🔴 گرامی‌داشت بیست و شش‌امین سالروز درگذشت مهندس مهدی بازرگان ـ 7

💢 سکولاریسم در اندیشه بازرگان

💠 امیر خرم

🔻 نکته اول: مرحوم مهندس بازرگان در سال ۱۳۶۴ درباره ناگفته های آیه بعثت در جشن مبعث انجمن اسلامی مهندسین اظهار داشت که بسیاری از موضوعات مانند حکومت و اقتصاد، جزو آموزه های صریح و مستقیم پیامبران نیست و ادامه بحث را موکول به سال های بعد كرد. در سال ۱۳۷۱، پس از تجربه چهارده ساله عملکرد جمهوری اسلامی ایران، مجدداً آیات مربوط به “بعثت انبیاء” را مورد بررسی قرار داده و نظرات خود را در مورد اهداف بعثت از جمله در ارتباط با دنیا، سیاست و حکومت، در جشن مبعث “انجمن اسلامی مهندسین” تحت عنوان “آخرت و خدا تنها برنامه بعثت انبیاء ” بيان كرد. سخنرانی مذکور، سوالات و بحث هایی را مطرح ساخت که متعاقب آن چند جلسه با حضور برخی صاحبنظران و اعضای انجمن اسلامی مهندسین تشکیل شده و شرکت کنندگان به طور کتبی یا شفاهی نظرات خود را مطرح ساختند. در جلسه نهایی، مهندس بازرگان ضمن تشکر از اظهار نظرات شرکت کنندگان، درباره بعضی از سوالات یا اعتراضات و سوءتفاهم ها توضیحاتى دادند. مقاله مذکور پس از پاره ای اصلاحات به وسیله خود ایشان، همراه با اظهار نظرات کتبی یا مقالات منتقدین، تحت عنوان “آخرت و خدا هدف بعثت انبیاء” با همکاری انجمن اسلامی مهندسین منتشر شد.

🔻 آنچه بازرگان در این سخنرانی بر آن تأکید دارد، این است که هدف اصلی از بعثت انبیاء، ایمان و آشنايی و تقرب انسان به خداوند و ایمان و آمادگی برای قیامت و آخرت است. هدف محوری، آباد کردن و بهبود وضع دنیا و تشکیل حکومت و آموزش علوم یا امور اجرائی نبوده است و دنبال کردن اهداف اصلی بعثت انبیاء یعنی آخرت و خدا، به بهبود و آبادی دنیا و کسب و پیشرفت علم و دانش بشر نیز خواهد انجامید. همچنین دستورات و احکامی که درباره زندگی دنیا داده شده، برای نشان دادن راه درست شناخت و تقرب به سوی خداوند و آماده شدن برای آخرت است. در واقع، هدف بعثت انبیاء و وظیفه و ماموریت اصلی مسلمین، تشکیل حکومت نیست، اما مبارزه با استبداد، فساد و ظلم حکومت، بخش عمده ای از زندگی و آموزه های پیامبران را تشکیل می دهد. بازرگان در این مقاله به ویژه بر این امر تأکید می‌كند که استبداد دینی از بدترین انواع استبداد بوده و کاملاً مغایر با آموزه های قرآنی است. ذیلاً به مهم ترین فرازهای مقاله مذکور اشاره می کنم:

🔻بازرگان سوال اصلی خود را این گونه مطرح می سازد: “آیا ادیان الهی برای تأمین و تعالی امور دنیایی انسان ها بوده‌اند یا نظر به دنیا و آخرت هردو داشته اند و جوابگوی همه مسائل دنیا هستند و یا آنکه انبیاء صرفاً به خاطر “خدا و آخرت” ما فرستاد شده‌اند و در این صورت ادیان الهی چه نظر یا اثری روی دنیای ما داشته اند.”

🔻و اینگونه پاسخ می دهد:
"پیغمبران که بنا به تعریف و اعتقاد مؤمنین برانگیخته و فرستاده خدا برای انسان ها هستند، عمل و رسالتشان در دو چیز خلاصه می شود:

– انقلاب عظیم فراگیر علیه خودمحوری انسانها و برای سوق دادن آنها به سوی آفریدگار جهان ها

– اعلام دنیای آینده جاودان بی نهایت بزرگتراز دنیای فعلی”

🔻در مورد رابطه دین و حکومت نیز که مهمترین بخش از نظریه او محسوب می گردد، بازرگان از قبل از انقلاب، در عین اینکه دین را امری فراگیر می دانست، ممزوج شدن دین و حکومت را اشتباه می دانست و بر اشراف ارزش های اخلاقی دین بر حکومت تأکید داشت و در این اعتقاد پس از انقلاب و تا پایان عمر استوار و راسخ بود. به عنوان نمونه در مقاله مرز بین دین و سیاست چنین اظهار می دارد:

“🔻دین نه تنها با سیاست بلکه با کلیه شئون زندگی و با جهان مرز مشترک دارد. ولی مرزی است یک طرفه. دین در زندگی و اخلاق و عواطف دخالت می کند و هدف و جهت می دهد، اما آنها نباید دخالت در دین نمایند و راه و رسم دین را تعیین کنند. در اینصورت ناخالصی و شرک پیش می‌آید…” .

🔻او اینکه سیاست هم عرض دین قرار بگیرد و یا دین ابزاری برای حکومت و قدرت گردد را اشتباه و فاجعه می دانست:

🔻"دین فوق سیاست و حاکم بر سیاست و حکومت است، نه ذیل آنها و نه در ردیف آنها. خدا و چیزهای دیگر را پهلوی هم قرار دادن یک نوع تثلیث است و شرک. ما چنین خالقی که فرع و فدای چیزهای دیگر باشد، نخواستیم.”


ادامه در لینک زیر :

https://bit.ly/3iz6G6e

#سکولاریسم
#مهدی_بازرگان
#دین_و_سیاست

https://t.me/iranfardamag

🔴 گرامی‌داشت بیست و شش‌امین سالروز درگذشت مهندس مهدی بازرگان ـ 8

⭕️ رویکرد رادیکال مهندس بازرگان در کنش ورزی سیاسی ـ اجتماعی

🔹 محمد کریمی
@iranfardamag

🔺 در بازخوانی کنش‌ورزی، آرا و اندیشه‌های مهندس بازرگان برخی از اصلاح‌طلبان می‌کوشند تا با تقلیل دادن عملکردهای تاریخی مهندس بازرگان به یک برهه‌ی پس از انقلاب در دولت موقت و نادیده گرفتن سایر کنش‌های وی هرگونه کنش‌ورزی رادیکال را تخطئه کنند. این بخش از اصلاح‌طلبان می‌کوشند تا با برجسته کردن اختلافات میان دولت موقت و نیروهای چپ در ابتدای انقلاب، رویکرد چپ را در بستر سیاسی ـ اجتماعی ایران ناکارآمد جلوه دهند. اصلاح‌طلبان در حالی تلاش می‌کنند مصائب امروز کشور را به عملکرد نیروهای چپ اصیل در ابتدای انقلاب گره بزنند که عملکرد سکتاریستیک خود در اشغال سفارت امریکا به عنوان مهمترین عامل استعفای مهندس بازرگان را نادیده گرفته و تعمدا از آن عبور می‌کنند. ‎‌

🔺 اصلاح‌طلبان تلاش می‌کنند تا با این‌همان سازی عملکرد خود از اواسط دهه 70 تا به امروز با کوشش‌های اصلاح‌گرایانه مهندس بازرگان پس از تثبیت حاکمیت روحانیون در نظام برآمده از انقلاب دهه 60، نقدهایی که از منظر چپ و عدالت‌طلبانه به عملکردشان می‌شود را بی‌مورد و مضر جلوه دهند. این مشابهت‌سازی‌های غیرواقعی و غیرتاریخی در حالی انجام می‌شود که کوشش‌های مهندس بازرگان با آنچه که اصلاح‌طلبان انجام داده و می‌دهند ماهیتا متفاوت است.

🔺 اصلاح‌طلبان از ابتدای به قدرت رسیدن در اواسط دهه 70 همواره به حاکمیت اطمینان می‌دادند که عملکردشان منجر به افزایش قدرت نیروهایی که خود را خارج از چارچوب نظام جمهوری اسلامی تعریف می‌کنند نخواهد شد و خط‌کش خودی-غیرخودی اصلاح‌طلبانه همواره در جهت حذف نیروهای غیرخودی یا بی‌تفاوتی نسبت به حذف نیروهایی که خواهان اصلاح ساختارها هستند بوده است. درحالی که مهندس بازرگان حذف نیروها را به ضرر کشور قلمداد می‌کرد و می‌کوشید تا فرایند حذف را حذف کند. نامه معروف مهندس بازرگان به جوانان مجاهد و جوانان حزب‌اللهی که بارها مورد سواستفاده حاکمیت قرار گرفته است نیز از چنین منظری به نگارش درآمده است.

🔺 مهندس بازرگان از منظر انسانی و از موضع حفظ منافع ملی ادامه جنگ پس از فتح خرمشهر را به گونه‌ای رادیکال مورد نقد قرار می‌داد.

▪️ در بخشی از نامه مهندس بازرگان به آیت‌الله خمینی درباره ادامه جنگ آورده شده »شرایط بسیار حاد و وحشتناکی که مبارزطلبی و مسابقه اخیر عراق و ایران در کشتار و ویرانی به وجود آورده و دارد جنگ تحمیلی چهارساله را در منطقه به مراحل هلاکت بارتر و وحشیانه‌تر از جنگ جهانی می‌رساند، چنان بار سنگین و سوزان بر دوش و جان ما انداخته است که چون طاقت آنرا نداشتیم، رو به رهبری انقلاب و به مقام فرماندهی کل قوا آوردیم که گرداننده همه امور و تصمیم گیرنده جنگ و صلح است. شاید که با بینش خاص و ظرفیتی که دارید، یک گوشه از اطلاع و از توکل و اطمینان خود را به ما و به مردم مضطرب و مستأصل زیر آتش و سنگ بدهید. ما از یک طرف نمی‌توانیم تحمل این اوضاع و آینده محتملاً خانمان سوز‌تر و خدای نکرده خفت‌بار آنرا بنماییم و از طرف دیگر قادر نیستیم واقعیات عینی و سنن الهی را نادیده گرفته سلب مسئولیت از خود بکنیم و بگوییم چون ولی فقیه چنین دیده و خواسته‌اند و موفقیت نزدیک و نهایی مسلم است، ما مبرای از تکلیف و تفکر و از تذکر لازم می‌باشیم......

▪️ فروش بی‌حد و حساب و پرمداخل اسلحه و مهمات به طرفین دعوی و به وحشت‌افتاده‌هایی از انقلاب و عملیات ما و حتی به کشورهای فعلاً برکنار که چنین بازار گرم در تاریخ گذشته‌شان بی‌سابقه بوده است. خرید بی‌منت و به بهای اندک نفت برای تأمین رفاه و صنایع خودشان، صدور مستقیم و غیرمستقیم خواربار و کالاهای صنعتی و خدمات فنی به ایران و عراق و کشورهای دیگر خاورمیانه، بی‌پول و محتاج نگه داشتن ما و محروم ساختن انقلابمان از سازندگی و خودکفایی و تولید (و بنابراین انقیاد بالقوه) یعنی عدم ایفای وعده استقلال ابتدایی همراه با آزادی، و بالاخره، دردناکتر از همه، چهره سیاه و خونین دادن به اسلام و زدوده شدن نشانه‌ها و وعده‌های سلامت، نعمت، رحمت، سعادت و بطور کلی حقانیت و حیات، در داخل و خارج ایران، حالا هم مخلصین به انقلاب و بهره‌مندان، دسته دسته با نوحه و سرود عازم قربانگاههای جبهه به قصد کربلا و آزاد کردن قدس می‌شوند. صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران اطلاعیه‌ها و موزیکهای فتح و فجر پخش می‌کند، توپها و هواپیماهای ما شهرها و تأسیسات نظامی و صنعتی و اخیراً مسکونی عراق را متقابلاً می‌کوبند و بسیاری از مسئولین و مردم به خود مژده سقوط یا انتحار قریب الوقوع صدام و ذلت دشمنان انقلاب را می‌دهند،

ادامه در لینک زیر :

https://bit.ly/3iGNQKe
#مهدی_بازرگان
#ولایت_مطلقه_فقیه
#جنگ_ایران_و_عراق
#گروگان‌گیری_سفارت_امریکا

https://t.me/iranfardamag

🔴 گرامی‌داشت بیست و شش‌امین سالروز درگذشت مهندس مهدی بازرگان ـ 9

💠 جان روشن بازرگان!

🔶مصطفی محب کیا
@iranfardamag

🔹 درباره‌ی مهندس مهدی بازرگان سخن فراوان گفته‌شده‌است و همین خود نشانی است از وجود مبارزی راستین که قفس زمان را شکسته و به فراتر از زمان و زمانه ی خویش پا نهاده است. تاریخ معاصر ما سرشار از نیروها و مبارزانی است که اثر خود را بر تحولات سیاسی و اجتماعی برجای گذاشته اند، اما اشخاصی چون بازرگان واجد چه صلاحیت هایی بوده‌اند که همچنان می‌توان از آنها سخن گفت و به مداقه در روش و منش مبارزاتیشان پرداخت؟

🔹 موسی در قران تمثیلی از یک نیروی مبارز است. نیرویی که از یک‌سو با طغیان و جباریت فرعون و از سویی دیگربا خرافه اصحاب تزویر مبارزه می کند. در روش و منش مبارزاتی او اسلوبی استوار و برجسته وجود دارد که به او شایستگی و صلاحیت رهبری در یک مبارزه پیچیده می‌بخشد.

