♦️شریعتی: از داده تا "دید"♦️

▪️دکتر سیاوش صفاری، یکی از پژوهشگرانی است که در خارج از ایران، درباره‌ی زندگی و اندیشه علی شریعتی مطالعه می‌کند و آثار ارزشمندی در این خصوص منتشر کرده‌است. وی اخیراً و پس از وقایع مرتبط با تبدیل کاربری ایاصوفیه به مسجد توسط دولت رجب طیب اردوغان، متوجه متنی از یکی از اندیشمندان و کنشگران ترکیه‌ای به نام "احسان الیاچیک" در تحلیل این سیاست جدید دولت ترکیه شده بود. من الیاچیک را نمی‌شناسم اما صفاری او را نماینده‌ی جریانی از مسلمانان پیشروی ترکیه معرفی می‌کند که تحت تأثیر اندیشه‌ی شریعتی هستند و شیوه‌ی سیاست‌ورزی دولت کنونی ترکیه در پیشبرد هم‌زمان سیاست‌های نئولیبرال و اسلام محافظه‌کار و ضدآزادی‌خواه را نقد می‌کنند. آچیلیک در این متن با الهام گرفتن از ایده‌ی اساسی متن "آری این چنین بود برادر" شریعتی در مواجهه با اهرام مصر، به نقد اقدام اخیر دولت ترکیه پرداخته و نوشته است:
"Hagia Sophia is not the symbol of any religion, but a symbol of class. It is the temple of kings and sultans. This has always been the nature of it. It was demolished twice following massive popular revolts. There is sweat, blood and tears of slaves in its foundation. No Prophet would ever set foot in there."
[ایاصوفیه نماد هیچ دینی نیست اما نماد «طبقه» هست. این معبد پادشاهان و سلاطین است و این ویژگی، خصلت و طبیعت این بنا بوده‌است. این بنا دوبار در اثر شورش‌های توده‌ای مردمی نابود شده‌است. اینجا، عرق و خون و اشک برده‌گان در پایه‌گذاری‌اش موج می‌زند. هیچ پیامبری هرگز به این بنا پای نمی‌نهد.]

▪️با خواندن این متن انتقادی الیاچیک و تأثیرپذیری‌اش از "روش" مواجهه‌ی شریعتی با بناهای عظیم اهرام در مصر، به این نکته فکر می‌کردم که متن‌های علمی و اندیشه‌ای را شاید بتوان به دو نوع تقسیم کرد: متن‌هایی که "داده و اطلاعات" در آن حوزه ارائه می‌کنند و متن‌هایی که یک "روش" اندیشیدن و "مسأله‌یابی" را یاد می‌دهند.

▪️هدف شریعتی در غالب متن‌هایش، به نظرم، دادن داده و اطلاعات نیست؛ نشان دادن «نوع مواجهه با مسأله» است؛ شریعتی در تلاش برای آموزاندن شیوه نوع مواجهه با مسأله است؛ به تعبیر وسیع‌تری از روش، او در حال آموزش «روش» اندیشیدن است نه ارائه داده و اطلاعات پیرامون آن مسأله.

▪️مثلاً در همین متن "آری این چنین بود برادر"، شریعتی به نظرم نه مرجع اطلاعات علمی پیرامون مصر و مصرشناسی و تاریخ مصر است و نه ادعای چنین کاری را دارد. داده و اطلاعات، نقطه قوت غالب آثار شریعتی نیست. نقطه قوت و مزیت نسبی او، در آموزاندن نوع مواجهه با مسأله و روش تحلیل است. برخی از داده‌های تاریخی در آثار او ممکن است اشتباه باشند و حتی در زمان خود او نیز دانشورانی بوده باشند که در آن حوزه تخصصی، داده‌های دقیق‌تر یا جامع‌تری درباره آن مسأله نسبت به او داشته‌اند یا امروز هم بسیاری از داده‌های او درباره موضوعات مختلف، به مانند هر تحلیل علمی دیگری نقض شوند. شاید به همین دلیل است که او خود از نقد و حک و اصلاح داده‌هایش در آثار و سخنرانی‌هایش در موضوعات مختلف توسط علما و دانشمندان رشته‌های مختلف استقبال می‌کند. چون او مدعی صحت تمام و کمال «داده‌»هایش نیست؛ برداشت من این است که او می‌داند که نقطه‌ی قوتش، نه در داده‌ها، که در روش و شیوه مواجهه‌اش با مسائل است.

