قیمت‌گذاری دستوری کارساز نیست
✍ #دکتر_مهدی_یاراحمدی_خراسانی
 
▪️یکی از چالش های مهم این روزهای کشور که سبب نارضایتی بسیاری در بین آحاد جامعه گردیده اوضاع نابسامان بازار است. مسائلی همچون تورم تصاعدی، قیمت گذاری های بی قاعده، احتکار، کم فروشی، دلالی و واسطه گری و ... چنان بی نظمی و آشفتگی ایجاد کرده که گویی #بازار_شام است!
 
▪️یک روز پیاز کیمیا می شود روزی دیگر هویچ، یک روز مرغ پیدا نمی شود روز دیگر سیمان و خلاصه عده ای از افراد که هویت شان دقیقاً برای مردم شناخته شده هم نیست و به آن ها دست های پشت پرده می گویند کافی است اراده نمایند و دست روی محصولی خاص گذاشته و آن را #ارزش_طلا ببخشند و یا از سکه بیاندازند.
 
▪️به هر حال #دولت_سیزدهم در همین شرایط چند هفته ای است که کار خود را شروع کرده و به دنبال نقش آفرینی جدی در تنظیم و کنترل بازار است. با توجه به اینکه بخش های عظیمی از اقتصاد کشور دست دولت است و خود نیز آن ها را اداره می کند حضور در عرصه و میدان بازار بسیار اهمیت دارد.
 
▪️شاید در یک #نظام_اقتصادی سالم نیازی به حضور میدانی دولت تا این اندازه نباشد و عواملِ دیگر اقتصادی همچون عرضه و تقاضا و روندهای جاری و طبیعی بازار تعیین کننده مسائل اقتصادی باشند اما شرایط اقتصاد کشور ما حضور چالاک تر و پررنگ تر دولت را مطالبه می کند.
 
▪️گاهی برای دستیابی به روند مطلوب و علمی باید رویه های عادی را تغییر داد که حکایت بازار در کشور ما نیز چنین است. متأسفانه دولت های یازدهم و خصوصاً دوازدهم در قبال بازار بی برنامه بودند. علاوه بر این روند انفعال و عدم توانایی کنترل بازار تا حدی بود که دولت در اجرای حداقلی وظایف خود برای اداره بازار ناتوان بود و عملاً همان چهره های خاکستری نقش مهمی در تعیین روند بازار و #قیمت_گذاری محصولات ایفا نمودند.
 
▪️اما اکنون که دولتی تازه نفس زمام امور را به دست گرفته و رویکرد میدانی و فعالانه دارد کمی چهره بازار رنگ عوض کرده است. هیجان زدگی تا حدی کنترل شده و برخی عرصه های مهم و اثرگذار همچون #بازار_سرمایه نسبت به این تغییرات واکنشی مثبت نشان داده اند.
 
▪️البته قاعدتاً بخش عظیمی از این اتفاق بیشتر از آن که ناشی از عملکرد باشد بخاطر #اثرات_روانی حاکم بر بازار است ولی به هر طریق لازم است روند ایجاد آرامش در بازار و سپس کنترل و تنظیم آن توسط دولت به صورت فعالانه و مبتنی بر برنامه طی شود.
 
▪️مواردی همچون واردات قابل توجه واکسن و یا تضمین #رئیس_جمهور بر تأمین ذخایر کالاهای اساسی از این دست موارد است. کلام آخر اینکه باید بپذیریم شرایط و اقتضائات نظام اقتصادی و به تبع آن بازار ایران با بسیاری از استانداردها فاصلۀ اساسی دارد و در برخی زمینه ها جداً بیمار است. پس باید نحوه مدیریت آن نیز با در نظر گرفتن موارد مذکور صورت پذیرد. برای سالم سازی و رفع چالش های جاری بازار حضور فعالانه دولت در کنترل و تنظیم بازار و انجام وظایفی که در این راستا از حیث نظارتی و حاکمیتی دارد نقشی اساسی دارد.
 
