Forwarded from Panda Books
#mundarija
Kanalda postlarni o'qish va topishni osonlashtiruvchi (#) heshteglar
#taqriz / #review / #feedback - Biror asarga yozilgan taqrizlarni oson topish uchun;
#tavsiya - Kanal muallifi tomonidan o'qish tavsiya etiladigan kitoblar ro'yxati uchun;
#sarhisob - Oy, mavsum yoki yil bo'yi mutolaa qilingan asarlarning ro'yxatini topish uchun;
#Youtube_tavsiya - YouTube videoxostingida ko'rish tavsiya etiladigan foydali kontentlar uchun;
#haqida - Biror qiziqarli mavzu haqida yozilgan postlar;
#list - kitoblar yoki foydali kontentlar ro'yxati;
#mutolaa - Ayni damda mutolaa qilinayotgan kitobdan iqtibos yoki parcha;
#newbook / #yangikitob - Panda Books tomonidan harid qilingan yoki sovg'a qilishgan kitoblar uchun;
#iqtibos - kitobdan iqtiboslar uchun;
#intervyu - Panda Books suhbatlari, podcastlari uchun;
#offtop - Kitob mavzusidan biroz tashqari sohalarga doir postlar uchun;
#longread - Uzuuun yozilgan katta postlaaaar;
#KitobMukofotlari - Dunyoning nufuzli kitob mukofotlari haqida ma'lumotlar uchun;
#bookstores - Ajabtovur kitob do'konlari haqida chiroyli fotolar va ma'lumotlar
#maqola - birorta kattaroq qiziqarli mavzu haqida maqolalar
#nazm - she'riy postlar
#tarjima - kamina tarjima qilgan postlar
@panda_books
Instagram | Youtube | Tiktok
Kanalda postlarni o'qish va topishni osonlashtiruvchi (#) heshteglar
#taqriz / #review / #feedback - Biror asarga yozilgan taqrizlarni oson topish uchun;
#tavsiya - Kanal muallifi tomonidan o'qish tavsiya etiladigan kitoblar ro'yxati uchun;
#sarhisob - Oy, mavsum yoki yil bo'yi mutolaa qilingan asarlarning ro'yxatini topish uchun;
#Youtube_tavsiya - YouTube videoxostingida ko'rish tavsiya etiladigan foydali kontentlar uchun;
#haqida - Biror qiziqarli mavzu haqida yozilgan postlar;
#list - kitoblar yoki foydali kontentlar ro'yxati;
#mutolaa - Ayni damda mutolaa qilinayotgan kitobdan iqtibos yoki parcha;
#newbook / #yangikitob - Panda Books tomonidan harid qilingan yoki sovg'a qilishgan kitoblar uchun;
#iqtibos - kitobdan iqtiboslar uchun;
#intervyu - Panda Books suhbatlari, podcastlari uchun;
#offtop - Kitob mavzusidan biroz tashqari sohalarga doir postlar uchun;
#longread - Uzuuun yozilgan katta postlaaaar;
#KitobMukofotlari - Dunyoning nufuzli kitob mukofotlari haqida ma'lumotlar uchun;
#bookstores - Ajabtovur kitob do'konlari haqida chiroyli fotolar va ma'lumotlar
#maqola - birorta kattaroq qiziqarli mavzu haqida maqolalar
#nazm - she'riy postlar
#tarjima - kamina tarjima qilgan postlar
@panda_books
Instagram | Youtube | Tiktok
#review #taqriz
📗Sandra Nyuman – "1984: Juliya"
"Tanlov yo'q, ammo go'yo u bordek yashashing kerak".
Jorj Oruell daho. U "1984" romani orqali unikal bir dunyo yaratadi, antiutopiya darajasini yana bir pog'onaga ko'tarib ketadi. Keyinchalik unga tamsil etganlar ko'p bo'ldi. Bugun shundaylardan biri, aniqrog'i yozuvchi Sandra Nyuman qalamiga mansub "1984" romanining feministik varianti – "Juliya"ni tugatdim.
Sandra Nyuman o'z ishiga mualliflik huquqini Oruellning o'g'lidan oladi. Uning fikricha, Oruell o'z asarida Katta Og'a olamidagi ayollar obraziga, umuman, ularning hayotiga yetarlicha e'tibor qaratmagan. Juliya obrazi ham to'liq ochilmagan deb hisoblaydi. Shu sabab Sandra o'z kitobida "1984" olamidagi feministik hayot to'g'risida ma'lumot berishga qaror qiladi.
Aytish lozimki, Nyuman asarining deyarli seks mavzusida aylangan. Bilamiz, Katta og'a va partiya xalqqa jinsiy hayot erkinligini cheklab qo'ygan edi. Bu uchun hatto "Aksiljinsiy Ittifoq" nomli tashkilot ham tuzilgan, shuningdek, Muhabbat Vazirligi ham bu borada sergak edi. Natijada, ayollar pana-pastqamlarda bu ish bilan shug'ullanishga majbur bo'lishadi. Oila institutini o'ziga dushman deb bilgan partiya farzand ko'rishni ham cheklaydi, xohlovchilar faqat sun'iy urug'lantirish orqali homilador bo'lishi mumkin edi, xolos. Juliya ham Uinston Smit bilan shunday pinhona ko'rishishlardan birida tanishib qoladi. Voqeaning so'nggi ko'pchilikka ma'lum albatta.
Kitob allaqachon bizga tanish bo'lgan dunyoni yanada kengaytirgan, biz uchun ochiq qolgan joylarni to'ldirishga uringan bo'lsa-da, ammo baribir unga Oruell darajasida yondashilgan deya olmayman. Albatta, hammayam o'z sevimli kitobi davom etishini istaydi, lekin voqealar qayta hikoya qilinganidan unchalik katta ma'noyam yo'q.
Shunday bo'lsa ham, ayol-qizlar uchun bu kitob qiziq bo'lishiga aminman, totalitar tuzum ayollarga qanday zarar yetkazishi mumkinligini biroz bo'lsa ham tushunib olish imkoni mavjud.
Yillar o'tib, ko'plab yaxshi filmlar remake qilingani kabi, yaxshi asarlarga o'xshatib kitoblar yozish mumkin. Sandra Nyuman shunga jur'at qilibdi. Yomonmas. Lekin endilikda unga ham o'z shaxsiy "1984" dunyosini yaratishni tilab qolamiz.
Make Orwell Great Again!
@panda_books
📗Sandra Nyuman – "1984: Juliya"
"Tanlov yo'q, ammo go'yo u bordek yashashing kerak".
Jorj Oruell daho. U "1984" romani orqali unikal bir dunyo yaratadi, antiutopiya darajasini yana bir pog'onaga ko'tarib ketadi. Keyinchalik unga tamsil etganlar ko'p bo'ldi. Bugun shundaylardan biri, aniqrog'i yozuvchi Sandra Nyuman qalamiga mansub "1984" romanining feministik varianti – "Juliya"ni tugatdim.
Sandra Nyuman o'z ishiga mualliflik huquqini Oruellning o'g'lidan oladi. Uning fikricha, Oruell o'z asarida Katta Og'a olamidagi ayollar obraziga, umuman, ularning hayotiga yetarlicha e'tibor qaratmagan. Juliya obrazi ham to'liq ochilmagan deb hisoblaydi. Shu sabab Sandra o'z kitobida "1984" olamidagi feministik hayot to'g'risida ma'lumot berishga qaror qiladi.
Aytish lozimki, Nyuman asarining deyarli seks mavzusida aylangan. Bilamiz, Katta og'a va partiya xalqqa jinsiy hayot erkinligini cheklab qo'ygan edi. Bu uchun hatto "Aksiljinsiy Ittifoq" nomli tashkilot ham tuzilgan, shuningdek, Muhabbat Vazirligi ham bu borada sergak edi. Natijada, ayollar pana-pastqamlarda bu ish bilan shug'ullanishga majbur bo'lishadi. Oila institutini o'ziga dushman deb bilgan partiya farzand ko'rishni ham cheklaydi, xohlovchilar faqat sun'iy urug'lantirish orqali homilador bo'lishi mumkin edi, xolos. Juliya ham Uinston Smit bilan shunday pinhona ko'rishishlardan birida tanishib qoladi. Voqeaning so'nggi ko'pchilikka ma'lum albatta.
Kitob allaqachon bizga tanish bo'lgan dunyoni yanada kengaytirgan, biz uchun ochiq qolgan joylarni to'ldirishga uringan bo'lsa-da, ammo baribir unga Oruell darajasida yondashilgan deya olmayman. Albatta, hammayam o'z sevimli kitobi davom etishini istaydi, lekin voqealar qayta hikoya qilinganidan unchalik katta ma'noyam yo'q.
Shunday bo'lsa ham, ayol-qizlar uchun bu kitob qiziq bo'lishiga aminman, totalitar tuzum ayollarga qanday zarar yetkazishi mumkinligini biroz bo'lsa ham tushunib olish imkoni mavjud.
Yillar o'tib, ko'plab yaxshi filmlar remake qilingani kabi, yaxshi asarlarga o'xshatib kitoblar yozish mumkin. Sandra Nyuman shunga jur'at qilibdi. Yomonmas. Lekin endilikda unga ham o'z shaxsiy "1984" dunyosini yaratishni tilab qolamiz.
Make Orwell Great Again!
@panda_books
Panda Books
#review #taqriz 📗Sandra Nyuman – "1984: Juliya" "Tanlov yo'q, ammo go'yo u bordek yashashing kerak". Jorj Oruell daho. U "1984" romani orqali unikal bir dunyo yaratadi, antiutopiya darajasini yana bir pog'onaga ko'tarib ketadi. Keyinchalik unga tamsil…
#review
Ba'zan shoshganimda yoki xayol bilan (ko'pincha erinib) bo'lib, taqrizlarda asardagi muhim joylari to'g'risida yozish esdan chiqadi. "1984: Juliya"da ham kitobning xotimasi haqida yozmoqchi edim.
Aslida hozir ham to'liq yoza olmayman, chunki unda spoyler, ya'ni hikoyani aytib qo'yish bo'lib qoladi va o'qimoqchi odamni qiziqishini o'ldirib qo'yishim mumkin. Lekin aytsa bo'ladigan joylari bor.
Eng muhim joyi shundaki, u nihoyat adolat qaror topishi bilan tugaydi. Va bu meni nazarimda "adolatli yakun" edi. Hozir tushuntiraman.
"1984" romani Uinston Smit va Juliyaning Sevgi Vazirligiga olib kirilishi, u yerda ularning 101-xonada qiynashlari va Smitning Juliyani sotishi sahnasi bilan yakuniy qismga kelinardi.
Ular qo'yib yuborilgach, Smit ko'chada Juliyani uchratadi va uni sotganini aytadi. Kitob quyidagi jumlalar bilan tugardi:
"Uinston Smit endi Katta Og'ani yaxshi ko'rardi.."
Vot "Juliya"da biz shu voqeadan keyin Juliyaning taqdiri qanday kechgani haqida bilib olamiz. Va u bu ibtido shunday boshlanardi: "Endi Juliya Katta Og'adan nafratlanardi..."
Aslida Katta Og'a diktaturasi - bu barcha ma'lumotlarni cheklab, real voqelikni xalqdan yashirish ustiga qurilgan edi. Barcha diktaturalarda bo'lgani kabi, masalan, Stalin davrida ham oddiy odamlar "O'rtoq Stalin bo'layotgan xunrezliklardan bexabar, repressiya va qotilliklarni undan yashirishadi, agar biz uni ogoh etsak, u hammasini o'zgartirib, zulmkorlarni jazolagan bo'lardi" deya o'ylashadi. Va bu juda xato fikr.
Katta Og'a va uning Ichki partiya vakillari xalqning jabr-zulmini yaxshi bilishadi, chunki aynan ular shuni tashkil qilishgan. Ularning jasurligi va adolatparvarligi ham yolg'on, ular oxirida bor-yo'g'i bir to'da qo'rqoq va molparast kimsalar bo'lib chiqishadi. 1984 dunyosidagi Okeaniyaning doimiy urushlari, undagi birin-ketin g'alabalari ham yolg'on edi. Aslida urush deyarli tugab bo'lgan va Katta Og'a uzil-kesil mag'lub bo'lgandi. Ammo buni xalq bilmas, Partiyaning bor e'tiborini yuqori darajadagi amaldorlar hayotini yaxshilash, oddiy xalqni esa turli bema'ni repressiyalar bilan ushlab turish edi.
Odatda diktatura shaxsga bog'liqligi sababli ham shunchalik repressiv bo'lsa, aynan shu sababli shunchalik zaif hamdir. Ya'ni shaxs yo'qolsa, diktarura ham yo'qoladi. Ideyalogiyalar qoladigan, shaxslar kelib-ketaveradigan tuzumlargina kuchlidir.
Jorj Oruell bizga Diktatura uzoq davom etadi deydi. Va u haq.
Sandra Nyuman esa u qanchalik uzoq va qattiq bo'lmasin, insonlar bir kun undan qutula oladi deyildi.
Va u ham bu ma'noda haqdir.
@panda_books
Ba'zan shoshganimda yoki xayol bilan (ko'pincha erinib) bo'lib, taqrizlarda asardagi muhim joylari to'g'risida yozish esdan chiqadi. "1984: Juliya"da ham kitobning xotimasi haqida yozmoqchi edim.
Aslida hozir ham to'liq yoza olmayman, chunki unda spoyler, ya'ni hikoyani aytib qo'yish bo'lib qoladi va o'qimoqchi odamni qiziqishini o'ldirib qo'yishim mumkin. Lekin aytsa bo'ladigan joylari bor.
Eng muhim joyi shundaki, u nihoyat adolat qaror topishi bilan tugaydi. Va bu meni nazarimda "adolatli yakun" edi. Hozir tushuntiraman.
"1984" romani Uinston Smit va Juliyaning Sevgi Vazirligiga olib kirilishi, u yerda ularning 101-xonada qiynashlari va Smitning Juliyani sotishi sahnasi bilan yakuniy qismga kelinardi.
Ular qo'yib yuborilgach, Smit ko'chada Juliyani uchratadi va uni sotganini aytadi. Kitob quyidagi jumlalar bilan tugardi:
"Uinston Smit endi Katta Og'ani yaxshi ko'rardi.."
Vot "Juliya"da biz shu voqeadan keyin Juliyaning taqdiri qanday kechgani haqida bilib olamiz. Va u bu ibtido shunday boshlanardi: "Endi Juliya Katta Og'adan nafratlanardi..."
Aslida Katta Og'a diktaturasi - bu barcha ma'lumotlarni cheklab, real voqelikni xalqdan yashirish ustiga qurilgan edi. Barcha diktaturalarda bo'lgani kabi, masalan, Stalin davrida ham oddiy odamlar "O'rtoq Stalin bo'layotgan xunrezliklardan bexabar, repressiya va qotilliklarni undan yashirishadi, agar biz uni ogoh etsak, u hammasini o'zgartirib, zulmkorlarni jazolagan bo'lardi" deya o'ylashadi. Va bu juda xato fikr.
Katta Og'a va uning Ichki partiya vakillari xalqning jabr-zulmini yaxshi bilishadi, chunki aynan ular shuni tashkil qilishgan. Ularning jasurligi va adolatparvarligi ham yolg'on, ular oxirida bor-yo'g'i bir to'da qo'rqoq va molparast kimsalar bo'lib chiqishadi. 1984 dunyosidagi Okeaniyaning doimiy urushlari, undagi birin-ketin g'alabalari ham yolg'on edi. Aslida urush deyarli tugab bo'lgan va Katta Og'a uzil-kesil mag'lub bo'lgandi. Ammo buni xalq bilmas, Partiyaning bor e'tiborini yuqori darajadagi amaldorlar hayotini yaxshilash, oddiy xalqni esa turli bema'ni repressiyalar bilan ushlab turish edi.
Odatda diktatura shaxsga bog'liqligi sababli ham shunchalik repressiv bo'lsa, aynan shu sababli shunchalik zaif hamdir. Ya'ni shaxs yo'qolsa, diktarura ham yo'qoladi. Ideyalogiyalar qoladigan, shaxslar kelib-ketaveradigan tuzumlargina kuchlidir.
Jorj Oruell bizga Diktatura uzoq davom etadi deydi. Va u haq.
Sandra Nyuman esa u qanchalik uzoq va qattiq bo'lmasin, insonlar bir kun undan qutula oladi deyildi.
Va u ham bu ma'noda haqdir.
@panda_books
#review #taqriz
📗Markiz de Sad — "Les 120 journées de Sodome"
Sadizm haqida ilmiy maqolalar o'qib turib, bir necha bor markiz de Sad nomiga duch kelaverdim. Ozgina tushuntirish beradigan bo'lsam, sadizm - bu seksual buzuqlikning bir turi bo'lib, o'z sherigiga azob berish va jismonan ogʻriq yetkazishdan rohatlanishga aytiladi.
