#каляндар #сакавік
19 сакавіка — Гэты дзень у ГІСТОРЫІ
(Частка 1)

Міжнародны дзень кліента
а ў Лібіі — Гадавіна перамогі над Кадафі

* * *
— 19 сакавіка 1612 г. нарадзілася Соф’я Слуцкая, княгіня, праваслаўная дзяячка.

— 19 сакавіка 1895 г. нарадзіўся Тамаш Грыб, палітык, публіцыст, удзельнік нацыянальна-вызвольнага й сацыялістычнага руху пач. ХХ ст., дзяяч даваеннай эміграцыі ў Літве й Чэхаславаччыне.

— 19 сакавіка 1900 г. нарадзіўся Севярын Віславух, польскі гісторык, дасьледчык гісторыі Беларусі.

— 19 сакавіка 1921 г. нарадзіўся Язэп Юхо, беларускі правазнаўца, гісторык права.

— 19 сакавіка 1931 г. нарадзіўся Генадзь Кісялёў, беларускі літаратуразнаўца.

† † †
— 19 сакавіка 1747 г. памерла Катажына Апалінская, каралева Польшчы й вялікая княгіня літоўская, княгіня Лятарынгіі й Бару.

— 19 сакавіка 1887 г. памёр Юзаф Ігнацы Крашэўскі, польскі пісьменьнік беларускага паходжаньня, аўтар найбольшай колькасьці выдадзеных кніг у гісторыі польскай літаратуры.

— 19 сакавіка 2005 г. памёр Арсень Скаруліс, беларускі палітычны актывіст, юрыст, абаронца ў шматлікіх палітычных працэсах 1996–2000 гадоў.

_____
— 19 сакавіка 1917 г. Часовы ўрад Расеі прызнаў незалежнасьць Фінляндыі.

— 19 сакавіка 1918 г. Рада БНР прыняла палажэньне аб вярхоўнай уладзе БНР. Абвяшчалася, што ніводзін закон ня будзе мець сілы без зацьвярджэньня яго Радай.

— 19 сакавіка 1919 г. адбылося першае пасяджэньне Цэнтральнай беларускай рады Горадзеншчыны — каардынацыйнага цэнтру беларускіх палітычных і грамадзкіх арганізацыяў краю.

— 19 сакавіка 1922 г. адбылася першая навуковая купалаўская канфэрэнцыя (вечарына, прысьвечаная 40-годзьдзю зь дня нараджэньня паэта, які адбыўся ў БДУ).

— 19 сакавіка 1944 г. Чырвоная армія вызваліла вялізны лягер сьмерці «Азарычы», але шмат вязьняў памерлі і пасьля вызваленьня ад зьнясіленьня, тыфусу ці падарваліся на мінах. Пасьля вызваленьня людзям загадалі не выходзіць зь лягеру — тэрыторыя за калючым дротам была замінаваная. Але многія адважыліся ісьці (бо дома былі малыя дзеці) і падарваліся.

— 19 сакавіка 1958 г. адбылося адкрыцьцё першага пасяджэньня Эўрапарлямэнту.

— 19 сакавіка 1992 г. Вярхоўны Савет прыняў пастанову аб стварэньні самастойных Узброеных сілаў Рэспублікі Беларусь.

— 19 сакавіка 2006 г. адбыліся трэція прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі. Пасля абвяшчэньня перамогі Аляксандра Лукашэнкі дзясяткі тысяч чалавек, нязгодных з вынікамі галасаваньня, выйшлі на цэнтральную плошчу ў Менску — пачатак масавых пратэстаў, якія ўвайшлі ў гісторыю пад назваю «Плошча-2006» і «Плошча Каліноўскага».
(Падрабязьней у відэа: "Плошча 2006: пратэст, які расьцягнуўся на 7 дзён" https://youtu.be/eUj6BTcMT0Y
і д/ф пра менскія падзеі пасля выбараў 2006 года "ПЛОШЧА | ПЛОЩАДЬ КАЛИНОВСКОГО" https://youtu.be/L97M6G8-Lhc )

— 19 сакавіка 2017 г. у Баранавічах на чарговы марш «недармаедаў» пад назваю «Народны сход» выйшлі паўсотні чалавек, але бязь лідэраў і мэгафона — арганізатараў загадзя затрымалі, у прыватнасьці быў затрыманы сябра БНФ Мікалай Чарнавус. У Слоніме затрыманы актывіст Партыі БНФ, адзін з арганізатараў «Маршу недармаедаў» Віктар Марчык. У акцыі пратэсту супраць дэкрэту №3 у Слоніме ўзялі ўдзел каля 300 чалавек. Старшыня Слонімскага райвыканкаму гадзіну размаўляў зь «недармаедамі» і абяцаў «вырашыць праблемы кожнага ў індывідуальным парадку падчас асабістых прыёмаў».

— 19 сакавіка 2017 г. апублікаваная заява з патрабаваньнем адстаўкі міністра ўнутраных спраў Шуневіча, прынятая 18 сакавіка на Сойме партыі БНФ «з нагоды аднаўленьня практыкі масавых затрыманьняў, зьбіцьця ды адміністрацыйных арыштаў удзельнікаў мірных акцыяў пратэсту ў Беларусі».

— 19 сакавіка 2018 г. Расея пачала ракетныя і артылерыйскія вучэньні ў некалькіх рэгіёнах, уключаючы самаабвешчаныя Абхазію, Паўднёвую Асэтыю, анэксаваны Крым і вобласьці, прылеглыя да ўкраінскай мяжы.

— 19 сакавіка 2019 г. партал Tut.by паведаміў, што дасьледнікі Віленскага ўнівэрсытэту на 95% ідэнтыфікавалі парэшткі кіраўніка паўстаньня 1863–1864 гадоў Кастуся Каліноўскага.

