💠 #کودتای۲۸مرداد

دومین کودتا علیه حکومت ملی مصدق

کودتای ۲۸ مرداد یکی از حوادث سرنوشت‌ساز در تاریخ معاصر #ایران بود که در دوازدهمین سال حکومت پهلوی دوم به وقوع پیوست و سبب تثبیت حاکمیت او تا ربع قرن دیگر شد. تابستان سال ۱۳۲۰ در میانه جنگ جهانی دوم، نیروهای #بریتانیا و #شوروی وارد ایران شدند. رضاشاه پهلوی عملاً از کشور تبعید شد و محمدرضا به جای پدر بر تخت سلطنت نشست. عدم اقتدار نسبی شاه جوان، بویژه در سال‌های ابتدایی، به تنش میان نیروهای سیاسی و تزلزل نهادهای قدرت دامن می‌‌زد.

در روز ۲۵ مرداد با ناکام ماندن اولین کودتا که از سوی نظامیان صورت گرفت، #شاه به خارج از کشور فرار کرد. با این رویداد #مصدق و اطرافیانش تصور کردند خطر برطرف شده است.

کودتای دوم بدون مقاومت مردمی و دخالت احزابی چون حزب توده که از قدرت نظامی سازمان افسرانش بهره می‌برد، در عرض چند ساعت به پیروزی رسید و سرلشکر #زاهدی نخست‌وزیر شد. از جمله بازوهای اجرای کودتا و کانون‌های مهم مخالفت و توطئه علیه دولت مصدق، نظامیان بودند که در کانون افسران بازنشسته به رهبری فضل‌الله زاهدی هدایت می‌شدند.

از دیگر عوامل داخلی کودتای ۲۸ مرداد، گروهی از سیاستمداران معروف ایرانی و هوادار بریتانیا بودند، ازجمله این افراد #سیدضیاءالدین_طباطبایی بود که #بریتانیا تلاش می‌کرد زمینه‌های نخست‌وزیری او را فراهم کند. #انگلیسی‌ها حتی پیش از آنکه مصدق زمام امور را به دست گیرد، شاه را برای نخست‌وزیری سیدضیاءالدین، زیر فشار گذاشته بودند. شاه ظاهراً با این امر موافق بود و در‌‌ همان موقع که مجلس، #مصدق را برای نخست‌وزیری معرفی کرد، او مشغول گفتگو با #سیدضیاء بود.

با پیروزی دومین کودتا که با امکانات مالی #بریتانیا و #آمریکا و حضور عوامل داخلی در صحنه به انجام رسید، شاه دوباره به کشور بازگشت. تقریبا تمامی مدیران و کارگزاران دولت مصدق بازداشت شدند. برخی مثل دکتر #فاطمی به اعدام محکوم شدند و دیگرانی به زندان.

دولت روسیه طلاهایی را که در ‌‌نهایت مضیقه و احتیاج دولت مصدق، به او برنگردانده بود، پس از کودتا به دولت زاهدی تحویل داد. خود مصدق نیز دستگیر و در یک دادگاه فرمایشی به ۳ سال زندان محکوم گردید. وی پس از پایان دوران حبس نیز تا آخر عمر به احمد آباد تبعید شد و در حصر خانگی بسر برد.

🍃🍂🍃🍂

‍ Bina Ja:
‍ 🔴 استعمار خلیج فارس توسط هلند، و مبارزه میرمهنا دلاور ایرانی با آنان
♦ قسمت اول

🔹از گذشته های دور #خلیج_فارس، به عنوان مهمترین آبراه ارتباطی بین بازارهای شرق و غرب مطرح بوده، و این منطقه از لحاظ داشتن منبع عظیم نفت و موقعیت استراتژیک مورد توجه بوده است. به همین دلیل توجه کشورهای اروپایی، به خصوص کشورهای استعماری به این منطقه از جهان شد. سخت ترین رقابتها برای تسلط بر خلیج فارس، از قرن شانزدهم میلادی شروع شد. ابتدا #پرتغالیها در این منطقه حضور یافتند، سپس نوبت به #هلنديها و #انگلیسیها رسید، و کشور #فرانسه بعد از آنها وارد عرصه شد. #پطرکبیر، تزار #روسیه، نیز در آرزوی دست یافتن بر آبهای گرم خلیج فارس بود. تداوم حضور کشورهای اروپایی در خلیج فارس، باعث تغییر عملکرد آنها از تجاری به سیاسی گردید... دوره صفویه از دوره هایی است که خلیج فارس، بر سایر آبراهه های تجاری از قبیل دریای مدیترانه تفوق داشت. در منابع آمده است که یکی از علل و در واقع عامل اصلی این تفوق، پیروزی #ترکان_عثمانی، بر حکومت #بیزانس و سقوط #قسطنطنیه به سال ۱۴۵۳ میلادی بوده است، زیرا این رویداد باعث تسلط ترکان بر منطقه شام شد؛ در نتیجه اروپاییان ناگزیر شدند برای دستیابی به کالاهای شرق به #کشف_راههای_جدید بپردازند.... تسلط ترکان عثمانی بر قسطنطنیه و سقوط بیزانس، موجب شد که خطوط ارتباطی و تجاری مدیترانه شرقی در زیر سلطه و سیادت سلاطین عثمانی درآید و به تعبیر دیگر راه تجارت اروپا با مشرق از راه آسیای صغیر و شام بسته شود....(۱)