Xullas, keyin havolalar ortidan qidirib-qidirib, oxiri "sadizm" termini aynan ushbu shaxs, ya'ni Markiz de Sad (1740—1814) (asl ismi Donasyen Alfons) nomidan olinganini bildim. Bu men uchun yangilik bo'ldi, chunki negadir men doim bu termin inglizcha "sad" - "qayg'uli" so'zidan kelib chiqqan deb yurarkanman. Xullas, uning asarlari bilan tanishib chiqa boshladim va ushbu "Sodomning 120 kuni" romani orqali o'zim uchun Pandora qutisini ochib yubordim deyish mumkin.
Dahshat!
Markiz de Sad oliynasab oilada tug'ilishiga qaramasdan, jinsiy jihatdan nihoyatda buzuqlik illatlarini o'zida mujassam etadi. U o'z nafsini qondirish yo'lida, na din, na axloq va na qonun qarshilik ko'rsata olmasligini ta'kidlab, shu yo'ldan boradi.
U o'zi zo'rlash va qotillikda ayblanib, Bastiliyaga qamaladi. Qamoqda paytida esa u o'z g'oyalarini o'zida mujassam etgan romanlarni yozib boshlaydi, Ulardan biri mana shu "Sodomning 120 kuni" hisoblanadi. Unda 4 ta axloqi buzuq aristokrat shaxs (Sudya(!), Yepiskop(!), Gersog va bankir) tomonidan yaqinlari, qurbonlari va shuningdek, bir necha zo'ravonlik bilan olib kelingan qiz-yigitlarga nisbatan deyarli barcha zo'ravonlik shakllari, insest, pedofiliya, orgiya va nafsni g'ayritabiiy tarzda qondirish kabi ko'plab jazo va harakatlar eng mayda detallarigacha tasvirlab berilgan. Va buning oxiri qiynoqli o'lim bilan tugashini ham aytib o'tish lozim.
Markiz de Sad Bastiliya qulaganidan keyin, ko'pgina mahbuslar singari kasalxonaga tushadi, uning qo'lyozmalari esa kamerasida qoladi. Ammo qaysidur nozir ularni topib oladi va saqlab qo'yadi, keyinchalik u muzeyga katta narxda sotiladi. Markizning o'zi ularni yo'qolgan deb hisoblagan.
Roman 20-asrgacha nashr etilmagani hayratlanarli emas. Sababi undagi jinsiy zo'ravonlik va o'ta shafqatsizlikning batafsil tavsifi tufayli ba'zi davlatlar tomonidan chop etilishi taqiqlangan. Va men ham bunga qo'shilaman.
Kitobni ozgina varaqlab ko'rdim va aytishim lozimki, hali bu darajada sadistik narsa o'qimaganman. Albatta, men nisbatan qarashi keng insonlikka da'vo qilsamda, bitta narsa aniqki, inson agar unga absolyut hokimiyat va jazodan qochish imkoniyati beriladigan bo'lsa, siz hatto tasavvur qila olmaydigan darajada zo'ravon va eng tuban axloqli kimsaga aylanishi mumkin ekan.
Ushbu kitobda deyarli barcha qizil chegaralar kesib o'tilgan, jamiyatda aynan insonlar axloqi va tarbiyasiga ma'sul shaxslar tomonidan axloqiy jihatdan eng tuban ishlardan tap tortmaydigan bo'lib chiqqan. Roman bir tomondan har kimning seksual didi har xil demoqchi bo'lsada, lekin boshqa tomondan, o'quvchini kelajakdagi dahshatlardan ogohlantiradi, bu yaxshi emas degan fikrga kelishni ta'kidlaydi.
Bu kitob o'zbek tilida yo'q va o'ylaymanki, yaqin davrlarda aslo bo'lmaydi ham. Bir tomondan har kuni internetda sadizm qurboni bo'lgan shaxslar haqida chiqadigan xabarlar ham bizga yetadi. Shu bilan birga yoshlarni orasida sadizmning oldini olishda ularni jinsiy tarbiyasiga alohida e'tibor berish va jinsiy buzuqliklarga qarshi kurash olib borishning ahamiyati katta deb o'ylayman.
Sad reading:(
@panda_books
📗Markiz de Sad — "Les 120 journées de Sodome"
Sadizm haqida ilmiy maqolalar o'qib turib, bir necha bor markiz de Sad nomiga duch kelaverdim. Ozgina tushuntirish beradigan bo'lsam, sadizm - bu seksual buzuqlikning bir turi bo'lib, o'z sherigiga azob berish va jismonan ogʻriq yetkazishdan rohatlanishga aytiladi.
Xullas, keyin havolalar ortidan qidirib-qidirib, oxiri "sadizm" termini aynan ushbu shaxs, ya'ni Markiz de Sad (1740—1814) (asl ismi Donasyen Alfons) nomidan olinganini bildim. Bu men uchun yangilik bo'ldi, chunki negadir men doim bu termin inglizcha "sad" - "qayg'uli" so'zidan kelib chiqqan deb yurarkanman. Xullas, uning asarlari bilan tanishib chiqa boshladim va ushbu "Sodomning 120 kuni" romani orqali o'zim uchun Pandora qutisini ochib yubordim deyish mumkin.
Dahshat!
Markiz de Sad oliynasab oilada tug'ilishiga qaramasdan, jinsiy jihatdan nihoyatda buzuqlik illatlarini o'zida mujassam etadi. U o'z nafsini qondirish yo'lida, na din, na axloq va na qonun qarshilik ko'rsata olmasligini ta'kidlab, shu yo'ldan boradi.
U o'zi zo'rlash va qotillikda ayblanib, Bastiliyaga qamaladi. Qamoqda paytida esa u o'z g'oyalarini o'zida mujassam etgan romanlarni yozib boshlaydi, Ulardan biri mana shu "Sodomning 120 kuni" hisoblanadi. Unda 4 ta axloqi buzuq aristokrat shaxs (Sudya(!), Yepiskop(!), Gersog va bankir) tomonidan yaqinlari, qurbonlari va shuningdek, bir necha zo'ravonlik bilan olib kelingan qiz-yigitlarga nisbatan deyarli barcha zo'ravonlik shakllari, insest, pedofiliya, orgiya va nafsni g'ayritabiiy tarzda qondirish kabi ko'plab jazo va harakatlar eng mayda detallarigacha tasvirlab berilgan. Va buning oxiri qiynoqli o'lim bilan tugashini ham aytib o'tish lozim.
Markiz de Sad Bastiliya qulaganidan keyin, ko'pgina mahbuslar singari kasalxonaga tushadi, uning qo'lyozmalari esa kamerasida qoladi. Ammo qaysidur nozir ularni topib oladi va saqlab qo'yadi, keyinchalik u muzeyga katta narxda sotiladi. Markizning o'zi ularni yo'qolgan deb hisoblagan.
Roman 20-asrgacha nashr etilmagani hayratlanarli emas. Sababi undagi jinsiy zo'ravonlik va o'ta shafqatsizlikning batafsil tavsifi tufayli ba'zi davlatlar tomonidan chop etilishi taqiqlangan. Va men ham bunga qo'shilaman.
Kitobni ozgina varaqlab ko'rdim va aytishim lozimki, hali bu darajada sadistik narsa o'qimaganman. Albatta, men nisbatan qarashi keng insonlikka da'vo qilsamda, bitta narsa aniqki, inson agar unga absolyut hokimiyat va jazodan qochish imkoniyati beriladigan bo'lsa, siz hatto tasavvur qila olmaydigan darajada zo'ravon va eng tuban axloqli kimsaga aylanishi mumkin ekan.
Ushbu kitobda deyarli barcha qizil chegaralar kesib o'tilgan, jamiyatda aynan insonlar axloqi va tarbiyasiga ma'sul shaxslar tomonidan axloqiy jihatdan eng tuban ishlardan tap tortmaydigan bo'lib chiqqan. Roman bir tomondan har kimning seksual didi har xil demoqchi bo'lsada, lekin boshqa tomondan, o'quvchini kelajakdagi dahshatlardan ogohlantiradi, bu yaxshi emas degan fikrga kelishni ta'kidlaydi.
Bu kitob o'zbek tilida yo'q va o'ylaymanki, yaqin davrlarda aslo bo'lmaydi ham. Bir tomondan har kuni internetda sadizm qurboni bo'lgan shaxslar haqida chiqadigan xabarlar ham bizga yetadi. Shu bilan birga yoshlarni orasida sadizmning oldini olishda ularni jinsiy tarbiyasiga alohida e'tibor berish va jinsiy buzuqliklarga qarshi kurash olib borishning ahamiyati katta deb o'ylayman.
Sad reading:(
@panda_books
Forwarded from Panda Books
#review #taqriz
✳️ Chingiz Aytmatov — "Jamila"
1950-60-yillarda Moskvada "Новый мир" — eng obro'li va eski adabiy jurnallardan biri hisoblanardi. Bu jurnalda Sholoxov, Pasternak, Soljenitsin va Hamzatov kabi adabiyot darg'alarining eng yaxshi asarlari chop etilardi. 1958-yilda tahririyatga hali endi 30 yoshga to'lgan qirg'iz yozuvchisining qissasi kelib tushadi. O'sha paytdagi bosh muharrir Aleksandr Tvardovskiyga qissa juda manzur bo'ladi va uni "Jamila" deya nomlab, bosib chiqaradi. Majoziy aytganda, shu bilan ertaga tongda Chingiz Aytmatov endi mashhur sifatida uyqudan uyg'onadi.
Uning asari nafaqat SSSRda, balki undan tashqarida ham keng sur'atlarda bosilib chiqa boshlaydi. Lekin avvalboshida uni rus yozuvchisi deya hisoblashardi, sababi chet elliklarning SSSR xalqlari borasida bilimlari yetarli emasdi, biroq garchi keyinchalik rus tilida ijod qilgan bo'lsa ham o'zini qirg'iz millati yozuvchisi ekanligini ta'kidlab keladi va shunday hisoblaniladi. Albatta, qissalari ichida keng muhokamalarga sabab bo'lgani ham "Jamila" edi. Shuningdek, asar dovrug'iga yana bitta voqea ham sabab bo'ladi. Ba'zilar tan olishni istamas, ammo "Jamila" haqida allaqanday fransuz emas, balki mashhur adib Lui Aragon o'z fikrlarini bildiradi va o'zi uni fransuz tiliga tarjima qiladi. Ko'pchilik biladigan ""Jamila" - dunyodagi eng goʻzal muhabbat qissasi", degan ta'rif ham unga tegishli. Biroq bu kontekstdan uzib olingan bir parcha, xolos. Men uning davomini internetdan izlab topdim va tarjima qildim. Demak, Lui Aragon shunday deydi:
"Men ushbu mag'rur Parijda, Gyugo, Bodler shahrida, inqiloblar rahnamosi bo'lgan Parijda, har bir toshi afsona va tarix bilan bog'liq abadiy san'at shahri va yana sevishganlar shahri hisoblanmish makonda barcha o'qiganlarim, ko'rgan-bilganlarimdan keyin "Jamila"ni o'qidim va ko'z oldimda buyuk Romeo va Julyetta, Paolo va Francheska, Ernani va donya Sol obrazlari xira tortdi. Men Doniyor va Jamila bilan tanishdim, ular meni urushning 3-yili, 1943-yildagi avgust oyi tunlariga olib ketdi..."
Eng avvalo, men "Jamila"ni maktab paytlari o'qib chiqqanman. O'zi o'ylab ko'rsam shu paytgacha eng ko'p asarlarini o'qigan yozuvchilarim orasida Aytmatov yetakchilardan biri ekan. Chunki Aytmatovda faqat buyuk yozuvchilarda bo'lishi mumkin nodir bir iste'dod mavjud edi. Bu ham bo'lsa bir vaqtning o'zida ham milliy, ham umumbashariy bo'la olishdir. Uning asarlarida masalan, "Asrga tatigulik kun", "Oq kema"da millat muammolari ta'sirli ko'rsatilgan bo'lsa-da, muallif o'zini makon va zamon bilan cheklab qo'yishni istamaydi. Uning asarlarini faqat qirg'izlar tushunib, bosh irg'ab qo'yishlari bilan kifoyalanmaydi. O'z kitoblarida barcha zamon, makon va millatlarda yaxlit tushunchaga ega, insonning eng oliy hissiyotlaridan biri - sevgini tarannum etishga intiladi.
"Jamila" - sevgi haqida yozilgan eng go'zal qissa ekanligi ham shunda, ya'ni ha, u aslida hech bir bahssiz oddiy qirg'iz qishloq ayoli, yana erli juvon. Ammo bu uning umumbashar vakili, eng avvalo INSON ekanligini aslo inkor qila olmaydi. Sevgi bizning taqdirimizni harakatga keltiradigan buyuk kuchlardan biri va ba'zan insonni jamiyat yaratgan qoidalarni buzishga undaydi. Sevgi ko'pyuzlidir, uning qiyofalari sanoqsiz. Doniyor va Jamila ham shunday go'zal sevgi siymolariga aylandi. Bu ularni hasrat, dard va jamiyatdagi burchlarini tark etishga da'vat qilgan bo'lsa ham. Ammo kim aytdi sevgi faqat biz bilgan shakllarda uchraydi deb? Aytmatov Jamilada sevgining o'sha biz bilmagan va qabul qila olmagan shakllaridan birini namoyon etadi.
Jamila — aksarimiz orzu qilgan va kamchiligimiz erisha olgan muhabbat ramzidir. Va shaksiz, go'zal sevgi qissasi...
Yoqimli mutolaa!
@panda_books
✳️ Chingiz Aytmatov — "Jamila"
1950-60-yillarda Moskvada "Новый мир" — eng obro'li va eski adabiy jurnallardan biri hisoblanardi. Bu jurnalda Sholoxov, Pasternak, Soljenitsin va Hamzatov kabi adabiyot darg'alarining eng yaxshi asarlari chop etilardi. 1958-yilda tahririyatga hali endi 30 yoshga to'lgan qirg'iz yozuvchisining qissasi kelib tushadi. O'sha paytdagi bosh muharrir Aleksandr Tvardovskiyga qissa juda manzur bo'ladi va uni "Jamila" deya nomlab, bosib chiqaradi. Majoziy aytganda, shu bilan ertaga tongda Chingiz Aytmatov endi mashhur sifatida uyqudan uyg'onadi.
Uning asari nafaqat SSSRda, balki undan tashqarida ham keng sur'atlarda bosilib chiqa boshlaydi. Lekin avvalboshida uni rus yozuvchisi deya hisoblashardi, sababi chet elliklarning SSSR xalqlari borasida bilimlari yetarli emasdi, biroq garchi keyinchalik rus tilida ijod qilgan bo'lsa ham o'zini qirg'iz millati yozuvchisi ekanligini ta'kidlab keladi va shunday hisoblaniladi. Albatta, qissalari ichida keng muhokamalarga sabab bo'lgani ham "Jamila" edi. Shuningdek, asar dovrug'iga yana bitta voqea ham sabab bo'ladi. Ba'zilar tan olishni istamas, ammo "Jamila" haqida allaqanday fransuz emas, balki mashhur adib Lui Aragon o'z fikrlarini bildiradi va o'zi uni fransuz tiliga tarjima qiladi. Ko'pchilik biladigan ""Jamila" - dunyodagi eng goʻzal muhabbat qissasi", degan ta'rif ham unga tegishli. Biroq bu kontekstdan uzib olingan bir parcha, xolos. Men uning davomini internetdan izlab topdim va tarjima qildim. Demak, Lui Aragon shunday deydi:
"Men ushbu mag'rur Parijda, Gyugo, Bodler shahrida, inqiloblar rahnamosi bo'lgan Parijda, har bir toshi afsona va tarix bilan bog'liq abadiy san'at shahri va yana sevishganlar shahri hisoblanmish makonda barcha o'qiganlarim, ko'rgan-bilganlarimdan keyin "Jamila"ni o'qidim va ko'z oldimda buyuk Romeo va Julyetta, Paolo va Francheska, Ernani va donya Sol obrazlari xira tortdi. Men Doniyor va Jamila bilan tanishdim, ular meni urushning 3-yili, 1943-yildagi avgust oyi tunlariga olib ketdi..."