(Заканчэньне далей)

#каляндар #сакавік
19 сакавіка — Гэты дзень у ГІСТОРЫІ
(Частка 2. Заканчэньне)

— 19 сакавіка 2019 г. у Казахстане пасьля 30 гадоў ва ўладзе падаў у адстаўку Нурсултан Назарбаеў, які кіраваў дзяржаваю яшчэ з савецкага часу. Ён займаў пасаду даўжэй за ўсіх постсавецкіх прэзыдэнтаў. Але, як меркаваў Аркадзь Дубноў, расейскі экспэрт у пытаньнях Цэнтральнай Азіі і Казахстану, Назарбаеў проста «будзе кіраваць краінай зь іншага кабінэту», бо застанецца фактычным кіраўніком.

— 19 сакавіка 2020 г. Беларусь заставалася апошняй краінай рэгіёну без карантынных захадаў. І ўжо больш за 36 гадзін Міністэрства аховы здароўя не паведамляла пра колькасьць выпадкаў каранавірусу ў Беларусі, а Лукашэнка на адмысловай нарадзе назваў сытуацыю з каранавірусам «псыхозам», ды раздаў парады лячыць каранавірус сухой лазьняй, мыць рукі гарэлкаю і «ўнутр 100 грамаў» (пры тым што насамрэч гарэлка недастаткова эфэктыўная для ачышчэньня рук і зусім неэфэктыўная супраць вірусаў у арганізьме). Больш падрабязна тут -- https://www.svaboda.org/a/30496779.html
— студэнткі зрабілі акцыю за карантын каля лінгвістычнага ўнівэрсытэту ў Менску. Яны заклікалі далучыцца да студэнцкай забастоўкі і патрабаваньня ўвесьці карантын ва ўнівэрсытэтах.
— у Менску затрымалі анархіста Міколу Дзядка, аўтара тэлеграм-каналу ўзаемадапамогі беларусаў падчас пандэміі каранавірусу (https://t.me/dapamogabel).
— у беларускіх абменьніках чэргі і праблемы з валютай, пераважна з далярамі. Нацбанк патлумачыў, што наяўнай валюты мала, бо абмежаваныя авіязносіны з ЗША. Беларусь стала лідэрам у інфляцыі ў постсавецкім рэгіёне — за студзень-люты цэны ў краіне павялічыліся на 1,87%.
— прадпрымальнікі з Аб’яднаньня «Пэрспэктыва» запрасілі ва ўрада хоць бы мінімальнымі захадамі падтрымаць індывідуальных прадпрымальнікаў на фоне нэгатыўнага ўплыву на эканоміку пандэміі каранавірусу. Раней з заклікам да ўладаў зьвярнулася i Рэспубліканская канфэдэрацыя прадпрымальніцтва.
— нафтавыя цэны на мінімуме — 25 даляраў за барэль на Лёнданскай біржы. Экспарт нафтапрадуктаў зь Беларусі абваліўся ў студзені амаль на 70%.
— кіраўнік праваслаўнай царквы Сусьветны патрыярх Варфаламей загадаў усім цэрквам і манастырам Канстантынопальскага патрыярхату спыніць з прычыны эпідэміі каранавірусу ўсе службы і абрады прынамсі да канца сакавіка.
— увечары ўлады Італіі паведамілі пра чарговы сумны рэкорд: 5322 новыя выпадкі інфікаваньня вірусам COVID-2019 і 427 новых выпадкаў сьмерці.

Пра падзеі 19 сакавіка 2021 г. чытайце
https://www.svaboda.org/z/16621/2021/3/19

Пра падзеі 19 сакавіка 2022 г. чытайце
https://www.svaboda.org/z/16621/2022/3/19

. . .

КУТОК

Вывучаем матчыну мову разам 🤗

#каляндар #сакавік
20 сакавіка — Гэты дзень у ГІСТОРЫІ
(Частка 1)

* * *
— 20 сакавіка 1862 г. нарадзіўся Адам Багдановіч, беларускі этнограф, фальклярыст, гісторык, бацька паэта Максіма Багдановіча.

— 20 сакавіка 1884 г. нарадзіўся Лявонці Стасевіч, праваслаўны сьвятар, рэпрэсаваны ў БССР.

— 20 сакавіка 1889 г. нарадзіўся Часлаў Родзевіч, беларускі тэатральны і грамадзкі дзяяч. Актор і інжынэр, выкладчык, камісар і навуковец. Арыштаваны ОГПУ БССР 18 ліпеня 1930 г. i высланы ў Саратаў тэрмінам на 5 гадоў, дзе і загінуў.

— 20 сакавіка 1896 г. нарадзіўся Мойшэ Кульбак, беларускі габрэйскі пісьменьнік, ахвяра сталінскіх рэпрэсіяў.

— 20 сакавіка 1898 г. нарадзіўся Язэп Здановіч, музыказнаўца-фальклярыст, зьбіральнік песьняў Берасьцейшчыны.

— 20 сакавіка 1916 г. нарадзілася Ніна Абрамчык, беларуская грамадзка-палітычная дзяячка ў Беларусі, Нямеччыне і Францыі, пісьменьніца, паэтка, фальклярыстка. Жонка Міколы Абрамчыка.

— 20 сакавіка 1952 г. нарадзіўся Алесь Емяльянаў, паэт, удзельнік нацыянальна-дэмакратычнага руху 1980–1990-х.

— 20 сакавіка 1977 г. нарадзіўся Вадзім Дзевятоўскі, беларускі кідальнік молата. Пасьля таго, як зазнаў зьдзекі ў ізалятары на Акрэсьціна ў жніўні 2020 году, публічна адрокся Лукашэнкі як прэзыдэнта і сыйшоў з пасады старшыні Беларускай федэрацыі лёгкай атлетыкі.