▪️دولت باید تلاش کند #سیمای_بازار را به نحو مطلوبی اولاً در جهت آرامش و ثبات و ثانیاً تأمین منافع تولید کنندگان و عرضه کنندگان واقعی و همچنین مصرف کننگان نهایی تغییر دهد. اگر رویه ها اصلاح شوند و روند امور سالم سازی گردد فرآیندهای اقتصادی در مسیر طبیعی خود قرار می گیرد و نیازی به قیمت گذاری دستوری و یا کنترل بخشنامه ای هم نیست!
 

🔺منبع: #خبرگزاری_بازار، موسسه تحلیل بازار فردا
🔻۱۸ شهریور ۱۴۰۰،  کد خبر: ۱۰۶٬۵۲۷
 
https://www.tahlilbazaar.com/news/106527

#تحلیل_مسائل_روز
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com

@modiryar

✍ ایران در بستر «اقتصاد دستوری»
#دکتر_مهدی_یاراحمدی_خراسانی

 🔴 قسمت دوم:

✅ مدافعان اقتصاد دستوری:

طرفداران اقتصاد دستوری؛

 #Planned_economy

با چند استدلال مبنایی آن را به‌جای اقتصاد بازار آزاد توصیه می‌کنند:

▪️اول اینکه؛ 

اعتقاددارند هدف اقتصاد برنامه‌ریزی‌شده یا همان دستوری تخصیص منابع در جهت به حداکثر رساندن رفاه و #توسعه_اجتماعی است. امر مهمی که در اقتصاد آزاد مغفول مانده یا به‌عنوان هدف ثانویه مطرح می‌گردد و حداکثر رساندن سود به‌جای آن اولویت دارد.

▪️دوم اینکه:

مدافعان این سیستم مدعی هستند اقتصاد دستوری نسبت به اقتصاد #بازار_آزاد بر سطح اشتغال کنترل بهتری دارد و می‌تواند در صورت لزوم برای آحاد جامعه شغل ایجاد نمایند حتی اگر به آن شغل نیاز جدی از حیث قانونی نباشد.

▪️سوم اینکه:  

بر این باور هستند که سیستم #اقتصاد برنامه‌ریزی‌شده از قاطعیت و قدرت هماهنگی بیشتری در جریان بروز بحران‌های گسترده‌ی عمومی همچون؛ جنگ، سیل، زلزله و سایر بلایای طبیعی برخوردار است. با این توجیه که حتی بسیاری از دولت‌ها و یا جوامعی که اقتصاد آزاد دارند هنگام مواجهه با بحران‌ها به محدود کردن حقوق مالکیت و همچنین گسترش قدرت مرکزی حتی به‌صورت موقت اقدام نمی‌نمایند.
 
✅ مشکلات

هنگامی‌که قدرت در دستان #تصمیم_گیران و برنامه‌ریزان دولتی  قرار می‌گیرد (یعنی هنگام غیبت تقریبی یا کامل بازار آزاد برای کنترل قیمت و ایجاد هماهنگی بین مشاغل) اقتصادهای دستوری در جریان برنامه‌ریزی کارا و مناسب اقتصادی با دودسته مشکلات اساسی به شرح زیر روبرو می‌شوند:
 
1⃣ مشکلات انگیزشی:

▪️پیشروی در #اقتصاد_دستوری مستلزم «راضی کردن کارفرمایان حزبی و جناحی و داشتن روابط مناسب» است، نه «به حداکثر رساندن ارزش سهامداران یا برآورده کردن مطالبات مصرف‌کننده»، لذا در این حالت فساد میل به فراگیری دارد و سبب می‌شود چالش‌های بین کارکنان، مدیران، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان به‌صورت قابل‌توجهی افزایش یابد. گروه‌های مبارز سیاسی و منازعه کنندگان قدرت و منابع، مایل هستند (حتی در اقتصادهای مختلط یا عمدتاً سرمایه‌داری) بر فرآیند سیاست‌گذاری از طریق اقتصاد دستوری تسلط یابند، زیرا آن‌ها با محدودیت‌هایی مثل؛ رتبه‌بندی‌های اعتباری حاکمیتی یا فرار سرمایه درگیر نیستند.