🔹 #واسکودوگاما (دریانورد #پرتغالی)، در سال ۱۴۹۷ میلادی، مسافرت تاریخی خود را با چهار کشتی آغاز نمود، و پس از عبور از دماغه امیدنیک به غرب اقیانوس هند رسید. در این مسافرت بود، که مناطق حساس #اقیانوس_هند و #خلیج_فارس را شناسایی نمود. تا اینکه پادشاه پرتغال در سال ۱۵۰۶ میلادی، تعدادی ناو جنگی را به فرماندهی #آلبوکرک، راهی اقیانوس هند و خلیج فارس نمود. آلبوکرک که بنا به دستور پادشاه پرتغال راهی هندوستان شده بود، ماموریت داشت تا راههای تسلط بر بازرگانی مسلمانان را در دریای عمان و دریای سرخ را بررسی کند. در بازگشت از این سفر بود که موافقت پادشاه پرتغال را برای تسخیر سوگوترا گرفت، به همین سبب در سال ۱۵۰۶ میلادی با ناوگان بزرگی برای تسخیر سوگوترا در شرق رهسپار آفریقا شد، و در سال ۱۵۰۷ میلادی مسلمانان آنجا را شکست داد، و آنجا را به صورت پایگاهی دریایی برای نظارت بر رفت و آمد کشتیهای تجاری دریای سرخ درآورد، اما پس از مدتی بین او و افسر مافوقش بر سر مقصد بعدی، اختلاف نظر پیش آمد و همین اختلاف سبب شد تا نیروهای پرتغالی به دو گروه تقسیم و بخشی از آنها رهسپار هند شوند...(۲)

🔹آلبوکرک پس از حرکت به سمت هند، و شکست از حکمران کالیکوت، تصرف جزیره گوادرا، و مالاکا که کلید اصلی اقیاس آرام بود، آنجا را غارت و قتل عام مسلمانان، به گوا بازگشت و توانست بر اقیانوس هند مسلط شود....(۳)

🔹آلبوکرک پس از این پیروزيها، به منظور تسلط بر تجارت مسلمانان در غرب اقیانوس هند، دریای عمان، و خلیج فارس، به مراکز تجاری این مناطق حمله برد و در این راستا به قلهات، مسقط و هرمز هجوم برد. پرتغالیها به دلیل برتری توپخانه خود توانستند همه بنادر و سواحل عمان را تصرف کنند...(۴)

🔹هنگامی که آلبوکرک رهسپار هرمز شد، حاکم هرمز شخصی بود به نام #خواجه_عطا، در نبردی که بین نیروهای او و آلبوکرک روی داد، پرتغالیها باز به دلیل برتری نظامی، پیروز شدند و به دنبال آن معاهده ای بین #خواجه_عطا و #پرتغالیها به امضاء رسید. به این قرار که:

۱. حاکم دست نشانده هرمز همه ساله پانزده هزار اشرفی به دولت پرتغال خراج دهد.
۲. هیچ یک از کشتیهای بومی حق ندارد بی اجازه ماموران پرتغالی در خلیج فارس تجارت کند.
۳. آلبوکرک برای حفظ جزیره هرمز از دست دشمنان و شورشهای احتمالی، پایگاهی نظامی بسازد.
و...

- به دنبال این قرارداد، آلبوکرک در هرمز به ساختن ارگی نظامی اقدام کرد. همین قلعه به مدت ۱۱۵ سال تسلط پرتغالیها را بر خلیج فارس تضمین کرد.... این موافقت نامه که اساس قدرت نظامی پرتغال در خلیج فارس شد، در سال ۱۵۰۷ میلادی، بین طرفین به امضاء رسید....(۵)


🔸منابع:

۱. روابط سیاسی و اقتصادی ایران در دوره صفویه، نوشته عبدالحسین نوایی، ۱۳۷۷، تهران، سمت، ص۷۸.
۲. تاریخ خلیج فارس و ممالک همجوار، نوشته محمدباقر وثوقی، تهران، سمت، ۱۳۸۴، ص۱۷۹.
۳. پیدایش و سقوط امپراتوری مستعمراتی پرتقال در هند، تهران، ابن سینا، ۱۳۴۱، ص۳۲-۳۵.
۴. تاریخ خلیج فارس و ممالک همجوار، ص۱۷۸-۱۸۹.
۵. خلیج فارس، اقبال یغمایی، تهران، اداره کل نگارش وزارت فرهنگ و هنر، ۱۳۵.