† † †
— 20 сакавіка 1440 г. у выніку змовы ў Троках забілі вялікага князя Жыгімонта Кейстутавіча.

— 20 сакавіка 1876 г. памёр Януар Сухадольскі, беларускі жывапісец-баталіст.

— 20 сакавіка 1922 г. памёр ад сухотаў Алесь Бурбіс, беларускі палітычны і грамадзкі дзяяч.

— 20 сакавіка 1976 г. памёр Уладзімер Дубоўка, беларускі паэт, празаік, перакладчык, крытык, вязень Гулагу.

— 20 сакавіка 1999 г. памёр Мікола Трухан, тэатральны рэжысэр.

— 20 сакавіка 2010 г. памёр Кастусь Тарасаў, пісьменьнік, удзельнік нацыянальна-дэмакратычнага руху 1980-х — пач. ХХІ ст.

— 20 сакавіка 2020 г. памёр Уладзімер Калачык, былы старшыня калгаса-мільянэра «Сьветлы шлях» на Маладачаншчыне. Адзін з самых пасьпяховых за савецкім часам беларускіх гаспадарнікаў і рэфарматараў сельскай гаспадаркі, уваходзіў у склад прэзыдыюму Савету калгасьнікаў СССР. Герой сацыялістычнай працы, да якога Машэраў прылятаў раіцца на гэлікоптэры. (Падрабязьней — https://www.svaboda.org/a/kalacyk/30499866.html)

_____
— 20 сакавіка 1531 г. Юры Радзівіл заступіў на пасаду гетмана вялікага літоўскага.

— 20 сакавіка 1585 г. кароль і вялікі князь Стэфан Баторы надаў Вяліжу Магдэбурскае права і герб.

— 20 сакавіка 1767 г. для ўраўнаньня правоў каталікоў і некаталікоў зь ініцыятывы расейскага ўраду была створана Слуцкая канфэдэрацыя. Вынікам канфэдэрацыі было ўраўнаньне ў Рэчы Паспалітай правоў праваслаўных і пратэстантаў з каталікамі.

— 20 сакавіка 1919 г. урад БНР выехаў з Горадні ў Бэрлін.

— 20 сакавіка 1933 г. каля Мюнхэну нацысты збудавалі першы ў Трэцім Райху канцэнтрацыйны лягер Дахаў, першымі ягонымі вязьнямі былі прадстаўнікі нямецкае апазыцыі.

— 20 сакавіка 1988 г. у Менску на месцы Менскага замчышча адбыўся мітынг у абарону гістарычнага Верхняга гораду і супраць будаўніцтва станцыі мэтро «Няміга».

— 20 сакавіка 1992 г. Савет міністраў Рэспублікі Беларусь ухваліў Пастанову «Аб стварэньні Ўзброеных сілаў Рэспублікі Беларусь».

— 20 сакавіка 1995 г. у Полацку выйшаў першы нумар грэка-каталіцкае газэты «Царква».

(Заканчэньне далей)

#каляндар #сакавік
20 сакавіка — Гэты дзень у ГІСТОРЫІ
(Частка 2. Заканчэньне)

— 20 сакавіка 2003 г. пачалася вайсковая апэрацыя ЗША, Вялікабрытаніі, Аўстраліі і Польшчы ў Іраку.

— 20 сакавіка 2017 г. працягвалі судзіць — штрафаваць і арыштоўваць — затрыманых актывістаў і ўдзельнікаў акцый "недармаедаў". Некаторыя суды вялі разгляд адміністрацыйных спраў таемна.
— у Віцебску ўлады забаранілі мітынг і шэсьце на Дзень Волі. Адмову атрымаў сябар КХП БНФ Ян Дзяржаўцаў.
— беларускія памежнікі на мяжы з Украінай стралялі па парушальніках — спынілі спробу нібыта «прарыву» празь дзяржаўную мяжу Беларусі ў раёне прапускнога пункту «Аляксандраўка». У Дзяржаўнай памежнай службе Ўкраіны заявілі, што аўтамабіль, які нібыта спрабаваў прарвацца празь дзяржаўную мяжу Беларусі, увогуле не перасякаў украінскай мяжы.
— Саюз беларускіх пісьменьнікаў абвясьціў пра заснаваньне стыпэндыі імя Магдалены Радзівіл для пісьменьніц і перакладчыц. Раду стыпэндыі ўзначаліла Сьвятлана Алексіевіч.

— 20 сакавіка 2018 г. віцебскім актывістам далі дазвол на мітынг з нагоды #БНР100, але яны ад яго адмовіліся з прычына адсутнасьці вялікай сумы грошай, якую запатрабавалі міліцыянты за паслугі па ахове правапарадку падчас мітынгу.
— на сустрэчы з моладзьдзю Лукашэнка заявіў, што гісторыю Беларускай Народнай Рэспублікі неабходна ведаць, але ганарыцца тымі падзеямі ня варта. Ён назваў БНР сумнай старонкай гісторыі і параўнаў з Галакостам.
— менскія ўлады адхілілі ўсе заяўкі на шэсьці, але затым прынялі заяўку на мітынг-канцэрт перад Опэрным тэатрам.
— у Менску Таварыства беларускай мовы і Радыё Свабода прэзэнтавалі ў "Культурным інкубатары Ок16" новыя выданьні ў сэрыі «Бібліятэка Свабоды. ХХІ стагодзьдзе» — «Падарожжа ў БНР» Сяргея Шупы і новае дапоўненае выданьне кнігі старшыні Рады БНР Івонкі Сурвілы «Дарога. Стоўпцы — Капэнгагэн — Парыж — Мадрыд — Варшава — Менск». (Прэзэнтацыя кнігі «Падарожжа ў БНР» — https://www.youtube.com/watch?v=M8coBjoFwQI)

