#معرفی_کتاب
#هشدار_جامعه‌شناس
🟢🔴 «آتش خاموش؛ نگاهی به اعتراضات آبان ۹۸» / بخش دوم
📚دکتر سعید مدنی و همکاران
🔵 در ادامه کتاب با اشاره به نقش عمده‌ی گروه‌های فقیر و نابرخوردار در اعتراضات آبان؛ تصریح می‌کند که استان‌های #تهران و #البرز با کمترین میزان فقر در کشور جزو کانون‌های اصلی اعتراضات بوده‌اند. در مقابل اعتراضات در برخی استان‌ها مثل #خراسان_جنوبی که جزو #فقیرترین استان‌هاست، بسیار محدود بوده است و به این ترتیب عوامل بروز اعتراض را منحصر به فقر نمی‌داند. نویسندگان آتش خاموش برای تحلیل اعتراضات در مناطق با فقر کمتر مفهوم #محرومیت_نسبی را چارچوب جامع‌تری می‌دانند. محرومیت نسبی اختلاف میان انتظارات مشروع افراد و واقعیت‌های موجود و کم بودن احتمال تحقق آن تعریف می‌شود.
🔹آتش خاموش، در ابتدای بخش پنجم در توصیف نقش حاشیه‌نشین‌ها به نقل از صاحب‌نظران می‌گوید: حاشیه‌نشینان شهری کنشگران اصلی اعتراض آبان بوده‌اند. کتاب در تعریف #حاشیه‌نشینی آن را نوعی شیوه زندگی می‌داند که در آن افراد اگرچه در بخشی از شهر سکونت می‌کنند و در محدوده اقتصادی شهری قرار دارند اما به دلایل مختلف جذب نظام اقتصادی شهر نشده و از خدمات شهری بی‌بهره هستند. البته حاشیه‌نشینی را به این‌ها محدود نمی‌داند و مسائل #گورخوابی، #کارتن‌خوابی، #ماشین‌خوابی و #بام‌فروشی را نیز از انواع جدید #اِسکان_غیررسمی در این مناطق می‌داند. سپس بیان می‌کند که در مجموع ۲۰ میلیون نفر که حدود ۲۵ درصد جمعیت کشور را شامل می‌شود در این سکونتگاه‌ها زندگی می‌کنند که از این ۲۰ میلیون نفر ۱۱ میلیون ساکن بافت فرسوده شهری و ۹ میلیون نفر ساکن سکونت‌گاه‌های غیررسمی و حاشیه‌ای هستند.
🔹 کتاب به طور مفصل به بیان مختصات جغرافیایی و جمعیتی مناطق #حاشیه‌نشین در استان‌های کشور می‌پردازد و در قالب جدولی مناطق حاشیه‌نشین و مناطقی را که در آن‌ها اعتراضات گزارش شده است، به تفکیک هر استان بیان می‌کند و نتیجه می‌گیرد جز در برخی موارد، اکثر مناطقی که در آن‌ها اعتراض گزارش شده است، مناطق حاشیه‌نشین بوده‌اند. در پایان این بخش اشاره می‌شود که بسیاری از این مناطق را (به ویژه در تهران) نمی‌توان در چارچوب مفاهیمی چون «حاشیه» و «حاشیه‌نشینی» بررسی کرد، چرا که بافت جمعیتی این مناطق دستخوش تغییراتی شده و تنوع زیادی در آن وجود دارد. گروه‌هایی از طبقه متوسط با توجه به شرایط اقتصادی فقیر شده‌اند و برای کاهش مخارج زندگی و هزینه مسکن به این مناطق حاشیه‌ای جابجا شده‌اند. اِسکان این طبقه سبب تغییر برخی ویژگی‌های فرهنگی این مناطق شده است به این ترتیب معترضان حاشیه‌نشین تنوع طبقاتی داشتند و شامل افرادی از طبقات کم درآمد و متوسط فقیر شده بودند که به لحاظ فرهنگی مولفه‌های طبقه متوسط را داشتند.
طبقه متوسط موضوعی است که به صورت مفصل در بخش ششم کتاب به آن اشاره می‌شود. در این قسمت به تفاوت تعریف‌های موجود در #طبقه_متوسط در جوامع غربی و خاورمیانه اشاره می‌شود:
«می‌توان طبقه متوسط در ایران را نه یک طبقه متوسط اقتصادی‌تولیدی که بهای سرمایه‌داری و دموکراسی را در کشورهای آزاد به دوش می‌کشد، بلکه یک طبقه متوسط فرهنگی و محصول گسترش تحصیلات به مدد درآمدهای نفتی دانست».