🔹 او در میدان مبارزه در مواجهه با تفرعن سلطان و تزویر شعبده بازان دوران، دو اعجاز مهم خود را عیان می کند. یک اعجاز ید بیضای او بود و دیگری عصایی بود که به مار تبدیل می شود. (فَـآلقی عَصاهُ فاٍذا هِیَ ثُعبانٌ مُّبینٌ * وَ نَزعَ یَده فإذاهی بَیضاءُ لِلنَّـظِرین (اعراف 107و108)
موسی عصای خود را بیفکند، به ناگاه ماری عظیم پدیدار گردید * و دست از جیب خود برآورد که ناگاه بینندگاه را آفتابی تابان بود.)

🔹اگر به زبان استعاری و نمادین قرآن نیز توجه کنیم، این دو اعجاز تمثیلی است از روش و اسلوب مبارزه ای هوشمندانه و در عین حال پاکبازانه. مار، در اساطیر سامی نمادی است از زیرکی و کیاست و هوشیاری تا جایی که بسیاری از اعراب با اقتباس از این اسطوره به روی شمشیرهای خود نقشی از مار را حک می کردند(۱) تا به نوعی نشانی باشد از تیزبینی و احاطه بر تمامی وجوه و ابعاد و ناهمواریهای میدان مبارزه. اشاره‌ای از اینکه باید در صحنه ی نبرد هوشیار و حساس بود.


🔹ید بیضا و دست روشن نیز نمادی است از صداقت و شفافیت و پاکبازی در عرصه عمل مبارزاتی. به عبارتی نمی‌توان با ناراستی و در فقدان خلوص و صداقت و تنها با تیزبینی و هوشمندی به مبارزه با کژی ها و نمادهای سلطه و خرافه برخاست.اگر مبارزه و مقاومت راستین رهایی‌بخش را دلادل اخلاق تعریف کنیم و آن را نه به مثابه دادوستد مکارانه بلکه به مثابه نوعی ضرورت برای زیستی اخلاقی در نظر بگیریم، نمی توان ید بیضا و راستی و صداقت در کنشگری را به دیده انکار نگریست.

🔹در تاریخ معاصر ما نیز اشخاص و نیروهای فراوانی بوده‌اند که زندگی خود را صرف و وقف مبارزه کرده‌اند اما وقتی به زندگی مبارزاتی مهندس بازرگان نظر می‌کنیم او در زمره کسانی قرار می‌گیرد که در مبارزه و سیاست دستی روشن و جانی هوشیار داشت. بازرگان فردی مذهبی، مبارزی سیاسی و تکنیسینی فنی بود. اما هیچ یک از اینها نمی‌توانست او را تا فراتر از زمانه‌ی خود امتداد بخشد، چه آنکه بسیاری از هم نسلان او چنین بودند و تنها مرد زمانه‌ی خود ماندند. او در هر یک از زمینه های فعالیتش، در یک شان و جایگاه ثابت متوقف نماند بلکه شئون مختلفی را برگزید و فراز و فرودهای زیادی را تجربه کرد.

🔹مذهبی بودن وی از یک خانواده سنتی و شریعتمدار آغاز می‌شود و تا پایه گذاری سنتی از نواندیشی دینی درتاریخ معاصر پیش می‌رود. وقتی وارد سیاست می‌شود، ابتدا فن سالاری بوروکرات است، مدتی بعد به مصلحی در چارچوب قانون مشروطه بدل می‌گردد، چندی بعد یک انقلابی برانداز می‌شود که حتی از جنبش چریکی نیز حمایت می‌کند و درنهایت سالهایی را نیز با مشی اصلاح طلبانه مجاهدت می‌کند، اما هیچ یک از این ساحات هم نمی‌تواند رمز ماندگاری او باشد. رمز ماندگاری او که برای نسل امروز نیز کاربستی انضمامی دارد همین روشنی دست و هوشیاری جان او در مبارزه بود. او در رفتار و گفتار صراحت لهجه داشت؛ چه در برابر موافقان و مخالفانش در بیرون و چه با وجدان خویش در درون .در تشخیص معادلات سیاسی و اجتماعی ذکاوت داشت اما ذکاوت و هوشیاری اش هیچگاه آغشته به پیچیدگی‌های مکارانه‌ی رایج در عرصه ی سیاست نشد.

🔹همواره به گونه‌ای عمل می‌کرد که دوستان و دشمنانش می‌دانستند با چه شخصیتی و با کدام مواضع ضریح و روشنی روبه رو هستند؛بدون هرگونه پیچیده‌بازی و مخفی‌کاری مزوّرانه و البته که تا به آخر عمر نیز هزینه ی سنگین این صراحت و روشنی را پرداخت کرد. انسجام درونی و بیرونی او در پایبندی به حقیقت باعث می‌شد هرگاه به هر جمع بندی برای نوعی از کنش ورزی می‌رسید آن را بیان کند. چه آن زمان که دست به مبارزه قانونی با رژیم شاه زد، چه آن زمان که بنیان گذاران مجاهدین را تایید کرد و چه آن زمان که به نقد ولایت فقیه پرداخت و در برابر قدرت نوظهور مسلط ایستاد.

ادامه در لینک زیر :
https://bit.ly/39deOGk
#موسی
#ید_بیضاء
#مهدی_بازرگان
#اخلاق_در_سیاست

https://t.me/iranfardamag

🔴 گرامی‌داشت بیست و شش‌امین سالروز درگذشت مهندس مهدی بازرگان ـ 10

💠چه نیازی است به روشنفکری مذهبی؟
وظیفه عمل و ضرورت اندیشه ورزی!

🔶سوسن شریعتی
@iranfardamag

🔻بار دیگر پرسش این است: چه نیازی است به روشنفکری مذهبی ؟ بعضی پرسش ها -در اینجا که ماییم و طی دهه ها- مزمن می شوند و ماندگار. مثل همین ترکیب «روشنفکر مذهبی»: یا برای اینکه کارکرد روشنفکری مدام دستخوش تغییر و تفسیر است (پیامبری است، هدایت است، آگاهی بخشی است و یا تاریخش به انقضاء رسیده) و یا از آنجا که جایگاه و موقعیت مذهب موضوع نزاع است(برای آخرت است یا برای دنیا؟ تکیه گاه اجتماعی است و یا چشم انداز آینده و...)و البته بحث های فراوان بر سر شدنی بودن جمعی که نقیضین است. شریعتی این موقعیت سیال و فرار را در 45 سال پیش در رساله کوتاه «چگونه ماندن» به «عمر کوتاه تکوینی» این نحله مربوط می داند:«اسلام نوزاد»:

🔻«قضیه‌ای که باید اول مطرح کرد این است که موقع و موضع تاریخی این اسلام نوزاد چیست؟ موقع تاریخی این اسلام عبارت است از این جمله: «مرحله‌ی تکوین ایدئولوژیک». ما الان در مرحله‌ی تکوین ایدئولوژیک هستیم. مارکسیسم صد سال است که این مرحله را گذرانده است. از موقعی که مانیفست چاپ شده است تاکنون بیش از صدسال می‌گذرد، در صورتی که ما هنوز داریم زمینه‌سازی می‌کنیم.... در مقام کشف فکر اسلامی بر اساس همان اسلامی که وحی شده است، بر اساس همان اسلامی که در آن علی ساخته شده است، باید عناصرش را، عناصر این مذهب را، این علی را، این محمد را از درون این فرهنگ عظیم مسلمانی بیرون بکشیم و دومرتبه تجدید بنا کنیم...» ...«احتیاج به کاری است نه از نوع بزک‌کاری و کاغذ دیواری چسباندن و رنگ‌آمیزی کردن، بلکه کاری از بنیاد، درست مثل یک کار تازه، منتها تجدید بنای یک بنایی که حتی شاید دو تا آجرش هم درست روی هم گذاشته نشده است.» (م.آ.2-)

🔻«ما اکنون هنوز در مرحله کشف و تحقیق و تجزیه و تحلیل هستیم برای تصفیه فرهنگ اسلامی و تصحیح بینش مذهبی موجودمان .. این کار علمی و تا حدی تخصصی است. یعنی برای دست یافتن به «اسلام امی» باید از مرحله «اسلام علمی» بگذریم. وانگهی مکتب مذهبی ما هنوز در مرحله ای است که برای خودمان ـ یعنی یک گروه روشنفکر مسئول اسلامی ـ کاملا تدوین شده و شناخته شده نیست ....می بینیم دومرحله است [اول یک گروه و بعد جامعه] و ما هنوز در مرحله اولیم..»(م.آ. 33-ص 1024)
🔻شریعتی البته این مراحل را دستخوش تفکیک زمانی نمی داند :«اینها همه با هم باید آغاز شود.» روشنفکری مذهبی یعنی چندین همزمانی:
• هم آغازی پروژه نخبه گرای فرهنگی و مردمی (علمی و امی)
• هم آغازی بازگشت به سرچشمه ها و نقد و تصفیه آن.
• هم آغازی فراخوان علوم و دستاوردهای جدید به مثابه دیگری و فاصله گذاری با آنها.
• هم آغازی رفرم اجتماعی و به بلوغ رساندن تفکری «نوزاد».

🔻 یکی از معانی فلسفیدن شاید همین باشد : شناسایی خطرها و نقصان ها در میدان فرهنگی و اجتماعی و جستجوی کادرهای جدید مفهومی و عملی ( تجربیات دیگر، محاسبات جدید، تجدیدنظر در مفاهیم) اما این خطرها و نقصان ها به بیرون از خود محدود نمی شود.

🔻به تعبیر شریعتی روشنفکری دینی اگر چه متکی است بر یک میراث تاریخی سنتی و نیز بهره می برد از علوم جدید انسانی اما «نوزاد» است و دلنگران شکل تغدیه او؛ می خواهد دچار آلودگی تغدیه ای نشود و سر نسپرد به اتوریته های نظری مستقر. روشنفکری دینی مجبور است برای طرح اندازی و گشایش افق های جدید فکری با همین حفظ تعادل میان دوگانه ها ، به ضد خود نیز بیندیشد. همین پراتیک است که به او سیالیت داده و در معرض تحول می نشاند. روشنفکری دینی عابر مرزها است؛ در رفت و آمد میان سنت های مستقر، ناظر به جغرافیاهای گوناگون حرف و فراهم آورنده فرصت هایی برای کشف جهانشمولیت های ممکن دیگر. ..

🔻بر این اساس «روشنفکری مذهبی » اگرچه عمر کوتاهی دارد، اگرچه در مرحله کشف و تحقیق است و تصفیه فرهنگ و تصحیح ، اما همزمان می خواهد با تکیه بر دین «رسالت روشنفکری » و نقش اجتماعی خود را نیز بازی کند و آن عبور دادن جامعه است از قرون وسطای فرهنگی به زمانه ای دیگر؛ زمانه ای که تقلید و تکرار نباشد.

🔻 این هم زمانیِ وظیفه عمل از یک سو و ضرورت اندیشه ورزی از سوی دیگر است که روشنفکری دینی را همواره در معرض نقد و ضعف و بحران قرار می دهد و در عین حال ضروری و ماندگار می کند. گاه مفید است در صحنه عمل و گفته می شود به کار دوران عبور و گذار می آید و گاه در میدان های نظری ورود می کند(جامعه شناسی، فلسفه، الهیات، ...)و در مقام عالم و پژوهشگر و متخصص ظاهر می شود و متهم می گردد به رها کردن میدان.

ادامه در لینک زیر :

https://bit.ly/39fewPp

#مهدی_بازرگان
#سوسن_شریعتی
#روشنفکری_مذهبی

https://t.me/iranfardamag

💢 بسته نگار علیه اربابیت
◾️یادکردی از محمد بسته نگار

🔹 ابوطالب آدینه‌وند
@iranfardamag

🔻محمد بسته نگار یکی از کوشاترین کنش گران سیاسی پنج دهه گذشته در ایران بود و کنشگری او به مبانی معرفتی و ایمانی مجهز و مستحکم بود. اگر کنشگری فعالین سیاسی و اجتماعی به مبانی اندیشه ای و شوقی ملی و مذهبی برای توسعه و آزادی اتصال نداشته باشد، چنانچه در تجربه ادوار جنبش های معاصر وجود دارد،حقیقتا تداوم فعالیت در محاق خواهد رفت و سنگلاخ مسیر پر جور و مرارت ایران روح را فرسوده خواهد کرد.

🔸 مرحوم بسته نگار یکی از آن کنش گران سراسر اشتیاق و سرزندگی که به تعبیر هدی صابر " پاشنه ور کشیده" بود و این شورمندی او بر بنیاد یک اندیشه و ایمان بود و این راز دوام امثال بسته نگار در پهنه سیاسی کشور در طی نیم قرن بوده است. اندیشه و ایمانی که در خاورمیانه و بین مسلمانان با سید جمال و اقبال و… نضج یافت و در دلادل انقلابات و جنبش های سیاسی اجتماعی چون مشروطه و سپس نهضت ملی از جنینی در آمده و دست و پا پیدا کرد و با اندیشه موسسینی چون نخشب و بازرگان و محمد تقی شریعتی و طالقانی به جریانی بالنده در ایران معاصر تبدیل شد.