— 20 сакавіка 2020 г. ад COVID-19 ужо памерлі 10 000 чалавек, тысячы новых хворых у Італіі, Іране, Гішпаніі, Нямеччыне, ЗША і Францыі. У Беларусі пасьля 18 сакавіка перасталі паведамляць колькасьць выпадкаў, але 20 сакавіка былі апублікаваныя такія лічбы: пацыентаў ужо 69, 12 інфікаваных COVID-19 з сымптомамі, яшчэ 42 без сымптомаў, 15 выпісалі.
— міністэрства здароўя абвяргала інфармацыю пра тое, што прычынаю сьмерці 58-гадовай віцяблянкі 18 сакавіка стаў каранавірус. Муж памерлай пацьвердзіў, што ў яго ўзялі аналіз на каранавірус. «Белдзяржстрах» пачаў страхаваць ад каранавірусу — найбольшая выгада ў выпадку сьмерці.
— старшыня Наваполацкага гарвыканкаму Дзьмітры Дзямідаў падтрымаў жыхарку горада, якая заразілася каранавірусам і праз тое сутыкнулася з цкаваньнем у сацсетках.
— праз забарону ўезду ў Расею іншаземцаў Беларуская чыгунка скасавала 24 цягнікі, маршруты якіх праходзілі па расейскай тэрыторыі. «Белавія» прыпыніла палёты ў Грузію, агулам рэйсы былі скасаваныя ў 26 краін. Казахстанскія мэдыкі выявілі каранавірус у двух пасажыраў з менскага авіярэйсу.
— Лукашэнка заявіў, што «ня верыць у каранавірусы». У часе паездкі на навукова-вытворчае прадпрыемства «Адамі» 20 сакавіка Лукашэнка паўтарыў тэзу пра «псыхоз».
— апазыцыйныя дзеячы заклікалі да «народнага карантыну» да 5 красавіка, абвінавацілі ўлады ў ігнараваньні пагрозы. Менская фабрыка «Элема», якая шыла жаночую верхнюю вопратку, сышла на карантын на 2 тыдні.
— Дзень Волі перанесьлі ў інтэрнэт. На трансьляцыю абяцалі запрасіць вядомых дзеячоў культуры, грамадзкіх актывістаў і музыкаў. Таксама прапанавалі «Плян дэцэнтралізацыі»: шырока адзначаць прыватна-сямейным чынам.

Пра падзеі 20 сакавіка 2021 г. чытайце
https://www.svaboda.org/z/16621/2021/3/20

Пра падзеі 20 сакавіка 2022 г. чытайце
https://www.svaboda.org/z/16621/2022/3/20

. . .

КАЛЫСКА

Вывучаем матчыну мову разам 🤗

ФОТАВЫСТАВА «ШЛЯХАМ СВАБОДЫ»

У сераду 22 сакавіка а 17:00, напярэдадні Дня Волі, у бібліятэцы Акадэміі Навук імя Урублеўскіх адбудзецца адкрыццё выставы “Шляхам свабоды”.

Фотавыстава прысвечана аднаму з лідэраў беларускага супраціву Міколе Статкевічу.

📆 Серада 22 сакавіка
🕘 17:00
📍 Бібліятэка Акадэміі Навук (Žygimantu g. 1)

👆🏻 Запытайся ў Дубаўца. Як спыніць сваркі ў дэмакратычным асяродку?

25 гадоў на Радыё Свабода Сяргей Дубавец знаходзіць сэнсы беларускага жыцьця і адказвае на вашы пытаньні.

— Трэба дбаць пра палітычную гігіену. Зразумела, што многія сваркі інсьпіруюць правакатары. Але найчасьцей, як ні дзіўна, прычына ў нашай беларускай цярплівасьці або непераборлівасьці.

Калі, напрыклад, нехта сказаў пра іншага відавочную хлусьню ці сьвядома абразіў, такому ня можа быць веры і ў іншых рэчах. З такім увогуле ня можа быць узаемадзеяньня. На жаль, гэтае правіла часта ігнаруецца, што і прыводзіць урэшце да скандалаў.

Дэмакратычны асяродак фармуецца як калектыў і не адзін. І дбаючы пра адзінства калектыву і супольную творчасьць, нельга ігнараваць маральную неахайнасьць. Інакш ня будзе ні калектыву, ні творчасьці.

Думкі, выказаныя ў аўтарскіх рубрыках, перадаюць погляды аўтараў і не адлюстроўваюць пазыцыю рэдакцыі.

❓Задайце ваша пытаньне. Telegram: @SvabodaBelarus; Signal: +37068643669

#каляндар #сакавік
21 сакавіка — Гэты дзень у ГІСТОРЫІ

Сусьветны дзень паэзіі

* * *
— 21 сакавіка 1840 г. нарадзіўся Францішак Багушэвіч, беларускі паэт, грамадзкі дзяяч і народны адвакат, удзельнік вызвольнага паўстаньня 1863–1864 гг. Першы беларускі пісьменьнік, які адкрыта заклікаў да нацыянальнага абуджэньня. (10 фактаў пра Францішка Багушэвіча — https://www.svaboda.org/a/30499639.html)

— 21 сакавіка 1885 г. нарадзіўся Ўладзімер Вільнэр, рэжысэр тэатру і кіно, рэжысэр габрэйскага тэатру на ідыш.

— 21 сакавіка 1935 г. нарадзіўся Філарэт, былы мітрапаліт Менскі і Слуцкі, Патрыяршы экзарх усяе Беларусі.

— 21 сакавіка 1945 г. нарадзіўся Аляксандар Патупа, беларускі бізнэсовец, грамадзкі дзяяч, журналіст, пісьменьнік, публіцыст, фізык, філёзаф, эканаміст.

