✅ زیبایی زبان تورکی



🌀 فعل امر در #فارسی تابع قاعده خاصی نیست و از ریشه فعل درست نمی شود.

مثال:

🔻 پختن---» پز! (خ---» ز تبدیل شده است)

🔺 رفتن---» رو! (ف---» و تبدیل شده است)

🔻 کردن---» کن! (د---» ن تبدیل شده است)

🔺 دیدن---» ببین! ( که اصلا از مصدر دیدن فعل امر ندارد.)

🔶 ولی در زبان غنی و قانونمند #تورکی ریشه فعل در هر حالتی حفظ میشود
چند نمونه را باهم میخوانیم:

▫️ گئتمک---» گئت
▫️ قاچماق---» قاچ
▫️ چالماق---» چال
▫️ یئریمک---» یئری



https://t.me/dedekatib

لغتنامه فارسی به #تورکی آزربایجانی استاد بهزادی 📚

🌺تقدیم اولسون عزیز یولداشلاریمیزا🌺
@dedekatib

@dedekatib

#زبان_تورکی


🌞قدرت #زبان_تورکی 🌞



📝📌اندام های #تیز و برجسته بدن در زبان #تورکی با حرف "د" شروع میشوند :
#دیل ⬅️ زبان
#دیش ⬅️دندان
#دوداق ⬅️ لب
#داماق ⬅️(دیلچک)، کام
#دیرناق ⬅️ناخن
#دیرسک ⬅️آرنج
#دیز ⬅️زانو
#دابان ⬅️پاشنه
#دالاق ⬅️طحال (در حالت بر جستگی و التهاب)
#دوش ⬅️سینه مخصوصا در مورد زنان
#دیمدیک ⬅️ منقار پرندگان
و...

________


📝📌اندام های #گرد و لوله ای بدن در زبان #تورکی با حرف "ب" شروع میشوند :

#باش ⬅️سر
#بئین ⬅️مخ
#بویون ⬅️گردن
#بنیز (یاناق)⬅️ :گونه
#بورون ⬅️بینی
#بئل ⬅️کمر
#بیلک ⬅️مچ دست
#بوخوم ⬅️مفصل
#بالدیر ⬅️ران
#باجاق ⬅️کل پا
#بارماق ⬅️انگشت
#باغیرساق ⬅️روده
#بویرک ⬅️کلیه
و...

_________


📝📌اندام های #منشعب از محور مرکزی در زبان #تورکی با حرف "ق" شروع میشوند :

#قولاق ⬅️گوش
#قول ⬅️دست
#قیچ ⬅️پا
#قارین ⬅️شکم
#قابیرقا ⬅️دنده
#قیل ⬅️موی زبر

📌🌟در #حیوانات

#قویروق ⬅️دم
#قورساق ⬅️شیردان، از معده های چهارگانه نشخوارکنندگان
#قانات ⬅️بال
و....

📌🌟در #رستنی ها :

#قیلچاق ⬅️داسه

📌🌟در ابزار،

#قونج ⬅️ساق جوراب
#قاپی ⬅️در
#قولپ ⬅️دستگیره
#قین ⬅️(هم در ابزار و هم در رستنی ها) مثل کلمه #قینچا که در فارسی به صورت غنچه تلفظ می شود.

________


📌📝 در زبان #تورکی چشم و مشتقات آن با حرف "گ" شروع میشوند :

#گؤز ⬅️چشم
#گیپریک ⬅️مژه
#گیله ⬅️مردمک
#گاش (قاش) ⬅️ابرو

_________


📝📌نام اکثر پرندگان در منطقه #آزربایجان با حرف "ق" شروع میشوند :

#قجله ⬅️زاغ
#قارقا ⬅️کلاغ
#قیرقی ⬅️قرقی
#قوزغون ⬅️شاهین
#قارانقوش ⬅️پرستو
#قاراقوش ⬅️عقاب
#قازالاق ⬅️چکاوک
#قارتال ⬅️عقاب (نوعی دیگر از عقاب)
#قیرقیر ⬅️پرنده ای کوچک
#قوش ⬅️پرنده

_________


📝📌یا در پسوند اکثر #پرندگان " #چین " وجود دارد :

#بیلدیرچین ⬅️بلدرچین
#لاچین ⬅️شاهین
#گویرچین ⬅️کبوتر
#سیغیرچین ⬅️سار

________

📝📌موارد نحس و شگون در تورکی با حرف "ق" شروع میشوند :

#قارا ⬅️سیاه
#قارانلیق ⬅️تاریکی
#قورخو ⬅️ترس
#قودوز ⬅️هار
#قیرغین ⬅️کشتار از طریق سرما
#قیزغین ⬅️کشتار از طریق گرما
#قایغی ⬅️نگرانی
#قنیم ⬅️دشمن
#قورغو ⬅️توطئه
#قاری ⬅️عجوزه
#قاریماق ⬅️پیر شدن
#قادا ⬅️درد و بلا
#قوراقلیق ⬅️خشکسالی
#قیش ⬅️زمستان
#قار ⬅️برف
#قیرو ⬅️برف دانه های گرد و سفت
#قارغی ⬅️نوک تیر، پیکان

#قارغیش ⬅️نفرین
#قارانات ⬅️شومی
#قاران ⬅️آخرین نوبت
#قیققی ⬅️آخرین نوبت
و... و...

✍هادی خویلو

@dedekatib

@dedekatib

#اساطیر_تورکان

#Hızır

🌞 #خیضیر 🌞👇


📝📌در باور #تورکان مسلمانان و مردمان #خاورمیانه نام #پیامبری است که گاهی به شکل #خیدیر نیز نامیده می شود.


🌟📌کسی است که در مواقع #سخت و #دشوار به یاری انسان ها می آید.

🌟📌همچنین توانایی #تغییر دادن #چهره ی خود را نیز دارد.