🔻مهندس بازرگان در قامت یک موسس میراثی بزرگ برای جامعه ایرانی برجا گذاشت علاوه بر مکتوبات و تألیفات و نهادها ویک میراث سترگ تجربه ملی، شاگردان و رهروان سخت جان، ایران خواه و دموکراسی خواه از خود بر جای گذاشت.

🔸نمونه آن آقای بسته نگار بود که حقیقتا از بهترین و دقیق ترین شارحان مهندس بازرگان بود او در در کتابی تحت عنوان "اندیشه های اجتماعی و سیاسی مهندس مهدی بازرگان" اشاره دارد که مهمترین میراث و چکیده زندگی مهندس بازرگان که در آخرین سخنرانی اش تحت عنوان " بعثت و آزادی" متبلور شده است، این است که ((... و خدا می خواهد شما بنده ی بندگان و تحت سیطره و قدرت کسی جز او نباشید. این است که پیغمبران را می فرستد برای اینکه مبارزه کند تا مردم هیچ ارباب و سروری نداشته باشند.)) و او عمر بر سر این نهاد. بسته نگار میراث دار و تداوم و تحقق چنین مبنای الهیاتی مستحکمی بود و از این رو بیش از نیم قرن رزمنده آزادی در برابر اربابان مستبد بود.

🔻سخن بر سر این بود که نمونه و مدل‌هایی چون محمد بسته نگار چگونه سالیانی دراز دامنه به رغم گرفتاریها و سالها زندان در پیش و پس از انقلاب ۵۷ باورمند و شوقمند بر تداوم مسیر آزادیخواهانه و عدالت طلبانه خود پای می‌فشارند و اریابیت غیر خدا را گردن نمی نهند، چنانچه حیات سیاسی و اجتماعی مرحوم بسته نگار بر ما آشکار می کند هویت سیاسی و اجتماعی او بر دو وجه هویتی ملی و مذهبی شکل گرفته بود و در پرتو این دو بال هویتی زيست سیاسی و اجتماعی اش معنا می یافت و در پرتو این سامانه نظری و هویتی به سیاست ورزی می پرداخت. او این هویت را تاریخی می دانست و به مانند بسیاری از نواندیشان دینی به این اشعار داشت که جامعه ما نیاز دارد که نسبت به هویت ملی و مذهبی خود به خودآگاهی تاریخی برسد تا بتوان با این مابه زای تاریخی به چالش با موانع عینی و ذهنی تکوین دموکراسی رفت.

🔸او از تبار فکری و سیاسی محمد مصدق،مهدی بازرگان ،محمود طالقانی و علی شریعتی بود و با نمونه مجسم و تراز این تبار یعنی مهندس سحابی به انسجام و وحدت رسیده بود و پا به پای او توانستند تِمی از آن تبار را در مسیر عمل بنوازند و به عرصه بیاورند.

#ملی_مذهبی
#محمد_مصدق
#علی_شریعتی
#مهدی_بازرگان
#آیت‌الله_طالقانی
#عزت‌الله_سحابی
#محمد_بسته‌نگار


https://bit.ly/3xvpdae

https://t.me/iranfardamag

🔴 روی مرز جاه‌طلبی
▪️ نگاهی به آغاز جنگ ایران و عراق

🔷 هادی فخیمی
@iranfardamag

🔺 اختلافات مرزی بین ایران و عراق، به تاریخ تجزیه عثمانی و تشکیل کشور عراق برمی‌گردد. با پایان جنگ جهانی اول، ایران پس از سالها آشفتگی با وجود آنکه انقلاب بزرگ مشروطه در آن رخ داده بود و مفاهیمی چون آزادی و عدالت در سرفصل مطالبات مردمی قرار گرفته بود، اما گرفتار هرج و مرج شد و در نهایت تمام آرمانهای انقلاب مشروطه با دخالت خارجی‌ها به ویژه دخالت انگلستان، به چکمه‌های دیکتاتوری رضاشاه پهلوی سپرده شد.

🔸 در عراق نیز پس از پایان جنگ جهانی و فروپاشی عثمانی، عراق تحت قیمومیت انگلستان قرار گرفت. ملک فیصل نیز با حمایت انگلستان، چند سال قبل از رضاخان در عراق تاج‌گذاری کرد. نخستین اختلاف مرزی در همان سال‌ها رخ داد و این روند ادامه داشت و بارها قراردادهایی بین دو کشور بسته شد. آخرین قرارداد پیش از انجام طولانی‌ترین جنگ متعارف قرن، معاهده‌نامه الجزایر در سال 1975 میلادی بود؛ معاهده‌نامه‌ای که شاه ایران، فرزند رضاشاه آن را موفقیت می‌دانست و صدام هیچ‌گاه از آن خرسند نبود. تا پایان حکومت پهلوی، هیچگاه عراق و ایران مناسبات عادی‌ای نداشتند. مرزهای طولانی دو کشور و سابقه تنش‌آلود مناسبات آنها منجر به حوادثی هم میشد. گزارشهایی از برخوردهای هرچند کوچک اما تنش آلود در مرزهای دو کشور ثبت شده است که بخشی از این اسناد توسط وزارت خارجه ایران منتشر شده است. در یکی از این اسناد که یادداشت سفارت ایران در بغداد است آمده است که سربازان عراقی با عبور از مرز، به یک پاسگاه حمله می کنند و یک سرباز را کشته و سرباز دیگر را مجروح می کنند و اسلحه فرد به قتل رسیده شده را با خود می‌برند.

🔺 طوفان آخرین انقلاب کلاسیک جهان، شاه ایران را با خود برد. فوریه سال 1979، در حالی که تنها چند ماه قبل کارتر ایران را جزیره ثبات نامیده بود، انقلاب در ایران رخ داد. سقوط حکومت پهلوی، صدام را از شر رقیبی قدرتمند در خاورمیانه خلاص کرده بود. ضمن آنکه رهبر انقلاب ایران سالها در نجف زندگی کرده بود. اسناد حکایت از آن دارد که نخستین واکنش‌های عراق به انقلاب ایران، سویه‌های تأییدآمیز داشت.

🔸در نخستین روزهای انقلاب، هنگامی که دولت مهندس بازرگان در ایران به عنوان دولت موقت نصب شد، دولت عراق در اقدامی غیرمنتظره در اولین روز شروع به کار دولت، نامه‌ای به دولت ایران نوشت و ضمن ادای احترام دیپلماتیک، رضایت دولت عراق از سقوط شاه را ابراز کرد: «سیاست استوار جمهوری عراق بر پایه برقراری روابط محکم برادری و همکاری ثمربخش با ملت‌ها و کشورهای همسایه، براساس احترام به حق مالکیت، عدم مداخله در امور داخلی دیگران و احترام به آرزوهای مشروع ملت‌ها مطابق اصولی که آنها به اراده آزاد خود انتخاب کرده‌اند می‌باشد... عراق به روابط خود با دو ملت همسایه ایران و ترکیه توجه خاصی دارد. این دو ملت فقط همسایه نیستند بلکه ملت‌های برادر هستند که با ملت عرب به طور کلی و با ملت عراق به طور خاص پیوندهای ریشه‌دار و عمیق اسلامی و روابط تاریخی مشترک دارند. ما معتقدیم که این روابط مذهبی و تاریخی باید عاملی تقویت‌کننده در روابط مثبت بین ایران و عراق در دوران جدید باشد... ملت عراق با احساسی موافق به مبارزه ملت دوست و همسایه ایران برای آزادی، عدالت، و پیشرفت نگاه می‌کند و از آن حمایت می‌کند و از پیروزی که ملت ایران به دست آورده است، احساس غرور و شادمانی می‌کند... دولت عراق با رضایتی بسیار به بیانات آیت‌الله خمینی، رهبر نامی مذهبی و دیگر شخصیت‌های مهم در انقلاب مردمی ایران توجه می‌کند... ما سعادت ملت دوست و همسایه را آرزو داریم و مشتاق برقراری روابط پایدار با ایران جدید هستیم، روابطی که بر پایه همکاری ثمربخش و به منظور تقویت پیوندهای مشترک و در خدمت متقابل دو کشور و همچنین برای تحکیم آزادی، صلح، و ثبات در این منطقه باشد.»

🔺 نخستین اقدام دیپلماتیک، سویه‌های صلح‌آمیز داشت اما در اسفند همان اولین سال، به روایت ابراهیم یزدی معاون وقت مهدی بازرگان، هلیکوپترها و هواپیماهای عراقی به مرز ایران حمله کردند و در بمباران روستاهای اطراف شهر بانه، 15 نفر کشته شدند. دولت عراق مسئولیت این حمله را پذیرفت و رسما عذرخواهی کرد و حتی مدعی شد که غرامت خواهد پرداخت. مدتی بعد در 5 آپریل 1979 پس از انتخابات تعیین حکومت در ایران، رئیس‌جمهور عراق در پیامی به رهبر ایران تبریک صمیمانه گفت. اما چند روز بعد باز حملات ارتش عراق به مرزهای ایران ادامه یافت. دولت ایران در قبال این حمله‌ها موضع آرامی داشت و دولت عراق نیز مجددا عذرخواهی کرد.


https://t.me/iranfardamag


متن کامل در instant view :


https://bit.ly/3Bt8pm3


#مهدی_بازرگان
#ابراهیم_یزدی
#صدام_حسین
#آیت‌الله_خمینی
#جنگ_ایران_و_عراق

🔴 اسلام سیاسی و بحرانهای همه‌جانبه

🔷 عبدالله ناصری
@iranfardamag

🔻پلورالیسم و کثرت گرایی ذاتی ادیان و از جمله اسلام است. هم آیاتی در قرآن کریم بر آن تاکید دارد و هم تاریخ اسلام از آغاز تا امروز، تنوع فرقه ها و گرایشهای فکری را شاهد بوده است و این خود، نشانی محکم از حقیقتی است که با نطق حکومتی و نظر فقهی نفی نمی شود. هر نظریه و گفتمان دینی، چه فلسفی یا کلامی، چه فقهی یا صوفیانه، شیعی ، سنی یا خارجی(خوارج)، همه محصول شرایط تاریخی و قابل تغییراند. به بیانی دیگر، نفی پلورالیسم اسلامی، جاهلانه ترین تراوش ذهن یک انسان است.

🔸اسلام در عین واحدبودن([وحدت] در رسالت)، متکثر و متنوع است و هیچ یک از اسلام ها حق “خود حقیقت پنداری” ندارند که این عارضه مطلق انگاری به قول طیب تیزینی روشنفکر چپ سوری همان امپریالیسم تمامیت خواه است. از درون گفتمان های متکثر اسلام، هیچیک به اندازه “اسلام سیاسی” برای مسلمانان و غیرمسلمانان پرچالش نبوده است و حتی تأکید این اسلام بر غیریت سازی “خودی و غیر خودی”، “درست و نادرست”، “هدایت و گمراهی” و ... شدیدتر از مسیحیت است.اسلامی که می خواهد حکومت ملی و نهایتا حکومت جهانی را بر اساس شریعت تاریخی اسلام(به اعتبار درک نادرست از رسالت جهانی اسلام) تنظیم کند.

🔻فارغ از لاغری فقه سیاسی در اندیشه اسلامی، حوادث استعماری جهان اسلام در قرن بیستم ، تأسیس دولت اسرائیل و پیروزی انقلاب اسلامی ایران موجب شد اسلام سیاسی با بازخوانی “اسلام مدینه” و دوره خلفای راشدین(و برای شیعیان خلافت حضرت علی(ع)) این گفتمان را در حوزه فقه سیاسی فربه و فربه تر کرده ، هرچند متقابلا ، بر مخالفان اسلام سیاسی نیز افزوده شد
.
🔸در مورد نسخه تاریخی(اسلام مدینه)، آغاز انحراف، ادراک نادرست فلسفه بعثت محمد(ص) و خلط میان دو نقش متفاوت او “رسالت" و “ نبوت” است./1

🔻این نواندیش سوری که به اذعان خودش با تأثیر از جنگ اعراب و اسرائیل در ۱۹۶۷ و مشاهده سردرگمی مسلمانان نسبت به اسلام و بلاتکلیفی دولت های مسلمان، ضرورت بازخوانی قرآن را احساس کرد و در گام نخست دریافت که ستون فقرات اعتقاد اسلامی، “قانون تحول و تکامل” است.

🔸در مورد نسخه تاریخی دوم(خلافت حضرت علی(ع)) که اسلام گرایان شیعی به آن بیشتر استناد می کنند باید گفت : اولا این پنج سال در امتداد سه خلافت قبلی و خواست مردم است و ثانیا تنها نسخه جامع حکومتی حضرت ، عهدنامه مالک اشتر است که با همان عبارت معروف برابری و مساوات (اخ لک فی الدین او نظیرک فی الخلق) و توصیه ها، یک سند اومانیستی و انسان محور (نه سنت محور) بر جای گذاشته و تمام مأموریت سیاسی مالک اشتر را در سطح ملی گوشزد می کند، آن هم به علت خواست مردم و نه تکلیفی الهی و آسمانی.