🔹 به این ترتیب کتاب طبقه متوسط در ایران را فاقد یک ایدئولوژی مستقل می‌داند و اعضای آن دارای پایگاه‌های اجتماعی مختلف‌اند که این امر مانع از آن می‌شود که بتوانند طبقه مستقل و واحدی برای کنش‌های سیاسی اجتماعی تشکیل دهند. در ادامه با برشمردن برخی از ویژگی‌ها و مختصات طبقه متوسط در ایران به وضعیت این طبقه در سال‌های اخیر و نقش آن در اعتراضات آبان پرداخته می‌شود. کتاب از نگاه نظریه‌پردازان می‌گوید طبقه متوسط به دلایلی از جمله تورم فزاینده، افزایش نرخ بیکاری و تحریم‌های اقتصادی فقیرتر شده و به طبقات پایین‌تر ریزش کرده است، در حالی که از ویژگی‌های فرهنگی خود فاصله نگرفته و راه‌های قانونی برای دستیابی به حقوق خود را مسدود می‌بیند و چنانچه اشاره شد احساس محرومیت نسبی می‌کند.
🔹در بخش‌های هفتم و هشتم کتاب به نقش گروه‌های جمعیتی #جوانان و #زنان در اعتراضات آبان پرداخته می‌شود. کتاب با بیان اینکه اکثر افراد حاضر در اعتراضات، دستگیرشدگان و جان باختگان، جوانان با تحصیلات پایین و بیکار و ساکن مناطق حاشیه ای بوده‌اند به نقش پر‌رنگ جوانان در این اعتراضات تأکید می‌کند. در این اعتراضات علاوه بر یک شورش معیشتی ناشی از شوک افزایش قیمت بنزین، شاهد جنبش جوانانی که به طور کلی از وضع موجود به شدت ناراضی‌اند نیز بودیم.
کتاب ضمن بررسی ویژگی‌ها و مختصات جنبش جوانان، آن را متکی به طبقه خاصی نمی‌داند، بلکه آن را ترکیبی از طبقات فرودست و متوسط می‌داند که قابلیت آن را دارد که نقطه اتصال طبقه متوسط و محروم باشد.
#سعید_مدنی
#آبان۹۸
✳️ادامه دارد 👇👇
https://t.me/Sociologyofsocialgroups
#هشدار_جامعه‌شناس
🟢🔴 «آتش خاموش؛ نگاهی به اعتراضات آبان ۹۸» / بخش دوم
📚دکتر سعید مدنی و همکاران
🔵 در ادامه کتاب با اشاره به نقش عمده‌ی گروه‌های فقیر و نابرخوردار در اعتراضات آبان؛ تصریح می‌کند که استان‌های #تهران و #البرز با کمترین میزان فقر در کشور جزو کانون‌های اصلی اعتراضات بوده‌اند. در مقابل اعتراضات در برخی استان‌ها مثل #خراسان_جنوبی که جزو #فقیرترین استان‌هاست، بسیار محدود بوده است و به این ترتیب عوامل بروز اعتراض را منحصر به فقر نمی‌داند. نویسندگان آتش خاموش برای تحلیل اعتراضات در مناطق با فقر کمتر مفهوم #محرومیت_نسبی را چارچوب جامع‌تری می‌دانند. محرومیت نسبی اختلاف میان انتظارات مشروع افراد و واقعیت‌های موجود و کم بودن احتمال تحقق آن تعریف می‌شود.
🔹آتش خاموش، در ابتدای بخش پنجم در توصیف نقش حاشیه‌نشین‌ها به نقل از صاحب‌نظران می‌گوید: حاشیه‌نشینان شهری کنشگران اصلی اعتراض آبان بوده‌اند. کتاب در تعریف #حاشیه‌نشینی آن را نوعی شیوه زندگی می‌داند که در آن افراد اگرچه در بخشی از شهر سکونت می‌کنند و در محدوده اقتصادی شهری قرار دارند اما به دلایل مختلف جذب نظام اقتصادی شهر نشده و از خدمات شهری بی‌بهره هستند. البته حاشیه‌نشینی را به این‌ها محدود نمی‌داند و مسائل #گورخوابی، #کارتن‌خوابی، #ماشین‌خوابی و #بام‌فروشی را نیز از انواع جدید #اِسکان_غیررسمی در این مناطق می‌داند. سپس بیان می‌کند که در مجموع ۲۰ میلیون نفر که حدود ۲۵ درصد جمعیت کشور را شامل می‌شود در این سکونتگاه‌ها زندگی می‌کنند که از این ۲۰ میلیون نفر ۱۱ میلیون ساکن بافت فرسوده شهری و ۹ میلیون نفر ساکن سکونت‌گاه‌های غیررسمی و حاشیه‌ای هستند.