📝📌 #پیامبری است که دارای نیروهای #فوق العاده ای می باشد. او به #جاودانگی دست یافته است. زمانی که #دعا کند و یا #سیبی به یک زن #نازا بدهد، آن #زن صاحب #فرزند خواهد شد.


🌟📌صاحب #دانش و #حکمت است، شخص #مقدسی است که #ناجی انسان ها می باشد.
نامش در #قرآن کریم به طور مستقیم نیامده است، #پیامبر بودنش نیز همینطور اما #اشاره های غیر #مستقیمی به او شده است.


📖📌در منابع #سومری نیز اشاره هایی به او شده است. در منابع #سومری با نام (Hasısatra) معرفی شده است. به دلیل این که #بنگی_سو ( آب حیات) را خورده است می تواند #بمیرد و دوباره متولد شود.


🌟📌لباس های #سفید و #سبز رنگی می پوشد که نماد #طبیعت است.

🌟📌 #خیضیر_آتا می تواند در #هوا قدم بزند و بر روی #آب راه برود.


🌟📌توانایی #اداره کردن #حیوانات را نیز دارد.

🌟📌تا #زمانی که خود را به #انسان ها معرفی نکند کسی نمی تواند او را بشناسد.


🌟📌هنگامی که در #آب است بر #ماهی بزرگی سوار می شود و وقتی که در #خشکی است سوار بر #اسب سفیدی می شود.



📝📌اسب #خیضیر نیز به دلیل خوردن #بنگی_سو (Bengi su) #نامیرا است.
#خیضیر انسان ها را مورد #امتحان قرار می دهد. گاهی #درویش است و گاهی یک #فقیر بی چیز.
برای امتحان افراد می گوید که #گرسنه است اگر شخص به او رسیدگی کند به او #پاداش می دهد و اگر کسی او را از خود #براند و برنجاند، #تنبیه اش می کند.



📝📌در زمان #جنگ به شکل #گرگی سفید در می آید و به فرماندهان #تورک یاری می رساند و مجروحان #جنگ را مداوا می کند. گاهی به شکل فردی #کور تصور می شود اما نیازی به #چشم ندارد زیرا که او با #چشم دل همه چیز را می بیند.



🌟👈 #وجه_تسمیه :

📝📌نام #خیضیر منشا #عربی دارد. کلمه ی #عربی خضرا که در #تورکی به معنای #یاشیل می باشد #ریشه ی نام اوست. همچنین احتمال می رود که از ریشه ی #سومری نیز باشد.


📌منبع:

📖فرهنگ افسانه های تورک،

📌نویسنده

📖دنیز قارا قورد، تورکیه، 2011

فرهنگ باورهای تورکان،

📌نویسنده

پینار کاراجا


✍هادی خویلو
@dedekatib

@dedekatib
#عدد_بئش_در_تورکی


🌞 #بئش 🌞


📖📌گذری بر مفهوم #پنج (بئش) در زبان #تورکی 👇


📝📌چرا (در #تورکی ) در جواب "یزیده لعنت!" در ایام #عاشورا گفته میشود " #بئش لعنت!"

🌟📌به عبارات زیر دقت کنید:👇

✅چرا در این #مثال ها از عدد « #بئش » استفاده میشود؟👇


📌ایندییه جن در #بیر ایدی
له له اؤلدو درد « #بئش » اولدو


📌ایش لریمیز اولوب #اوزون
باشیمیزا کئچیب #قازان
بو گونووونن مال #قازان
گتیر وئر #نور جاهان #یئسین
دیننده ده #بئش مین یامان #دئسین



🌟📌1. اعداد بعد از #پنج ⬅️ دو #صامت پشت سر هم دارند.
(نشان دهنده مضاعف شدگی)


🌟📌2. می دانیم که صدای « #ب » در زبان #تورکی از لحاظ شکل دارای مفهوم "غیر #تیز #مدور و #صاف "و از لحاظ کارکردی دارای مفهوم " #شروع_کنندگی " دارد مثل:
#باش
#بؤرک
#بارماق
#باشماق
#بوغاز
#بیر
#باهار
#بانلاماق (بانگ سر دادن خروس در اول صبح) و ...


🌟📌3. با مراجعه به سیستم #شمارش در زبان #سومری به راحتی متوجه میشویم که بعد از عدد #پنج عمل #شمارش به نوعی تکرار می شود. که نشان می دهد سیستم #پنج تایی برگرفته از #انگشتان دست نقش تعیین کننده در شکل گیری #شمارش در این #زبان داشته است.


🌟📌4. صدای / #د / مفهوم تغییر #قطعی را و #قطعیت را در زبان #تورکی بیان می کند ⬅️ #دؤرد (بعد از چهار باید #شمارش به نوعی تغییر کند )
مثال:
#دیز
#دیرسک
#داغ
#دابان
#دیمدیک و ...


🌟📌5.به #شمارش زیر توجه کنید:👇

#بوش (باش)
#بیر
#ایکی
#اوچ
#دؤرد
#بئش
#آلتی
#یئددی
#سککیز
#دوققوز
(بی دلیل نیست که که مفهوم "خالی" " #تهی " در #تورکی یعنی " #بوش " با صدای / #ب / شروع می شود.



📖📌 #نتیجه گیری کلی عدد پنج" #بئش " مفهوم " شروع #مرتبط
{یا سطح بالاتر}، شروع #متقابل " دارد.


📝📌پس دلیل اینکه در #جواب "یزیده لعنت" می گویند ⬅️ #بئش_لعنت " در واقع به گفته های خودشان شدت #مضاعف ببخشند هست.


🌟📌اما #متاسفانه این اصطلاح با "بیش" در لهجه #فارسی به علت نزدیکی بودن #واژه ها اشتباه گرفته می شود.