† † †
— 21 сакавіка 1608 г. памёр Канстанцін Васіль Астроскі, палітычны, вайсковы і культурны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, праваслаўны магнат, які здушыў паўстаньне Налівайкі.

— 21 сакавіка 1849 г. памёр Аляксандар Крыштоф Ян Незабытоўскі, гісторык, філёзаф, удзельнік вызвольнага руху 1840-х, ахвяра царскіх рэпрэсіяў.

— 21 сакавіка 1959 г. памёр Павал Растаргуеў, філёляг, вязень ГУЛАГу.

— 21 сакавіка 1970 г. памёр Анатоль Сербантовіч, паэт.

— 21 сакавіка 1987 г. памёр Адам Русак, паэт-песеньнік.

— 21 сакавіка 2003 г. памёр Георгі Таразевіч, савецкі і беларускі палітычны дзяяч, у канцы 1090-х старшыня Прэзыдыюму Вярхоўнага Савета БССР. У верасьні 1991 году Таразевіч выступіў на сэсіі Вярхоўнага Савету Беларусі і падтрымаў увядзеньне бел-чырвона-белага сьцяга і герба «Пагоня» у якасьці дзяржаўных сымбаляў.

— 21 сакавіка 2011 г. памёр Аляксандар Грыцанаў, філёзаф.

_____
— 21 сакавіка 1560 г. паводле прывілею Жыгімонта ІІ Аўгуста гомельскія мяшчане атрымалі пячатку з выявай крыжа і надпісам «Герб горада Гомеля».

— 21 сакавіка 1927 г. улады Польшчы забаранілі Беларускую сялянска-работніцкую грамаду і Незалежную сялянскую партыю ў Заходняй Беларусі. Адна толькі БСРГ налічвала 100 тысяч чальцоў.

— 21 сакавіка 1945 г. выйшаў апошні нумар бэрлінскай беларускай грамадзка-палтычнай газэты «Раніца».

— 21 сакавіка 1980 г. прэзыдэнт ЗША Джымі Картэр абвясьціў байкот Алімпійскіх гульняў у Маскве на знак пратэсту супраць савецкіх войскаў у Аўганістане.

— 21 сакавіка 2017 г. у Горадні дазволілі акцыю на Дзень Волі — упершыню за 15 гадоў. Таксама ўлады дазволілі шэсьце і мітынг на 25 Сакавіка ў Берасьці.

— 21 сакавіка 2017 г. Лукашэнка падчас размовы ў Магілёве з супрацоўнікамі кампаніі «Кронаспан» заявіў пра арышт дзясяткаў узброеных людзей, якія нібыта рыхтавалі правакацыі.

— 21 сакавіка 2018 г. праваабаронцы «Вясны» выдалі кнігу—фоталетапіс «гарачай вясны» 2017-га да гадавіны разгону акцыі на Дзень Волі-2017.
— ініцыятары шэсьця 25 сакавіка Вінярскі, Някляеў і Сіўчык — за кратамі.
— за месяц мастацкі фільм «Жоўты пясочак» рэжысэра Аляксея Туровіча набраў у YouTube больш за 1 мільён 800 тысяч праглядаў, і кожную гадзіну лічба працягвала расьці.

— 21 сакавіка 2019 г. прэміяй сайту «Хартыя’97» за абарону правоў чалавека імя Віктара Івашкевіча за 2018 год адзначаныя блогеры Сяргей Пятрухін зь Берасьця, Аляксандар Кабанаў зь Бярозы, грамадзкі актывіст Леанід Кулакоў зь Менску і маці загінулага салдата Сьвятлана Коржыч зь Пінску.

— 21 сакавіка 2020 г. юбілей (180-ы дзень народзінаў пісьменьніка) сьвяткавала «месца сілы» Францішка Багушэвіча — сядзіба ў Кушлянах, дзе 30 гадоў таму заснавалі музэй. Каб наведнікі адчулі атмасфэру мясьцінаў Багушэвіча, у літаратурным музэі зладзілі выставу «Бласлаўлёныя Кушляны».
— сьмяротнасьць ад каранавіруснай інфэкцыі ў Італіі працягвала расьці — за мінулыя 24 гадзіны 793 чалавекі загінулі ад Covid-19.
— міністэрства аховы здароўя Беларусі паведаміла пра 76 пацьверджаных заражэньняў каранавірусам, 15 вылечаных і 20 тысяч тэстаў.
— Лукашэнка загадаў кіраўніку КДБ разабрацца з распаўсюднікамі фэйкаў пра каранавірус.

Пра падзеі 21 сакавіка 2021 г. чытайце
https://www.svaboda.org/z/16621/2021/3/21

Пра падзеі 21 сакавіка 2022 г. чытайце
https://www.svaboda.org/z/16621/2022/3/21

. . .

21 сакавіка 1560 года Гомель атрымаў герб

РАДА

Вывучаем матчыну мову разам 🤗

#каляндар #сакавік
22 сакавіка — Гэты дзень у ГІСТОРЫІ
(Частка 1)

Дзень памяці Кастуся Каліноўскага
80 гадоў трагедыі Хатыні
Сусьветны дзень вады

* * *
— 22 сакавіка 1609 г. нарадзіўся Ян ІІ Казімер Ваза, кароль Рэчы Паспалітай.

— 22 сакавіка 1786 г. нарадзіўся Яхім Лялевэль, гісторык і грамадзкі дзяяч Рэчы Паспалітай.

— 22 сакавіка 1865 г. нарадзіўся Ўладзіслаў Сівы-Сівіцкі, беларускі паэт, публіцыст, зьбіральнік беларускага фальклёру.

— 22 сакавіка 1882 г. нарадзіўся Эдуард Будзька, беларускі грамадзкі дзяяч, паэт, публіцыст, настаўнік.

