[ کانال برهان ]

This media is not supported in your browser

1.2K views16:32

🅾تقدیس ابلیس توسط عرفا و صوفیه:

◀حلاج می‌گوید: «در آسمان عابد و موحدی چون ابلیس نیست...به او گفتند سجده کن، گفت لا غیر!...بنده‌ای پاک هستم، غیر تو به کسی سجده نمی‌کنم». مجموعه آثار حلاج، ص۶۰.
◀«صاحب و استاد من، ابلیس و فرعون است، به آتش بترسانیدند ابلیس را از دعویش بازنگردید. فرعون را به دریا غرق کرده و از دعوی بازنگردید... و اگر مرا بکشند و دست و پای ببرند از دعوی خود بازنگردم».مجموعه آثار حلاج، ص۶۲.
◀حلاج معتقد است که دو جوانمرد در عالم وجود دارد: ابلیس و پیامبر اکرم. تمهیدات، عین القضات همدانی، ص۲۲۳.
و می‌گوید:
«موسی و ابلیس در عقبه طور به هم رسیدند، موسی گفت: ای ابلیس چه چیزی تو را از سجده منع کرد؟ ابلیس گفت: دعوی من به معبود واحد مرا منع کرد و اگر آدم را سجده می‌کردم هر آینه مثل تو بودم، چون تو را یکبار ندا کردند «أنظر الی الجبل» نگریستی، مرا هزار بار ندا کردند که آدم را سجده کن و من سجده نکردم». مجموعه آثار حلاج، ص۶۱.

◀حسن بصری نیز معتقد است:
«اگر ابلیس نور خود را به خلق نماید همه او را به معبودی و خدایی بپرستند». تمهیدات، عین القضات همدانی، ص۲۱۱.

تحفة الاخیار نیز درباره رابعه عدویه می‌نویسد:
◀«چنانچه عطار از رابعه عدویه نقل کرده که مضمونش این است او گفته که دل من لبریز از محبت خداست و در آن جای محبت مصطفی و عداوت ابلیس نیست». تحفة الاخیار، ص۱۴۰.

◀سنایی نیز دلیل سجده نکردن ابلیس را مجبور بودن او و خواست خود خداوند بیان می‌کند و از زبان ابلیس می‌گوید:

در راه من نهاد، نهان دام مکر خویش
آدم میان حلقه آن دام، دانه بود

می‌خواست تا نشانه لعنت کند مرا
کرد آنچه خواست، آدم خاکی بهانه بود

ای عاقلان عشق مرا هم گناه نیست
ره یافتن به جانبشان بی‌رضا نبود
تمهیدات، عین القضات همدانی، ص۷۴.

◀ابوسعید ابوالخیر نیز با اشاره به مجبور بودن شیطان می‌گوید روز قیامت شیطان را می‌آورند و به او می‌گویند سجده کن «وی در گریستن آید گوید: اگر به من بود سجده روز اول کردمی». اسرار التوحید، ص۳۳۲.

◀عراقی نیز سجده نکردن ابلیس را کار خود خداوند دانسته و می‌گوید:

خود کرده رهنمایی آدم به سوی گندم
ابلیس بهر تأدیب اندر میان نهاده

خود کرده هرچه کرده وانگه به این بهانه
هر لحظه جرم و عصیان بر این و آن نهاده

کس را در این میانه چون و چرا نزیبد
هر کس نصیب او را هم غیب دان نهاده
کلیات عراقی، ص۲۶۷.

◀ملای رومی نیز علت سجده نکردن ابلیس را عشق او به خداوند اعلام می‌کند و ابلیس را بی‌گناه می‌داند:

ترک سجده از حسد گیرم که بود
این حسد از عشق خیزد نه جحود

هر حسد از دوستی خیزد چنین
که شود با دوست غیری همنشین

بی گنه لعنت کنی ابلیس را
چون نبینی از خود این تلبیس را
مثنوی، ص۲۵۷. (براساس نسخه سبحانی، وزارت ارشاد)

◀عین القضات همدانی هم دلیل سجده نکردن ابلیس به آدم را عشق او به خدا می‌داند و شیطان را در افعالش مجبور می‌داند و می‌گوید خدا او را اینگونه آفریده است: «گیرم که خلق را اضلال ابلیس کند، ابلیس را بدین صفت که آفرید؟» تمهیدات، عین القضات همدانی، ص۱۸۸.
«گناه ابلیس عشق او آمد به خدا».
تمهیدات، عین القضات همدانی، ص۲۲۹.

◀احمد غزالی نیز شیطان را «سید الموحدین»می‌داند، و نیز می‌گوید «من لم یتعلم التوحید من ابلیس فهو زندیق». ر.ک: ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۱۰۷، و ابن جوزی، المنتظم في تواریخ الملوک و الامم، ج۹، ص۲۶۰، و ابن‌جوزی، القصاص و المذکرین، ص۱۰۴.

مطالب بیشتر را در نسخه احیا شده «رد صوفیه» ملا محمد طاهر قمی ببینید.
@kalam_shia

1.9K views18:54