Eng avvalo, men "Jamila"ni maktab paytlari o'qib chiqqanman. O'zi o'ylab ko'rsam shu paytgacha eng ko'p asarlarini o'qigan yozuvchilarim orasida Aytmatov yetakchilardan biri ekan. Chunki Aytmatovda faqat buyuk yozuvchilarda bo'lishi mumkin nodir bir iste'dod mavjud edi. Bu ham bo'lsa bir vaqtning o'zida ham milliy, ham umumbashariy bo'la olishdir. Uning asarlarida masalan, "Asrga tatigulik kun", "Oq kema"da millat muammolari ta'sirli ko'rsatilgan bo'lsa-da, muallif o'zini makon va zamon bilan cheklab qo'yishni istamaydi. Uning asarlarini faqat qirg'izlar tushunib, bosh irg'ab qo'yishlari bilan kifoyalanmaydi. O'z kitoblarida barcha zamon, makon va millatlarda yaxlit tushunchaga ega, insonning eng oliy hissiyotlaridan biri - sevgini tarannum etishga intiladi.
"Jamila" - sevgi haqida yozilgan eng go'zal qissa ekanligi ham shunda, ya'ni ha, u aslida hech bir bahssiz oddiy qirg'iz qishloq ayoli, yana erli juvon. Ammo bu uning umumbashar vakili, eng avvalo INSON ekanligini aslo inkor qila olmaydi. Sevgi bizning taqdirimizni harakatga keltiradigan buyuk kuchlardan biri va ba'zan insonni jamiyat yaratgan qoidalarni buzishga undaydi. Sevgi ko'pyuzlidir, uning qiyofalari sanoqsiz. Doniyor va Jamila ham shunday go'zal sevgi siymolariga aylandi. Bu ularni hasrat, dard va jamiyatdagi burchlarini tark etishga da'vat qilgan bo'lsa ham. Ammo kim aytdi sevgi faqat biz bilgan shakllarda uchraydi deb? Aytmatov Jamilada sevgining o'sha biz bilmagan va qabul qila olmagan shakllaridan birini namoyon etadi.
Jamila — aksarimiz orzu qilgan va kamchiligimiz erisha olgan muhabbat ramzidir. Va shaksiz, go'zal sevgi qissasi...
Yoqimli mutolaa!
@panda_books
#review #taqriz
📗Robert Grin — "Mahorat"
"Har bir inson doim turli ehtimoliy shaxsiyatlari ichidan asl va haqiqiy o'zligini topadi".
— Xose Ortega i Gasset
Bir tomondan ne baxtki, Asaxiy Booksning ushbu premyerasi aynan shunday motivatsiyaga muhtoj bo'lib turgan paytimda qo'limga tushdi. Hayotda ba'zan borayotgan yo'lingdan to'xtab, ortga qaragan holda hayotingni bir kichik sarhisob qilib olmoq ham xayrlidir. Grin bu borada menga yordam berdi deb o'ylayman.
Uning yoqqan yana bir jihati, mahoratga erishish haqida bir necha mashhur insonlar misoli bilan cheklanmagani, deyarli har 2-3 varaqda yangi qahramonlar va ulardan olingan saboqlar haqida yozilgani - kitobni yanada qiziqarli va tushunarli qiladi.
O'zi mahorat nima? O'zingiz sevgan ish bilan shug'ullanishmi yoki tez boyishga intilish afzalmi? Ko'pchiligimiz yaxshi ko'rgan ishimiz bilan shug'ullanish o'rniga mo'may daromad keltiradigan ishlarga o'zimizni uramiz. Natijada pul topish ilinjida taqdirimiz yo'lidan tobora uzoqlashib boramiz. Moddiy ehtiyojingiz qondirilishi mumkin, ammo ichingizda baribir bo'shliq his etaverasiz. Uni istagan narsa bilan to'ldirishga urinmang, foydasi yo'q, Ba'zilar katta qurbonliklar bilan ortga qaytishga muvaffaq bo'ladi, ba'zilar esa yo'q.
Hamma narsaga hozir erishib bo'lmaydi. Kitobda bu haqida zo'r gaplar aytiladi. Mahorat sari yo'l sabrni talab qiladi. Siz kutgan natija balki 5 yilda, balki 10 yilda sodir bo'lar, siz mehnatlaringiz mevasiga e'tibor qaratishingiz kerak. Kimdur aytgandi: "Natija emas, unga olib boruvchi yo'l muhimroq" deb.
Chinakam boylik va muvaffaqiyat ularga erishishni ko'zlaganlarga emas, balki e'tiborini o'z sevgan ishida mahoratga erishish va biror narsani o'z hayotiy maqsadi etib belgilagan insonlarga nasib etadi. Buni unutmang.
Kitobni hayotda o'z yo'lini topishga harakat qilayotganlar, o'zining hozirgi qilib turgan ishidan ko'ngli to'lmayotganlarga tavsiya qilaman. Zero, uni mutolaasi davomida biror muhim xulosaga kelarsiz.
@panda_books
📗Robert Grin — "Mahorat"
"Har bir inson doim turli ehtimoliy shaxsiyatlari ichidan asl va haqiqiy o'zligini topadi".
— Xose Ortega i Gasset
Bir tomondan ne baxtki, Asaxiy Booksning ushbu premyerasi aynan shunday motivatsiyaga muhtoj bo'lib turgan paytimda qo'limga tushdi. Hayotda ba'zan borayotgan yo'lingdan to'xtab, ortga qaragan holda hayotingni bir kichik sarhisob qilib olmoq ham xayrlidir. Grin bu borada menga yordam berdi deb o'ylayman.
Uning yoqqan yana bir jihati, mahoratga erishish haqida bir necha mashhur insonlar misoli bilan cheklanmagani, deyarli har 2-3 varaqda yangi qahramonlar va ulardan olingan saboqlar haqida yozilgani - kitobni yanada qiziqarli va tushunarli qiladi.
O'zi mahorat nima? O'zingiz sevgan ish bilan shug'ullanishmi yoki tez boyishga intilish afzalmi? Ko'pchiligimiz yaxshi ko'rgan ishimiz bilan shug'ullanish o'rniga mo'may daromad keltiradigan ishlarga o'zimizni uramiz. Natijada pul topish ilinjida taqdirimiz yo'lidan tobora uzoqlashib boramiz. Moddiy ehtiyojingiz qondirilishi mumkin, ammo ichingizda baribir bo'shliq his etaverasiz. Uni istagan narsa bilan to'ldirishga urinmang, foydasi yo'q, Ba'zilar katta qurbonliklar bilan ortga qaytishga muvaffaq bo'ladi, ba'zilar esa yo'q.
Hamma narsaga hozir erishib bo'lmaydi. Kitobda bu haqida zo'r gaplar aytiladi. Mahorat sari yo'l sabrni talab qiladi. Siz kutgan natija balki 5 yilda, balki 10 yilda sodir bo'lar, siz mehnatlaringiz mevasiga e'tibor qaratishingiz kerak. Kimdur aytgandi: "Natija emas, unga olib boruvchi yo'l muhimroq" deb.
Chinakam boylik va muvaffaqiyat ularga erishishni ko'zlaganlarga emas, balki e'tiborini o'z sevgan ishida mahoratga erishish va biror narsani o'z hayotiy maqsadi etib belgilagan insonlarga nasib etadi. Buni unutmang.
Kitobni hayotda o'z yo'lini topishga harakat qilayotganlar, o'zining hozirgi qilib turgan ishidan ko'ngli to'lmayotganlarga tavsiya qilaman. Zero, uni mutolaasi davomida biror muhim xulosaga kelarsiz.
@panda_books
#review #taqriz
📗Frenk Gerbert — "Dyuna"
"Olam mantiqiy bo‘lishi kerak, degan fikr odamlar ongiga chuqur singib ketgan. Ammo voqelik bizni har doim mantiq chegarasidan bir qadam chetga olib chiqadi".
Uzoq kelajak. Arrakis sayyorasi. Ulkan qum tepaliklar (inglizcha "Dune")dan iborat bir qarashda o'likdek tuyuladigan ushbu sayyorada "Ziravor" deb nomlanadigan kuchli yerosti boyligi mavjud. Va tabiiyki, butun Galaktikada g'oyat yuqori narxlanadigan bu ziravor ustidan hukmronlik masalasi orqali ushbu kitob voqealari boshlanadi.
Imperator Shaddam IV ushbu sayyorani oldin Buyuk Xonadonlar ligasi — Lansraad a'zosi baron Vladimir Xarkonnenga, keyinchalik Kaladan sayyorasi hukmdorlari bo'lmish Atreydeslar Xonadoni yetakchisi graf Leto Atreydesga beradi. Kitobda biz ushbu oilalar o'rtasidagi azaliy dushmanlik guvohiga aylanamiz. Voqealar markazida esa graf Letoning o'g'li Pol Atreydes va grafning xotini Polning onasi ledi Jessika turadi.
Kitob hajmi juda katta. Buni his qilishingiz uchun yaqinda katta ekranlarga chiqqan rejissor Deni Vilnyovning "Dune-1" va "Dune-2" filmlari aynan shu bitta kitobga tayanib ishlangan. Kino, albatta, Dyunaning mazmunini to'liq ochib bera olmagandur, zero, kitob va kino o'rtasida yaxshigina tafovutlar ham mavjud. Lekin bunga to'xtalib o'tishga hojat yo'q.
Nufuzli Xyugo mukofotini qo'lga kiritgan ushbu kitob orqali “Dyuna xronikasi” boshlanadi. Frenk Gerbert o'zi 6 tasini yozib tugatadi. U saratonga chalinib 1986-yilda vafot etganindan so'ng, farzandi Brayan Gerbert otasining ishini davom ettiradi. Qoralamalardan foydalanib, u Kevin Anderson bilan birgalikda bu olam haqida naq 13 ta asar yozishadi.
Asar o'zida fantastika janrini jamlagan bo'lsa-da, joyi kelganda uning falsafiy romang xos elementlarini ham e'tirof etish lozim. Roman katta bo'lsa-da, oson o'qiladi, undagi teran fikrlar o'ziga xos so'zlashuv tili orqali kitobxonga ta'sirli tarzda yetib boradi. Roman qahramonlari, ayniqsa Polning hissiyotlari juda batafsil ochib berilgan, qahramonlar harakati ishonarli va samimiy chiqqan.
Gerbertning dahosi shundaki, u G'arbda deyarli hammadan oldin Sharq, aniqrog'i, arab madaniyatiga murojaat qilib, Dyunani tabiatini, neft va badaviylar timsolini, shuningdek, islom dinining ba'zi ahkomlarini o'z asariga mohirlik ila ko'chira olgan.
Dyunadagi siyosiy o'yinlar "Taxtlar o'yini"dan qolishmaydi. U yerda Rohibalar ordeni — "Bene Gesserit" super josuslar tashkiloti bo'lib, ular dinlar va payg'ambarona inson siymosini yaratish orqali insonlarni nazorat qilishga urinishadi. Shuningdek, mashinalarga qarshi urushdan keyin Mentat deya nomlanuvchi inson-kompyuterlar yaratiladi va kuchli miyaga ega mentatlar hukmdorlarning yaqinlariga aylanishadi. Shu bilan birga, imperatorning qudratli shaxsiy armiyasi - sardaukarlar, Dyuna tub aholisi Fremenlar, Sahroda kezadigan ulkan Chuvalchanglar, Gildiya, navigatorlar, doktor Sukklar haqida bilib olishingiz mumkin.
Kitob haqida ko'p gapirish mumkin, ammo hozircha shuni ayta olamanki, yaqin orada biz "Dyuna"ni o'zbek tilida ko'rishga muvaffaq bo'lsak, uning mutolaasidan arzirli narsa ola bilishingizga aminman.
Qachondir sahro aro imperiya sardaukarlaridan qochib, Shay-Xulud chuvalchanglardan panalab borarkansiz, qum barhanlari ortidan uzun qora yopinchiqqa burkangan, moviy ko'zlari bilan sizga donishmand qiyofada boqib turgan insonni uchratsangiz bilingkki, siz katta ehtimol Arrakis sayyorasi grafi, Lisan-al Gaib, Kvisats Xaderax, Pol Muad'Dib Atreydes qarshisida turibsiz..
Shu payta unga mening salomimni yetkazishni unutmang...
@panda_books
📗Frenk Gerbert — "Dyuna"
"Olam mantiqiy bo‘lishi kerak, degan fikr odamlar ongiga chuqur singib ketgan. Ammo voqelik bizni har doim mantiq chegarasidan bir qadam chetga olib chiqadi".
Uzoq kelajak. Arrakis sayyorasi. Ulkan qum tepaliklar (inglizcha "Dune")dan iborat bir qarashda o'likdek tuyuladigan ushbu sayyorada "Ziravor" deb nomlanadigan kuchli yerosti boyligi mavjud. Va tabiiyki, butun Galaktikada g'oyat yuqori narxlanadigan bu ziravor ustidan hukmronlik masalasi orqali ushbu kitob voqealari boshlanadi.
Imperator Shaddam IV ushbu sayyorani oldin Buyuk Xonadonlar ligasi — Lansraad a'zosi baron Vladimir Xarkonnenga, keyinchalik Kaladan sayyorasi hukmdorlari bo'lmish Atreydeslar Xonadoni yetakchisi graf Leto Atreydesga beradi. Kitobda biz ushbu oilalar o'rtasidagi azaliy dushmanlik guvohiga aylanamiz. Voqealar markazida esa graf Letoning o'g'li Pol Atreydes va grafning xotini Polning onasi ledi Jessika turadi.
Kitob hajmi juda katta. Buni his qilishingiz uchun yaqinda katta ekranlarga chiqqan rejissor Deni Vilnyovning "Dune-1" va "Dune-2" filmlari aynan shu bitta kitobga tayanib ishlangan. Kino, albatta, Dyunaning mazmunini to'liq ochib bera olmagandur, zero, kitob va kino o'rtasida yaxshigina tafovutlar ham mavjud. Lekin bunga to'xtalib o'tishga hojat yo'q.
Nufuzli Xyugo mukofotini qo'lga kiritgan ushbu kitob orqali “Dyuna xronikasi” boshlanadi. Frenk Gerbert o'zi 6 tasini yozib tugatadi. U saratonga chalinib 1986-yilda vafot etganindan so'ng, farzandi Brayan Gerbert otasining ishini davom ettiradi. Qoralamalardan foydalanib, u Kevin Anderson bilan birgalikda bu olam haqida naq 13 ta asar yozishadi.
Asar o'zida fantastika janrini jamlagan bo'lsa-da, joyi kelganda uning falsafiy romang xos elementlarini ham e'tirof etish lozim. Roman katta bo'lsa-da, oson o'qiladi, undagi teran fikrlar o'ziga xos so'zlashuv tili orqali kitobxonga ta'sirli tarzda yetib boradi. Roman qahramonlari, ayniqsa Polning hissiyotlari juda batafsil ochib berilgan, qahramonlar harakati ishonarli va samimiy chiqqan.
Gerbertning dahosi shundaki, u G'arbda deyarli hammadan oldin Sharq, aniqrog'i, arab madaniyatiga murojaat qilib, Dyunani tabiatini, neft va badaviylar timsolini, shuningdek, islom dinining ba'zi ahkomlarini o'z asariga mohirlik ila ko'chira olgan.
Dyunadagi siyosiy o'yinlar "Taxtlar o'yini"dan qolishmaydi. U yerda Rohibalar ordeni — "Bene Gesserit" super josuslar tashkiloti bo'lib, ular dinlar va payg'ambarona inson siymosini yaratish orqali insonlarni nazorat qilishga urinishadi. Shuningdek, mashinalarga qarshi urushdan keyin Mentat deya nomlanuvchi inson-kompyuterlar yaratiladi va kuchli miyaga ega mentatlar hukmdorlarning yaqinlariga aylanishadi. Shu bilan birga, imperatorning qudratli shaxsiy armiyasi - sardaukarlar, Dyuna tub aholisi Fremenlar, Sahroda kezadigan ulkan Chuvalchanglar, Gildiya, navigatorlar, doktor Sukklar haqida bilib olishingiz mumkin.
Kitob haqida ko'p gapirish mumkin, ammo hozircha shuni ayta olamanki, yaqin orada biz "Dyuna"ni o'zbek tilida ko'rishga muvaffaq bo'lsak, uning mutolaasidan arzirli narsa ola bilishingizga aminman.
Qachondir sahro aro imperiya sardaukarlaridan qochib, Shay-Xulud chuvalchanglardan panalab borarkansiz, qum barhanlari ortidan uzun qora yopinchiqqa burkangan, moviy ko'zlari bilan sizga donishmand qiyofada boqib turgan insonni uchratsangiz bilingkki, siz katta ehtimol Arrakis sayyorasi grafi, Lisan-al Gaib, Kvisats Xaderax, Pol Muad'Dib Atreydes qarshisida turibsiz..
Shu payta unga mening salomimni yetkazishni unutmang...