▪️بنابراین این روال سبب ایجاد اثرات مضر می‌گردد. در همین راستا پیروان تئوری انتخاب عمومی روش‌های مختلفی را توصیف کردند که از طریق آن تصمیم‌گیری مقامات دولتی به نفع خودشان می‌تواند هزینه‌های اجتماعی و ضررهای سنگین را ایجاد نماید، که برای منافع ملی زیان فراوانی دارد. مشکلات انگیزشی اقتصاد دستوری محدود به برنامه ریزان و تصمیم گیران دولتی نیست. ازآنجاکه حقوق و دستمزدها توسط دولت تعیین‌شده و سودها نیز در جهت تصمیم‌گیری‌های اقتصادی کاهش‌یافته و یا از بین می‌روند، مدیران و کارکنان شرکت‌های دولتی انگیزه کمی برای افزایش #بهره‌وری_کاری، کنترل هزینه‌ها و یا تلاش بیشتر برای کارایی بیشتر و حفظ جایگاه خود در سلسله‌مراتب سازمانی دارند.
 
2⃣ مشکلات محاسبه اقتصادی:

▪️ازآنجاکه در اقتصاد برنامه‌ریزی‌شده (یا دستوری)؛ «مبادله آزاد کالاهای اقتصادی و عوامل تولیدی، فرایندهای طبیعی عرضه و تقاضا و همچنین حق مالکیت امن» عملیاتی نمی‌شود برنامه ریزان و تصمیم گیران مرکزی برای تراز کردن تولید و ساماندهی توزیع کالاها و سایر عوامل تولیدی و اقتصادی (با مدنظر قرار دادن اولویت‌های مصرف‌کننده و کمبود واقعی منابع) از هیچ روش منطقی بهره‌مند نیستند. لذا مازاد و کمبود #منابع_تولیدی و کالاهای مصرفی و همچنین اختلال درروند زنجیره تأمین از چالش‌های اساسی محسوب می‌شود.

▪️تصمیم گیران و برنامه ریزان مرکزی #اقتصاد_دستوری باید بتوانند محاسبه کنند که چه چیزی، توسط چه کسی، در کجا، با کدام فناوری، با کدام روش، با چه ترکیب خاص عوامل تولید (زمین، کار، سرمایه) و در چه زمانی باید عرضه گردد. به‌بیان‌دیگر آن‌ها باید بتوانند محاسبه نمایند از هر کالا یا خدمتی چه مقدار برای تولید و عرضه موردنیاز است. در روال بازار آزاد این امر به‌صورت غیرمتمرکز و از طریق تعاملات طبیعی عرضه و تقاضا برحسب اولویت‌های مصرف‌کنندگان و کمبود نسبی کالاهای مختلف و عوامل تولیدی انجام می‌گردد مسئله‌ای که برای اقتصاد دستوری چالشی جدی محسوب می‌شود.

ادامه ... 👇

🔺منبع: #خبرگزاری_بازار، (مؤسسه‌تحلیل‌بازار‌فردا)،
🔻پنجشنبه، ۵ مهر ۱۴۰۰ - ۰۷:۳۰، کد خبر: ۱۱۰٬۱۷۳
 
https://www.tahlilbazaar.com/news/110173

#تحلیل_مسائل_روز
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com

@modiryar

✍ ایران در بستر «اقتصاد دستوری»
#دکتر_مهدی_یاراحمدی_خراسانی

 🔴 قسمت سوم:

✅ وضعت ایران

▪️امروز دولت سیزدهم در حالی وارث اقتصادی کاملاً بیمار است که با توجه به شرایط موجود فرصتی هم برای آزمون‌وخطا کردن ندارد. اقتصاد ما یک #اقتصاد_دستوری است و ریشه بسیاری از مشکلات و چالش‌های نامحدودی که در اقتصاد کشور وجود دارد، همین ویژگی دستوری بودن آن است. امروز دولت در عرصه اقتصاد با چالش‌های اساسی از قبیل؛ کسری شدید بودجه و افزایش بدهی‌های دولت، فساد مالی گسترده، حکمرانی نامطلوب اقتصادی دولت، شکاف طبقاتی، ظهور ابر طبقه و سلطان‌ها اقتصادی، نابسامانی بازار مصرف و سرمایه، نابسامانی سکه دلار و ارز، بحران‌های زیست‌محیطی، کاهش اعتماد عمومی، بحران‌های اقتصادی ناشی از #کرونا و رکود نامتعارف کسب‌وکار و ... مواجه است.