🔻هر صاحب خردی که این عهدنامه را تحلیل “محتوا” و “گفتمان” کند درمی یابد که سندی اومانیستی و سکولار است که در آن بحثی از اقامه نماز، حجاب، اقامه اجباری سنت نبی ، پیگرد مخالف، تعظیم شعار و شعایر دینی، و هر آن‌چه فردی و اختیاری است، نیست.
تکالیفی که امام برای کارگزار خود برشمرده بر اساس مصلحت و منفعت عمومی است نه تکلیف شرعی و این رسالت عصری است که راهنمای آن سنه الرسول است و نه سنه النبی، همان رسالت دوم اسلام به قول محمود محمد طاهای سودانی شهید(الرساله الثانیه من الاسلام).او معتقد بود اسلام در تداوم یک تکامل دینی ظهور کرد......

متن کامل :

https://bit.ly/32BeYGA


#حسن_حنفی #طیب_تیزینی #اسلام_سیاسی #محمد_طالبی #مهدی_بازرگان
#علی_عبدالرزاق #عبدالله_ناصری #سیدمحمدباقر_صدر #سیدقطب



https://t.me/iranfardamag

💢 کشاکش دوگانه‌ی امت - ملت

💠 رضا حق‌جو

@iranfardamag

🔸در فردای پیروزی انقلاب بهمن ۵۷ جناح اسلام‌گرای سنتی به رهبری روحانیت جهت حذف رقبای سیاسی و تثبیت قدرت خویش در ساختار سیاسی جدید دوگانه‌های بسیاری را در جامعه شکل داد. یکی از این دوگانه سازی‌ها تقابل مفهوم امت - امامت در برابر نظم ملت - دولت بود. دولت موقت به رهبری مهندس بازرگان نماینده‌ی بینش به نظم در آوردن انقلاب در چهارچوب ملت - دولت و دولت ملی بود و در مقابل نیروهای سنتی اسلا‌م‌گرا که حول گفتمان ولایت فقیه متشکل شده بودند انقلاب را فرای مرزهای ملی تعریف نموده و به صدور انقلاب و انترناسیونالیسم اسلامی و تشکیل امت واحده‌‌ی اسلامی می‌اندیشیدند.

🔹مهندس بازرگان در کتاب " بازیابی ارزش‌ها" تقابل دوگانه‌ی امت - ملت را چنین شرح می‌دهد.:
"من ابتدا با آيت‌الله خمینی اختلاف نظر داشتم... ایشان ایران را برای اسلام می‌خواست و من اسلام را برای ایران می‌خواستم."

🔸با این حال واقعیت عینی ملت - دولتی به‌نام ایران با مرزهای سیاسی و تاریخی و مسئولیت‌های بین‌المللی مشخص مانع از آن بود که مدافعان امت‌گرایی و انترناسیونالیسم اسلامی قادر به نادیده گرفتن کامل آن باشند. اما نیروهای سیاسی باورمند به پروژه‌ی امت‌گرایی با صورت‌بندی " ولایت مطلقه" و دادن اختیارات وسیع به آن در قانون اساسی و تقویت نهادهای موازی و نظارتی، دولت ملی را از محتوای‌ انتخابی و تجلی حاکمیت و اراده‌ی مردم تهی و عملا تبدیل به نهادی جهت اجرای فرامین و طرح‌های دولت عمیق و پنهان امت‌گرا نمودند.

🔹این دوگانه‌ی امت‌گرایی و دولت - ملت طی چهار دهه از حاکمیت اسلام سیاسی با ناکارآمد نمودن دولت ملی و جلوگیری از شکل‌گیری مفهوم شهروندی در میان جامعه‌ی ایرانی ضمن اتلاف منابع اقتصادی در مسیر امت‌گرایی در خارج مرزهای سیاسی ایران باعث تشدید درگیریهای قومی- مذهبی و جنگ‌های نیابتی و تاخیر روند توسعه در منطقه و کاهش اعتبار اخلاقی و معنوی کشور در نزد همسایگان گردید. همچنین در داخل به دلیل ناتوانی از ارائه‌ی الگوی توسعه و حکمرانی کارآمد و تشدید تحریم‌های بین‌المللی بحران‌های عمیقی در حیات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایرانیان ایجاد نموده است. بحران زیست محیطی، تورم ۴۵ درصدی، بیکاری، مهاجرت نخبگان، سقوط بالای ۶۰ درصد مردم به زیر خط فقر و افزایش آسیب‌های اجتماعی و سوق دادن جامعه به سمت شرایط جنبشی و اعتراض‌های اجتماعی، خروجی نگاه ایدئولوژیک به امر سیاست و حکمرانی و ناکارآمد نمودن دولت ملی و بقول وزیر امور خارجه‌ی سابق غلبه‌ی میدان بر سیاست بوده است.

🔸علیرغم تبعات و هزینه‌های سنگین سیاست ايدئولوژيک امت‌گرایی بر زندگی ایرانیان، یکدست‌سازی قدرت در دولت سیزدهم باعث گردیده که بسیاری از نیروهای سیاسی ساختار قدرت بر این باور باشند که جهت برپایی اتوپیای "تمدن اسلامی"، ایده‌ی امت - امامت را می‌باید جایگزین نظم ملت - دولت نمود. سخنان میثم لطیفی /1 معاون رئیس جمهور دولت سیزدهم و مهدی ابوطالبی/2 از مدرسان موسسه امام خمینی و از شاگردان مصباح یزدی در خصوص ایده‌ی امت‌گرایی بیانگر این واقعیت است که طرفداران این تفکر پیشامدرن ضمن نفی حاکمیت مردم، شأنی جز هدایت شوندگی برای مردم قائل نیستند و از پذیرش مبانی حقوقی نظم ملت - دولت و الزامات سیاسی آن به دلایل زیر اجتناب می‌نمایند.:

1️⃣ در نظام ملت - دولت مفهوم سیاسی ملت مبتنی بر شهروندانی است که ضمن وفاداری به دولت ملی برخواسته از اراده‌ی آنان فارغ از تبار، قومیت، زبان، مذهب، جنسیت و جایگاه طبقاتی دارای حقوق و تکالیف یکسان هستند. اما در ایده‌ی امت‌گرایی که مبتنی بر مؤمنان معتقد به یک باور دینی است، مردم به دلیل تقسیم به دوگانه‌هایی از قبیل مؤمن - غیرمومن، خودی - غیرخودی، مسلمان - غیرمسلمان از حقوق برابر برخوردار نمی‌باشند.

2️⃣ در نظم ملت - دولت مشروعیت سیاسی حاکمان از سوی اراده‌ی آزاد مردم نشأت می‌گیرد و دولت ملی به نمایندگی و انتخاب مردم قدرت را در جهت تأمین امنیت، استقلال، حفظ تمامیت سرزمینی و رفاه مردم بکار می‌گیرد. در ایده‌ی امت‌گرایی مشروعیت حاکمان از آسمان و از جانب خداوند پنداشته می‌شود و به همین دلیل حاکمان در برابر مردم پاسخگو نبوده و در این الگو مردم فقط دارای تکلیف بوده و وظیفهٔ آنان اطاعت مؤمنانه از أوامر ولی‌امر است.

3️⃣ نظم ملت - دولت شهروندمحور است اما ایده‌ی امت ‌گرایی مؤمن‌محور است و در دایره‌ی هویتی امت کسانی جای می‌گیرند که بین آنها و حاکمان وحدت عقیده و ايدئولوژيک برقرار باشد.......

متن کامل :

https://bit.ly/3sT26XI


#ملت_دولت
#امت_امامت
#میثم_لطیفی
#مهدی_بازرگان
#روح‌الله_خمینی
#مهدی_ابوطالبی
#انترناسیونالیسم_اسلامی
#انترناسیونالیسم_پرولتاریایی
#سیاست_ایدئولوژیک_امت‌گرایی

https://t.me/iranfardamag

🔴 چالش‌های نخستین وزیر نفت ایران
▪️یادبود ‌دومین سالگشت مهندس علی اکبر معین‌فر

🔷 محسن زمانی
@iranfardamag

▪️ در مهرماه 1358 خورشیدی با تقدیم لایحه تاسیس وزارت نفت توسط دولت موقت به شورای انقلاب، وزارت نفت در ایران تاسیس شد و مهندس علی اکبر معین فر با معرفی مهندس بازرگان به شورای انقلاب و تصویب شورای انقلاب به سمت نخستین وزیر نفت ایران منصوب گردید.

🔸 12دیماه سالگشت خاموشی علی اکبر معین فر، یادبود آن رادمرد را فرصتی برای ادای دین و انجام وظیفه در برابر آزادمردی قرار داده تا با بهره گیری از تجربه بسیار گرانبهای ایشان برخی از چالشهای مدیریتی شاهرگ حیاتی اقتصاد ایران را مورد بررسی قرار داده، باشد زمینه ساز گفت و گوهای انتقادی در این عرصه فراهم گردد.

▪️ خوشبختانه بخش مدیریت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت ایران با تهیه و انتشار خاطرات تاریخ شفاهی برخی از کاربدستان این وزارت خانه و شرکت های تابعه در دوران ج.ا.ا ، همچون زنده یاد مهندس علی اکبر معین فر، مهندس سید حسن سادات ( رئیس شرکت گاز ایران طی سالهای 1357 تا 1359 ) و ... گام بسیار ارزنده ای برای شناخت تاریخ صنعت نفت ایران به ویژه در سالهای پس از انقلاب بهمن 57 برداشته است اما متاسفانه هنوز این اقدام مورد توجه پژوهشگران تاریخ معاصر ایران قرار نگرفته است.

🔸 خاطرات تاریخ شفاهی مهندس علی اکبر معین فر اگرچه در سالهای پایانی عمر ایشان تهیه و منتشر شده است و ایشان به دلیل شرایط سخت دوران بیماری و کهولت سن توان پاسخگویی مبسوط به بسیاری از پرسشها و رخدادهایی که از نزدیک در دوران مسئولیتشان شاهد بودند، را نداشتند اما با این حال منبعی درخور تامل برای بررسی یکی از حساس ترین دوران تاریخ معاصر ایران به ویژه سالهای آغازین پس از انقلاب 57 می باشد!

✅ از شرکت نفت تا وزارت نفت

▪️ پیش از نهضت ملی ایران،شرکت نفت ایران و انگلستان،با قدرت فائقه افزون بر غارت سرمایه های ملی و منابع نفتی کشور،قدرت سیاسی بسیاری هم در دست داشت و به صورت مستقیم با برخی کاربدستان ایرانی وارد معامله بدون تشریفات قانونی و عرف دیپلماتیک می گردید! برای اثبات نفوذ افسارگسیخته شرکت نفت در امور جاری کشور و اثبات حقانیت جنبش ملی شدن صنعت نفت به رهبری دکتر محمد مصدق همین بس که به گفته مهندس عزت‌الله سحابی حتی برای اخذ مجوز تاسیس کارگاه آهنگری در کردستان ، باید از شرکت نفت ایران و انگلستان کسب تکلیف می شد!

🔸 پس از جنبش ملی شدن صنعت نفت و تشکیل دولت ملی دکتر مصدق، مدیریت شرکت نفت با تصویب قوانین ضروری و لازم در مجلسین شورای ملی و سنا،تحت نظارت کامل دولت درآمد و شرکت ملی نفت همانند شرکت گاز و پتروشیمی که در سالهای پسین تشکیل شد؛ مرکب از مجمع عمومی به ریاست نخست وزیر گردید که مدیر عامل آن با تصویب این مجمع منصوب می شد.
در سالهای پس از کودتا ، که شاه با زیرپا گذاشتن قانون اساسی و اصل 44 متمم این قانون و برقراری حکومت استبدادی تمام عیار، خارج از چارچوب و مصوبات قانونی نخست وزیر و ریاست قوه مجریه را دور می زد و شخصا رئیس شرکت نفت را منصوب می نمود! عملا شرکت نفت به جای آن که تحت نظارت دولت و مقام نخست وزیری باشد؛ تحت امر شاه عمل می نمود و به دولتی در دولت تبدیل گردیده بود!

▪️ به همین دلیل و برای مدیریت مسائل مربوط به اوپک و همچنین برای ان که وزیر نفت و نه وزیر امور اقتصاد و دارایی کشور در نشست های اوپک شرکت نماید و همچنین امور مربوط به سه شرکت نفت،گاز و پتروشیمی تحت نظارت دولت و نخست وزیری قرار گیرد و از سوی دیگر مدیریت بحران هایی را که پس از اظهارات جنجال برانگیز حسن نزیه به عنوان نخستین رئیس شرکت نفت پس از انقلاب و رئیس وقت کانون وکلا برای دولت و مجموعه شرکت نفت ایجاد شده بود؛ وزارت نفت ایران تاسیس گردید.

🔸 پس از تشکیل دولت موقت ، علی اکبر معین فر به سمت ریاست سازمان برنامه و بودجه کشور منصوب شد. معین‌فر پیش از انتصاب به این سمت، از سالهای آغازین دهه 40،نزدیک به 15 سال تا تشکیل دولت موقت ، در این سازمان در سمت رئیس قسمت ساختمانی و تاسیسات دفتر فنی سازمان برنامه و بودجه به تهیه و تدوین آئین نامه های فنی و ضوابط ساخت و ساز مشغول بود و به مهندسی سخت گیر اشتهار داشت.

▪️ از این رو مدیری با تجربه و سابقه حداقل 15 سال مدیریت در زیر مجموعه اداری سازمان برنامه در برهه انقلاب و فروپاشی سازمان اداری کشور محسوب می گردید. و نیزریاست مرتضی قلی خان بیات بر شرکت ملی نفت که ایشان هم سابقه کار در شرکت نفت را دارا بود.....