@panda_books
#review #taqriz
📗Ketrin Paterson — "Terabitiya mamlakati sari"
"U hayotida birinchi marta har tong uyg‘onarkan, o‘zini qandaydir arzigulik narsa kutayotganiga ishonardi".
Ketrin Paterson ushbu kitobda oddiy amerikalik oilani tasvirlaydi. Biz kinolarda ko'rib o'rgangan badavlat yuristlar yoki biznesmenlarni emas, balki Kolumbiya okrugida yashovchi, oylikdan oylikka arang kun ko‘rayotgan fermerlar oilasini.
Jess - 5-sinfga o'tgan bolakay, U oz-moz iste’dodli, lekin judayam ziyoli bo‘lmagan oddiy bola. Uning orzusi ham oddiy - sinfda eng chopqir o'quvchi bo‘lish. Yosh muallima qizga oshiq bo‘lish ham oddiy hol. Opa-singillar bilan odatiy janjallar va kichik singlisiga g‘amxo‘rlik qilishlari. Uy. O‘qish. Yana uy.
Kutilmaganda bolakayning tinch hayotiga Lesli Byork ismli qiz "bostirib kiradi". Boshqa muhitda katta bo'lgan Leslilar oilasi kambag‘allik tufayli emas, balki "oddiy hayot" izlab bu xilvat joylarga ko‘chib kelishgandi. Ular oldiniga raqib, keyin esa yaqin do'stlarga aylanishadi. Bu do'stlik Jessning hayotini o'zgartirib yuboradi deyish mumkin, hatto ular birgalikda o'zlarining xayoliy qirolligi -Terabitiyaga asos soladilar. Va, albatta, bu faqat ikkovi o'rtasida yashirin sir edi.
Xo'sh, nega bu kitob muhim? Birinchidan, muallif o'z asarida o'smirlarni xayoliy emas, balki real muammolari bilan birga tasvirlashga harakat qiladi. Ota-onasining kambag'alligi, maktabdagi bullinglar va boshqa-boshqa muammolardan bezigan yoshlar o'zlari uchun ideal bexavotir va tashvishsiz "maskan" izlashga urinadilar. Jon Tolkin o'z vaqtida zo'r gap aytgandi: "Agar bu dunyodan qochgingiz kelsa, demak, u uy emas, balki qamoqxonadir".
Ikkinchidan, kitobda yana bir abadiy mavzu - O'lim ham ko'tariladi. Negadur bugungi sivilizatsiya o‘limdan qo‘rqadi. Bolalarga odatda o'lim nima ekanligi aniq anglatilmaydi. Shu sababli, o‘limni tushunishga qaratilgan bu kabi bolalar qissasi bizga hayratlanarli tuyuladi. Chunki hammamiz bolalikdanoq baxtli yakun ko'rishga o'rganib qolganmiz. Patersonning kitobi shu uchun ham o'ziga xoski, u G'arbda bolalar uchun nozik deya hisoblangan mavzuga jasorat bilan qo'l uradi.
Asliyatida kitob nomi "Bridge to Terabithia" deb nomlanadi. Lekin syujetga ko'ra, Lesli va Jess o'z mamlakatlariga ko'prikda emas, balki arqonga osilgan holda irmoqdan sakrab o'tib, "yetib olardilar". Faqatgina asar so'nggiga kelib, endi bir o'zi qolgan Jess Leslining otasidan biroz taxtalar so'rab oladi va "O'z qasrlari tomon" ko'prik qurishga kirishadi. Qizig'i, lotin tilida ko'prik quruvchi - "Pontificus" deb atalarkan. Xristian dinida shunday nomlanuvchi rohiblar ham mavjud. Muallif bu orqali o'smirlar hayotidagi dinning o'rni va ba'zi diniy qarashlarni ko'rsatib berishga uringandek tuyuldi menga.
Ushbu kitob asosida 2006-yilda film ham suratga olingan, u o'zbek tilida ham mavjud. Qiziqsangiz, oldin filmni tomosha qiling. Agar ma'qul bo'lsa, keyin kitobini o'qib chiqishingiz mumkin. Kitob hozircha o'zbek tiliga tarjima qilinmagan, ajabmas yaqin yillarda Patersonning ushbu ijod namunasini kitob do'konlarimizda ham ko'rib qolsak.
Kitob menga juda ma'qul bo'ldi. Hatto, uni o'smirlik davrlarimda o'qimaganimdan ozgina afsuslandim.
Sad reading!
@panda_books
📗Ketrin Paterson — "Terabitiya mamlakati sari"
"U hayotida birinchi marta har tong uyg‘onarkan, o‘zini qandaydir arzigulik narsa kutayotganiga ishonardi".
Ketrin Paterson ushbu kitobda oddiy amerikalik oilani tasvirlaydi. Biz kinolarda ko'rib o'rgangan badavlat yuristlar yoki biznesmenlarni emas, balki Kolumbiya okrugida yashovchi, oylikdan oylikka arang kun ko‘rayotgan fermerlar oilasini.
Jess - 5-sinfga o'tgan bolakay, U oz-moz iste’dodli, lekin judayam ziyoli bo‘lmagan oddiy bola. Uning orzusi ham oddiy - sinfda eng chopqir o'quvchi bo‘lish. Yosh muallima qizga oshiq bo‘lish ham oddiy hol. Opa-singillar bilan odatiy janjallar va kichik singlisiga g‘amxo‘rlik qilishlari. Uy. O‘qish. Yana uy.
Kutilmaganda bolakayning tinch hayotiga Lesli Byork ismli qiz "bostirib kiradi". Boshqa muhitda katta bo'lgan Leslilar oilasi kambag‘allik tufayli emas, balki "oddiy hayot" izlab bu xilvat joylarga ko‘chib kelishgandi. Ular oldiniga raqib, keyin esa yaqin do'stlarga aylanishadi. Bu do'stlik Jessning hayotini o'zgartirib yuboradi deyish mumkin, hatto ular birgalikda o'zlarining xayoliy qirolligi -Terabitiyaga asos soladilar. Va, albatta, bu faqat ikkovi o'rtasida yashirin sir edi.
Xo'sh, nega bu kitob muhim? Birinchidan, muallif o'z asarida o'smirlarni xayoliy emas, balki real muammolari bilan birga tasvirlashga harakat qiladi. Ota-onasining kambag'alligi, maktabdagi bullinglar va boshqa-boshqa muammolardan bezigan yoshlar o'zlari uchun ideal bexavotir va tashvishsiz "maskan" izlashga urinadilar. Jon Tolkin o'z vaqtida zo'r gap aytgandi: "Agar bu dunyodan qochgingiz kelsa, demak, u uy emas, balki qamoqxonadir".
Ikkinchidan, kitobda yana bir abadiy mavzu - O'lim ham ko'tariladi. Negadur bugungi sivilizatsiya o‘limdan qo‘rqadi. Bolalarga odatda o'lim nima ekanligi aniq anglatilmaydi. Shu sababli, o‘limni tushunishga qaratilgan bu kabi bolalar qissasi bizga hayratlanarli tuyuladi. Chunki hammamiz bolalikdanoq baxtli yakun ko'rishga o'rganib qolganmiz. Patersonning kitobi shu uchun ham o'ziga xoski, u G'arbda bolalar uchun nozik deya hisoblangan mavzuga jasorat bilan qo'l uradi.
Asliyatida kitob nomi "Bridge to Terabithia" deb nomlanadi. Lekin syujetga ko'ra, Lesli va Jess o'z mamlakatlariga ko'prikda emas, balki arqonga osilgan holda irmoqdan sakrab o'tib, "yetib olardilar". Faqatgina asar so'nggiga kelib, endi bir o'zi qolgan Jess Leslining otasidan biroz taxtalar so'rab oladi va "O'z qasrlari tomon" ko'prik qurishga kirishadi. Qizig'i, lotin tilida ko'prik quruvchi - "Pontificus" deb atalarkan. Xristian dinida shunday nomlanuvchi rohiblar ham mavjud. Muallif bu orqali o'smirlar hayotidagi dinning o'rni va ba'zi diniy qarashlarni ko'rsatib berishga uringandek tuyuldi menga.
Ushbu kitob asosida 2006-yilda film ham suratga olingan, u o'zbek tilida ham mavjud. Qiziqsangiz, oldin filmni tomosha qiling. Agar ma'qul bo'lsa, keyin kitobini o'qib chiqishingiz mumkin. Kitob hozircha o'zbek tiliga tarjima qilinmagan, ajabmas yaqin yillarda Patersonning ushbu ijod namunasini kitob do'konlarimizda ham ko'rib qolsak.
Kitob menga juda ma'qul bo'ldi. Hatto, uni o'smirlik davrlarimda o'qimaganimdan ozgina afsuslandim.
Sad reading!
@panda_books
#review #taqriz
📗Nikkolo Makiavelli — "Hukmdor"
"Barcha qal’alarning eng yaxshisi - xalqning nafratiga duchor bo‘lmaslikdir: qanchalik mustahkam qal’alar qurmang, agar xalq sizni yomon ko‘rsa, ular sizni saqlab qololmaydi. Chunki xalq qo‘liga qurol olganida, unga yordamga doimo begona yurtliklar keladi".
"Hukmdor" ("Il Principe") — 1513-yilda italiyalik faylasuf va davlat arbobi Nikkolo Makiavelli tomonidan yozilgan siyosiy risola. Kitob 1532-yilda muallif vafotidan so‘ng nashr etilgan va siyosiy adabiyotlar tarixidagi eng kuchli asarlardan biri hisoblanadi.
Makiavellining o'ziga xosligi shundan iboratki, u o‘sha davrdagi an’anaviy idealistik qarashlardan farqli ravishda siyosatga realistik yondashuv olib kiradi. Hozirgacha uning ismi davlatni boshqarishga sinik va amaliy yondashuvning sinonimi sifatida yuradi. Hokimiyat va axloq haqidagi ochiq-oydin qarashlari tufayli Makiavelli realizm maktabining asoschilaridan biri deyish mumkin.
Makiavelli ta’kidlaydiki, hukmdor uchun eng muhimi — o‘z maqsadlariga erishish. Buning uchun har qanday vosita, hatto axloqsizlaridan ham foydalanishi mumkin. Eng asosiysi - hokimiyatni saqlab qolish va davlat barqarorligini ta’minlash bo'lishi kerak.
Shuningdek, risolada xalq va elita o‘rtasidagi munosabatlar ham tahlil etiladi. U xalqning qo‘llab-quvvatlashi nihoyatda muhimligini ta’kidlaydi, biroq shu bilan birga hukmdor hech kimning sodiqligiga haddan tashqari ishonib ketmasligi lozimligini ham uqtiradi.
U nazariyalarni emas, real siyosatni tahlil etadi, Kuch - eng asosiysi ekanligini uqtiradi. G'oya qanchalik yaxshi bo'lmasin, agar kuch bo'lmasa, muvaffaqiyat qozonib bo'lmasligini yozadi. "Barcha qurollangan payg‘ambarlar g‘alaba qozonishgan, barcha qurolsizlari esa halok bo‘lishgan". - deydi Makiavelli o'z kitobida.
Umuman olganda, "Hukmdor"ni G‘arb siyosiy tafakkurini anglash bobida foydalanish shart bo'lgan asarlar sirasiga kiradi. "Hukmdor" - axloq, hokimiyat, inson tabiati va siyosiy strategiya mavzularidagi murakkab masalalar yuzasidan mulohaza yuritishga undaydi. Shuningdek, kitobdagi hukmdor o'zini qanday tutishi borasidagi tavsiyalarini nafaqat siyosatda, balki biznes va boshqaruv sohalarida ham bemalol qo‘llasa bo'ladi.
Mana asar yozilganiga 500 yildan ortiq vaqt o'tgan bo‘lsa-da, Makiavellining ko‘plab g‘oyalari bugungi kunda ham dolzarbligini yo‘qotmaga. O'ylaymanki, va hali-beri yo'qotmasayam kerak.
@panda_books
📗Nikkolo Makiavelli — "Hukmdor"
"Barcha qal’alarning eng yaxshisi - xalqning nafratiga duchor bo‘lmaslikdir: qanchalik mustahkam qal’alar qurmang, agar xalq sizni yomon ko‘rsa, ular sizni saqlab qololmaydi. Chunki xalq qo‘liga qurol olganida, unga yordamga doimo begona yurtliklar keladi".
"Hukmdor" ("Il Principe") — 1513-yilda italiyalik faylasuf va davlat arbobi Nikkolo Makiavelli tomonidan yozilgan siyosiy risola. Kitob 1532-yilda muallif vafotidan so‘ng nashr etilgan va siyosiy adabiyotlar tarixidagi eng kuchli asarlardan biri hisoblanadi.
Makiavellining o'ziga xosligi shundan iboratki, u o‘sha davrdagi an’anaviy idealistik qarashlardan farqli ravishda siyosatga realistik yondashuv olib kiradi. Hozirgacha uning ismi davlatni boshqarishga sinik va amaliy yondashuvning sinonimi sifatida yuradi. Hokimiyat va axloq haqidagi ochiq-oydin qarashlari tufayli Makiavelli realizm maktabining asoschilaridan biri deyish mumkin.
Makiavelli ta’kidlaydiki, hukmdor uchun eng muhimi — o‘z maqsadlariga erishish. Buning uchun har qanday vosita, hatto axloqsizlaridan ham foydalanishi mumkin. Eng asosiysi - hokimiyatni saqlab qolish va davlat barqarorligini ta’minlash bo'lishi kerak.
Shuningdek, risolada xalq va elita o‘rtasidagi munosabatlar ham tahlil etiladi. U xalqning qo‘llab-quvvatlashi nihoyatda muhimligini ta’kidlaydi, biroq shu bilan birga hukmdor hech kimning sodiqligiga haddan tashqari ishonib ketmasligi lozimligini ham uqtiradi.
U nazariyalarni emas, real siyosatni tahlil etadi, Kuch - eng asosiysi ekanligini uqtiradi. G'oya qanchalik yaxshi bo'lmasin, agar kuch bo'lmasa, muvaffaqiyat qozonib bo'lmasligini yozadi. "Barcha qurollangan payg‘ambarlar g‘alaba qozonishgan, barcha qurolsizlari esa halok bo‘lishgan". - deydi Makiavelli o'z kitobida.
Umuman olganda, "Hukmdor"ni G‘arb siyosiy tafakkurini anglash bobida foydalanish shart bo'lgan asarlar sirasiga kiradi. "Hukmdor" - axloq, hokimiyat, inson tabiati va siyosiy strategiya mavzularidagi murakkab masalalar yuzasidan mulohaza yuritishga undaydi. Shuningdek, kitobdagi hukmdor o'zini qanday tutishi borasidagi tavsiyalarini nafaqat siyosatda, balki biznes va boshqaruv sohalarida ham bemalol qo‘llasa bo'ladi.
Mana asar yozilganiga 500 yildan ortiq vaqt o'tgan bo‘lsa-da, Makiavellining ko‘plab g‘oyalari bugungi kunda ham dolzarbligini yo‘qotmaga. O'ylaymanki, va hali-beri yo'qotmasayam kerak.
@panda_books
#review #taqriz
📗Abdulla Oripov — "Menga xushxabar ayt"
Ba'zi kitoblar yoki shoirlarni zamon va makon o'zgargach, yanada yaxshiroq tushunib borarkansan. Vatan haqida she'rlar musofirda yurganingda, ona haqidagi she'rlar esa onangdan ayro bo'lganingda umuman boshqacha ta'sir qiladi.
Shu kunlarda tuyqus Abdulla Oripov she'rlari oldimdan chiqib qoldi, bilmam, negadur uni she'rlarida o'zimga halovat topa boshladim. Kayfiyatimga mos kelgani uchundir balki.
Menga shu 2009-yil chiqqan she'riy jamlanmasi manzur bo'ldi, unda shoirning keyingi yillarda yangi she'rlari jamlangan ekan (Bilasiz, shoir 2016-yilda Texas (AQSH)da vafot etgan). To'plamdan shuningdek, Italiya safari vaqtida yozilgan she'rlar ham o'rin olgan.
Shoirning hayoti ham juda murakkab va voqealarga boy o'tgan. U haqida yangi film ham chiqdi, lekin undan men qoniqmadim. Shoirning hayotini to'liq, oshkora yaxshiroq ishlash mumkin edi. Uni mansabparastlik, yuzaki ishlash yoki "o'z yorini ismini unutsada, muhim hisobotning so'nggi qismini unutmaydigan"lar ustidan achchiq yozilgan she'rlarini o'qib ham uning qanchalik o'sha davr tizimidan bezigani, undagi muammolarni ko'rsatishga uringani aks etgan.