— 22 сакавіка 1920 г. нарадзіўся Аляксей Пысін, беларускі літаратар. (10 малавядомых фактаў пра паэта Аляксея Пысіна — https://www.svaboda.org/a/30500041.html)

— 22 сакавіка 1942 г. нарадзіўся Валеры Шчукін, праваабаронца, палітык, журналіст, дэпутат ВС Беларусі 13-га скліканьня.

— 22 сакавіка 1957 г. нарадзіўся Яцэк Качмарскі, польскі бард часоў Салідарнасьці.

— 22 сакавіка 1965 г. нарадзіўся Юрась Шамецька, беларускі паэт.

† † †
— 22 сакавіка 1718 г. памёр Антоні Тадэвуш Пшазьдзецкі, фактычны кіраўнік генэральнай канфэдэрацыі Вялікага Княства Літоўскага ў 1764 г.

— 22 сакавіка 1864 г. на Лукіскім пляцы ў Вільні расейскія ўлады пакаралі сьмерцю на шыбеніцы Кастуся Каліноўскага, палітыка, публіцыста, лідэра паўстаньня 1863–1864 году, які стаў нацыянальным героем беларусаў.

— 22 сакавіка 1925 г. загінуў у авіякатастрофе Аляксандар Мясьнікоў, першы кіраўнік савецкай Беларусі.

— 22 сакавіка 1943 г. 118-ы батальён дапаможнай паліцыі спаліў вёску Хатынь разам з 149 жыхарамі. Праз два дзесяцігодзьдзі Хатынь стала сымбалем масавага зьнішчэньня нацыстамі мірнага насельніцтва на акупаваных землях — агульным сымбалем 628 спаленых з жыхарамі вёсак і яшчэ больш як тысячы паселішчаў, зьнішчаных у вайну.

— 22 сакавіка 1986 г. памерла Ніна Каменская, беларускі гісторык.

— 22 сакавіка 2008 г. памёр Леанід Аляксееў, археоляг, дасьледчык гісторыі Полацкага княства.

_____
— 22 сакавіка 1623 г. кароль і вялікі князь Жыгімонт Ваза надаў Себежу Магдэбурскае права і герб.

— 22 сакавіка 1895 г. першы (прыватны) паказ кінафільму братамі Люм’е.

— 22 сакавіка 1921 г. у Вільні выйшаў першы нумар газэты «Беларускі звон», рэдактарам якой быў Францішак Аляхновіч.

— 22 сакавіка 1939 г. Нямеччына заняла Клайпедзкі край.

— 22 сакавіка 1991 г. утвораны Нацыянальны алімпійскі камітэт Беларусі.

— 22 сакавіка 2006 г. на Кастрычніцкай плошчы прайшоў шматтысячны мітынг вакол намётавага мястэчка, якое арганізавалася ў выніку пратэсту супраць сфальшаваных выбараў. Людзі пастанавілі перайменаваць плошчу Кастрычніцкую ў Плошчу Каліноўскага. Відэа — https://youtu.be/eUj6BTcMT0Y

— 22 сакавіка 2017 г. пасьля заявы Лукашэнкі пра «затрыманьні дзясяткаў баевікоў» і падрыхтоўчы лягер нібы «ў раёне Бабруйску і Асіповічаў» былі затрыманыя два дзясяткі чалавек.

— 22 сакавіка 2017 г. па ўсёй краіне ішлі затрыманьні і ператрусы ў грамадзкіх, незалежна-прафсаюзных і партыйных актывістаў, праваабаронцаў, блогераў і недзяржаўных журналістаў.

— 22 сакавіка 2018 г. у Менску затрымалі чатырох актывістаў Моладзі БНФ, якія раздавалі ўлёткі пра дазволены Менгарвыканкамам канцэрт 25 сакавіка каля Опэрнага тэатру.

— 22 сакавіка 2018 г. на сайце Нацыянальнага гістарычнага архіву адкрылася віртуальная выстава «Ад Усебеларускага зьезду да Беларускай Народнай Рэспублікі: грамадзка-палітычнае жыцьцё Менску ў 1917-1918 гг.». Сярод экспанатаў — мноства раней невядомых або ніколі не публікаваных дакумэнтаў. http://niab.by/newsite/by/vistava-bnr-4

— 22 сакавіка 2019 г. у сталіцы Літвы пачаліся ўрачыстасьці ў памяць удзельнікаў паўстаньня 1863–1864 гадоў і 155-й гадавіны гібелі ягонага кіраўніка Кастуся Каліноўскага. Віленскія званы 155 разоў білі ў памяць Кастуся Каліноўскага.

(Заканчэньне далей)

#каляндар #сакавік
22 сакавіка — Гэты дзень у ГІСТОРЫІ
(Частка 2. Заканчэньне)

— 22 сакавіка 2019 г. улады палічылі ўсталяваньне «дошкі БНР» у Менску немэтазгодным — Менгарвыканкам адмовіўся ўсталяваць раней узгодненую мэмарыяльную дошку на доме, дзе 100 гадоў таму была абвешчаная незалежнасьць Беларускай Народнай Рэспублікі.

— 22 сакавіка 2020 г. апоўдні ў Берасьці 200 чалавек пратэставалі супраць акумулятарнага заводу, нягледзячы на каранавірус.
— у Гішпаніі за дзень — амаль 350 ахвяр каранавірусу. У Італіі закрылі ўсе прадпрыемствы, апроч неабходных для жыцьця. Брытанскія ўлады заклікалі старых не выходзіць з дому 12 тыдняў. У Нямеччыне забаранілі зьбірацца больш чым дваім. У ЗША вырашылі выдаткаваць 1 трыльён даляраў на барацьбу з каранавірусам. Менск акрапілі сьвятой вадой з гелікоптэра — каб не хварэлі.
— беларускія лекары, якія працуюць у ЗША і Заходняй Эўропе, зьвярнуліся з адкрытым лістом да ўладаў Беларусі зь 9-цю патрабаваньнямі ў сувязі з эпідэміяй вірусу COVID-19. (Падрабязьней — https://www.svaboda.org/a/30502613.html)

Пра падзеі 22 сакавіка 2021 г. чытайце
https://www.svaboda.org/z/16621/2021/3/22

Пра падзеі 22 сакавіка 2022 г. чытайце
https://www.svaboda.org/z/16621/2022/3/22

. . .