▪️تصمیمات غلط سال‌های قبل امروز اقتصاد کشور را دچار بحرانی کرده که برای خروج از آن نیازمند تلاش شبانه‌روزی، عزمی جدی و رویکرد جهادی هستیم. اگر #بانک_مرکزی از توان لازم برای کاهش نرخ ارز و تورم، کاهش قیمت‌ها و هزینه زندگی مردم، کنترل بازار طلا و سکه و ... برخوردار نیست، اگر زمینه اختلاس و رانت خواری‌های فراوان و خلق مکرر سطلان ها، رانت‌خوارها، مافیا، ژن‌های خوب و ... فراهم‌شده است، اگر روزی جوجه‌های یک‌روزه به بهانه فراهم نشدن غذای موردنیاز مرغداری‌ها قتل‌عام می‌گردند و روزی دیگر قحطی مرغ می‌شود، اگر مافیای شکر، سیمان، قیر، سکه و ... در کشور ایجاد می‌شود و ده‌ها مصداق دیگر از این موارد، یعنی در بستر اقتصاد دستوری طی سال‌های اخیر آن‌قدر توسط دولت‌ها خواسته یا ناخواسته منافذ و حفره‌هایی آشکار و نهان ایجادشده است که توان صدور دستور عملیاتی و اجرایی برای پایان دادن به آن از سوی هیچ‌کسی ساخته نیست.

✅ ما برای ایجاد تغییر و بهبود #شرایط_اقتصادی کشور هرگز ناامید نیستیم اما خودمان را نیز فریب نمی‌دهیم و به‌خوبی می‌دانیم با روش و روند عادی فعلی اتفاق قابل‌توجهی در جهت نجات اقتصاد کشور نخواهد افتاد. تا وقتی درهای اقتصاد ایران بر پاشنه اقتصاد دستوری می‌چرخد، وقوع هر اتفاق ناخوشایندی دور از ذهن نیست پس باید کار به کاردان سپرده شود و روند شاخص‌های اقتصادی در بستری طبیعی و سالم تعیین گردد. امید آنکه دولت جدید از اشتباهات فراوان و مکرر دولت‌های قبلی عبرت بگیرد و با تحقق وعده‌های خود زمینه درمان #اقتصاد و بهبود زندگی مردم را فراهم سازد.

🔺منبع: #خبرگزاری_بازار، (مؤسسه‌تحلیل‌بازار‌فردا)،
🔻پنجشنبه، ۵ مهر ۱۴۰۰ - ۰۷:۳۰، کد خبر: ۱۱۰٬۱۷۳
 
https://www.tahlilbazaar.com/news/110173

#تحلیل_مسائل_روز
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com

@modiryar

✍ بورس از نو
#دکتر_مهدی_یاراحمدی_خراسانی
 
✅ بازسازی بورس:

#بورس از نو باید بازسازی شود. این یکی از مهم ترین راه های رونق اقتصادی در کشور است. بازار سرمایه، بورس و فرابورس در روند طبیعی فعالیت خود سهم مهمی در شکوفایی اقتصادی کشور دارند ولی با دخالت دولت دوازدهم و گروهی از سودجویان از خدا بی خبر و از بین رفتن اعتماد عمومی به بورس و خیانتی که در این امر انجام شد گروه وسیعی از مردم و تولید کنندگان آسیب های زیادی دیده اند و به خاطر منافع گروهی اندک ولی تمامیت خواه امنیت این عرصه مهم اقتصادی به شدت آسیب دید. الان هم سبز و قرمز شدن های بی دلیل و بادلیل بورس و عدم ثبات و استقرار یک روند طبیعی بسیاری از سرمایه گذاران را ناامید کرده و خیلی از آن ها به بازارهای غیرمولد همچون ارز، سکه، طلا و ... هجرت کردند و عطای بورس را به لقایش بخشیدند.
 