🔹 کتاب به طور مفصل به بیان مختصات جغرافیایی و جمعیتی مناطق #حاشیه‌نشین در استان‌های کشور می‌پردازد و در قالب جدولی مناطق حاشیه‌نشین و مناطقی را که در آن‌ها اعتراضات گزارش شده است، به تفکیک هر استان بیان می‌کند و نتیجه می‌گیرد جز در برخی موارد، اکثر مناطقی که در آن‌ها اعتراض گزارش شده است، مناطق حاشیه‌نشین بوده‌اند. در پایان این بخش اشاره می‌شود که بسیاری از این مناطق را (به ویژه در تهران) نمی‌توان در چارچوب مفاهیمی چون «حاشیه» و «حاشیه‌نشینی» بررسی کرد، چرا که بافت جمعیتی این مناطق دستخوش تغییراتی شده و تنوع زیادی در آن وجود دارد. گروه‌هایی از طبقه متوسط با توجه به شرایط اقتصادی فقیر شده‌اند و برای کاهش مخارج زندگی و هزینه مسکن به این مناطق حاشیه‌ای جابجا شده‌اند. اِسکان این طبقه سبب تغییر برخی ویژگی‌های فرهنگی این مناطق شده است به این ترتیب معترضان حاشیه‌نشین تنوع طبقاتی داشتند و شامل افرادی از طبقات کم درآمد و متوسط فقیر شده بودند که به لحاظ فرهنگی مولفه‌های طبقه متوسط را داشتند.
طبقه متوسط موضوعی است که به صورت مفصل در بخش ششم کتاب به آن اشاره می‌شود. در این قسمت به تفاوت تعریف‌های موجود در #طبقه_متوسط در جوامع غربی و خاورمیانه اشاره می‌شود:
«می‌توان طبقه متوسط در ایران را نه یک طبقه متوسط اقتصادی‌تولیدی که بهای سرمایه‌داری و دموکراسی را در کشورهای آزاد به دوش می‌کشد، بلکه یک طبقه متوسط فرهنگی و محصول گسترش تحصیلات به مدد درآمدهای نفتی دانست».
🔹 به این ترتیب کتاب طبقه متوسط در ایران را فاقد یک ایدئولوژی مستقل می‌داند و اعضای آن دارای پایگاه‌های اجتماعی مختلف‌اند که این امر مانع از آن می‌شود که بتوانند طبقه مستقل و واحدی برای کنش‌های سیاسی اجتماعی تشکیل دهند. در ادامه با برشمردن برخی از ویژگی‌ها و مختصات طبقه متوسط در ایران به وضعیت این طبقه در سال‌های اخیر و نقش آن در اعتراضات آبان پرداخته می‌شود. کتاب از نگاه نظریه‌پردازان می‌گوید طبقه متوسط به دلایلی از جمله تورم فزاینده، افزایش نرخ بیکاری و تحریم‌های اقتصادی فقیرتر شده و به طبقات پایین‌تر ریزش کرده است، در حالی که از ویژگی‌های فرهنگی خود فاصله نگرفته و راه‌های قانونی برای دستیابی به حقوق خود را مسدود می‌بیند و چنانچه اشاره شد احساس محرومیت نسبی می‌کند.
🔹در بخش‌های هفتم و هشتم کتاب به نقش گروه‌های جمعیتی #جوانان و #زنان در اعتراضات آبان پرداخته می‌شود. کتاب با بیان اینکه اکثر افراد حاضر در اعتراضات، دستگیرشدگان و جان باختگان، جوانان با تحصیلات پایین و بیکار و ساکن مناطق حاشیه ای بوده‌اند به نقش پر‌رنگ جوانان در این اعتراضات تأکید می‌کند. در این اعتراضات علاوه بر یک شورش معیشتی ناشی از شوک افزایش قیمت بنزین، شاهد جنبش جوانانی که به طور کلی از وضع موجود به شدت ناراضی‌اند نیز بودیم.
کتاب ضمن بررسی ویژگی‌ها و مختصات جنبش جوانان، آن را متکی به طبقه خاصی نمی‌داند، بلکه آن را ترکیبی از طبقات فرودست و متوسط می‌داند که قابلیت آن را دارد که نقطه اتصال طبقه متوسط و محروم باشد.
#سعید_مدنی
#آبان۹۸
✳️ادامه دارد 👇👇
https://t.me/Sociologyofsocialgroups
Telegram
جامعه‌شناسی گروه‌های اجتماعی
👈تحلیل، نقد، معرفی کتاب، مقالات و پژوهش ها
در حوزه جامعه شناسی گروه‌های اجتماعی، جنگ، ادبیات، غذا
✅فریبا نظری
دانش آموخته دکترای جامعه‌شناسی
و مطالبی از دنیای:
👈ادبیات
👈 موسیقی
👈سینما
📝 @f_nazari :ارتباط با من👈
در حوزه جامعه شناسی گروه‌های اجتماعی، جنگ، ادبیات، غذا
✅فریبا نظری
دانش آموخته دکترای جامعه‌شناسی
و مطالبی از دنیای:
👈ادبیات
👈 موسیقی
👈سینما
📝 @f_nazari :ارتباط با من👈