📌منبع:
مفهوم صدا(زبانی در.ون زبان)

📌نویسنده
ناصر منظوری


@dedekatib

@dedekatib

🌞 #تحریفات_تاریخ 🌞


📝📌 #تحریفات تاریخی که از دوره #پهلوی شروع شد شامل تحریف #تاریخ_ایران و در کنار ان باشدت بیشتر #تحریف تاریخ #آزربایجان همراه شد .


📝📌این #صلاله که با #کودتای_انگلیسی_یهودی به قدرت دست یافتند برای #بقای خود شروط این کشورها رابرای #حمایت پذیرفتند که یکی از این #شروط درکنار امتیازات بیشماری که دادند تحریف #تاریخ بود.
که اکثر #مفسران و #تاریخ_شناسان به آن واقف هستند و میدانند بیشتر #سیاسی است تا واقعیتهای #تاریخی


📝📌اما سخن امروزما در چرایی #تحریفات تاریخی نامهای اصیل #تورکی در #آزربایجان است واینکه چرا #تاکنون ادامه دارد با آنکه مردم با #انقلاب کردن #مخالفت خود راباهمه ارکان #پهلوی نشان دادند.


📛📌 #تغییر ندادن اهداف #رژیم قبلی یعنی ادامه #سیاستهای رژیم گذشته و درمعنای واقعی #انقلابی رخ نداده است وفقط تغییرات #ظاهری بوده..
اگرچه دردوره #پهلوی فقط نام #تاریخی تحریف شد اما امروزه علاوه برآن تغییر جمعیتی با وارد کردن #مهاجران_کورد_عراقی برآن افزوده شده است.


📛📌 #وعدهای تدریس زبان #تورکی ورسمی شدن ان بابقیه #مسائلی که میدانید واقعیت #درونی و #بیرونی ندارد.


📝📌تغییراسامی #نامهای تاریخی #آزربایجان زمینه ساز ورود #مهاجران بوده است یعنی ادامه سیاستهای #پهلوی که آماده کرده بودند..با تغییر اهداف میشود نام #انقلابات به #تغییرات داد نه باتغییر #اشخاص


🌟📌نکته مهم اینکه اعتقادات #مذهبی و:#دینی در دوره گذشته قویتر ازامروزی بوده است وامروزه متاسفانه این #اعتقادات هم #کمرنگتر وبیشتر برای #مادیات بکار گرفته میشوند.


📝📌واین همان #شیعه_شعوبیه_گری است که بدل #شیعه واقعی می باشد که نه #مذهبی است نه #دینی
بلکه تغییر یافته #پان_ایرانیسم وبرای اهداف #پان_فارسیسم شکل گرفته است.


✍هادی خویلو


@dedekatib

#اورمو
وجه تسمیه #اورمیه

شکل صحیح #نوشتاری این شهر #اورمیه می باشد نه #ارومیه
نام #اورمیه متشکل از دو کلمه #اور UR و #میه Miyə می باشد. جزء نخستین این کلمه #تورکی می باشد در زبان #تورکی 5000 سال قبل بنام #تورکی_سومری #او " #پایتخت کشور #سومرها ؛ #اور نام داشت".
میدانیم #غرب_آزربایجان تحت عنوان دولت #آراتتا با #سومریان از نظر #فرهنگی و #زبانی همانندی داشتند. در زبان #تورکی باستان مربوط به 5000 سال قبل کلمه « #اور » به معنای #شهر و #آبادی بوده است. این کلمه در نام شهر #اورومچی در ایالت #ترکستان_چین هم به یادگار مانده است.
#زبان_تورکی_سومری در آن زمان حالت #بین_المللی داشته و ملل مختلف و همجوار این کلمه را به شکل وسیع و گسترده ای اخذ و استفاده میکردند. این کلمه به ملل همجوار #آشور و #کلده و #سامی هم نفوذ کرد و دایره آن گسترش یافت. کلمه #اورشلیم بارزترین شکل این کلمه در منطقه می باشد که قسمت اولیه آن یعنی " #اور" به زبانهای #سامی و #عبری نیز نفوذ یافته است. کتاب #تاریخ_ماد حاوی ده ها اسم خاصی می باشد که دارای ترکیب " #اور " می باشد.
اما جزء دوم این توپونیم « #میه » Miyə نام #قومی از #تورکان بوده که 4000 سال قبل درمنطقه می زیستند و #میتانی نام داشتند
#میتانی ها به تأیید بسیاری از مورخین نظیر ⬅️ #مارکوارت و #هرتسفلد " ساکنین اولیه منطقه و #تورک_زبان بودند. بنابراین میتوان " #اورمیه " را به معنای #شهر_قوم_میتانی معنا کرد.

موارد نادرست وجه تسمیه :
جماعتی #اورمیه را به معنای شهر #آب ها معنی میکنند و مدعیند #اورمیه کلمه #ایست_سریانی .
این #وجه_تسمیه تراشی بظاهر از #مینورسکی شروع شده و امروزه نیز عده ای ناآگاهانه بر آن پافشاری میکنند. حال اینکه استقرار #قوم و زبان #سریانی در منطقه نسبت به استقرار فرهنگ #تورکی باستان در #اورمیه قدمت چندانی ندارد.
در ثانی "میه" در زبان #عبری بمعنای روشنایی است نه آب و در هزوراش پهلوی «میاه» آب خوانده میشود. یعنی ترکیب کلمه مرکب از دو کلمه با دو سیستم زبانی کاملا متفاوت می باشد. این نوع تفسیر از نظر علم #اتیمولوژی «فقه اللغه» کاملا عامیانه محسوب شده و #مردود است.
عده ای نام قدیم شهر را « #تبارما » دانسته اند که #نادرست است.
از آنجائی که بعضی ها « #آتشکده_شیز » را در #اورمیه می پنداشتند و در سال 623.م این #آتشکده از سوی #هراکلیوس به آتش کشیده شد و در متون #رومی نام این شهر به آتش کشیده « #تبارما » ذکر شده بعضی ها « #تبارما » را #اورمیه میپندارند که #اشتباه_محض است