✅ مجازات خاطیان و اعتمادسازی مجدد در بورس:

شخصاً امیدوارم و آرزو می کنم عاملین خیانت اقتصادی در بورس همچون عاملین خائن که قبلاً در بانک مرکزی مسئولیت داشتند و اکنون احکام قضایی آن ها صادر شده است به دست قانون مجازات گردند اعتقاد دارم تیم اقتصادی دولت سیزدهم باید فکری اساسی، برنامه ای جامع و نقشه ای مدون برای #احیای_بورس داشته باشد. به گونه ای که:
 
▪️اول؛ زیرساخت های اساسی نرم افزاری و سخت افزاری آن اصلاح شود،
▪️دوم: از طریق مراجع ذیصلاح برخی قوانین آن بازنگری گردد،
▪️سوم: دخالت دولت به حداقل برسد و نهایتاً سودجویان و بازارگردانان غیرقانونی دستشان به صورت کامل در این بازار قطع گردد.
 
مجموع این اقدامات ضمن آن که #اعتماد_عمومی به بورس را احیا می کند سبب می شود در بازه زمانی قابل قبول رونق مجدد به بورس بازگردد. همچنین باید توجه داشت یکی از اصلی‌ترین عوامل تعیین‌کننده در روند معاملات بورس نرخ ارز است. این موضوع که نرخ ارز به کدام سمت خواهد رفت باید مساله مهمی تلقی گردد چون روند بازار را تحت شعاع خود قرار خواهد داد و از آن مستقل نخواهد بود. روند نرخ ارز در کشور می تواند در مسیر تداوم رشد بازار، تثبیت یا افت آن موثر باشد که بازار سهام هم بر اساس آن پیش خواهد رفت.
 
✅ هرگز فراموش نمی کنیم:

▪️ما مردم ایران هرگز فراموش نمی کنیم با اوج گرفتن بورس در نیمه تیرماه، ۲۵ #اقتصاددان مکتوب به دولت و بانک مرکزی بابت رشد حبابی بورس تذکر دادند اظهار نگرانی کردند، اما توجهی به این اظهارات نشد و در زمان جهش بورس، مدیریت مناسب انجام نشد؛

▪️هرگز از یاد نمی رود افزایش #قیمت_سهام دولتی باعث شد تا مردم منتظر عرضه صندوق دوم دولتی باشند که در مردادماه منتفی‌شدن خبر عرضه صندوق پالایشگاهی، روی دیگر بازار را به سهامداران نشان داد.

▪️در حافظه تاریخ اقتصادی کشور برای همیشه ثبت شده است که پس از دعوای وزیر اقتصاد با وزیر نفت بر سر سیاست‌های مدیریتی دارا دوم، بزرگترین سقوط تاریخی بورس ایران رقم خورد و اعتماد از بازار رخت بر بست. و همچنین در ادامه همین اقدامات ریزش‌ها در بازار تداوم یافت تا اینکه دستوری کردن قیمت فولاد شوک دیگری به بازار وارد کرد و ارزش سهام در بین سیاست‌های #وزارت_صمت و بورس، روز به روز کاهش یافت و دارایی سهامداران همچنان آب شد، در کمتر از ۵ ماه بیش از ۵۰ درصد ارزش سهام‌ها افت کرد و پشت سهامداران خالی شد.
 
✅ کلام آخر:

حالا #تیم_اقتصادی دولت سیزدهم باید بنشید فکری اساسی به حال و روز بورس بکند و از نو آن را بسازد. خصوصاً در حوزه جلب اعتماد عمومی که آسیب های زیادی به آن وارد شده است. باید روندهای جاری اصلاح شود و فراز و فرودهای غیر اصولی بورس مهار گردد و با کوتاه کردن دست افراد بی کفایت و سودجو بورس به مردم، صنعت گران و تولید کنندگان واقعی واگذار شود تا روندهای جاری عرضه و تقاضا تعیین کننده روند صعودی یا نزولی آن باشد.
 

🔺منبع: #خبرگزاری_بازار، مؤسسه تحلیل بازار فردا،
🔻۹ آبان ۱۴۰۰ - ۱۲:۰۸، کد خبر: ۱۱۴۳۴۴
 
https://www.tahlilbazaar.com/news/114344
 

#تحلیل_مسائل_روز
#پایگاه_جامع_مدیریار
www.modiryar.com

@modiryar