متن کامل :

https://bit.ly/3Hyyxia


#دولت_موقت
#مهدی_بازرگان
#علی‌اکبر_معین‌فر
#تاسیس_وزارت_نفت
#اتحاد_جماهیر_شوروی_و_گاز_ایران


https://t.me/iranfardamag

🔴 بازرگان و سیاست
▪️ یادمان بیست و هفتمین سالگشت
درگذشت مهندس مهدی بازرگان

🔷 محمد حیدرزاده
@iranfardamag

▪️‏«شنیدم رئیس یکی از دانشگاه‌های آمریکا در موقع دست دادن با اعلیحضرت گفته بوده است: من مفتخرم که دست پادشاه کشور ‏مصدق را میفشارم». عبارتی از میانه‌ی دفاعیات بلند مهندس مهدی بازرگان در دادگاه‌ نظامی پهلوی است. اما چرا باید به این ‏عبارت توجه کرد؟ این عبارت در خود چه چیزی فراتر از آنچه بازرگان در دفاعیه‌ی خود عنوان می‌کند، به مخاطب خویش منتقل ‏می‌کند؟ یا آنچنان که هرمنوتسین‌ها می‌گویند «کلمه‌ی درونی» یا آنچه به زبان نیامده است در این عبارت، چیست؟ پیش از ‏پاسخ به این پرسش‌ها باید بدانیم که ما با چیزی بیشتر از یک متن دفاع در برابر دادگاهی نظامی مواجهیم، آنچه بازرگان قرائت ‏می‌کند، بیشتر شرح حال زندگی خود اوست و اگر پا را فراتر بگذاریم تاریخچه‌ای است از دست کم سه دهه گذشته. راهی که او ‏طی کرده است تا در آن لحظه در آنجا ایستاده است. اگر چه بازرگان خاطرنشان می‌کند که در سال‌های نخست پس از بازگشت ‏از فرنگ باوری به فعالیت سیاسی آنچنان که مرسوم بوده (همچون عضو شدن در دستجات و احزاب سیاسی)، نداشته است اما او ‏ناخواسته به این سو کشیده می‌شود و اگر جسارت به خرج دهیم او از همان آغاز در میانه‌ی میدان سیاست مستقر شده است. ‏بویژه آنجا که عنوان می‌کند مهندس امین مدیر کل وقت اداره صنایع و معادن به او مراجعه می‌کند تا در کارخانه نساجی شهر ‏شاهی مسئولیتی تقبل کند، بازرگان در پاسخ می‌گوید به جای این کار دفتری فنی برای کلیه اقدامات در آن وزارتخانه تاسیس ‏شود تا قبل از شروع هر کاری مطالعات لازم به قدر مکفی انجام شود نه اینکه بعد از احداث کارخانه قند در شهر شاهی متوجه ‏شوید که آنجا برای چغندر مناسب نیست و بعد کارخانه را مثل قارچ می‌کَنید و در ورامین مجدد نصب می‌کنید! ‏

🔺 بازرگان در ادامه مثال‌های دیگری می‌آورد از اینکه چگونه طرح‌های صنعتی و اقتصادی یک شبه واگذار می‌شود و چه هزینه‌های ‏هنگفتی بر مملکت اعمال شده است. بازرگان وظیفه خود می‌داند تا آنجا که می‌تواند این رویه‌های غلط را مانع شود. خود او ‏خاطرنشان می‌کند که وقتی باید همواره نگران نان نانوا و گوشت قصاب باشی خود بخود سیاسی می‌شوی! اما مقصود از ذکر این ‏خاطرات چیست؟ وضعیت آنچنان در هم و برهم است که از هرکجا که بخواهی قدمی در جهت تغییر برداری به ناچار با صاحبان ‏به اصطلاح سیاست گلاویز خواهی شد. خود بخود این نکته عیان می‌شود که سیاست، نان سر سفره را نیز متاثر می‌کند. اکنون از ‏این گریزی که زده شد به ابتدای متن بازگردیم.‏

▪️ آنچه بازرگان سخت به آن پی برده بود این بود که همانطور که امورات در اروپا مبتنی بر همکاری، تعاون، نوعدوستی و اعتماد ‏رتق و فتق می‌شود، اینجا در ایران نیز بیش از هر تغییر ظاهری می‌بایست بتوان چنین نگرش‌هایی را برقرار کرد. در واقع سیاست ‏در ایران بیشتر بر مدار چاپلوسی، دورویی، تزویر و تملق می‌چرخد و این آن چیزی است که باید تغییر کند و از قضا اگر سایه‌ی ‏نفت را از سر مصدق برداریم و او را و سیاستی را که آغازگر آن بود مجدد مورد بازخوانی قرار دهیم، خواهیم دید که او چگونه فرم ‏دیگری از سیاست‌‌ورزی را به سیاست‌مداران ما نشان می‌دهد، شکلی از سیاست‌ورزی که برای بازرگان حد اعلای آن محسوب ‏می‌شود، بازرگان خود در میانه‌ی آن نوع از سیاست ورزی رشد می‌کند، او از افراد کلیدی هیئت خلع ید است و آنچنان که خود او ‏عنوان می‌کند با مدیریتی دموکراتیک و استفاده از تمامی نیروهایی که تا پیش از آن هیچ‌گاه به حساب نمی‌آمدند، مدرن‌ترین و ‏بزرگترین پالایشگاه جهان در آن زمان را حفظ و نگهداری و حتی به بهره‌برداری می‌رسانند. بازرگان به مطلبی از مجله سیاه و ‏سپید اشاره می‌کند که چنین نقل قول می‌کند:‏

🔺 مشاوره و مطالعه براي حل مسئله نفت به شدت ادامه دارد. ريبر كارشناس معروف نفت به تهران آمد و گزارش كار ‏خود را داد. با آنكه پيش بيني مي‌شد كه ‌مخارج به‌كار انداختن پالايشگاه بيش از ٨٠ ميليون دلار باشد، ريبر در ‏گزارش خود گفته است كه به خلاف آنچه شهرت داده‌اند وضع پالايشگاه به هيچ وجه خراب نشده، بلكه كارشناسان و ‏متخصصين ايراني توانسته‌اند به نحو شايسته‌ا‌ي در نگاهداري و حفظ پالايشگاه آبادان نبوغ ذاتي خود را به ثبوت ‏رسانند. حتي اضافه كرد بر اثر خدمات و تجربه‌ي گران‌بهائي‌كه كارشناسان ايراني در اين مدت آموخته‌اند، احتياج ‏ايران به كارشناس خارجي به ثلثِ پيش از ملي كردن نفت رسيده است....

متن کامل :

https://bit.ly/3AlPkTm

#محمد_مصدق
#مهدی_بازرگان
#نهضت_آزادی
#تکیه_به_مردم


https://t.me/iranfardamag

🔴 وفاق ملی، راهبرد گذار از بحران های کنونی
▪️ پرونده انقلاب بهمن 57 -3

💠 محمد توسلی
@iranfardamag

🔺 در آستانه چهل و چهارمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی 57، جا دارد که نگاه دوباره‌ای به زمینه های تاریخی پیروزی انقلاب و فرایندی که موجب بحران های جاری کشور شده است، داشته باشیم و به پرسشهای کلیدی: «چگونگی همگرایی پیش از انقلاب و تقابل و واگرایی پس از آن» پاسخ دهیم و در پایان به‌طور فشرده به راهبرد و راهکارهای گذار از این شرایط بپردازیم.

▪️ خوشبختانه، پاسخ به این پرسش به‌طور مستند در اثر «انقلاب ایران در دو حرکت» نوشته زنده یاد مهندس مهدی بازرگان، که در سال 1362 منتشر شده، به تفصیل آمده و در بیش از صد اثر آگاهی بخش ایشان تا سال 73 به تدریج تکمیل شده است. رویدادهای سال‌های پس از آن و شرایط کنونی نیز واقع بینی دیدگاه، نظرات و پیش بینی های ایشان را نشان می‌دهد و امروز بیش از گذشته مورد تایید عموم صاحب نظران قرار دارد.

✅ حرکت اول

🔺 به‌طور فشرده مطالبات مردم در انقلاب بهمن 57 ریشه در همان مطالبات تاریخی ملت ایران در انقلاب مشروطه، یعنی نفی سلطه استبداد سلطنتی، حاکمیت قانون و تامین آزادی و حقوق شهروندی دارد. این فرایند، پس از انقلاب مشروطه، به علت بروز چالش های فرهنگی و اجتماعی و اختلاف های میان روحانیان و روشنفکرانی که در مدیریت آن انقلاب نقش داشتند در فاصله کوتاهی، پس از 14 سال، منجر به مداخله بیگانگان وکودتای 1299 و حاکمیت دو دهه استبداد سلطنتی رضا شاه ‌شد. پس از شهریور1320، با اشغال ایران به‌وسیله متفقین، خروج رضاه شاه از ایران و تضعیف هیات حاکمه، فضای سیاسی نسبتا آزادی در ایران پدید ‌آمد. در آن شرایط، همه گروه های اجتماعی، از جمله حزب توده با نگاه چپ مارکسیستی و نیروهای ملی، و اشخاصی چون مهندس بازرگان، آیت الله طالقانی و دکتر سحابی، که همه از فرزندان انقلاب مشروطه بودند، با دیدگاه جدیدی برای تحول در عرصه های فرهنگی و اجتماعی و زدودن زمینه های فرهنگ استبدادی 2500 ساله و خرافات و پیرایه های هزار ساله مذهبی، فعالیت شان را آغاز ‌کردند.

▪️ مجموعه تلاش‌های اجتماعی و سیاسی در دهه 20، تشکیل جبهه ملی و نقش نهضت ملی ایران در اوایل دهه 30 در حکومت 28 ماهه زنده یاد دکتر مصدق، تحول تاریخی بزرگی در عرصه داخلی و بین المللی پدید آورد. اما به علت چالش های فرهنگی و اختلاف‌هایی که در سطح همکاران دکتر مصدق پیش آمد، بار دیگر با توطئه و مداخله بیگانگان، به‌ویژه انگلیس و آمریکا، و البته با همکاری دربار و پایگاه استبداد سلطنتی، کودتای 28 مرداد 32 انجام یافت و موجب اختلال در برنامه های توسعه ملی و توقف فرایند گذار به دموکراسی گردید.

🔺 بلافاصله پس از کودتا، نهضت مقاومت ملی تشکیل شد و جنبش اجتماعی ایران در فضای بسته پس از کودتا نقش موثری در مشروعیت زدایی از رژیم کودتا و تربیت کادرهای مبارز داشت. در شرایط سیاسی سال 39، در دوران ریاست جمهوری کندی در آمریکا، با مطرح شدن موضوع حقوق بشر، فضای سیاسی ایران دوباره نسبتا باز شد و با پیگیری کادرها نهضت مقاومت ملی زمینه تشکیل و فعالیت جبهه ملی دوم در همان سال و سپس تاسیس نهضت آزادی ایران در اردیبهشت سال1340 فراهم آمد. در آن شرایط، شاه با هدف اجرای برنامه های مورد نظر آمریکا و تثبیت حاکمیت آمرانه خودش برای فعالیت جبهه ملی دوم و نهضت آزادی ایران محدودیت ایجاد ‌کرد و به دنبال برگزاری انقلاب شاهانه! بود. در همان راستا، شاه برای حذف یا انفعال کامل نهاد روحانیت، که مانع اجرای آن برنامه بود، پس از برکناری دولت دکتر امینی در شهریور سال 1341، طرح انتخابات انجمن های ایالتی و ولایتی را مطرح ‌کرد که در آن موضوعاتی مانند آزادی شرکت زنان در انتخابات، اصلاحات ارضی و سوگند نمایندگان به کتاب آسمانی به‌جای سوگند به قرآن اعلام شده بود. سه روحانی مرجع اصلی در قم، آقایان شریعتمداری ، گلپایگانی و خمینی، با صدور بیانیه‌ای با آن مخالفت ‌کردند. بلافاصله، رسانه ها این اقدام را با برچست «ارتجاع سیاه» پوشش گسترده خبری در داخل و خارج ‌دادند.

متن کامل :

https://bit.ly/3uToK3h


#وفاق_ملی
#انقلاب_57
#محمد_توسلی
#مهدی_بازرگان
#نهضت_آزادی_ایران


https://t.me/iranfardamag

🟥 تحلیل اصول و مبانی اندیشه و عمل دکتر یدالله سحابی

🔷 فرهاد همتی
▪️ ویژه نامه‌ی بیستمین سالگرد درگذشت دکتر یدالله سحابی -۱
(زاده ۷ اسفند ۱۲۸۴ در سنگلج تهران – درگذشته ۲۳ فروردین ۱۳۸۱ در تهران)

@iranfardamag

🔸 دکتر یدالله سحابی از جمله رجل سیاسی و شخصیت های علمی بود که به همراه یارانش-مهندس مهدی بازرگان و آیت الله سید محمود طالقانی- از پایه گذاران بینش و روش علمی و آشتی علم و دین در دانشگاه ها و موسسات علمی و فرهنگی و در عرصه عملی نیز از موسسین نهضت آزادی ایران و مبارزان سیاسی و مدنی از منظر ارزشهای دینی بودند.

▪️ دکتر یدالله سحابی همراه با مهندس بازرگان از اولین تحصیلکرده های دانش های علمی جدید بودند که برای انطباق علم و دین و به منظور اثبات عقلانی بودن آموزه های دینی در انطباق با دستاوردهای نوین علمی جهد و تلاش فکری فراوانی کردند.