🌟📌بر گرفته از کتاب #تاریخ_راستین_ترکان_اورمیه

📌نویسنده:
✍ دکتر توحید ملک زاده دیلمقانی

تشکورلر هادی خویلو قارداشیمیزدان🙏

@dedekatib

@dedekatib
#اوتک (تاریخ)


🌞توضیحی مختصر درباره #شمن 🌞👇


🌟📌 #روحانی دین #تورکان را #شمن می گویند


✅اما خود #تورکان از واژه #شمن استفاده نمی کنند و به #شمن ⬅️ #قام می گویند
@dedekatib

✅ #شمن مستلزم #میستیزیسم (عرفان باوری است ) عرفان #شمن از طبیعت سرچشمه می گیرد

✅ #شمنیسم به هیچ وجه #دین یا #مذهب نیست
در میان #ترکان و #چینی ها و #ژاپنی ها و #کره ای ها هرگز #مذهب و #دینی ایجاد نشد

📝📌در میان #تورکها و #چینی ها چیزی به نام #کاست یا ⬅️ #طبقه_اجتماعی وجود نداشت برای ایجاد #کاست به #مذهب و #دین احتیاج هست
#تورکها دین ومذهب با تعریف #خاورمیامه ای #افریقایی و #سرخپوستان متمدن ندارند و نداشتند



📝📌 #دین احتیاج به #کاهن دارد و #روحانی باید #اصول_دین را بداند #مقدساتش را بشناسد #نامقدسات و #حلال و #حرامهای دین را همچنین
#شمن یک #روحانی یا بهتر است بگوییم #عارفی هست که #تجربیاتش را یا به #ارث میبرد یا یاد می گیرد

✅قواعد خاصی نداره

🌟📌 #شمن_ارواح_طبیعت را #میشناسد و #اعتقاد دارد #این_دنیا با #ریسمانهای به #ان_دنیا وصل هستند #ریسمانهایی از جنس #نور این #اعتقاد ازخواستگاه این باورها که #قطب_شمال ودیدن #شفق_های_قطبی هست پدید امده است ...

@dedekatib

🌟📌و یا #شیطان
#فرشته
#جن
جایی در فهم خالص قدیم #تورکها نداشتند از نظر #تورک زندگی #اخروی امتداد زندگی #دنیوی بود


📖📌این #شفقهای_قطبی این فهم را در #تورکها ایجاد کرد که #دنیا ازطریق #ریسمانهای_نورانی به #ان_دنیا وصل هست ....

🌟📌 #چیندیر_اغاجی درختی که #پارچه_بهشت به ان می بندند و یادگار ان دوران هست

🌟📌و یا در برخی مناطق روی #قبور #نی یا #چوبی با #رشته های #پارچه ای می بندنند

✅و معتقد به حضور #ارواح مختلف بودند ..
یکی دیگر از عقاید ان است که حتی #شر مطلق و #خوب مطلق هم نداریم
@dedekatib

✅هردوی این کلمات #سغدی برهمنی هستند
یعنی #الهه ها مطلقا #بد یا #خوب نبودند.

🌟📌بعدها با اعتقاد #گوگ_تنگری این #ارواح و #خدایان هم به سطح #انسان سقوط کردند اما #موجودیت داشتند...

🌟📌حتی میان #ترکان_توتمیسم هم که میگویند هر #گروهی از #نسل یک #حیوان هستند یا یک موجود ارزش نداشت
باورهای #مقدس تا حدودی برایشان مهم بود ...
اما #کیهانشناسی از باورهای #ارواح محور #توتم محور و...مهمتر بود به #نحسی و #سعادت اعتقاد کامل داشت باز #کیهانشناسی_تورک متفاوت بود

@dedekatib

📖📌جهان #اسطوره _ای_تورک بسیار متفاوت از جهان #اسطوره_ای_بقیه_اقوام است اگر #شباهتی وجود داره به #دوعلت درباب 1- #کیهانشناسی چون پدیده های #نجومی یکسان هستند
2- #طبیعتا برخی پدیده های #نجومی مبانی ا#عتقادی_مشترک شدند بدون وجه #اشتراک مانند #سمبل های چون #ماه_و_ستاره


📝📌این #اسطوره ها و #شناختشان فقط به درد #حل_معماهای_تاریخی و #فهمیدن_ریشه_خرافات دارد و زدودن #خرافات_از_دین

🌟📌همچنین با #شناسایی_رسومات_دخیل که در خیلی از #رسومات ما #دخیل هستند و از #دیگران به #ارث رسیده اند
و ما ان #رسومات را #تورکی کردیم

@dedekatib
✅📌مثلا #پختن_سمنو_رسم_کاملا_تورکی هست
این #رسم همیشه بود که با این کار جنازه را تقدیم #ارلیکن #یرلیکن و #تنگری می کردند

✅ #سمنو_از_گندم_سبز_پخته_میشود

📝📌 #گندم_سبز مانند #ریسمانهای_سبز هست که #زمین را به #اسمان وصل می کند


📖📌ریشه های #سمنو در زیر زمین هست پس زمین و #یرلیکن را وصل می کند به روی زمین جایی که #ارلیکن قرار داره...و برگها به سمت اسمان است پس به #تنگری یا اسمان وصل میشود


🌟با خوردن این ما #نیروی_سه_دنیای_اصلی رو به دست میاریم


🌟📌 #سمنو در جشنهای #تورکها پخته میشد



#اتحاد_تورکان_خاری_بر_چشم_دشمنان

@dedekatib

🎈مهم

⚠️ حتما بخوانید//
@dedekatib

🛑نام #تورکی و صحیح شهرستانهای آزربایجان غربی.