🥪 ЛУСЦЕНЬ

Вывучаем матчыну мову разам 🤗

#каляндар #сакавік
23 сакавіка — Гэты дзень у ГІСТОРЫІ
(Частка 1)

Сусьветны мэтэаралягічны дзень

* * *
— 23 сакавіка 1895 г. нарадзіўся Васіль Сташэўскі, беларускі драматург і празаік.

— 23 сакавіка 1906 г. нарадзіўся Ісак Любан, беларускі кампазытар, аўтар музыкі да песьні «Бывайце здаровы».

— 23 сакавіка 1938 г. нарадзіўся Фама Варанецкі, беларускі актор, пэдагог, заслужаны артыст Беларусі.

— 23 сакавіка 1948 г. нарадзіўся Генадзь Пашкоў, беларускі літаратар і перакладчык.

† † †
— 23 сакавіка 1654 г. памёр Аляксандар Людвік Радзівіл, стольнік і крайчы вялікі літоўскі, ваявода берасьцейскі, маршалак надворны і вялікі літоўскі, ваявода полацкі.

— 23 сакавіка 1695 г. памерла Людвіка Караліна Радзівіл, рэлігійная дзяячка, мэцэнатка.

— 23 сакавіка 1738 г. памёр Францішак Ельскі, скарбнік Вялікага Княства Літоўскага, потым падстолі гарадзенскі, падкаморы старадубскі.

— 23 сакавіка 1942 г. памёр Сяргей Ракіта (Законьнікаў), беларускі пісьменьнік.

— 23 сакавіка 1942 г. памёр у саратаўскай вязьніцы НКВД Антон Луцкевіч, грамадзкі дзяяч, гісторык, літаратуразнаўца, публіцыст. Антон Луцкевіч быў ініцыятарам абвяшчэньня незалежнасьці Беларускай Народнай Рэспублікі, аўтарам Трэцяй Устаўной граматы і прэмʼер-міністрам БНР. На віленскіх могілках Росы месьціцца кенатаф Антона Луцкевіча.

— 23 сакавіка 1978 г. памёр Рыгор Шырма, беларускі харавы дырыжор. У 1927–1936 гадах быў сакратаром Таварыства беларускай школы.

— 23 сакавіка 2016 г. памерла ад анкалягічнай хваробы Ганна Вольская, прадусарка гурту «Крамбамбуля» і жонка Лявона Вольскага.

_____
— 23 сакавіка 1660 г. расейскія войскі распачалі аблогу Ляхавічаў падчас Трынаццацігадовай вайны.

— 23 сакавіка 1716 г. утварылася Віленская канфэдэрацыя шляхты Вялікага Княства Літоўскага, якая выступіла супраць караля і вялікага князя Аўгуста Моцнага.

— 23 сакавіка 1918 г. Нямеччына прызнала незалежнасьць Літвы.

— 23 сакавіка 1919 г. Бэніта Мусаліні заснаваў фашысцкую арганізацыю Саюз барацьбы.

— 23 сакавіка 1925 г. адбыўся напад бальшавіцкай партызанкі на станцыю Ляхавічы.

— 23 сакавіка 1933 г. Адольф Гітлер атрымаў дыктатарскія паўнамоцтвы ад Райхстагу Нямеччыны.

— 23 сакавіка 1937 г. рэспубліканцы здабылі перамогу ў бітве пад Гвадалахарай падчас грамадзянскай вайны ў Гішпаніі.

— 23 сакавіка 1939 г. пачалася славацка-вугорская вайна.

— 23 сакавіка 1990 г. улады СССР увялі ў Вільню танкі.

— 23 сакавіка 1990 г. заснаваны Музэй гісторыі тэатральнай і музычнай культуры Беларусі.

— 23 сакавіка 1991 г. у Менску пачаўся II зьезд Беларускага народнага фронту «Адраджэньне».

— 23 сакавіка 2006 г. удзельнікі намётавага табару на Кастрычніцкай плошчы ў Менску пачалі зьбіраць подпісы за перавыбары. Табар утварыўся пасьля прэзыдэнцкіх выбараў 19 сакавіка 2006 году.

— 23 сакавіка 2007 г. у Самалі быў зьбіты самалёт Іл-76 беларускай авіякампаніі «Трансавіяэкспарт». Загінулі 11 грамадзян Беларусі, лётчыкаў і авіятэхнікаў, якія дэмантавалі авіяцыйнае абсталяваньне Іл-76, абстралянага 9 сакавіка.

— 23 сакавіка 2014 г. прайшлі 6-я мясцовыя выбары ў Рэспубліцы Беларусь.