Yoshlik haqida she'rida "Yomondir seniki bo'lmasa zamon" deydi. Rostanam na imkon, na biror chora topolmay, yoshligini yolg'izlikka mahkum etish...? Qanchalar dahshat, shunday emasmi?
"Tuyg'ular" she'rida esa "Nechun tuyg'u o'lsa, ochilmas aza, Nechun o'qilmaydi unga janoza?" kabi go'zal tashbehlari bir necha kun takrorlab yurdim, she'rni yodlashga harakat qildim.
Menimcha, to'plamdagi eng chiroyli she'rlardan biri "Menga xushxabar ayt" bo'lsa kerak. Undan bir kuplet yozish bilan taqrizni ham tugataman...
Menga xush xabar ayt, yolg’on bo’lsa ham..
Olis muhabbating so’lmagan hamon,
To hanuz unutmay yuribdi degil.
Sarg’aygan daftarin varaqlab pinhon,
U seni tushida ko’ribdi degil.
Menga xush xabar ayt, yolg’on bo’lsa ham..
Abdulla Oripovni o'qing!
@panda_books
📗Abdulla Oripov — "Menga xushxabar ayt"
Ba'zi kitoblar yoki shoirlarni zamon va makon o'zgargach, yanada yaxshiroq tushunib borarkansan. Vatan haqida she'rlar musofirda yurganingda, ona haqidagi she'rlar esa onangdan ayro bo'lganingda umuman boshqacha ta'sir qiladi.
Shu kunlarda tuyqus Abdulla Oripov she'rlari oldimdan chiqib qoldi, bilmam, negadur uni she'rlarida o'zimga halovat topa boshladim. Kayfiyatimga mos kelgani uchundir balki.
Menga shu 2009-yil chiqqan she'riy jamlanmasi manzur bo'ldi, unda shoirning keyingi yillarda yangi she'rlari jamlangan ekan (Bilasiz, shoir 2016-yilda Texas (AQSH)da vafot etgan). To'plamdan shuningdek, Italiya safari vaqtida yozilgan she'rlar ham o'rin olgan.
Shoirning hayoti ham juda murakkab va voqealarga boy o'tgan. U haqida yangi film ham chiqdi, lekin undan men qoniqmadim. Shoirning hayotini to'liq, oshkora yaxshiroq ishlash mumkin edi. Uni mansabparastlik, yuzaki ishlash yoki "o'z yorini ismini unutsada, muhim hisobotning so'nggi qismini unutmaydigan"lar ustidan achchiq yozilgan she'rlarini o'qib ham uning qanchalik o'sha davr tizimidan bezigani, undagi muammolarni ko'rsatishga uringani aks etgan.
Yoshlik haqida she'rida "Yomondir seniki bo'lmasa zamon" deydi. Rostanam na imkon, na biror chora topolmay, yoshligini yolg'izlikka mahkum etish...? Qanchalar dahshat, shunday emasmi?
"Tuyg'ular" she'rida esa "Nechun tuyg'u o'lsa, ochilmas aza, Nechun o'qilmaydi unga janoza?" kabi go'zal tashbehlari bir necha kun takrorlab yurdim, she'rni yodlashga harakat qildim.
Menimcha, to'plamdagi eng chiroyli she'rlardan biri "Menga xushxabar ayt" bo'lsa kerak. Undan bir kuplet yozish bilan taqrizni ham tugataman...
Menga xush xabar ayt, yolg’on bo’lsa ham..
Olis muhabbating so’lmagan hamon,
To hanuz unutmay yuribdi degil.
Sarg’aygan daftarin varaqlab pinhon,
U seni tushida ko’ribdi degil.
Menga xush xabar ayt, yolg’on bo’lsa ham..
Abdulla Oripovni o'qing!
@panda_books
#review #taqriz
📗Fyodor Dostoyevskiy — "Jinoyat va jazo"
"…hammasi odamning o‘z qo‘lida, yuraging dov bermagandan keyin burningning tagidagi narsadan quruq qolasan. Qiziq, odamlar hammadan ko‘proq nimadan qo‘rqadilar? Bir yangi ishga jazm qilishdan, bir yangi so‘z aytishdan hammadan ko‘ra ko‘proq qo‘rqadilar…"
Qaysidur mashhur insondan, kimligi esimda yo'q, nega rus tilini o'rganganini so'rashganida, u shunday javob qilgan ekan: "Dostoyevskiyni originalida o'qish uchun!". Men ham azaliy orzularimdan birini amalga oshirdim, ya'ni nihoyat, "Jinoyat va jazo"ni rus tilida o'qib tugatdim.
1865-yillarda yozilgan va hozirgi kunda adabiyot olami gultojlaridan biri hisoblanadigan ushbu ijtimoiy-psixologik, ijtimoiy-falsafiy roman haqida mengacha ham ko'p taqrizlar berilganki, ulardan oshirib nimadur yangilik aytish dargumon. Ammo bu hissiyot, asarda tasvirlangan rutubatli va qayg'uli Peterburg ko'chalarida qashshoq sobiq student Raskolnikov bilan piyoda sang'ishlarni his qilish insonni qanchalar o'ziga tortadi.
Syujet Raskolnikovning qotillikka qo'l urishga jazm etgan lahzalaridan boshlanadi. Muallif bizga uning allaqachon bir qarorga kelgan davridan namoyish qilsa-da, Raskolnikov oxirgi daqiqagacha ikkilanishda edi. Kutilmaganda traktirda yon stolda ofitser bilan gaplashib o'tirgan student o'zaro suhbatida, u o'zi o'ldirmoqchi bo'lgan sudxo'r ayol haqida: "Men bu la’nati kampirni o‘ldirgan va talagan bo‘lardim... hech qanday vijdon azobisiz" deydi. Dostoytevskiyni o'qirkansiz, uning mana shunday tarzda bosh qahramonning "soyalar"ini mohirlik bilan yaratganini ko'rishingiz mumkin. Yana bitta shunday "soya" bu manimcha A. Svidrigaylov personaji. Nazarimda undagi jinoyatga moyillik, shulerlik, yaxshilik va yomonlikni farqlolmaslik kabi hislatlar aynan Raskolnikov shaxsiyati bilan juda o'xshash. Farqlisi shundaki, Svidrigaylov so'nggida qat'iy qaror qabul qilib, o'z joniga qasd qilgan bo'lsa, Raskolnikov bunday qila olmaydi.
Shuningdek, piyanista va sobiq mulozim Marmeladov bilan suhbati kabi voqealar unda qat'iylikni oshiradi. Familiya ham bitta esda qoladi. O'zinign omadsiz karyerasi, uning sil xotini va fohishalikka majburlangan qizi, umuman, shunchalik achchiq qismatiga ironiya qilib Dostoyevskiy ularga shu familiyani qo'ygan bo'lsa ne ajab.
Raskolnikovning sudxo'r kampir va kutilmaganda uyga qaytgan kampirning singlisi Lizavetani bolta bilan urib o'ldirishi sahnasi va undan keyingi qahramonimizning psixologik holati shu darajada aniq va ajoyib tarzda ochib berilganki, badaningizda beixtiyor chumoli o'rmalagandek bo'ladi. Aslida buyuk kitoblarning kuchi ham shunda bo'lsa kerak.
"Jinoyat va jazo" - hayotga buyuk ishlar amalga oshirish uchun yaralganini anglash, ammo unga qodir bo'la olmaganini bilganidan larzaga tushgan inson haqida. Raskolnikov o'zi maqolasida yozganidek, qonunlardan ustun va qonunga bo'ysunivchi tabaqadan birinchisi bo'lishga, Napoleon bo'lishga intildi. Biroq bunga erisha oldimi yoki yo'q, asarni o'qib, o'zingiz xulosa chiqarasiz deb o'ylayman.
@panda_books
📗Fyodor Dostoyevskiy — "Jinoyat va jazo"
"…hammasi odamning o‘z qo‘lida, yuraging dov bermagandan keyin burningning tagidagi narsadan quruq qolasan. Qiziq, odamlar hammadan ko‘proq nimadan qo‘rqadilar? Bir yangi ishga jazm qilishdan, bir yangi so‘z aytishdan hammadan ko‘ra ko‘proq qo‘rqadilar…"
Qaysidur mashhur insondan, kimligi esimda yo'q, nega rus tilini o'rganganini so'rashganida, u shunday javob qilgan ekan: "Dostoyevskiyni originalida o'qish uchun!". Men ham azaliy orzularimdan birini amalga oshirdim, ya'ni nihoyat, "Jinoyat va jazo"ni rus tilida o'qib tugatdim.
1865-yillarda yozilgan va hozirgi kunda adabiyot olami gultojlaridan biri hisoblanadigan ushbu ijtimoiy-psixologik, ijtimoiy-falsafiy roman haqida mengacha ham ko'p taqrizlar berilganki, ulardan oshirib nimadur yangilik aytish dargumon. Ammo bu hissiyot, asarda tasvirlangan rutubatli va qayg'uli Peterburg ko'chalarida qashshoq sobiq student Raskolnikov bilan piyoda sang'ishlarni his qilish insonni qanchalar o'ziga tortadi.
Syujet Raskolnikovning qotillikka qo'l urishga jazm etgan lahzalaridan boshlanadi. Muallif bizga uning allaqachon bir qarorga kelgan davridan namoyish qilsa-da, Raskolnikov oxirgi daqiqagacha ikkilanishda edi. Kutilmaganda traktirda yon stolda ofitser bilan gaplashib o'tirgan student o'zaro suhbatida, u o'zi o'ldirmoqchi bo'lgan sudxo'r ayol haqida: "Men bu la’nati kampirni o‘ldirgan va talagan bo‘lardim... hech qanday vijdon azobisiz" deydi. Dostoytevskiyni o'qirkansiz, uning mana shunday tarzda bosh qahramonning "soyalar"ini mohirlik bilan yaratganini ko'rishingiz mumkin. Yana bitta shunday "soya" bu manimcha A. Svidrigaylov personaji. Nazarimda undagi jinoyatga moyillik, shulerlik, yaxshilik va yomonlikni farqlolmaslik kabi hislatlar aynan Raskolnikov shaxsiyati bilan juda o'xshash. Farqlisi shundaki, Svidrigaylov so'nggida qat'iy qaror qabul qilib, o'z joniga qasd qilgan bo'lsa, Raskolnikov bunday qila olmaydi.
Shuningdek, piyanista va sobiq mulozim Marmeladov bilan suhbati kabi voqealar unda qat'iylikni oshiradi. Familiya ham bitta esda qoladi. O'zinign omadsiz karyerasi, uning sil xotini va fohishalikka majburlangan qizi, umuman, shunchalik achchiq qismatiga ironiya qilib Dostoyevskiy ularga shu familiyani qo'ygan bo'lsa ne ajab.
Raskolnikovning sudxo'r kampir va kutilmaganda uyga qaytgan kampirning singlisi Lizavetani bolta bilan urib o'ldirishi sahnasi va undan keyingi qahramonimizning psixologik holati shu darajada aniq va ajoyib tarzda ochib berilganki, badaningizda beixtiyor chumoli o'rmalagandek bo'ladi. Aslida buyuk kitoblarning kuchi ham shunda bo'lsa kerak.
"Jinoyat va jazo" - hayotga buyuk ishlar amalga oshirish uchun yaralganini anglash, ammo unga qodir bo'la olmaganini bilganidan larzaga tushgan inson haqida. Raskolnikov o'zi maqolasida yozganidek, qonunlardan ustun va qonunga bo'ysunivchi tabaqadan birinchisi bo'lishga, Napoleon bo'lishga intildi. Biroq bunga erisha oldimi yoki yo'q, asarni o'qib, o'zingiz xulosa chiqarasiz deb o'ylayman.
@panda_books
#review #taqriz
📗Andrey Platonov — "Xandaq"
"Murodi hosil bo'lgan mo'min odamning saodati chehrasida ham akslanarmikin?"
Absurd falsafasi ibtidochisi Platonovning murakkab tili va yozish uslubi o'laroq, ko'plab adabiyotchilar uni boshqa tillarga tarjima qilish imkonsiz deyishadi. Shu sababdan uning o'zbek tiliga tarjima qilinishidan nafaqat nashriyot, balki o'zbek tili ham baxtlidir. Bugun aynan ushbu kitobni o'qib tugatgach, shu fikrlar hayolimdan o'tdi.
1930-yilda rus tilida "Котлован" deya nomlanuvchi ushbu roman o'zida sotsializmning ilk davrlarini yoritadi. Asar qahramonlari yo'qsil va ishchi sinf vakillari bo'lib, ular Qizil inqilobdan keyin Yerdagi jannat orzusida edilar. Bir guruh ishchilarga tepadan ulkan ko'p qavatli turar joy qurish buyuriladi va qahramonlarimiz qishloqning bir chekkasida, yaydoq dalada xonadonlar uchun xandaq qazishga kirishishadi.
Voqealar rivojida ular qishloqni kolxozlashtirish harakatiga tushgan aktivist va boshqalarga qo'shilib, "burjuylar", "byurokratlar" kabi xavfli unsurlarni uyidan xaydab chiqarishadi. Aslida Platonov bir qarashda kolxozlashtirish va sotsializmni ulug'layotgandek ko'rinsa-da, achchiq sarkazm qilayotganini sezish qiyin emas.
Sotsializmdan juda ayanchli meros qolgan bizga. Masalan, sotsialistik shiorlarni o'qirkansiz yoki eshitarkansiz, uzundan uzoq bu shiorlarning qanchalar absurd va bema'ni ekanligini tushunasiz. Buni xuddi bemor kishining tutqanoq paytidagi alahsirashiga o'xshaydi. "Shonli kelajak yo'lida birlashib daraxt po'stloqlarini shilishda faol harakat qiling!". Bugun hammani po'stloq shilishga, hali bu tugamasdan ertaga kutilmaganda hammani temir to'plashga jalb etish - na iqtisodiy, na siyosiy absurd rejalar va shiorlar edi.
Asarda kolxozlashtirish harakatiga "burjuy"lardan biri shunday javob qiladi: "Butun mamlakatni kolxozga aylantirmoqchisizlar, faqat bir narsani biling — ulkan bir kolxozga aylangan mamlakat oxir-oqibat faqat bir shaxsning mulkiga aylanadi, o'shanda meni eslarsiz". Bu so'zlar xuddi bashorat edi. Aslida bolsheviklar qilgan urush - fuqarolar urushi, bo'libam eng ashaddiysi, sinfiy urush edi. Bu go'yo tanangizdagi jigarning o'pkaga qarshi isyoni kabi noto'g'ri yondashuv, qarash deb hisoblayman men.
Shuningdek, Platonov ishchi va yo'qsillarining xandaq qazishida afsonaviy Bobil minorasi qurilishi allegoriyasi bordek, nazarimda. Faqat farqi shundaki, bunda butun sotsializm mazlumlari uchun boshpana bo'lishi kerak uy hech qachon bitmasligi, korandalar qo'lida belkurakdan boshqa narsa yo'qligi bitmagan minoradanda ayanchli bir hol men sizga aytsam.
Ammo ular sokin zamin bag'rini tilka-pora qilib yana uzoq tuproq qazirdilar. Baayni mana shu xandaq qa'rida sirtdagi tiriklikdan mangu jon saqlashni niyat qilganlar kabi...
@panda_books
📗Andrey Platonov — "Xandaq"
"Murodi hosil bo'lgan mo'min odamning saodati chehrasida ham akslanarmikin?"
Absurd falsafasi ibtidochisi Platonovning murakkab tili va yozish uslubi o'laroq, ko'plab adabiyotchilar uni boshqa tillarga tarjima qilish imkonsiz deyishadi. Shu sababdan uning o'zbek tiliga tarjima qilinishidan nafaqat nashriyot, balki o'zbek tili ham baxtlidir. Bugun aynan ushbu kitobni o'qib tugatgach, shu fikrlar hayolimdan o'tdi.
1930-yilda rus tilida "Котлован" deya nomlanuvchi ushbu roman o'zida sotsializmning ilk davrlarini yoritadi. Asar qahramonlari yo'qsil va ishchi sinf vakillari bo'lib, ular Qizil inqilobdan keyin Yerdagi jannat orzusida edilar. Bir guruh ishchilarga tepadan ulkan ko'p qavatli turar joy qurish buyuriladi va qahramonlarimiz qishloqning bir chekkasida, yaydoq dalada xonadonlar uchun xandaq qazishga kirishishadi.
Voqealar rivojida ular qishloqni kolxozlashtirish harakatiga tushgan aktivist va boshqalarga qo'shilib, "burjuylar", "byurokratlar" kabi xavfli unsurlarni uyidan xaydab chiqarishadi. Aslida Platonov bir qarashda kolxozlashtirish va sotsializmni ulug'layotgandek ko'rinsa-da, achchiq sarkazm qilayotganini sezish qiyin emas.