🔻بی کندی نه بوکان
🔻سیلوانلیق نه سیلوانا
🔻سویوق بولاق نه مهاباد
🔻ساری داش نه سردشت
🔻سائین قالا نه شاهین دژ
🔻اوچ نو نه اشنویه
🔻قوشچو- قولونجو محالی نه انزل
🔻تیکان تپه نه تکاب
🔻داش ماکی نه ماکو
🔻قوشاچای نه میاندواب
🔻سولدوز نه نقده
🔻عرب لر نه پلدشت
🔻دیلمقان یا سالماس نه سلماس
🔻اورمیه یا #اورمو نه ارومیه یا رضائیه


@dedekatib

🔴چند نمونه از اسامی اصیل #تورکی
با معنی و طرز صحیح تلفظ



تاتلی = خوشبخت ، خوش = tatli


تایماز = بینظیر = taymaz


تایلان = قد بلند = taylan


تورال = همیشه زنده = پهلوان = toral


تورهان = مرد اصیل = torhan


تورخان = خان جوان ، خان تازه به دوران رسیده = torxan


تغرول(طغرول) = مرغ شکاری = toğrol


پینار = چشمه جوشان = pinar


جوشار = جوشان،تلاشگر = COŞAR


چاغلار = متلاتم = ÇAĞLAR


چیلغین = عاشق مجنون = ÇILĞIN


چیچک = شکوفه،گل = ÇIÇƏK


دالغا = موج = DALĞA


داملا = قطره = DAMLA


دورنا = درنا = DURNA


دویغو = احساس = DUYĞU


دورو = شفاف = DURU


دیلر = آرزومند = DILƏR


دنیز = دریا = DƏNIZ


فیدان = شکوفه،غنچه = FIDAN


قارتال = عقاب = QARTAL


گورسئل = سیل خروشان = GURSEL


گول آی = ماه گل = GÜLAY


گول اؤز = گل رخ = GÜLÜZ


گول سان = گلی = GÜLSAN


گول شن = گلشن = GÜLŞEN


گول گون = گل روز = GÜLGÜN


گولنار = گل انار = GÜLNAR


گولناز = گلناز = GÜLNAZ


گول یاناق = گل رخ = GÜLYANAQ


گول یانار = گل آتشین = GÜLYANAR


گول یاز = گل بهار = GÜLYAZ


گوموش تئل = نقره فام = GÜMÜŞTEL


گون آی = ماه و خورشید = GÜNAY


گون ار = همیشه قهرمان = GÜNƏR


گونش = آفتاب = GÜNƏŞ


گونئی = جنوب = GÜNEY


گوندش = همتای خورشید = GÜNDƏŞ


گونده یاز = همیشه بهار = GÜNDƏYAZ


همرسین = نسترن = HƏMƏRSIN


کونول = قلب ، دل = KÖNÜL


کپنک = پروانه = KƏPƏNƏK



کوسمَز = گشاده رو = KÜSMƏZ


کَسکین = بُرنده ، تیز = KƏSKIN


کوزی = شمال = KÜZEY


کیوانچ = مغرور _ قابل اعتماد = kivanç


کوکسَل = ریشه دار = köksəl


گونشن = خوشبخت ، شاد = günşən


یاکان = سوزاننده = yakan


ییگیت_ ایگید = جوانمرد = yigit _ igid


لاچین = شاهین = LAÇIN


لاله = لاله = LALƏ


لیلپار = گل چشمه = LILPAR


لیمان = بندر = LIMAN


مارال = غزال = MARAL


ماوی = نیلی ، آبی = MAVI


ماراقو = علاقه = MARAQ


ناردانا = دانه انار = NARDANA


نارگیله = دانه انار = NARGILƏ


ناریش = نارنجد = NARIŞ


نازلی = پر عشوه = NAZLI


پارلار = نورانی = PARLAR


یاغمور = باران = yağmur


تارکان = پراکنده = tarkan


توپراک = خاک = toprak


تیمور = آهنی ، غیر شکننده = teymur


چاووش = راهنما ، گروهبان در ارتش = çavüş


سئوینج = خوشحال = sevinc


سالار = سردار ، رهبر = salar


سهند = پر اُبُهت = səhənd


@dedekatib

💯این ویدئو قلب هر #تورکی را به درد میاورد

💢ویدئویی از دور ریختن صدها تن #سیب و زحمت چندین ساله #باغبانان_آزربایجان ❗️

💢کمپین #سیب_بخریم ❗️

فیلم ها و گیف های کمیاب در👇👇
@filimler
@filimler

💢 #فارسجا اهنگ لره قولاق اسیب اونلارین کولتورلرین یایماق یئرینه،

اؤز #انا_دیلیمیزده اولان #تورکی اهنگ لره قولاق اسیب اؤز موسیقی میزه کولتوروموزه و اصالتیمیزه ده یر وئریب صاحیب چیخاق
@dedekatib

#چالش گفتن رمز کارت بانکی به زبان #تورکی

برایم بسیار عجیب است که مردم در فروشگاهها هنگام گفتن رمز کارت بانکی خود، رمز را به فارسی میگویند!! اگر ما در کودکی برای یاد گرفتن اعداد فارسی مدرسه رفته و نمره گرفته ایم یا به علت ندانستن اعدادخط کش خورده و تنبیه شده ایم ولی دلیل نمیشود اعداد خود را فراموش کنیم. الان کسی نه به ما نمره میدهد و نه خط کش میزند که اعداد را فارسی بگوییم و بخوانیم!! بلکه با این کار، بیشتر موجب شادی دشمنان #تورک میشویم ... پس 👇🏻👇🏻👇🏻👇🏻

از همین حالا، در خریدها هنگام گفتن رمز کارت بانکی، رمز را به تورکی بگوئیم.
اول من، ایکیمجی سن ، اوچومونچی او ....
۴۰ میلیون تورک ...
۴۰ میلیون بیز ...