— 23 сакавіка 2017 г. уначы ў Харкаўскай вобласьці Ўкраіны паблізу Балаклеі на вайсковым складзе дэтанавалі боепрыпасы. З-за выбуху эвакуяваны амаль 20 000 жыхароў бліжэйшых населеных пунктаў.
— у Беларусі другі тыдзень ішлі масавыя суды над удзельнікамі «Маршаў недармаедаў», карыстальнікаў сацыяльных сеткак па ўсёй Беларусі выклікалі ў міліцыю і нават асуджалі на многія содні арышту за заклікі выходзіць на мітынгі 25 і 26 сакавіка. Агулам колькасьць затрыманых дасягнула 300.
— міністэрства замежных спраў Украіны абвяргала заявы Лукашэнкі пра нібыта падрыхтоўку на тэрыторыі Ўкраіны узброеных баевікоў для дэстабілізацыі сытуацыі на тэрыторыі Беларусі. І заявіла, што не выключае датычнасьці Расеі да гэтага.
— БНФ апублікаваў заяву сойму партыі пра рашучы пратэст у сувязі з масавымі затрыманьнямі супрацоўнікамі КДБ 21-22 сакавіка 2017 году грамадзянаў Беларусі, зьвязаных з працай бабруйскага вайскова-спартовага клюбу «Патрыёт».

(Заканчэньне далей)

#каляндар #сакавік
23 сакавіка — Гэты дзень у ГІСТОРЫІ
(Частка 2. Заканчэньне)

— 23 сакавіка 2018 г. раніцай быў арыштаваны адзін зь лідэраў Беларускага Нацыянальнага Кангрэсу, каардынатар грамадзянскай кампаніі «Эўрапейская Беларусь» Яўген Афнагель. Дом палітыка штурмавалі з выкарыстаньнем спэцсродкаў. Цягам дня ішлі затрыманьні і іншых лідэраў і актывістаў — прыхільнікаў правядзеньня маршу на Дзень Волі.
— прэзэнтацыя новай кнігі Валянціны Лебедзевай пра «жалезную лэдзі» беларускага руху Палуту Бадунову прайшла ў Гомлі. «Пакліканая свабодай: нарыс жыцьця і дзейнасьці Палуты Бадуновай» — так называлася кніга, выдадзеная высілкамі дэмакратычнай супольнасьці да 100-годзьдзя абвяшчэньня Беларускай Народнай Рэспублікі.
— сэйм Латвіі зацьвердзіў латыскую мову як адзіную мову навучаньня ў школах.

— 23 сакавіка 2019 г. цэнтрам Вільні прайшла калёна зь беларускімі, літоўскімі, польскімі і ўкраінскімі сьцягамі. Акцыю зладзілі з ініцыятывы беларускіх арганізацыяў Літвы. Удзельнікі шэсьця рушылі з вуліцы Сьвятога Ігната на Лукіскі пляц —​ менавіта там 155 гадоў таму быў пакараны сьмерцю нацыянальны герой Беларусі. На беларускае шэсьце ў гонар Каліноўскага ў Вільні прыйшлі прапраўнук Адама Міцкевіча Раман Гарэцкі-Міцкевіч і першы лідэр вольнай Літвы Вітаўтас Ландсбергіс. (Падрабязьней на https://www.svaboda.org/a/29838259.html)
— у Горадні ў Калоскім парку адбылося сьвяткаваньне Дня Волі. Паводле арганізатараў, канцэрт наведалі 3-5 тысячаў чалавек.

— 23 сакавіка 2020 г. распаўсюд каранавірусу паскараўся, у сьвеце зарэгістравалі звыш 300 тысяч выпадкаў, амаль 15 тысяч памерлі. Прэзыдэнт ЗША Трамп прызнаў штат Вашынгтон зонай буйнога бедзтва ў сувязі з каранавірусам — гэта дазваляла выдаткаваць штату фэдэральную дапамогу на барацьбу з захворваньнем. Трамп накіраваў нацыянальную гвардыю ў тры штаты, якія больш за ўсё пацярпелі ад эпідэміі: Каліфорнію, Нью-Ёрк і Вашынгтон.
— больш за мільярд чалавек па ўсім сьвеце атрымалі ўказаньні заставацца дома паводле падліку, праведзенага AFP.
— беларускае МЗС паведаміла, што дапамагло вярнуцца дадому амаль 3,5 тысячы беларусаў.
— авіякампанія «Белавія» прыпыніла палёты ў Санкт-Пецярбург і Калінінград.
— у дадатак да раней ануляваных рэйсаў Беларуская чыгунка скасавала 7 параў цягнікоў і пакінула па адным цягніку да Масквы і Пецярбургу.
— мінздароўя агучыла новыя лічбы інфікаваных каранавірусам (ужо 81 чалавек) і заклікала да «сацыяльнага дыстанцыяваньня».
— 42 чалавекі ізалявалі на карантын у шпіталях Гомля і Жыткавічаў праз каранавірус у жыхаркі Жыткавічаў.
— беларускія студэнты праводзілі агульнастудэнцкі байкот. Студэнты былі незадаволеныя тым, як у Беларусі змагаюцца з эпідэміяй каранавірусу, і патрабавалі закрыць на карантын усе адукацыйныя ўстановы Беларусі.
— кампанія Mark Formelle выдаткавала 20 тысячаў рублёў для Менскай інфэкцыйнай лякарні. #разам_ад_заразы — беларускі вытворца адзеньня кінуў іншым кампаніям «антывірусны» выклік. A1 (былы Velcom) перавёў гэтай лякарні 50 тысячаў.
— часопіс «Имена» стварыў тэлеграм-канал @Covid19.imena, празь які беларусы маглі папрасіць ці аказаць дапамогу ў сувязі з пандэміяй каранавірусу.
— адказны сакратар управы Кансэрватыўна-Хрысьціянскай партыі БНФ Алесь Чахольскі заявіў, што ён разам зь сябрамі гатовыя ўзяцца за ўтылізацыю помніку Леніну ў Магілёве.
— міністэрства абароны Беларусі пачало маштабныя вайсковыя вучэньні з удзелам 6000 салдатаў.

Пра падзеі 23 сакавіка 2021 г. чытайце
https://www.svaboda.org/z/16621/2021/3/23

Пра падзеі 23 сакавіка 2022 г. чытайце
https://www.svaboda.org/z/16621/2022/3/23

. . .