Sotsializmdan juda ayanchli meros qolgan bizga. Masalan, sotsialistik shiorlarni o'qirkansiz yoki eshitarkansiz, uzundan uzoq bu shiorlarning qanchalar absurd va bema'ni ekanligini tushunasiz. Buni xuddi bemor kishining tutqanoq paytidagi alahsirashiga o'xshaydi. "Shonli kelajak yo'lida birlashib daraxt po'stloqlarini shilishda faol harakat qiling!". Bugun hammani po'stloq shilishga, hali bu tugamasdan ertaga kutilmaganda hammani temir to'plashga jalb etish - na iqtisodiy, na siyosiy absurd rejalar va shiorlar edi.
Asarda kolxozlashtirish harakatiga "burjuy"lardan biri shunday javob qiladi: "Butun mamlakatni kolxozga aylantirmoqchisizlar, faqat bir narsani biling — ulkan bir kolxozga aylangan mamlakat oxir-oqibat faqat bir shaxsning mulkiga aylanadi, o'shanda meni eslarsiz". Bu so'zlar xuddi bashorat edi. Aslida bolsheviklar qilgan urush - fuqarolar urushi, bo'libam eng ashaddiysi, sinfiy urush edi. Bu go'yo tanangizdagi jigarning o'pkaga qarshi isyoni kabi noto'g'ri yondashuv, qarash deb hisoblayman men.
Shuningdek, Platonov ishchi va yo'qsillarining xandaq qazishida afsonaviy Bobil minorasi qurilishi allegoriyasi bordek, nazarimda. Faqat farqi shundaki, bunda butun sotsializm mazlumlari uchun boshpana bo'lishi kerak uy hech qachon bitmasligi, korandalar qo'lida belkurakdan boshqa narsa yo'qligi bitmagan minoradanda ayanchli bir hol men sizga aytsam.
Ammo ular sokin zamin bag'rini tilka-pora qilib yana uzoq tuproq qazirdilar. Baayni mana shu xandaq qa'rida sirtdagi tiriklikdan mangu jon saqlashni niyat qilganlar kabi...
@panda_books
#review #taqriz
📗Shon Baytell - "Kitobdorning kundaligi"
"Kutubxonangiz – sizdan keyin xuddi genetik kodingiz kabi siz haqingizda ma'lumot bera oladigan xotiradir"
Shotlandiyadagi ikkinchi eng katta bukinistik kitoblar do‘koni egasi bo'lmish Shon Baytell o‘zining kundalik mehnat hayoti haqida kundalik yozib boradi. Kunlardan bir kuni uni kitob shaklida chop qilishga qaror qiladi va u dunyoda katta mashhurlikka erishadi. Uning do‘koni joylashgan Uigtaun ham oddiy shaharcha emas: bu yeedagi aholi nufusi atigi mingga yaqin bo'lsa-da, har yuzta odamga bitta kitob do‘koni to‘g‘ri keladi. Shuningdek, Uigtaun butun Birlashgan Qirollikda "Kitoblar shahri" sifatida tanilgan. U yerda har yili o‘tkaziladigan adabiy festivali vaqtida shaharga turistlar oqib keladi.
Shon o'ziga yarasha harakterga ega va biroz sinik odam. U ashaddiy kitobxonlarga kitob savdosining parda ortidagi haqiqatlarini ko'rsatishga harakat qiladi. Masalan, bukinist sifatida u vafot etgan insonlarning kutubxonalarini sotib olishga boradi, qarindoshlari uzoq vaqt sotmay turishsa-da, bir kun kelib ular bunga qaror qilishga to'g'ri keladi. Yana u yiliga umumiy hisobda 15 tonnaga yaqin kitob tashishini yozadi. Shon hech kutilmaganda "temiryo'llar haqida" kitoblar tezda sotilishi, ba'zi mashhur kitoblarni esa yaxshisi onlayn sotish lozimligini ta'kidlaydi.
Kitobxonlar ichida o'z kitob do'koni bo'lishini orzu qilmaganlar bo'lmasa kerak. Lekin bukinistik kitoblar bilan ishlash ham mashaqqatli mehnat, uni ustiga katta daromad haqida unutsangiz ham bo'laveradi. Ustiga-ustak turli tuman xaridorlarning qiliqlari, injiqliklari va g'alati savollariga chidashingizga to'g'ri keladi. Shon shunday qiziq holatlarni aytadiki, bir kulasiz, bir o'ychan bo'lib qolasiz.
Asar sizni kitob savdosining g'aroyib olamiga sayohat qildiradi, kitob sotuvchisi bo'lishni istaganlar uchun esa kichik qo'llanmadir. "Kitobdorning kundaligi" kitoblar haqida kitob o'qishni istaganlar uchun qiziqarli manba bo'lishiga aminman.
Yaqin vaqtlarda Shon Baytellning turkum kitoblarini davom ettiramiz, bu orada uning o'zbek tiliga tarjima qilinishini tilab qolaman.
@panda_books
📗Shon Baytell - "Kitobdorning kundaligi"
"Kutubxonangiz – sizdan keyin xuddi genetik kodingiz kabi siz haqingizda ma'lumot bera oladigan xotiradir"
Shotlandiyadagi ikkinchi eng katta bukinistik kitoblar do‘koni egasi bo'lmish Shon Baytell o‘zining kundalik mehnat hayoti haqida kundalik yozib boradi. Kunlardan bir kuni uni kitob shaklida chop qilishga qaror qiladi va u dunyoda katta mashhurlikka erishadi. Uning do‘koni joylashgan Uigtaun ham oddiy shaharcha emas: bu yeedagi aholi nufusi atigi mingga yaqin bo'lsa-da, har yuzta odamga bitta kitob do‘koni to‘g‘ri keladi. Shuningdek, Uigtaun butun Birlashgan Qirollikda "Kitoblar shahri" sifatida tanilgan. U yerda har yili o‘tkaziladigan adabiy festivali vaqtida shaharga turistlar oqib keladi.
Shon o'ziga yarasha harakterga ega va biroz sinik odam. U ashaddiy kitobxonlarga kitob savdosining parda ortidagi haqiqatlarini ko'rsatishga harakat qiladi. Masalan, bukinist sifatida u vafot etgan insonlarning kutubxonalarini sotib olishga boradi, qarindoshlari uzoq vaqt sotmay turishsa-da, bir kun kelib ular bunga qaror qilishga to'g'ri keladi. Yana u yiliga umumiy hisobda 15 tonnaga yaqin kitob tashishini yozadi. Shon hech kutilmaganda "temiryo'llar haqida" kitoblar tezda sotilishi, ba'zi mashhur kitoblarni esa yaxshisi onlayn sotish lozimligini ta'kidlaydi.
Kitobxonlar ichida o'z kitob do'koni bo'lishini orzu qilmaganlar bo'lmasa kerak. Lekin bukinistik kitoblar bilan ishlash ham mashaqqatli mehnat, uni ustiga katta daromad haqida unutsangiz ham bo'laveradi. Ustiga-ustak turli tuman xaridorlarning qiliqlari, injiqliklari va g'alati savollariga chidashingizga to'g'ri keladi. Shon shunday qiziq holatlarni aytadiki, bir kulasiz, bir o'ychan bo'lib qolasiz.
Asar sizni kitob savdosining g'aroyib olamiga sayohat qildiradi, kitob sotuvchisi bo'lishni istaganlar uchun esa kichik qo'llanmadir. "Kitobdorning kundaligi" kitoblar haqida kitob o'qishni istaganlar uchun qiziqarli manba bo'lishiga aminman.
Yaqin vaqtlarda Shon Baytellning turkum kitoblarini davom ettiramiz, bu orada uning o'zbek tiliga tarjima qilinishini tilab qolaman.
@panda_books
#review #taqriz
📗Fyodor Dostoyevskiy — "Telba"
"Kamolotga erishish uchun oldin ko’p narsalarni tushunmagan bo’lish kerak"
Hozirgi rus adabiyotshunoslari orasida hazilomuz gap yuradi: "Agar Dostoyevskiy bizni davrimizda yashaganda, uni hech bir nashriyot bosib chiqarmasdi, unga hayotni o'rganishni maslahat berishardi". Balki. Dostoyevskiyni fikrlari o'qirkansiz, o'sha davr uchun yangi g'oyalarni olib kirganini ko'rish mumkin. Shundan biri - idiotizm.
Aslida barcha knyaz Mishkinni Telba deb chaqirsa-da, kitobni o'qirkansiz, uning aslo aqli noqis emasligiga ishonch hosil qilib borasiz, aksincha uning bolalardek sof va o'ta rahmdil ekanligidan hayratga tushasiz. Knyaz Mishkin asar boshida Rossiyaga qaytayotgani tasvirlanadi, uning fikrlari pokligi, Xudo va dinga bo'lgan qarashlari natijasida uning Injildan, Iso pag'ambar prototipi ekanini ta'kidlash mumkin. Umuman olganda, romanda personajlarning ma'joziy ma'nosi kengligi hayratlanarli.
Knyaz xuddi lakmus qog‘ozidek, o‘zi duch kelgan shaxslarning qalb holati haqida haqiqatlarni yoritib boradi. Nastasya Fillippovna yoki Aglaya, yo bo'lmasam pulga o'ch Ganya. "Jinoyat va jazo"ni o'qiganimda, undagi syujet deyarli bir xil yuqori tempda ushlab turilgan bo'lsa, bunda muallif har bir bob orasida uzoq dialoglar yoki fikrlar bilan ritmni turlicha tutib turadi.
Mishkin va uning raqibi (ammo Knyaz uni birodarim deb ataydi) Rogojin o'rtasidagi suhbat ham juda ta'sirli. Suhbat din va Xudo mavzusida bo'lib, unda “ Ertalab shaharni aylangani chiqdim. Ichib mast bo‘lib olgan soldat oldimga keldi, egni aftodahol. U “Barin, mana shu kumush xochni ol, sotaman, bir tanga”. Xochni qo‘lida ushlab turibdi, lekin kumush emas, qalay, o‘zi katta, Xochni darrov bo‘ynimga taqdim. Soldat xursand: “Kallasi yo‘q barinni ahmoq qildim,” deb, xochning pulini ichgani qoqvoqxonaga otlandi. O‘zimga–o‘zim, yo‘q, Isoni sotib ichadiganni qoralamay turaman. Ichkilikka mukkasidan ketgan bu sho‘rliklarning yuragida nima bor, yolg‘iz Xudoning o‘ziga ayon”. deydi. Mishkin o'z harakatlari orqali qalblarni qutqarib qola olaman deb o'ylaydi... ammo....
Dostoyevskiy kitob boshida avtobiografik satrlarni ham qo'shgani e'tiborli: so'nggi lahzada otuvdan olib qolingan mahbus — uning o'zi edi. Mishkin 4 yil xorijda bo'ladi, Dostoyevskiy esa shuncha vaqt katorgada hibsda bo'lgandi.
"…inson xatti-harakatlarining sababi odatda keyin biz uni tushuntirganga qaraganda haddan tashqari chigal va rang-barang, juda kamdan-kam hollarda aniq bir belgiga ega bo’ladi". "Telba"da bildirilgan fikrlarning barchasini ham to'liq tushundim deb aytishdan yiroqman. Unda kim nima qidirsa, avvalo shuni topadi. Balki telbalik deganda Dostoyevskiy shuni nazarda tutgandir.
Axir, har birimiz qay darajada telbamiz.
@panda_books
📗Fyodor Dostoyevskiy — "Telba"
"Kamolotga erishish uchun oldin ko’p narsalarni tushunmagan bo’lish kerak"
Hozirgi rus adabiyotshunoslari orasida hazilomuz gap yuradi: "Agar Dostoyevskiy bizni davrimizda yashaganda, uni hech bir nashriyot bosib chiqarmasdi, unga hayotni o'rganishni maslahat berishardi". Balki. Dostoyevskiyni fikrlari o'qirkansiz, o'sha davr uchun yangi g'oyalarni olib kirganini ko'rish mumkin. Shundan biri - idiotizm.
Aslida barcha knyaz Mishkinni Telba deb chaqirsa-da, kitobni o'qirkansiz, uning aslo aqli noqis emasligiga ishonch hosil qilib borasiz, aksincha uning bolalardek sof va o'ta rahmdil ekanligidan hayratga tushasiz. Knyaz Mishkin asar boshida Rossiyaga qaytayotgani tasvirlanadi, uning fikrlari pokligi, Xudo va dinga bo'lgan qarashlari natijasida uning Injildan, Iso pag'ambar prototipi ekanini ta'kidlash mumkin. Umuman olganda, romanda personajlarning ma'joziy ma'nosi kengligi hayratlanarli.
Knyaz xuddi lakmus qog‘ozidek, o‘zi duch kelgan shaxslarning qalb holati haqida haqiqatlarni yoritib boradi. Nastasya Fillippovna yoki Aglaya, yo bo'lmasam pulga o'ch Ganya. "Jinoyat va jazo"ni o'qiganimda, undagi syujet deyarli bir xil yuqori tempda ushlab turilgan bo'lsa, bunda muallif har bir bob orasida uzoq dialoglar yoki fikrlar bilan ritmni turlicha tutib turadi.
Mishkin va uning raqibi (ammo Knyaz uni birodarim deb ataydi) Rogojin o'rtasidagi suhbat ham juda ta'sirli. Suhbat din va Xudo mavzusida bo'lib, unda “ Ertalab shaharni aylangani chiqdim. Ichib mast bo‘lib olgan soldat oldimga keldi, egni aftodahol. U “Barin, mana shu kumush xochni ol, sotaman, bir tanga”. Xochni qo‘lida ushlab turibdi, lekin kumush emas, qalay, o‘zi katta, Xochni darrov bo‘ynimga taqdim. Soldat xursand: “Kallasi yo‘q barinni ahmoq qildim,” deb, xochning pulini ichgani qoqvoqxonaga otlandi. O‘zimga–o‘zim, yo‘q, Isoni sotib ichadiganni qoralamay turaman. Ichkilikka mukkasidan ketgan bu sho‘rliklarning yuragida nima bor, yolg‘iz Xudoning o‘ziga ayon”. deydi. Mishkin o'z harakatlari orqali qalblarni qutqarib qola olaman deb o'ylaydi... ammo....
Dostoyevskiy kitob boshida avtobiografik satrlarni ham qo'shgani e'tiborli: so'nggi lahzada otuvdan olib qolingan mahbus — uning o'zi edi. Mishkin 4 yil xorijda bo'ladi, Dostoyevskiy esa shuncha vaqt katorgada hibsda bo'lgandi.
"…inson xatti-harakatlarining sababi odatda keyin biz uni tushuntirganga qaraganda haddan tashqari chigal va rang-barang, juda kamdan-kam hollarda aniq bir belgiga ega bo’ladi". "Telba"da bildirilgan fikrlarning barchasini ham to'liq tushundim deb aytishdan yiroqman. Unda kim nima qidirsa, avvalo shuni topadi. Balki telbalik deganda Dostoyevskiy shuni nazarda tutgandir.
Axir, har birimiz qay darajada telbamiz.
@panda_books
#review #taqriz
📗Byung-Chul Han — "The Burnout Society"
Kutilmaganda Bukmeytda oldimdan koreys millatiga mansub hozir Germaniyada istiqomat qilayotgan zamonaviy faylasuf Byon Chxol Xanning kitobi chiqib qoldi. Qiziqib o'qib chiqdim, hajmi ham katta emas ekan.
XXI asr patologik nuqtai nazardan neyronlar asriga aylangani rost. Texnologiyalar va qulaylik madaniyati foyda bilan birga ko‘plab ruhiy buzilishlarni ham keltirib chiqaryapti. Asrimizda endi depressiya, diqqat yetishmovchiligi va giperaktivlik sindromi (DYGS) hamda kasbiy charchash sindromi odatiy holga aylangani ham rost. Faylasuflarning mana shunday bugungi kun muammolarini ham ilmiy-ommabop esseda yoritgani ham quvonarli.
Unda muallif shunday yozadi: "Bugungi jamiyat endilikda Fuko ta’riflaydigan yo'qsilxonalar, jinnixona, qamoqxonalar, harbiy qismlar va fabrikalardan iborat intizomiy jamiyat emas. Uning o‘rnini allaqachon butunlay boshqa - fitnes markazlari, ko‘p qavatli ofis binolari, banklar, aeroportlar, savdo markazlari va genetik laboratoriyalardan tashkil topgan jamiyat egallagan. XXI asr jamiyati endi intizomiy jamiyat emas, balki yutuqlar jamiyati (Leistungsgesellschaft)dir. Uning a’zolari ham endi "itoatkor subyektlar" emas, balki yutuq subyektlari deb ataladi. Ular o‘zlari uchun o'zlari tadbirkorlardir."
