتیان #بهدینی

‏ @Dialogue1402