#گله_جک_بیزیمدیر ...
#تورک

@warlig

🔹تدریس زبان مادری فرصت و یا تهدید ؟!

☝️بو فیلم ۱۳۲۴- ۱۳۲۵ هجری شمسی تحصیل ایلینه عایددیر کی، بیر ایل آذربایجان، سید جعفر پیشه وری نین اؤندرلیگی ایله خودمختارلیق حالتینده اداره اولدو و آنا دیلیمیز، یعنی آذربایجان تورکجه سی آذربایجانین بوتون مدرسه لرینده و تبریز دانیشگاهیندا رسمی دیل اولاراق تدریس اولدو.
#آذربایجان
#خودمختاری
#پیشه_وری
#سید_جعفر_پیشه_وری
#آنا_دیلی
#تورک_دیلی
#تدریس
#زبان_ترکی
#ترکی_آذربایجانی
#حسن_راشدی
#تورکی
#آزربایجان
#تحصیل_به_زبان_مادری
#Azərbaycan
#pişəvəri
#ana_dili
#türkcə
#azərbaycan_türkcəsi
#təhsil
#həsənrashidi
#həsən_rashidi
https://telegram.me/yurddash

@dedekatib

«زبان مادریِ من هویت من است!»

اگر توِ فارس زبان، زبان مادریت را دوست داری و میخواهی به آن زبان تحصیل کنی، نمی توانی این حق را از من بگیری!

حسن راشدی:

( به مناسبت ٢١ فوریه، روز جهانی زبان مادری)

دلیل نامگذاری روز جهانی زبان مادری از زمانی آغاز شد که در سال ۱۹۵۲ دانشجویان دانشگاه‌های مختلف شهر داکا پایتخت امروزی کشور بنگلادش که در آن زمان پاکستان شرقی نامیده می‌شد و هنوز مستقل نشده بود، از جمله دانشجویان دانشگاه داکا و دانشکدهٔ پزشکی آن تلاش جهت ملی کردن زبان بنگالی به عنوان دومین زبان پاکستان (در کنار زبان اردو) تظاهرات مسالمت‌آمیزی در این شهر براه انداختند. به دنبال این حرکت دانشجویان، پلیس به آن‌ها تیراندازی کرده، عده‌ای از آن‌ها را کشت. بعد از استقلال بنگلادش از پاکستان و به درخواست این کشور، برای نخستین‌بار سازمان یونسکو در ۱۷ نوامبر سال ۱۹۹۹ روز ۲۱ فوریهٔ (برابر با دوم و گاهی سوم اسفند) را روز جهانی زبان مادری نامید و از سال ۲۰۰۰ این روز در بیشتر کشورها گرامی داشته می‌شود و برنامه‌هایی در ارتباط با این روز برگزار می‌گردد.

در ایران نیز برای اولین بار به مناسبت روز جهانی زبان مادری دوم اسفندماه سال ۸۲ برابر با ۲۱ فوریه سال ۲۰۰۴ میلادی مراسمی در شهر تبریز در تالار  «دکتر مبیّن» توسط فعالین مدنی و همزمان و در همان روز در تهران در دانشگاه علم و صنعت، توسط دانشجویان تُرک دانشگاه‌های تهران برگزار شد. موضوع اصلی سخنرانی‌ها و شعرا در این مراسم، لزوم آموزش به زبان مادری در کشور چندملیتی ایران بود.
در سال‌های بعد نیز برگزاری این مراسم ادامه داشته است.
سازمان جهانی یونسکو معتقد است که، باید امکانات و شرایطی فراهم شود تا زبان‌هایی که در حال فراموشی هستند در کنار زبان‌های حاکم شانس ادامه حیات داشته باشند.

ارزش زبان مادری از دیدگاه بزرگان:

سازمان یونسکو: کسی که نتواند به زبان مادری خود بنویسد و بخواند بی سواد محسوب می‌شود.

آلفونس دوده، نویسنده فرانسوی: هر ملتی که زبان مادری خود را فراموش کند، مانند فردی زندانی است که کلید زندانش گم شده باشد.

هایدیگر، جامعه شناس: اگر زبان ملّتی از بین برود آن ملّت هم از صحنه هستی خارج شده است.

میلان کوندرا، جامعه شناس: نخستین گام برای از میان برداشتن یک ملت، پاک کردن حافظه آن است. باید کتاب‌هایش را، فرهنگش را، زبانش را از میان برد. باید کسی را واداشت که کتابهای تازه ای برای او بنویسد، فرهنگ جدیدی را جعل کند و بسازد، تاریخ و زبان جدیدی را اختراع کند، کوتاه زمانی بعد ملت آنچه هست و آنچه بوده را فراموش می‌کند. دنیای اطراف همه چیز را با سرعت بیشتری فراموش می‌کند.

ماهاتما گاندی، رهبر آزادی خواه هند: کسی که زبان و ادبیاتش را نخوانده باشد، تاریخش را نخواهد دانست و آن کس که تاریخش را نداند آینده‌ای ندارد.

دکتر جواد هئیت، جراح مشهور و صاحب امتیاز و مدیر مجله ادبی #تورکی - فارسی  «وارلیق» : زبان مادری و #تورکی من، هویت من است، بدون زبان مادری، من بی هویت هستم.

فرانتس فانون، نویسنده فرانسوی: استعمار برای تسلط بر اقوام تحت ستم خود قلب‌های آنان را تحریف و آنان را نابود می‌کند.

ابن خلدون، جامعه شناس: وقتی ملت بزرگی اسیر ملتی کوچک‌تر از خود می‌شود، خود را فراموش می‌کند.