Qisqacha aytganda, mening tushunchamga ko'ra, Byon Chxolning asosiy g‘oyasi shunday: zamonaviy inson erkin emas. Ilgari odamni boshqalar ekspluatatsiya qilgan bo‘lsa, endi u o‘zini o‘zi ekspluatatsiya qilyapti. Hozirgi dunyoda samaradorlik va ko‘p vazifalilik (мнозадачность) madaniyati hukmronlik qiladi, bu esa o'z-o'zidan toliqish va tushkunlikka olib keladi. Xanning ta'biriga ko'ra, ko‘p vazifalilik aslida insonga xos xususiyat emas, balki bu yovvoyi yirtqichlar uchungina zaruriy xususiyatdir. Odamlar esa atrofdagi olamni shunchaki kuzatishlari, hamma narsaga bir vaqtning o‘zida yopishib olmasliklari lozim. Bu uni nihoyatda toliqtiradi va burnoutga olib keladi.
Kitob eng avvalo falsafa faniga qattiq qiziquvchilar uchun yaxshi "ozuqa" bo'lishiga aminman, shuningdek, biz uchun nisbatan yangi bo'lgan "burnout" termini haqida ham yanada yaxshiroq tushuntirish olishlariga aminman. Yozilish jihati men uchun biroz murakkablik qildi, lekin dolzarb mavzu yuzasidan yaxshi axborot oldim.
Tavsiyam: imkon qadar burnout bo'lishdan saqlaning, zerikish kabi insonga xos holatlardan uyalmang va o'zingizni o'qqa-cho'qqa urishdan tiyiling. Umringiz va neyronlaringizni asrang.
@panda_books
📗Byung-Chul Han — "The Burnout Society"
Kutilmaganda Bukmeytda oldimdan koreys millatiga mansub hozir Germaniyada istiqomat qilayotgan zamonaviy faylasuf Byon Chxol Xanning kitobi chiqib qoldi. Qiziqib o'qib chiqdim, hajmi ham katta emas ekan.
XXI asr patologik nuqtai nazardan neyronlar asriga aylangani rost. Texnologiyalar va qulaylik madaniyati foyda bilan birga ko‘plab ruhiy buzilishlarni ham keltirib chiqaryapti. Asrimizda endi depressiya, diqqat yetishmovchiligi va giperaktivlik sindromi (DYGS) hamda kasbiy charchash sindromi odatiy holga aylangani ham rost. Faylasuflarning mana shunday bugungi kun muammolarini ham ilmiy-ommabop esseda yoritgani ham quvonarli.
Unda muallif shunday yozadi: "Bugungi jamiyat endilikda Fuko ta’riflaydigan yo'qsilxonalar, jinnixona, qamoqxonalar, harbiy qismlar va fabrikalardan iborat intizomiy jamiyat emas. Uning o‘rnini allaqachon butunlay boshqa - fitnes markazlari, ko‘p qavatli ofis binolari, banklar, aeroportlar, savdo markazlari va genetik laboratoriyalardan tashkil topgan jamiyat egallagan. XXI asr jamiyati endi intizomiy jamiyat emas, balki yutuqlar jamiyati (Leistungsgesellschaft)dir. Uning a’zolari ham endi "itoatkor subyektlar" emas, balki yutuq subyektlari deb ataladi. Ular o‘zlari uchun o'zlari tadbirkorlardir."
Qisqacha aytganda, mening tushunchamga ko'ra, Byon Chxolning asosiy g‘oyasi shunday: zamonaviy inson erkin emas. Ilgari odamni boshqalar ekspluatatsiya qilgan bo‘lsa, endi u o‘zini o‘zi ekspluatatsiya qilyapti. Hozirgi dunyoda samaradorlik va ko‘p vazifalilik (мнозадачность) madaniyati hukmronlik qiladi, bu esa o'z-o'zidan toliqish va tushkunlikka olib keladi. Xanning ta'biriga ko'ra, ko‘p vazifalilik aslida insonga xos xususiyat emas, balki bu yovvoyi yirtqichlar uchungina zaruriy xususiyatdir. Odamlar esa atrofdagi olamni shunchaki kuzatishlari, hamma narsaga bir vaqtning o‘zida yopishib olmasliklari lozim. Bu uni nihoyatda toliqtiradi va burnoutga olib keladi.
Kitob eng avvalo falsafa faniga qattiq qiziquvchilar uchun yaxshi "ozuqa" bo'lishiga aminman, shuningdek, biz uchun nisbatan yangi bo'lgan "burnout" termini haqida ham yanada yaxshiroq tushuntirish olishlariga aminman. Yozilish jihati men uchun biroz murakkablik qildi, lekin dolzarb mavzu yuzasidan yaxshi axborot oldim.
Tavsiyam: imkon qadar burnout bo'lishdan saqlaning, zerikish kabi insonga xos holatlardan uyalmang va o'zingizni o'qqa-cho'qqa urishdan tiyiling. Umringiz va neyronlaringizni asrang.
@panda_books
#review #taqriz
📗Tara Vestover — "Talaba" (Educated)
"Talaba" asari bu mualif Tara Vestoverning memuari hisoblanadi. Asarda u ta’lim olish uchun yengib o‘tgan qiyinchiliklaridan hikoya qiladi. Kitob uning qattiq e’tiqodli mormon oilasi bilan Aydaxoning tog'lik qishloq hududida o‘tkazgan bolalik davrlaridan boshlanadi. Hukumatga ishonchsizlik bilan qaragan ota-onasi unga va aka-ukalariga davlat maktablariga borishlariga to‘sqinlik qiladi, ammo o'z navbatida uyda muntazam ta’lim berishni ham uddalay olishmaydi va bor-yo'q ta'lim faqat diniy kitoblar o'qib berishdan iborat bo'ladi.
Ularning ishonchsizligi tibbiyot tizimiga ham bog'liq edi. Shu sabab ular professional tibbiy yordamdan ham foydalanishmasdi. Tara oxir-oqibat bunday hayotda charchaydi va akalaridan biri kollejga o‘qishga ketgandan so‘ng, Tara ham uning izidan borishga qaror qiladi. Va anglaganingizdek, u ushbu kitob yaratilish darajasigacha bo'lgan yo'lni bosib o'tadi.
Kitob memuar bo'lsa-da, o'z-o'zidan insonlarning ta'lim olishi kabi o'tkir ijtimoiy masalani ham o'rtaga tashlaydi. SHu sababli, u menda ikki xil taassurot qoldirdi. Mormonlar va shu kabilar hayotida fanatizm kuchli bo'lishi bor gap, shu bilan birga ularda mantiq ham yo'q emas. Masalan, Taraning hayoti menga "Kapitan Fantastik" filmidagi oilani eslatdi. Idealida ota xuddi filmdagidek bo'lishi kerak edi.
O'zi umuman TA'LIM nima? Aniqrog'i, biz bilgan RASMIY ta'lim qanday bo'lishi kerak? Dunyoda yuz minglab bolalar hozirgi kunga qadar normal ta'lim muassasalariga qatnash imkonidan mahrum. Agar inson rasmiy ta'lim olmasa, bu uning aqliy qobiliyatlarini ro'yobga chiqara olmasligini anglatadimi?
Masalan, meni o'zimda STANDART Ta'lim tizimiga nisbatan juda katta skepsis bor. Maktab, litsey va Universitet darajalarimga qaramasdan, kaminayu kamtarin o'zimni bir xil ma'noda self-study student deb hisoblayman. Ya'ni istaysizmi yo'qmi, istalgan rasmiy ta'limda faqat imtihon uchun o'qitiladi. Demakki, kishi imtihondan o'tish uchun yetadigan darajada o'qisa kifoya. Yana shunisi borki, maktabdagi baholar faqat maktabda qoladi, undagi bilimlarning deyarli barchasi sinf xonalaridan tashqariga chiqmaydi. Hayotda siz olgan "2", "4", "5" baholar mutlaqo hech nimani anglatmaydi. Hozir mening faqat "5" baholarga to'la kundaligim qayerda yotibdi, hatto bilmayman. Va ertaga o'g'lim maktabga chiqsa va "2" olib kelsa, uni urushmaslikka, aksincha buni mukofotlashga va'da beraman. Bolasi maktabda "4" baho olgani uni urushadigan moral jihatdan past ota-onalarniku, mutlaqo tushunmay o'tib ketsam kerak.
Ochig'ini aytish lozimki, shaxsiy mutolaam natijasida, hozirga qadar maktabda o'tilgan fanlar: misol, kimyo, biologiya, tarix, adabiyot, iqtisod va hz.lardagi darsliklardan ko'ra ko'proq narsa olganman. Nafaqat shunday, balki darslikda bizni noto'g'ri o'rgatishlari, mujmallik va propaganda borligini ham sezganman. Masalan tarix yoki iqtisodni faqat darslikdan o'qib "Bor bilim shundan iborat" deb o'yladiganlarga achinaman. Ular davlat programmasiga kirmagan qanchalar ko'p ajoyib narsalar borligini bilishganda edi.
"Talaba"ga qaytadigan bo'lsak, o'zbekcha nomi sizni biroz chalg'itishi mumkin. Originalida u "Educated" deb ataladi va bu o'z-o'zidan biroz boshqacha tarjima qilinadi va "Ta'lim olgan" degan ma'noni bildiradi. Vestoverning shunday g'alati muhitdan chiqib, o'qish va ta'lim olish uchun yangi qiyinchiliklarga uchraganiga qaramasdan, ularni yengib o‘tgani ko'pchilikni ilhomlantirshi aniq.
Bu kitob Amerikadek katta imkoniyatlarga ega joyda yashab ham, uning hayot qaynab turgan markaziga qanday yaqinlashishni bilmasdan katta bo‘lishingiz mumkinligi haqida. Demakki, hammasi o'z qo'lingizda.
@panda_books
📗Tara Vestover — "Talaba" (Educated)
"Talaba" asari bu mualif Tara Vestoverning memuari hisoblanadi. Asarda u ta’lim olish uchun yengib o‘tgan qiyinchiliklaridan hikoya qiladi. Kitob uning qattiq e’tiqodli mormon oilasi bilan Aydaxoning tog'lik qishloq hududida o‘tkazgan bolalik davrlaridan boshlanadi. Hukumatga ishonchsizlik bilan qaragan ota-onasi unga va aka-ukalariga davlat maktablariga borishlariga to‘sqinlik qiladi, ammo o'z navbatida uyda muntazam ta’lim berishni ham uddalay olishmaydi va bor-yo'q ta'lim faqat diniy kitoblar o'qib berishdan iborat bo'ladi.
Ularning ishonchsizligi tibbiyot tizimiga ham bog'liq edi. Shu sabab ular professional tibbiy yordamdan ham foydalanishmasdi. Tara oxir-oqibat bunday hayotda charchaydi va akalaridan biri kollejga o‘qishga ketgandan so‘ng, Tara ham uning izidan borishga qaror qiladi. Va anglaganingizdek, u ushbu kitob yaratilish darajasigacha bo'lgan yo'lni bosib o'tadi.
Kitob memuar bo'lsa-da, o'z-o'zidan insonlarning ta'lim olishi kabi o'tkir ijtimoiy masalani ham o'rtaga tashlaydi. SHu sababli, u menda ikki xil taassurot qoldirdi. Mormonlar va shu kabilar hayotida fanatizm kuchli bo'lishi bor gap, shu bilan birga ularda mantiq ham yo'q emas. Masalan, Taraning hayoti menga "Kapitan Fantastik" filmidagi oilani eslatdi. Idealida ota xuddi filmdagidek bo'lishi kerak edi.
O'zi umuman TA'LIM nima? Aniqrog'i, biz bilgan RASMIY ta'lim qanday bo'lishi kerak? Dunyoda yuz minglab bolalar hozirgi kunga qadar normal ta'lim muassasalariga qatnash imkonidan mahrum. Agar inson rasmiy ta'lim olmasa, bu uning aqliy qobiliyatlarini ro'yobga chiqara olmasligini anglatadimi?
Masalan, meni o'zimda STANDART Ta'lim tizimiga nisbatan juda katta skepsis bor. Maktab, litsey va Universitet darajalarimga qaramasdan, kaminayu kamtarin o'zimni bir xil ma'noda self-study student deb hisoblayman. Ya'ni istaysizmi yo'qmi, istalgan rasmiy ta'limda faqat imtihon uchun o'qitiladi. Demakki, kishi imtihondan o'tish uchun yetadigan darajada o'qisa kifoya. Yana shunisi borki, maktabdagi baholar faqat maktabda qoladi, undagi bilimlarning deyarli barchasi sinf xonalaridan tashqariga chiqmaydi. Hayotda siz olgan "2", "4", "5" baholar mutlaqo hech nimani anglatmaydi. Hozir mening faqat "5" baholarga to'la kundaligim qayerda yotibdi, hatto bilmayman. Va ertaga o'g'lim maktabga chiqsa va "2" olib kelsa, uni urushmaslikka, aksincha buni mukofotlashga va'da beraman. Bolasi maktabda "4" baho olgani uni urushadigan moral jihatdan past ota-onalarniku, mutlaqo tushunmay o'tib ketsam kerak.
Ochig'ini aytish lozimki, shaxsiy mutolaam natijasida, hozirga qadar maktabda o'tilgan fanlar: misol, kimyo, biologiya, tarix, adabiyot, iqtisod va hz.lardagi darsliklardan ko'ra ko'proq narsa olganman. Nafaqat shunday, balki darslikda bizni noto'g'ri o'rgatishlari, mujmallik va propaganda borligini ham sezganman. Masalan tarix yoki iqtisodni faqat darslikdan o'qib "Bor bilim shundan iborat" deb o'yladiganlarga achinaman. Ular davlat programmasiga kirmagan qanchalar ko'p ajoyib narsalar borligini bilishganda edi.
"Talaba"ga qaytadigan bo'lsak, o'zbekcha nomi sizni biroz chalg'itishi mumkin. Originalida u "Educated" deb ataladi va bu o'z-o'zidan biroz boshqacha tarjima qilinadi va "Ta'lim olgan" degan ma'noni bildiradi. Vestoverning shunday g'alati muhitdan chiqib, o'qish va ta'lim olish uchun yangi qiyinchiliklarga uchraganiga qaramasdan, ularni yengib o‘tgani ko'pchilikni ilhomlantirshi aniq.
Bu kitob Amerikadek katta imkoniyatlarga ega joyda yashab ham, uning hayot qaynab turgan markaziga qanday yaqinlashishni bilmasdan katta bo‘lishingiz mumkinligi haqida. Demakki, hammasi o'z qo'lingizda.
@panda_books
#review #taqriz
📗Xulio Kortasar — "Ishg'ol qilingan uy"
"Agar ko'ngil qo'yishga arzigulik nimadur bo'lsa, o'sha nimadur yolg'izlikda yaratilgan va zulmat bilan kurashib, tortib olingan"
Bu Kortasar ijodi bilan ilk tanishuv bo'lsa-da, uni o'qirkanman xuddi anchadan beri taniydigandek his qildim o'zimni. Kortasarda men ko'pdan beri izlaganim - tasavvur erkinligini topgandek bo'ldim.
Ushbu kitob yozuvchining sara hikoyalaridan tashkil topgan bo'lib, kitobga nom bo'lgan va shu bilan birga ilk hikoyasi hisoblanmish "Ishg'ol qilingan uy" odatiy hikoyalardan farq qiladi. Unda reallik va fantaziya unsurlari o'ta go'zal qorishib ketgan. Syujetga ko'ra, ota-onasidan qolgan uyda yashaydigan, yoshlar 40ga borib qolgan aka-singil hayhotdek xonadonda bir o'zlari yashashadi. Ammo kutilmaganda uy noma'lum kuchlar tomonidan birin-ketin zabt etila boshlanadi. Ularning shakli yoki boshqa tarifi keltirilmaydi, faqat ozgina shovqin. Hikoya so'nggida aka-singil nihoyat uyni tark etishga majbur bo'lishadi. Ko'pchilik buni har xil tushunar ekan. Ba'zilar buni o'sha davr Argentinasidagi siyosiy rejim desa, kimdurlar buni yolg'izlik deb ta'riflashadi. Meni o'zimga esa ko'proq ikkinchi variant ma'qul, rosti yolg'izlikning insonga beradigan qo'rquvini o'ta ta'sirli ta'riflagan deb o'ylayman.