🔸 رشته تحصیلی دکتر سحابی زمین شناسی و تحقیقات ایشان زیست شناسی و علوم تجربی بود و در چند اثر ارزشمند نظیر خلقت انسان و قرآن و تکامل،به ارتباط و انطباق نظریه تکامل و مباحث زمین شناختی با آیات قرآن پرداخت و به مسلمانان آموخت که نباید از علوم مدرن ترسید و این علوم که لازمه و زمینه رشد و توسعه علمی و اجتماعی و پیشرفت جوامع عقب مانده اسلامی است هیچ منافاتی با دینداری ندارند.

▪️ ارزش کوشش های علمی دکتر سحابی و مهندس بازرگان وقتی قابل درک است که دینداران از علم گریزان بودند و در ضدیت با علوم مدرن و منع مؤمنان از تحصیل علوم تجربی از یکدیگر گوی سبقت می گرفتند.

🔸برای مثال مودودی متفکر پاکستانی گفته بود اگر می خواهید فرزندانتان مسلمان باقی بمانند نگذارید علومی مثل فیزیک و شیمی و ریاضی و جامعه شناسی و حقوق مدرن بخوانند.

▪️ ضیاءالدین سردار دیگر متفکر پاکستانی ساکن آمریکا در کتاب آینده اسلام می گوید:اسلام هیچ نیازی ندارد که خود را با علوم جدید تطبیق دهد،بلکه این علوم جدید است که باید خود را با اسلام منطبق کند.

🔸علمای سنتی به طور کلی تصور می کردند که علوم دقیقه مباحثی ماتریالیستی و الحادی است و آموزش و تعلیم این علوم موجب کفر و الحاد می شود.

▪️ همین امروز هم در جمهوری اسلامی چندین دهه است که عده ای در شورای انقلاب فرهنگی کوششی بی حاصل و مضر کرده تا علوم انسانی اسلامی بسازند.

🔸این تفکرات و ادعاهای ضدیت با علوم و عقلانیت مدرن حاصلی جز سانسور و عقب ماندگی نداشته و ندارد.

▪️ در مقابل چنین دیدگاه هایی در جهان اسلام که متاسفانه در همه کشورهای اسلامی در میان سنت گرایان و بنیادگرایان دینی نمایندگانی دارد،بینش و تفکر پیشگامانی چون دکتر سحابی و مهندس بازرگان و آیت الله طالقانی قرار دارد که کمترین اثر مثبت آن بینش باز و گشوده به دنیای جدید و همراهی با دستاوردهای علمی و عقلانی مدرن است که نتیجه آن آزادی اندیشه و تحصیل علوم جدید و پیشرفت علمی و توسعه سیاسی و اجتماعی است.

🔸با چنین نگرشی،زیست و سلوک دینی و مومنانه جنبه معنوی و اخلاقی خواهد داشت که دکتر سحابی و یارانش در نهضت آزادی از این جنبه و از منظر تعهد اخلاقی و دینی به شیوه ای مدنی و مسالمت آميز با استبداد به مثابه طاغوت و شرک، سالهای متمادی مبارزه کردند و رنج زندان و تبعید را نیز به جان خریدند.

▪️ دکتر سحابی به همراه بازرگان و طالقانی بعد از کودتای آمریکایی-انگلیسی ۲۸مرداد ۳۲ در نهضت مقاومت ملی،مبارزه علیه حکومت کودتا را ادامه دادند و با عضویت در جبهه ملی دوم به شیوه ی مسالمتآمیز و مدنی در تداوم این مبارزه جهد بسیار کردند.

🔸از آنجا که دکتر سحابی و مهندس بازرگان و آیت الله طالقانی اعتقادات و دیدگاه دینی و اسلامی داشتند و مبارزه با استبداد را مبارزه با طاغوت و شرک تلقی می کردند،برای تداوم مبارزات خود در سال ۱۳۴۰ نهضت آزادی ایران را تاسیس کردند تا از منظر اخلاق و تعهد دینی با استبداد مبارزه کنند.

▪️ اگر چه این بزرگواران از منظر ایمان دینی و تعهد اخلاقی وارد مبارزه سیاسی شده بودند و بر این باور بودند که هدف بعثت انبیا این است که انسان را از اسارت انسان و اطاعت استبداد و قدرت دنیوی به مثابه شرک و طاغوت آزاد کنند،اما هیچ گاه دین را برنامه حکومتی و اجتماعی و اقتصادی نمی دانستند و به دنبال این نبودند تا از دین سیستم و نظام سیاسی استخراج کنند. به همین دلیل رهبران نهضت آزادی ایران به دنبال انقلاب اجتماعی و براندازی نظام نبودند و به مبارزه قانونی و مدنی و مسالمت آميز اعتقاد داشتند. آنان به مهندسی تدریجی و روش گام به گام و اصلاح تدریجی معتقد بودند.


متن کامل :

https://bit.ly/3JCKVOV


#اخلاق_در_سیاست
#آشتی_علم_و_دین
#ضیاءالدین_سردار #مودودی
#یدالله_سحابی #مهدی_بازرگان #آیت‌الله_طالقانی


https://t.me/iranfardamag

🔴 از بازرگان تا بسته‌نگار
🔹 فرایند تکامل سه دوره فکر دینی
▪️یادمان چهارمین سال درگذشت محمد بسته‌نگار -6

❇️ فرهاد( مراد) همتی
@iranfardamag

مقدمه

🔸آنچه در مدرنیته غربی در عصر روشنگری اتفاق افتاد،رهایی عقل از اتوریته ها و مراجع اقتدار بیرونی و جنبش های اجتماعی علیه سلطه کلیسا و استبداد حامی آن بود.نتیجه آن پیشرفت و توسعه علمی و فرهنگی و استقرار دموکراسی و آزادی های مدنی و سیاسی است که امروز شاهد آن هستیم.

▪️ نسل اول روشنفکران دینی به جای اینکه هم چون سنت گرایان علم را در تضاد و تقابل با دین بدانند و با علم و توسعه و پیشرفت مخالفت کنند،با تحصیل علوم دقیقه به این نتیجه رسیدند که علم و دین نه تنها تضادی ندارند،بلکه آیات قرآن دستاوردهای علم را تائید می کند. مرحوم محمد بسته نگار به عنوان شاگرد و یار و همراه بزرگانی چون دکتر سحابی،مهندس بازرگان و آیت الله طالقانی،هم در اندیشه و نظر و روشنفکری دینی و هم در مبارزات ضد استبدادی و ضد استعماری گام های استواری برداشته و در موارد بسیاری از برخی شخصیت های مشهور روشنفکری نظریات صائب تری داشته است.

🔸در این مطلب به سه دوره فکری جریان روشنفکری دینی که بسته نگار هم یکی از اندیشه ورزان و فعالین اجتماعی آن عرصه بوده است،می پردازیم تا ضرورت تاریخی این جریان را در تائید پیشرفت و توسعه و مدرنیت و همچنین تلاش و فداکاری آنان را در مبارزه با استبداد دیرپا برای استقرار آزادی و دموکراسی بهتر دریابیم.

▪️ مرحوم محمد بسته نگار دانش آموخته حقوق،داماد و شاگرد آیت الله طالقانی و از شاگردان و همرزمان زنده یادان دکتر سحابی و مهندس بازرگان و یار و یاور مهندس عزت الله سحابی بود و در عمر ۷۷ساله خود از زمانی که عضو جبهه ملی شد تا تاسیس نهضت آزادی در مبارزه با استبداد سلطانی همراه با یاران خود رنج زندان و تبعید را به جان خرید و تا پایان عمر پر برکت خویش در مبارزه با استبداد راسخ و ثابت قدم بود.

🔸علیرغم سالها مبارزه چنان فداکار و از خودگذشته و فروتن بود که هیچ گاه به دنبال پرنسیپ های فردی و بر کشیدن خود نبود.برعکس،تمام هم او توجه به منافع ملی و اصول استقلال و آزادی و مدارا بود.اگر قرار بود از شخصیتی تعریف و تمجید نماید از رهبر نهضت ملی دکتر محمد مصدق سخن می گفت و از مبارزات دکتر سحابی و مهندس بازرگان و آیت الله طالقانی می گفت و در ترویج اندیشه و دیدگاه های آنان می کوشید.

▪️ هیچ گاه در مبارزات و تحمل سختی ها و بیان دیدگاه ها به فکر این نبود که دیده شود. تواضع و فروتنی و سادگی و صمیمیت آگاهانه او زبانزد دوستان و یارانش بود و برای هر مشاهده گری به وضوح قابل رؤیت بود.شاید ذکر چنین مواردی که اظهر من الشمس است،چیز تازه ای برای خواننده نداشته باشد.

🔸به همین دلیل تلاش می کنم در پرتو سیر تحول روشنفکری و نواندیشی دینی در دوره های مختلف، از توانایی‌های فکری و فهم عمیق اندیشه ها و قدرت درک این تحول فکری و البته تحول فکری که در اندیشه خود بسته نگار متناسب شرایط زمان ایجاد شده بود،تحلیلی تاریخی و تئوریک ارائه نمایم.

▪️ نسل اول روشنفکری دینی با شناخت مدرنیته و پیشرفت و توسعه کشورهای اروپایی و آمریکا به دنبال پاسخ این پرسش اساسی بودند که علل عقب ماندگی جوامع اسلامی و خصوصا ایران چیست؟چرا جوامع اسلامی گرفتار جهل و خرافه هستند و از غافله تمدن عقب مانده اند؟

🔸از این منظر روشنفکر دینی ضمن پالایش منابع دینی به دنبال بازخوانی و تفسیری مدرن از دین بودند.پدران نواندیشی دینی با تحصیلات آکادمیک علوم و معارف جدید،سعی در انطباق آیات قرآن با علوم مدرن داشتند تا ثابت کنند که دین با علم و پیشرفت نه تنها مخالف نیست ،بلکه اگر تفسیر درستی از متون دینی شود،حتی با علوم دقیقه سازگاری و انطباق دارد.بازرگان و دکتر سحابی و طالقانی در دوره اول سیر فکری خود چنین می اندیشیدند. البته بر خلاف نظر نادرست برخی منتقدین بازرگان و یارانش پوزیتیویست نبودند،بلکه تلاش آنها تفسیر معقول به مفهوم مدرن آن از دین بود،تا نشان دهند که دین تضاد و تقابلی با علوم جدید ندارد.

▪️ مرحوم بسته نگار در تحلیل تفاسیر علمی آیت الله طالقانی به صراحت می گوید که طالقانی از این دیدگاه گذر کرد و گرایش به تفسیر اجتماعی دین پیدا ‌کرد.اما همین نواندیشان با گذار از این دوره به تدریج به اسلام به مثابه سیستمی از ارزش‌ها و راهکارهایی نگاه می کردند که در آن استبداد، شرک به خداوند تلقی می شد. چنین دیدگاهی به ایدئولوژیک کردن دین و تولد اسلام سیاسی منجر شد که در شریعتی به کمال رسید....


متن کامل :
https://bit.ly/3uzogOy


#فرهاد_همتی
#مهدی_بازرگان
#محمد_بسته‌نگار
#چهارمین_یادمان


https://t.me/iranfardamag

🔴 نواندیشی دینی؛ دین و حجاب اجباری

❇️ دین و حجاب اجباری از نگاه آیت‌الله طالقانی

💠 مهدی بازرگان
@iranfardamag

🔸طالقانی خیلی طرفدار این قضیه است به حکم لااکراه فی الدین؛ آن دینی که به زور و اجبار تحمیل شود پیش خدا ارزش ندارد بنابراین پیش خلق هم ارزش ندارد.

▪️ آن چادر و آن روسری که به ضرب و زور و تحمیل به سر خانمها برده شود از صد تا بدحجابی بدتر است. طالقانی هم طرفدار این نوع دین بود که دین لااکراه فی الدین ، با تعصب نباید و با تحمیل نباید باشد.

🔸سخنرانی مهندس مهدی بازرگان در دانشگاه تهران در مراسم بزرگداشت آیت‌الله طالقانی



#ایران_فردا
#مهدی_بازرگان
#آیت‌الله_‌طالقانی
#نه_به_حجاب_اجباری


https://t.me/iranfardamag

🔴 ابراهیم یزدی و کارجمعی *
▪️ یادمان پنجمین سالگرد درگذشت

🔶 محترم رحمانی
@iranfardamag

🔹بی شک همه ما ابراهیم یزدی را به عنوان یک سیاست مدارحرفه ای می شناسیم نام یزدی از کنفدراسیون دانشجویان خارج از کشور برسرزبانها افتاد کنفدراسیون توانسته بود تشکیلات نسبتا قوی را برای مبارزات دانشجویی خارج از کشور دربرابرشاه بوجود آورد.

🔻رویدادهای انقلاب ونوفل لوشاتو از مهم ترین فرازهایی بود که یزدی را با سیاست درایران پیوند زد وسپس در مقام وزیر خارجه دولتی که 7ماه بیشتر پس ازانقلاب ادامه کار نداد و خاطره تلخی در رفتن آن بر کام ایرانیان برجای ماند و خوش نامی برای دولتمردان آن! پس از آن دکتریزدی درکنارمهندس بازرگان به مبارزاتی نرم وگام به گام پرداخته وپس ازمهندس بازرگان؛ نیز در سمت دبیرکل نهضت آزادی یکی از کهن ترین تشکل های سیاسی یران شد را به مدت 23 سال درشرایط خاص و پیچیده جامعه ایران رهبری کرد.