ویتگنشتاین، فیلسوف جهان معاصر: زبان من جهان من است و جهان من زبان من.
🔷 زبان مادری سرمایه فرهنگی است و وقتی از حفظ، توسعه و تقویت فرهنگ یک جامعه سخن به میان می‌آید، تنها چیزی که گذشته، حال و آینده آن جامعه را بهم پیوند می‌دهد؛ چیزی به جز زبان نیست.
برخوردار نبودن از حق گویش و تحصیل به زبان مادری، خطر گسست مناسبات انسانی و طبیعی میان افراد را در بر دارد. نباید فراموش کنیم که فرهنگ صلح زمانی شکوفا می‌شود که مردم از حق طبیعی زبان مادری استفاده کنند.

اما هر کدام از ما هر چقدر هم به زبان دیگری غیر از زبان مادری خود مسلط باشیم، زبان مهم و حیاتی برای بیان احساساتمان همان زبانی است که برای اولین بار به وسیله آن سخن گفته‌ایم.

https://t.me/pishroaz

‍ "میرزا علی‌اکبر طاهرزاده صابر" شاعر اجتماعی و انقلابی #جمهوری_آزربایجان بود‌.

او سی ام‌ مارس سال 1862 در شهر #شاماخی آزربایجان زاده شد.

در کودکی در مکتب درس خواند و پس از دایر شدن مدارس جدید در #باکو به مدرسه رفت.

در سال 1884 برای زیارت سفری به #مشهد و #سمرقند و #بخارا کرد و مدتی هم به #کربلا رفت.
مدت ‌ها به #فارسی و #تورکی آزربایجانی غزل و قصیده می‌ سرود.

صابر نخستین اشعار خود را به صورت نوحه و مرثیه سرود و پس از آن سروده ‌هایی فرهنگی به نظم درآورد و سرانجام در سال 1905 به بعد به جستارهای سیاسی پرداخت.

انقلاب 1905 #روسیه و تأثیر آن در #قفقاز باعث این دگرگونی شد و صابر با آغاز به کار نشریه ی #ملانصرالدین به جمع نویسندگان آن پیوست.

در سال‌های 1911_1906 صابر یکی از کوشاترین همکاران مجله ی طنز ملانصرالدین بود.

سروده ‌های طنز صابر با نام ‌های مستعاری چون "هوپ‌هوپ" ، "آغلار گوله‌ ین (متبسم گریان)" و "ابونصر شیبانی" چاپ می‌شد.

در جریان جنبش مشروطه آثار و اشعار او بسیار خوانده می‌شد و بر نویسندگان و روشنفکران ممالک اثر زیادی داشت.

بیش تر زندگی او در فقر گذشت.
سال 1910 در باکو در مدارس نفتی درس می ‌داد.

سبک صابر سبک واقع ‌گرا و تحول ‌خواه است ؛ اشعار وی در دیوان #هوپ‌‌هوپ ‌نامه جمع‌ آوری شده ‌است.

بخش آزربایجانی هوپ‌هوپ نامه توسط احمد شفائی به فارسی ترجمه گردیده ‌است.

در ضمن داستان چوپان دروغگو که در کتاب های دوره دبستان #ایران آورده شده است توسط میرزا علی‌اکبر صابر سروده شده است.

▪️وی در یازدهم جولای سال 1911 از بیماری سل در باکو درگذشت.

اصل شعر تورکی یالانچی چوبان از میرزا علی اکبر صابر :

بیر چوبان بیر گون ائتدی داغدا هارای
جاناوار وار دئدی گلین ای وای
اهل قریه یوگوردو داغ طرفه
گئتمه سین تا قویون قوزو تلفه
بونلاری مضطرب گؤرونجه چوبان
گولمه یه باشلادی دئدی ، یاران
سیز بونو سانمایین حقیقت دیر
داماغیم گلدی ، بیر ظرافت دیر
بینوالار قاییتدی لیک چوبان
گئنه بیر گون داغ اوزره قالدی فغان
جاناوار وار دییه باغیردی گئنه
قریه اهلین کمک چاغیردی گئنه
کندلیلر ائتدیلر دوباره هجوم
گئنه اولدو یالانلیغی معلوم
دوغرودان بیر زامان به عزم شکار
قویونا گلدی بیر نئچه جاناوار
هرچه داد ائیله دی چوبان یاهو
ائشیدنلر دئدی یالاندیر بو
بو سبب دن هارایه گئتمه دیلر
اونا هئچ اعتناده ائتمه دیلر
جاناوارلار یئدی بوتون قویونو
ایشته اوغلوم یالانچی لیق اویونو
باق یالانچی تانیلدی چونکه چوبان
دوغرو دئرکن سوزو تانیلدی یالان
هرگز اوغلوم یالان دئمه کی خدا
دوست توتماز یالانچی نی ابدا
هم ده خلق ایچره حرمتین اولماز
عزتین قدر و قیمتین اولماز

@dedekatib

انواع نخ از نازک تا ضخیم 🧶
در زبان #تورکی اسم دارد که در فارسی قابل ترجمه نمیباشند 👇

تئل tel
ساپ sap
قاتما qatma
باغ bağ
ایپ ip
اؤرکن örkən
قایتان qaytan
کنف kənəf
تنف(طناب) tənəf
قانغال qanğal
قولان qulan
بوکچورما bukçurma
بوغچو buğçu
بوندور bundur
چاتی çatı
ائشمه eşmə
کندیر kəndir
جییه ciyə
اَریش əriş
آرغاج arğac
خاما xama
سیجیم sicim

@dedekatib

۱۳ می (ماییس) روز عید زبان تورکی مبارک!