Shuningdek, boshqa hikoyalar ham o'ziga xosligi bilan ajralib turadi, Masalan, o'zimga ko'proq "Aksolotl", "Janubiy shosse", O'tayotgan bog'lar", "Hissasiz qissa"lari o'zgacha manzur bo'ldi. Ularning har birida hayotiydek tuyulgan voqealar kutilmaganda shunday burilishga uchraydiki, siz har qancha o'ylab ham voqealarning bunday tus olishini oldindan ayta olmasligingiz aniq. Bekorga Kortasarni xayollar va tasavvurlar o'yinchisi deb atashmas ekan.
Lekin baribir uning ijodiy uslubi hayoti bilan chambarchas bog'liqdir. Misol uchun, adib Argentinadagi siyosiy rejim sabab Yevropaga jo'nab ketishga majbur bo'ladi. O'zi aynan shunday insonni nochor holatlarga solib qo'yadigan haqsizliklar yozuvchi rivojida asosiy omil deya ta'kidlaydi.
O'zi bu haqida: "Men yozuvchini nafrat dunyoga keltiradi deb o'ylayman. Har qanday nafrat emas, milliy ozodlik, shaxs hurligi, inson sha'ni uchun paydo bo'lgan nafrat ijodkorni tarbiyalaydi. Yozuvchining adolatsizlik va qullikka bosh egishga haqqi yo'q. Agar u bosh egsa, bu iste'dodning tanazzulidan darak beradi. Adabiyot — haqsizlikka va qullikka qarshi isyon degani..."
Xullas, Kortasarni o'qing, ishoning, bu shunga arziydi.
@panda_books
📗Xulio Kortasar — "Ishg'ol qilingan uy"
"Agar ko'ngil qo'yishga arzigulik nimadur bo'lsa, o'sha nimadur yolg'izlikda yaratilgan va zulmat bilan kurashib, tortib olingan"
Bu Kortasar ijodi bilan ilk tanishuv bo'lsa-da, uni o'qirkanman xuddi anchadan beri taniydigandek his qildim o'zimni. Kortasarda men ko'pdan beri izlaganim - tasavvur erkinligini topgandek bo'ldim.
Ushbu kitob yozuvchining sara hikoyalaridan tashkil topgan bo'lib, kitobga nom bo'lgan va shu bilan birga ilk hikoyasi hisoblanmish "Ishg'ol qilingan uy" odatiy hikoyalardan farq qiladi. Unda reallik va fantaziya unsurlari o'ta go'zal qorishib ketgan. Syujetga ko'ra, ota-onasidan qolgan uyda yashaydigan, yoshlar 40ga borib qolgan aka-singil hayhotdek xonadonda bir o'zlari yashashadi. Ammo kutilmaganda uy noma'lum kuchlar tomonidan birin-ketin zabt etila boshlanadi. Ularning shakli yoki boshqa tarifi keltirilmaydi, faqat ozgina shovqin. Hikoya so'nggida aka-singil nihoyat uyni tark etishga majbur bo'lishadi. Ko'pchilik buni har xil tushunar ekan. Ba'zilar buni o'sha davr Argentinasidagi siyosiy rejim desa, kimdurlar buni yolg'izlik deb ta'riflashadi. Meni o'zimga esa ko'proq ikkinchi variant ma'qul, rosti yolg'izlikning insonga beradigan qo'rquvini o'ta ta'sirli ta'riflagan deb o'ylayman.
Shuningdek, boshqa hikoyalar ham o'ziga xosligi bilan ajralib turadi, Masalan, o'zimga ko'proq "Aksolotl", "Janubiy shosse", O'tayotgan bog'lar", "Hissasiz qissa"lari o'zgacha manzur bo'ldi. Ularning har birida hayotiydek tuyulgan voqealar kutilmaganda shunday burilishga uchraydiki, siz har qancha o'ylab ham voqealarning bunday tus olishini oldindan ayta olmasligingiz aniq. Bekorga Kortasarni xayollar va tasavvurlar o'yinchisi deb atashmas ekan.
Lekin baribir uning ijodiy uslubi hayoti bilan chambarchas bog'liqdir. Misol uchun, adib Argentinadagi siyosiy rejim sabab Yevropaga jo'nab ketishga majbur bo'ladi. O'zi aynan shunday insonni nochor holatlarga solib qo'yadigan haqsizliklar yozuvchi rivojida asosiy omil deya ta'kidlaydi.
O'zi bu haqida: "Men yozuvchini nafrat dunyoga keltiradi deb o'ylayman. Har qanday nafrat emas, milliy ozodlik, shaxs hurligi, inson sha'ni uchun paydo bo'lgan nafrat ijodkorni tarbiyalaydi. Yozuvchining adolatsizlik va qullikka bosh egishga haqqi yo'q. Agar u bosh egsa, bu iste'dodning tanazzulidan darak beradi. Adabiyot — haqsizlikka va qullikka qarshi isyon degani..."
Xullas, Kortasarni o'qing, ishoning, bu shunga arziydi.
@panda_books
#review #taqriz
📗Nikolas Nassim Taleb — "Antimo'rtlik: Xaosdan qanday foyda olish mumkin"
Bu kitobni sotib olganimga ancha bo'lgandi. Va bu oy nihoyat uni o'qib tugatishga jazm qildim. Muallifning qiyin tili va o'ziga xos atamalarini tushunish oson emas, shuningdek, barcha yozuvchilarga xos o'zini sevish va ko'klarga ko'tarish kabi hislatlardan ham xoli emas. Ammo barchasini hisobga olgan holda, agar kitobni tushunib o'qisangiz, juda ko'p murakkab tuyulgan narsalarning yechimi aslida oddiy ekaniga amin bo'lasiz.
Kanalda allaqachon kitobdan turli parchalar keltirganman (1, 2, 3) Unda kitobda ko'p gapirilgan nazariyalar xususida so'z yuritiladi. Masalan, xaos nima? Undan qo'rqishimiz kerakmi? Ba'zan xaos foydali bo'ladi? mIsol uchun, buni Taleb oson tushuntiradi. Deylik bitta odam 20 yil davomida ishdan uyiga bir xil vaqtda kirib keladi. Unga qarab odamlar hatto soatlarini sozlashadi. Deylik, u bir kuni o'z vaqtida 5 daqiqaga kechikadi. Aslida arzimasdek ko'ringan bu o'zgarish natijasida uning oila a'zolarida katta xavotir uyg'otishi aniq.
Kitob hayotning beqarorligi, o‘zgaruvchanligi va kutilmaganligi haqida. Masalan, futbol murabbiysi strategiya ustida qanchalik bosh qotirmasin yoki davlat byudjet sarfini qanchalik aniq belgilamasin, har qanday kichik tafsilot bir lahzada voqealar rivojini butunlay o‘zgartirib, yakuniy natijaga katta ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Bunday vaziyatda mo'rt narsalar sinadi, bankrot bo'ladi yoki omadsizlikka uchraydi, xaosga nisbatan antimo'rt bo'lgan narsalar esa yashab qoladi.
Uning kitoblaridan ko'p yaxshi va foydali ma'lumotlar olish mumkin. Nassim Taleb o'z fiklarini erkin bayon qilishi, siyosiy korrektlilik yoki andisha qilib o'tirmasdan - ma'lum vaziyat yoki shaxs ustidan shartta-shartta gapirishi bizning tarbiyamizga biroz g'alati tuyulsa-da, haq gaplarni o'z ichiga oladi.
Xullas, Talebning mashhur "Qora Oqqush"idan keyin, bu kitobini ham o'qib chiqishni unutmang. Tavsiya qilaman.
@panda_books
📗Nikolas Nassim Taleb — "Antimo'rtlik: Xaosdan qanday foyda olish mumkin"
Bu kitobni sotib olganimga ancha bo'lgandi. Va bu oy nihoyat uni o'qib tugatishga jazm qildim. Muallifning qiyin tili va o'ziga xos atamalarini tushunish oson emas, shuningdek, barcha yozuvchilarga xos o'zini sevish va ko'klarga ko'tarish kabi hislatlardan ham xoli emas. Ammo barchasini hisobga olgan holda, agar kitobni tushunib o'qisangiz, juda ko'p murakkab tuyulgan narsalarning yechimi aslida oddiy ekaniga amin bo'lasiz.
Kanalda allaqachon kitobdan turli parchalar keltirganman (1, 2, 3) Unda kitobda ko'p gapirilgan nazariyalar xususida so'z yuritiladi. Masalan, xaos nima? Undan qo'rqishimiz kerakmi? Ba'zan xaos foydali bo'ladi? mIsol uchun, buni Taleb oson tushuntiradi. Deylik bitta odam 20 yil davomida ishdan uyiga bir xil vaqtda kirib keladi. Unga qarab odamlar hatto soatlarini sozlashadi. Deylik, u bir kuni o'z vaqtida 5 daqiqaga kechikadi. Aslida arzimasdek ko'ringan bu o'zgarish natijasida uning oila a'zolarida katta xavotir uyg'otishi aniq.
Kitob hayotning beqarorligi, o‘zgaruvchanligi va kutilmaganligi haqida. Masalan, futbol murabbiysi strategiya ustida qanchalik bosh qotirmasin yoki davlat byudjet sarfini qanchalik aniq belgilamasin, har qanday kichik tafsilot bir lahzada voqealar rivojini butunlay o‘zgartirib, yakuniy natijaga katta ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Bunday vaziyatda mo'rt narsalar sinadi, bankrot bo'ladi yoki omadsizlikka uchraydi, xaosga nisbatan antimo'rt bo'lgan narsalar esa yashab qoladi.
Uning kitoblaridan ko'p yaxshi va foydali ma'lumotlar olish mumkin. Nassim Taleb o'z fiklarini erkin bayon qilishi, siyosiy korrektlilik yoki andisha qilib o'tirmasdan - ma'lum vaziyat yoki shaxs ustidan shartta-shartta gapirishi bizning tarbiyamizga biroz g'alati tuyulsa-da, haq gaplarni o'z ichiga oladi.
Xullas, Talebning mashhur "Qora Oqqush"idan keyin, bu kitobini ham o'qib chiqishni unutmang. Tavsiya qilaman.
@panda_books
#review #taqriz
📗Renee Knight — "Disclaimer"
"G‘azabning kuchingizga qanchalik ko‘p kuch qo‘shishi hayratlanarli..."
Yaqinda shu kitob asosida suratga olingan serial ko'rayotganim haqida yozgandim. Serialning oxiri shunchalik qiziqitirib qo'ydiki, so'nggi qismni kutmasdan kitobni topib o'qib chiqdim.
Britaniyalik adiba Reni Nayt tomonidan yozilgan ushbu kitob ham detektiv, ham drama janrlarini o'z ichiga oladi. Yozuvchiga butun hurmat bilan shuni aytishga majburmanki, kitob "belletristika" yoxud ommaviy adabiyotga taaluqli ekan. Yengil, tez o'qiladi va shunday yengil hazm bo'ladi, odatda bunday asarlar asosidagi filmlar ham yaxshi chiqqani hisobiga sotuvi ham oshadi.
Kitob oilaviy munosabatlar, bola tarbiyasidagi kamchiliklar salbiy oqibati va er-xotin o'rtasida sir bo'lishi qanchalik dahshatli voqealarni keltirib chiqarishi mumkinligi haqida.
Ispaniya plyajlarida ta'til o'tkazayotgan Robert, Ketrin va ularning 5 yashar o'g'li Nikolas. Kutilmaganda Robert xotini va 5 yashar bolasini tashlab Londonga qaytishga majbur bo'ladi. Uch kundan keyin ular ham qaytishadi. Ammo oradan 20 yil o'tib, Robert o'z ishxonasida pochtadan "Ideal begona" nomli kitobcha va xotinining 20 yil oldingi yalang'och va erotik holda tushgan rasmlarini qabul qilib oladi. U rasmdagi xonadan bu voqea 20 yil oldin u ketgan mehmonxonada bo'lganini anglaydi. Kitob esa o'sha vaqtda Nikolasni cho'kib ketishdan qutqarib qolgan holda o'zi halok bo'lgan Jonatan haqida edi. Xuddi shu kitobdan Ketrinning o'zi va yaqinlari ham qabul qilib olishadi. Endi sirlar yuzaga qalqib chiqadigan vaqt keladi.
Albatta, yakunda hammasi umuman bosqacha, haqiqat oshkor bo'ladi, menimcha bu juda kech. Shu bilan birga, final borasida ham muallif bilan tortishgan bo'lardim.
Masalan, Jonatan nega cho'kib ketdi? Axir u sog‘lom, yosh va baquvvat yigit edi-ku. Nega unga hech kim yordam bermadi, qirg‘oqda boshqa odamlar ham bor edi-ku? Ketrin nega yordamga chaqirmadi, Jonatan o'limida vijdoni qiynaladimi?
Nensi (Jonatanning onasi) o‘g‘liga bo‘lgan ko‘r-ko‘rona onalik mehri ham kishini hayratga soladi. O'g'lini haddan ortiq yaxshi ko'rishi natijasida, o'zi bilmagan holda o'z o'g'li hayotini buzib qo'yadi. Bu bizda ham begona bo'lmagan holat. Natijada faqat o'z xayollariga asoslanib yozgan kitobi ortidan aybdor bo‘lmagan insonlar hayotini buzilib ketadi.
Xullas, kitobning aytarli o'ziga tortadigan narsasi yo'q. Agar voqealarga qattiq qiziqb qolgan bo'lsangiz, kitob asosida olingan serialni ko'rib qo'ysangiz bo'ladi.
@panda_books
📗Renee Knight — "Disclaimer"
"G‘azabning kuchingizga qanchalik ko‘p kuch qo‘shishi hayratlanarli..."
Yaqinda shu kitob asosida suratga olingan serial ko'rayotganim haqida yozgandim. Serialning oxiri shunchalik qiziqitirib qo'ydiki, so'nggi qismni kutmasdan kitobni topib o'qib chiqdim.
Britaniyalik adiba Reni Nayt tomonidan yozilgan ushbu kitob ham detektiv, ham drama janrlarini o'z ichiga oladi. Yozuvchiga butun hurmat bilan shuni aytishga majburmanki, kitob "belletristika" yoxud ommaviy adabiyotga taaluqli ekan. Yengil, tez o'qiladi va shunday yengil hazm bo'ladi, odatda bunday asarlar asosidagi filmlar ham yaxshi chiqqani hisobiga sotuvi ham oshadi.
Kitob oilaviy munosabatlar, bola tarbiyasidagi kamchiliklar salbiy oqibati va er-xotin o'rtasida sir bo'lishi qanchalik dahshatli voqealarni keltirib chiqarishi mumkinligi haqida.
Ispaniya plyajlarida ta'til o'tkazayotgan Robert, Ketrin va ularning 5 yashar o'g'li Nikolas. Kutilmaganda Robert xotini va 5 yashar bolasini tashlab Londonga qaytishga majbur bo'ladi. Uch kundan keyin ular ham qaytishadi. Ammo oradan 20 yil o'tib, Robert o'z ishxonasida pochtadan "Ideal begona" nomli kitobcha va xotinining 20 yil oldingi yalang'och va erotik holda tushgan rasmlarini qabul qilib oladi. U rasmdagi xonadan bu voqea 20 yil oldin u ketgan mehmonxonada bo'lganini anglaydi. Kitob esa o'sha vaqtda Nikolasni cho'kib ketishdan qutqarib qolgan holda o'zi halok bo'lgan Jonatan haqida edi. Xuddi shu kitobdan Ketrinning o'zi va yaqinlari ham qabul qilib olishadi. Endi sirlar yuzaga qalqib chiqadigan vaqt keladi.
Albatta, yakunda hammasi umuman bosqacha, haqiqat oshkor bo'ladi, menimcha bu juda kech. Shu bilan birga, final borasida ham muallif bilan tortishgan bo'lardim.
Masalan, Jonatan nega cho'kib ketdi? Axir u sog‘lom, yosh va baquvvat yigit edi-ku. Nega unga hech kim yordam bermadi, qirg‘oqda boshqa odamlar ham bor edi-ku? Ketrin nega yordamga chaqirmadi, Jonatan o'limida vijdoni qiynaladimi?
Nensi (Jonatanning onasi) o‘g‘liga bo‘lgan ko‘r-ko‘rona onalik mehri ham kishini hayratga soladi. O'g'lini haddan ortiq yaxshi ko'rishi natijasida, o'zi bilmagan holda o'z o'g'li hayotini buzib qo'yadi. Bu bizda ham begona bo'lmagan holat. Natijada faqat o'z xayollariga asoslanib yozgan kitobi ortidan aybdor bo‘lmagan insonlar hayotini buzilib ketadi.
Xullas, kitobning aytarli o'ziga tortadigan narsasi yo'q. Agar voqealarga qattiq qiziqb qolgan bo'lsangiz, kitob asosida olingan serialni ko'rib qo'ysangiz bo'ladi.
@panda_books