🔹تجارب زیسته دکتریزدی درباب کارجمعی وتطبیق آن با شرایط ایران عبرت آموز و قابل توجه است. مخصوصا از آنجا که یکی از پایه های دموکراسی درجوامع پاگرفتن احزاب قوی وتوانا است در سوی دیگر عمر این احزاب در جامعه ایران به دلیل عدم تحمل و یا انشعاب و شکست و ضعیف بسیار کوتاه می باشد . اما با همه اینها چند نام از جمله حزب توده ایران، نهضت آزادی و...و.... هنوزبرسرزبان هاست و جا دارد علل برخی کامیابی های آنان و چگونگی سخت جان بودنشان مورد ارزیابی قرار بگیرند .

🔻درارتباط با نهضت آزادی ایران می توان به سه علت زیر توجه کرد:

1-نهادینه شدن کارجمعی
2-زنده نگه داشتن نهضت آزادی با استراتژی اصلاحی
3- توجه نهضت به فرهنگ جامعه ایرانی.

1-نهادینه شدن کارجمعی
🔹به نظردکترابراهیم یزدی: «اگر در نهضت آزادي انشعاب قابل ملاحظه ای نشده است به اين دليل است كه بازرگان قبل از هر چيز شاه درون خودش را كشته بود بازرگان يك شخصيت منسجمي داشت بازرگان رهبر سياسي؛ با بازرگان شوهر؛ با بازرگان پدر؛ با بازرگان استاد؛ هيچ فرقي نمي‌كرد. بازرگان درون حزبش اين چنین بود. واقعا امكان مي‌داد به همه حرف بزنند امكان مي‌داد كه حضور داشته باشند هيچ وقت بر اين باور نبود كه من به عنوان رهبر حزب اين را مي‌گويم پس همه اين كار را بكنيد به كرات اتفاق افتاده بود كه در شورا مهندس بازرگان مي‌آمد بر يك نظري اصرار هم مي‌كرد دفاع مي‌كرد و بعد مي‌گفت خيلي خوب حالا راي مي‌گيريم. غير از خودش كسي راي نمي‌داد، قهر نمي‌كرد، نمي‌گفت يعني چه شما من را كنف مي‌كنيد آبروي من را مي‌بريد آخر بزرگي گفته‌اند كوچكي گفته‌اند نه و علاوه بر اين وقتي كه بازرگان يك چيزي را مخالف بود ولي شورا تصويب مي‌كرد و او به عنوان دبير كل بايد اجرا می کرد آنچنان انجام می داد گويي اين باور خودش بوده كه تصويب شده است حرف حق مي‌ماند عمل صالح مثل يك درختي باقی مي‌ماند بازرگان اينطوري عمل كرده و در نهضت هم اين باقي مانده بنابراين وقتي بازرگان اين روحيه را داشت و اينگونه عمل مي‌كرد اصلا جو داخلي نهضت اينطوري نيست كه من بتوانم غير از آن عمل بكنم ».

🔻دکتریزدی به موضوعی بسیار مهم اشاره دارد:کشته شدن شاه درون توسط مهندس بازرگان دبیرکل نهضت آزادی قبلی ونهادینه بودن احترام به نظرجمع حتی اگرمخالف نظرماست وتلاش برای نهادینه کردن کار جمعی تا فضایی بوجود آید که در خلا مهندس بازرگان هم دبیرکل بعدی نتواند جزآن عمل کند.

🔹یزدی در تعبیر شاه درون چنین می گوید: «همه احزاب ما خيلي خوب شروع كردند اما اين فرهنگ استبدادي در درونشان آرام آرام تمام بدنه را به دو تيپ تقسيم كرده است در نظام استبدادي ماها به سرعت به دو گروه تقسيم مي‌شويم سلطه گر يا سلطه پذير مي‌شويم همه ما اين استعداد را داريم چون همه مافرهنگ شاهنشاهی راداریم يك شاه كوچولو در درون خودمان هست اين شاه درون ما هر موقع فرصت داشته باشد می خواهد به يك شاهنشاه تبديل بشود . پس چون درفرهنگ استبدادی بودیم هم می توانیم سلطه گر شویم و نیز چون درهمین فر هنگ هم بوده ایم سلطه را می پذیریم پس ما مشكلمان اين است».

🔻و راه حل چیست؟ادامه می دهد:« چگونه مي‌خواهيم از چرخه منحوس بياييم بيرون اين پروسه بسيار بطئي و طولاني است ولی بايد بسيار آگاهانه عمل كرد به همين دليل كه افرادي مثل مرحوم بازرگان معتقد است كه ما بايد در كارگاههاي كوچك تربیتی به كار جمعي بپردازيم. همين انجمنهاي مدني كوچك كه در آنجا تمرين بكنيم چرا انجمن‌هاي اسلامي معلمين و پزشكان و مهندسان راه شکل گرفت؟ براي اين كه آنجا مثل كارگاههاي كوچك است كه ما آنجا مي‌نشينيم كار جمعي را ياد گرفته و تمرين مي‌كنيم».....


متن کامل :
https://bit.ly/3AXQeac

#ایران_فردا
#ابراهیم_یزدی
#نهضت_آزادی
#مهدی_بازرگان
#محترم_رحمانی
#پنجمین_یادمان

https://t.me/iranfardamag

🔴 سکولاریسم در اندیشه بازرگان
♻️گرامیداشت 28 امین سالگرد درگذشت مهندس مهدی بازرگان

💠 امیر خرم
▪️ بازنشر
@iranfardamag

🔻 نکته اول: مرحوم مهندس بازرگان در سال ۱۳۶۴ درباره ناگفته های آیه بعثت در جشن مبعث انجمن اسلامی مهندسین اظهار داشت که بسیاری از موضوعات مانند حکومت و اقتصاد، جزو آموزه های صریح و مستقیم پیامبران نیست و ادامه بحث را موکول به سال های بعد كرد. در سال ۱۳۷۱، پس از تجربه چهارده ساله عملکرد جمهوری اسلامی ایران، مجدداً آیات مربوط به “بعثت انبیاء” را مورد بررسی قرار داده و نظرات خود را در مورد اهداف بعثت از جمله در ارتباط با دنیا، سیاست و حکومت، در جشن مبعث “انجمن اسلامی مهندسین” تحت عنوان “آخرت و خدا تنها برنامه بعثت انبیاء ” بيان كرد. سخنرانی مذکور، سوالات و بحث هایی را مطرح ساخت که متعاقب آن چند جلسه با حضور برخی صاحبنظران و اعضای انجمن اسلامی مهندسین تشکیل شده و شرکت کنندگان به طور کتبی یا شفاهی نظرات خود را مطرح ساختند. در جلسه نهایی، مهندس بازرگان ضمن تشکر از اظهار نظرات شرکت کنندگان، درباره بعضی از سوالات یا اعتراضات و سوءتفاهم ها توضیحاتى دادند. مقاله مذکور پس از پاره ای اصلاحات به وسیله خود ایشان، همراه با اظهار نظرات کتبی یا مقالات منتقدین، تحت عنوان “آخرت و خدا هدف بعثت انبیاء” با همکاری انجمن اسلامی مهندسین منتشر شد.

🔻 آنچه بازرگان در این سخنرانی بر آن تأکید دارد، این است که هدف اصلی از بعثت انبیاء، ایمان و آشنايی و تقرب انسان به خداوند و ایمان و آمادگی برای قیامت و آخرت است. هدف محوری، آباد کردن و بهبود وضع دنیا و تشکیل حکومت و آموزش علوم یا امور اجرائی نبوده است و دنبال کردن اهداف اصلی بعثت انبیاء یعنی آخرت و خدا، به بهبود و آبادی دنیا و کسب و پیشرفت علم و دانش بشر نیز خواهد انجامید. همچنین دستورات و احکامی که درباره زندگی دنیا داده شده، برای نشان دادن راه درست شناخت و تقرب به سوی خداوند و آماده شدن برای آخرت است. در واقع، هدف بعثت انبیاء و وظیفه و ماموریت اصلی مسلمین، تشکیل حکومت نیست، اما مبارزه با استبداد، فساد و ظلم حکومت، بخش عمده ای از زندگی و آموزه های پیامبران را تشکیل می دهد. بازرگان در این مقاله به ویژه بر این امر تأکید می‌كند که استبداد دینی از بدترین انواع استبداد بوده و کاملاً مغایر با آموزه های قرآنی است. ذیلاً به مهم ترین فرازهای مقاله مذکور اشاره می کنم:

🔻بازرگان سوال اصلی خود را این گونه مطرح می سازد: “آیا ادیان الهی برای تأمین و تعالی امور دنیایی انسان ها بوده‌اند یا نظر به دنیا و آخرت هردو داشته اند و جوابگوی همه مسائل دنیا هستند و یا آنکه انبیاء صرفاً به خاطر “خدا و آخرت” ما فرستاد شده‌اند و در این صورت ادیان الهی چه نظر یا اثری روی دنیای ما داشته اند.”

🔻و اینگونه پاسخ می دهد:
"پیغمبران که بنا به تعریف و اعتقاد مؤمنین برانگیخته و فرستاده خدا برای انسان ها هستند، عمل و رسالتشان در دو چیز خلاصه می شود:

– انقلاب عظیم فراگیر علیه خودمحوری انسانها و برای سوق دادن آنها به سوی آفریدگار جهان ها

– اعلام دنیای آینده جاودان بی نهایت بزرگتراز دنیای فعلی”

🔻در مورد رابطه دین و حکومت نیز که مهمترین بخش از نظریه او محسوب می گردد، بازرگان از قبل از انقلاب، در عین اینکه دین را امری فراگیر می دانست، ممزوج شدن دین و حکومت را اشتباه می دانست و بر اشراف ارزش های اخلاقی دین بر حکومت تأکید داشت و در این اعتقاد پس از انقلاب و تا پایان عمر استوار و راسخ بود. به عنوان نمونه در مقاله مرز بین دین و سیاست چنین اظهار می دارد:

“🔻دین نه تنها با سیاست بلکه با کلیه شئون زندگی و با جهان مرز مشترک دارد. ولی مرزی است یک طرفه. دین در زندگی و اخلاق و عواطف دخالت می کند و هدف و جهت می دهد، اما آنها نباید دخالت در دین نمایند و راه و رسم دین را تعیین کنند. در اینصورت ناخالصی و شرک پیش می‌آید…” .

🔻او اینکه سیاست هم عرض دین قرار بگیرد و یا دین ابزاری برای حکومت و قدرت گردد را اشتباه و فاجعه می دانست:

🔻"دین فوق سیاست و حاکم بر سیاست و حکومت است، نه ذیل آنها و نه در ردیف آنها. خدا و چیزهای دیگر را پهلوی هم قرار دادن یک نوع تثلیث است و شرک. ما چنین خالقی که فرع و فدای چیزهای دیگر باشد، نخواستیم.”....


متن کامل:

https://bit.ly/3XrI9nk

#ایران_فردا
#امیر_خرم
#سکولاریسم
#مهدی_بازرگان
#دین_و_سیاست

https://t.me/iranfardamag

🔴 میراثِ بازرگان

▪️پیش‌درآمد
@iranfardamag


🔸چهار دهه از رویداد انقلاب ۵۷ در ایران می‌گذرد. انقلابی که از همان بدو پیروزی؛ با کودتای اسلام سنتی و قرائت محافظه‌کارانه و بنیادگرایانه دینی بر قرائت مدافع آزادی و حقوق بشر، جمهوریت و دمکراسی، مساوات و برابری از دین، استحاله یافته و به دنبال آن کشور و مردم ایران را در مسیری انحطاطی قرار گرفت. مسیر و روندی که اینک به فاز بحرانی و دوره‌ی تعیین‌کننده‌ی خویش رسیده و ورشکستگیِ درک صوری، بی‌محتوا و متصلبِ اسلام سنتی را در برابر همگان به نمایش گذارده‌است.

🔹محصول این خط فکری و سیستم مدیریتی منبعث از آن که با اسلام سنتی سیاسی عجین شده است ،تصورات غالب از نقش دین در جامعه، مدل‌های آرمانی حکومتی ، میراث جریان نواندیشی دینی و تجارب سیاسی اجتماعی و فرهنگی این نحله ملی، و نظریات پیشنهادی بدیل آنان را برای ایجاد یک حکومت مطلوب در جامعه ایرانی در همه جبهه‌های سیاسی و فکری دچار تحولات عمیق ساخته تا جایی که امروزه یکی از این سوالات اساسی و کلیدی، پرسش از نقش و جایگاه دین در آینده‌ی جامعه ایران است و این که جامعه ایران چگونه می تواند برای غلبه بر موانع توسعه و پیشرفت میان اندیشه‌ی دین سنتی واپس‌گرا با این درجه از عمق یافتگی در تاروپود فرهنگ و جامعه ایران با مدرنیته ارتباط و تعادل برقرار نماید. و این که چه عواملی موجب ناکامی و به حاشیه رفتن جریان نواندیشی دینی نه فقط در ایران بل در جهان اسلام شده و اینکه چرا و چگونه این جریان نتوانست به اهدافی مورد نظر خود دست یابد.