۷۴۵-مین سالگرد قبول #زبان_تورکی به عنوان #زبان_نوشتاری_دولت در #۱۳_می_۱۲۷۷ توسط #دولت_سلجوقی مبارک باد.

به این مناسبت قصد تصحیح یک اشتباه رایج مربوط به این مسئله را داریم!

همانطور که استاد عزیزمان پروفسور دکتر اردوغان مرچیل نیز در مقاله "چه کسی رسمی شدن زبان تورکی در دیوان سلجوقیان تورکیه را قبول کرد؟" اشاره کرده‌اند، این تنها "#قارامان_اوغلو_محمد_بگ" نبود که موقعیت مذکور را به #تورکی اعطا کرده است. بلکه انتخاب زبان تورکی به عنوان زبان نوشتاری دولت با تصمیم دیوان سلجوقیان (۱۰۷۷-۱۳۰۸) توسط گروهی که "قارامان اوغلو محمد بگ" نیز عضوی از آن بود صورت گرفته است.

این نکته از نظر #استراتژی_تاریخی نیز بسیار حائز اهمیت می‌باشد. تقلیل دادن "تبدیل زبان تورکی به عنوان #زبان_دولت" به سطح یک بگلیک (#قارامانلی_بگلیگی) از لحاظ علمی و استراتژی نیز اقدامی نادرست می‌باشد. بنابه شواهد تاریخی، زبان تورکی #زبان_دیوان و دولتی یکی از مهمترین امپراتوری‌های تورک یعنی #امپراتوری_سلجوقی بود. به زبانی دیگر یعنی زبان تورکی، نه زبان یک بگلیک بلکه زبان یک امپرواتوری بود.

به رغم نظر اشتباه بسیاری از پژوهشگران، زبان تورکی در دوره سلجوقیان نیز از موقعیت بالایی برخودار بود که به وفور در #مکاتبات_سیاسی و مخصوصاً #متون_ادبی‌_مان مورد استفاده قرار گرفته است.

به عنوان نمونه #دیوان_لغات_الترک که دایره‌المعارف و یادبود تاریخی زبان تورکی می‌باشد و توسط #محمود_کاشغری به تحریر در آمده است در اصل محصول محیط تورکی سلجوقی می‌باشد. اگر چه محمود کاشغری منشأ #قراخانی (#خاقانی) داشت ولی از زوایای سیاسی و فرهنگی در مرکز #ساختار_پاترونال تورکی سلجوقی  بود و به درخواست #پاترونالیته_سلجوقی موظف شده بود تا موقعیت زبان تورکی را ارتقاء دهد.

یکی از مهمترین شواهد تاریخی که استفاده زبان تورکی به عنوان زبان دولتی در دوره سلجوقی را نشان می‌دهد #مکتوبات_تورکی خاقانِ سلجوقی، #ملک_شاه_اول (۱۰۹۲-۱۰۷۲) با ابو رضا فضل الله بن محمد از ندیمان #دیوان_انشا می‌باشد.

از شاعران و متون ادبی دوره تورک سلجوقی نمونه‌های زیر می‌توانیم نشان دهیم:

۱- #احمد_فقیه (متوفی ۱۲۲۱ یا ۱۲۳۰، قونیه)
الف) #چرخ_نامه
ب) #کتاب_الاصواف_مساجد_الشریفه

۲- #مولانا (۱۲۰۷- ۱۲۷۳ قونیه)
الف) اشعار تورکی

۳- #مثنوی_یوسف_و_زلیخای_علی (۱۲۳۲-۱۲۳۳): گرچه این اثر در محیط سلجوقی نوشته نشده است ولی زبانی مختلط دارد که دارای ویژگی‌های #تورکی_اوغوز نیز می‌باشد.

۴- #سلطان_ولد (۱۲۲۶- ۱۳۱۲ #قونیه)
الف) #دیوان (۱۲۶۷/۶۹-۱۲۹۱): ۱۲۹ بیت تورکی
ب) #ابتدا_نامه (۱۲۹۱): ۸۰ بیت تورکی
ج) #رباب_نامه (۱۳۰۰): ۱۶۲ بیت تورکی

۵- #شیاد_حمزه (سدهٔ ۱۳ میلادی، آقشهیر و سیوری حصار)
الف) #داستان_یوسف
ب) #احوال_قیامت
ج) #معراج_نامه
د) #وفات_حضرت_محمد_علیه_السّلام

۶- #خواجه_دهّانی (سدهٔ ۱۳ م.- سدۀ ۱۴ م.): در دوره #علاءالدین_کیقباد_سوم (۱۲۸۳- ۱۳۰۲) از #خراسان به #آناطولی آمده و به دربار دولت منصوب شده است.

۷- #یونس_امره (۱۲۳۸- ۱۳۲۱)
الف) دیوان
ب) #رسالة_النصحيّة

توضیح مهم: مفهوم "#زبان_رسمی" یک اصطلاح #جهان_مدرن می‌باشد و کاربرد آن برای دوره‌های تاریخی مناسب نیست.

منابع:

اردوغان مرچیل، سلجوقیان و زبان تورکی، "سلجوقیان (مقالات)"، انتشارات بیلگه کولتور-صنعت، استانبول، ۲۰۱۱، ص ۱۰۰-۱۰۸

اردوغان مرچیل، چه کسی رسمی شدن زبان تورکی در دیوان سلجوقیان تورکیه را قبول کرد؟، "سلجوقیان (مقالات)"، انتشارات بیلگه کولتور- صنعت، استانبول، ۲۰۱۱، ص ۹۲-۹۹

محمود کاشغری، دیوان لغات تورک

صدرالدین ابوالحسن علی بن ناصر بن الحسینی، اخبار الدولة السلجوقیة،
تهیه کننده: محمد اقبال، لاهور، ۱۹۳۳، ث ۶۳-۸۹

با تقدیم احترامات

دکتر بابک جوانشیر