🔸ایران فردا به بهانه ۲۹ امین سالگرد درگذشت مهندس مهدی بازرگان که اتفاقا با سالگرد پیروزی انقلاب ۵۷ نیز هم زمان است، بر ان شد ضمن ارائه برخی مقالات و نیز مصاحبه با تعدادی از صاحب نظران؛ مروری بر برخی از مهمترین مسائل مبتلابه کنونی جامعه ایران و نیز،در خلال آن روند و آینده جریان نواندیشی دینی داشته باشد. این که میراث دینی ، ملی و سیاسی‌ی مهندس بازرگان و ایضا نحله ای که او بدان وابسته بود برای نسل آینده چیست؟ چه درسهایی که از بازرگان و مسیر شکل‌گیری اندیشه و تجارب سیاسی او می‌توان گرفت ؟ و اینکه ضرورت اندیشیدن به سیاق بازرگان و باور به دین و ایمان ان هم در عصری که خود را مهیای ورود به سکولاریسم می نماید، چگونه خواهد بود و نیز ان که لحظه‌ی وصل تاریخی ی نسل کنونی با بازرگان و نیز اکنون و آینده حیات تفکر او و ... چگونه خواهد شد ؟



#ایران_فردا
#مهدی_بازرگان

https://cutt.ly/gwJC0zh7

http://t.me/iranfardamag

🔴راهِ طی‌نشده !

🔷مهدی غنی
@iranfardamag

▪️این روزها کمتربه کسی برمی‌خوریم که از وضعیت موجود راضی و دلخوش باشد. این نارضایتی اختصاصی به گروه یا جریان یا جناح سیاسی خاصی و حتی منتقدان یا مدافعان نظام موجود ندارد و تقریبا" همه ناراضی‌اند، آنچه آنها را از هم متمایز می‌کند، علت و موضوع نارضایتی است. یکی از حجاب اجباری ناراضی است و آن دیگری از سستی مسئولان دربرابر بی‌حجابی. یکی از فساد واختلاس ناراحت است و اختلاس‌گران از افشاگری و آبروریزی که فضا را ناامن می‌کند و.....

🔸بخشی از این ناراضیان که اهل فکر و اندیشه‌اند، درجستجوی علت و ریشه این وضعیت برمی‌آیند و می‌خواهند دریابند چرا به این نقطه رسیده‌ایم. اینجا هم محل اختلاف است و هرکس ریشه و علتی برای توضیح ماجرا کشف یا اختراع می کند.

▪️طبیعی است که وقتی حرکت اتومبیلی مختل می‌شود، راننده به فکرعیب‌جویی می‌افتد. اما هنر اینست که کسی قبل از توقف اتومبیل، نقاط ضعف و درمعرض آسیب آن را شناسایی کرده و ازحادثه پیشگیری کند. مهندس بازرگان این هنر را داشت که درهمان سال‌های اول پس از پیروزی که شورانقلابی در اوج بود به آسیب‌شناسی پرداخت و بر نقاط ضعف و خطرآفرین دست گذاشت و هشدارداد. در اغلب سخنرانی‌ها و نوشته‌های ایشان درسال ۵۹ و ۶۰ و بعد ازآن می‌توان اشاراتی به این موضوع را یافت. کتاب «انقلاب ایران در دو حرکت» یک نمونه معروف آنهاست. اما نکته مهم‌تر اینست که ایشان قبل از پیروزی انقلاب که همه درفکر سرنگونی رژیم گذشته بوده و وطن شدن ایران را جز با کفن کردن شاه ممکن نمی‌دیدند، به آسیب‌شناسی روند انقلاب پرداخت و برخی نکات را گوشزد کرد. اما درفضای پرشورآن دوران گوشی برای شنیدن این گونه حرفها نبود. امروز که جامعه ایرانی به فکرتحول و اصلاح و تغییر وضع موجود خود افتاده، آن پیشگویی مهندس چه بسا شنیدنی‌تر و مفیدتر باشد، اگرباز آن فضا و روحیات را تکرار نکنیم.

✅ملت ایران چه باید بکند؟

🔸درسال ۵۶ که زمزمه‌های قیام مردمی شروع شد، مهندس بازرگان به فکرجمعبندی و یافتن راهکاری برای به ثمررسیدن حرکت مردم افتاد و عنوان نوشته را «ملت ایران چه باید بکند » گذاشت. همان پرسشی که این روزها برسر زبان کنشگران امروز است. ایشان از اواخر ۵۶ شروع به نوشتن این مقاله کرد که تا خرداد ۵۷ به درازا کشید.

▪️مهندس دراین نوشتار مروری برتاریخ ۲۵۰۰ ساله ایران درسه بخش انجام می‌دهد: از کوروش تا مشروطه، ازمشروطه تا کودتای ۱۳۳۲ و از کودتا تا حقوق بشر کارتر. رویکرد مهندس دراین نگاه تاریخی بررسی نقش و سهم مردم ایران درتعیین سرنوشت خویش است. به عقیده او از کوروش تا مشروطه، مردم جز درموارد استثنا نقش عمده‌ای درامور نداشتند و بیشتر توسط شاهان یا مهاجمان خارجی به عنوان ابزارمورد بهره‌برداری قرار می‌گرفتند. او معتقد است این مناسبات ، درخلق وخوی و منش و روش ایرانیان اثرماندگاری گذاشته که باید درتحولات و برنامه ریزی‌ها بدان توجه کرد. با درنظرگرفتن همین نکته نتیجه انقلاب مشروطه را ضمن ارزش‌ها و فوایدی که داشت چنین می‌بیند:

🔸«استبداد از ميان رفت ولى عادات مردم و اطلاعات مأمورين و شيوه هاى ادارى زندگى عوض نشد؛ فقط با اين تفاوت كه در گذشته دولت و مملكت سر و صاحب داشت به نام شاه با احساس مالكيت و با قصد بهره بردارى از ملك و ملّت؛ مشروطه كه آمد، صاحب و سامان رفت، بدون آنكه چيزى و واحد مسئول دلسوز متشكلى به نام ملت به جاى آن بيايد و مردم براى زندگى مشتركِ آزاد و اداره ي اجتماع، آماده باشند».(مجموعه آثار۱۵ ، ص۳۷۲)

▪️ایشان به سه نقیصه اشاره می‌کند:
1- ازمیان رفتن تمرکز و مستبد، بدون تغییر در مناسبات و رفتارها
2- عدم جایگزین شدن سازمانی مردمی به جای سیستم متمرکز قبلی
3- عدم آمادگی مردم برای حفظ آزادی و تداوم آن

🔸زمینه های بازتولید استبداد پس از مشروطه را مهندس تا حدی نشان می‌دهد که نگاه مردم به حاکمیت از آن جمله است:

▪️«امّا در ايرانِ مشروطيت و بعد از مشروطيت، بنا به عادت و تربيت ديرينه ي استبداد كه همه چيز از دولت صادر مى شود و به دولت برمی‌گردد- توجه و توقع مردم اين است كه دولت نان دهنده، طرح دهنده و اداره كننده ي همه چيز باشد».(همان، ص۳۷۴) .....


متن کامل :

https://bit.ly/3vGvsM8

#ایران_فردا
#مهدی_غنی
#راه_طی‌شده
#مهدی_بازرگان


http://t.me/iranfardamag

🔴ضرورت مواجهه‌ی انتقادی با میراث "بازرگان"
◾️"انتقاد"و نه" انتقام" از گذشته!

🔻مصاحبه‌ی ایران فردا با علیرضا علوی‌تبار
@iranfardamag

1️⃣به گمان شما میراث دینی، ملی و سیاسی‌ی مهندس بازرگان برای نسل آینده چیست؟

🔸به گمان من شخصیت و تلاش‌های زنده‌یاد مهدی بازرگان سه وجه متفاوت و البته مرتبط دارد. از این‌رو می‌توان میراث او را در سه بخش مورد بازاندیشی و واکاوی قرار داد. این سه وجه عبارتند از: نواندیشی دینی، روشنفکری و سیاست‌ورزی. بازرگان قبل از هر چیزیک نواندیش دینی بود و می کوشید تا منابع و متون معتبر دینی را در پرتو دانشها، ارزشها و روش‌های معتبر امروزی مورد بازخوانی قرار دهد و پیام ودعوت فرازمان و فرامکان خدا خطاب به انسان را از ظرف زمانی و مکانی آن متمایز ساخته و به انسان امروز عرضه کند.

🔹از سوی دیگر او یک روشنفکر بود. زندگی و اندیشه های مدرن را تجربه کرده بود و از زاویه نیازها و دردهای انسان به نقد جامعه خویش می‌پرداخت. هم به اندیشه‌ها و باورهای رایج و هم به الگوهای رفتاری و روابط اجتماعی نقادانه می‌نگریست. برای خود رسالت اجتماعی قابل بود و خود را به زندگی آموزشگاهی و بکارگیری فنون محدود نمی‌ساخت. فزون بر این دو وجه او یک سیاست ورز بود. حاکمیت نظمی متکی بر حقوق مردم و قانون را در عرصه سیاست دنبال می‌کرد و به گونه ای مسالمت جویانه و گام به گام تحقق آنها دنبال می نمود .

میرات بازرگان در این سه زمینه چه بوده و به چه کار امروز و فردای ما می آید؟
🔸در زمینه نواندیشی دینی ما با کاروانی مواجهیم که میراث بازرگان تنها بر یکی از منازل آن دلالت دارد. کاروان نواندیشی دینی پس از بازرگان سه منزل دیگر را در مسیر خویش طی‌کرده است. در هر منزل یکی از محورها نقد منزل پیشین بوده است . اگر سر مشق بازرگان را در دین شناسی بطور خلاصه " واقع‌گرایی ساده و علوم تجربی محور" بنامیم. این سرمشق ازسه زاویه مختلف مورد نظر و ارزیابی قرار گرفته است. نخست از جانب سرمشق " الاهیات انتقادی " ، بعد از جانب سر مشق " واقع‌گرایی پیچیده " و اینک سرمشق "برساخت‌گرایی " .

🔹سرمشق بازرگان در زمینه نواندیشی دینی از زوایای گوناگون نقد شده است. شناخت شناسی او ( واقع‌گرایی ساده)، نگاه او به علوم تجربی ( اثبات گرایی)، باور او به امکان تفسیر متکی بر علوم تجربی از جهان‌بینی دینی و نگاه و نگرش او به جامعه و نظام اجتماعی (دیدگاه وفاق) در میان نواندیشان دینی موجود طرفدار چندانی ندارد و کم و بیش کنار گذاشته شده‌اند. اما درمیان دیدگاه های او ،دیدگاهش در مورد هدف وغایت بعثت پیامبران ( خدا و آخرت) هنوز می تواند محوری مهم درمباحث نواندیشی دینی باشد و کم و بیش از طرفداران توانمندی در میان نواندیشان برخوردار است.

🔸 در زمینه روشنفکری، دعوت او به پذیرش علوم جدید، نقدش بر بیکارگی و دعوتش به عملگرایی، قانون‌گرایی اش، دعوتش به نظم و برنامه داشتن، واقع بینی توام با پرهیز از تسلیم شدن به واقعیت های نامطلوب، دعوت به مراعات اخلاق، مقابله با خرافات و باورهای عقل ستیز و .... همگی هنوز در جامعه ما کاربرد داشته و میراث ارزشمندی به حساب می ایند. شخصیت و اعتبار او پشتوانه قدرتمندی برای پذیرش این محورهاست.

🔹در زمینه سیاست ورزی به گمان من مهمترین میراث او برای ما" پایبندی به اصول" است. بازرگان سیاست ورزی بود که برای خودش خط قرمزهایی تعریف کرده بود. دست یابی به قدرت یا ماندن در قدرت برای او دلیل موجهی برای زیرپا گذاشتن آن اصول نبود. میراث ماندگار دیگر او پرهیز از عوام گرایی بود. هیچگاه تسلیم امواج احساسی و انفجارهای عاطفی عامه مردم نمی شد. اداره امور بر مبنای قواعد و اطلاعات موجه او را از مردم انگیزی دور می کرد.

2️⃣چه درسی از مهندس بازرگان و مسیر شکل‌گیری اندیشه و تجارب سیاسی‌اش می‌توان گرفت ؟

🔸شکل‌گیری اندیشه ها و روش‌های سیاسی بازرگان ذیل سرمشق غالب در دوران پس از شهریور ۱۳۲۰ باید دیده شود. در آن سرمشق شیوه مبارزه سیاسی عبارت بود از: مبارزه حقوقی و پارلمانی ، سازماندهی اصناف در قالب اتحادیه های صنفی ، سازماندهی فعالان سیاسی در قالب احزاب و جبهه ها و تلاش برای ارتقای فرهنگ عمومی و فرهنگ سیاسی. افرادی که ذیل این سرمشق پرورش یافته‌اند ضمن آنکه به اهمیت حکومت توجه دارند و با مداخله خارجی مقابله می‌کنند، اما تکیه‌گاه اصلی خود را "نهادهای مدنی" قرارمی‌دهند. علاوه براین می‌توان در آنها نوعی مرزبندی با انقلابی‌گری هم در "روش" و هم در "هدف" را مشاهده کرد. از نظر روش بطور معمول آنها پرهیز از خشونت به عنوان ابزار تغییر، فاصله‌گیری از جنبشهای توده‌ای ، تاکید بر رهبری حمعی و نه رهبری فرهمند و دعوت به حرکت گام به گام را پیش پای فعالان سیاسی می‌گذارند.....


متن کامل:

https://cutt.ly/EwJ9ivdu


#ایران_فردا
#مهدی_بازرگان
#رویکرد_انتقامی
#رویکرد_انتقادی
#علیرضا_علوی‌تبار

http://t.me/iranfardamag