▪️به همین دلیل است که به نظرم تسلط به اندیشه‌ی شریعتی - حداقل به تنهایی-، لزوماً افراد دارای اطلاعات بالا و دایره‌المعارفی و "عالم" در حوزه‌های خاص تاریخ اسلام و سایر حوزه‌های علمی تربیت نخواهد کرد (که برای کسب آن اطلاعات و داده‌ها، افراد و منابع دیگری هم وجود داشته و دارد)؛ اما آنچه که شریعتی خود در پی تحقق آن بود و به مزیت نسبی او نیز تبدیل شد، نه "انسان دانشمند" و "متخصص" در حوزه‌های خاص، که "ذهن‌های تحلیل‌گر" و "مسأله‌یاب" و "نقاد" به معنای علمی کلمه بوده‌است.

▪️به نظرم شریعتی، بیش از یک ذهن دایره‌المعارفی یا مخزن داده و اطلاعات، آموزگار "شیوه اندیشیدن" به مسائل اجتماعی بوده‌است. به تعبیر اهالی علوم‌انسانی، او شیوه پرابلماتیزه کردن موضوعات، برساخت مسأله و شیوه‌‌ای از شیوه‌های مواجهه مؤثر با این مسائل را می‌آموزاند. هر چند چهره‌های حقیقتاً با اطلاعات و با سواد و دانشمند در حوزه‌های تخصصی علوم‌انسانی در این زمانه کمیاب‌اند، اما اندیشمندانی که "شیوه اندیشیدن" را بدانند و بیاموزانند، چیزی نزدیک به نایاب‌اند. شریعتی به گمان من، یکی از این نایاب‌ها در علوم‌انسانی ایران بوده‌است. او حالا نه فقط در ایران، که در منطقه‌ی خاورمیانه و حتی فراتر، در حال ساختن ذهن‌های نقاد و مسأله‌یاب و اندیشنده است.

#شبح
#جامعه‌_شناسی
1399/5/17
اینکجا|ایده‌نوشت‌های مهدی سلیمانیه|@inkojaa

″… دورۀ انتقال در #جامعه_شناسی بالاخص در جامعه شناسیِ تاریخی، یک دورۀ بسیار حساس و تعیین کننده است. یعنی جامعه از تیبی که دارد به تیپ دیگر منتقل شود (ناخودآگاه و یا از روی ناچاری).
این دوره را دورۂ Transformation (دورۀ تغییر یا دوره انتقال در جامعه) می‌گوئیم. دورۀ انتقال در جامعه عبارت از سرپیچ #تاریخ است، در آن جایی است که جامعه‌ای که مدتی (۱۰۰، ۲۰۰، ۱۰۰۰ سال) در مسیری رفته است، راه خود را عوض می‌کند.
این دوره ممکن است سریع یا کند، انحطاط‌آور یا ارتقاء بخش باشد. باید گفت که در سرگذشت یک جامعه، دورۀ انتقال دارای خصوصیات مشترکی است. با شناختن خصوصیات دوره انتقال می‌توان دوره‌های انتقال را در تاریخ تشخیص داد... ″

📚 معلم علے‌شریعتے
مجموعه آثار ۲۷ / بازگشت به خویشتن / ص۱۴

✅ @Shariati_Group

⭕️ من جامع معقول و منقول نيستم!

✍ یکی از پررنگ‌ترین و پرتکرارترین انتقادات و گاه، اتهاماتی که به دکتر #شریعتی وارد می‌دانند، بحث ورود او به مسائل و مباحث عمیق اسلامی و تحلیل و تفسیر او از این مبانی چند ساحتی است؛ هرچند که هر متفکر و صاحب نظری بنا بر مطالعات، تحقیق و پژوهش خود می‌تواند پیرامون هر موضوعی که لازم می‌داند، اظهارنظر و روشنگری نماید و این یک امر پیچیده و تازه‌ای نیست؛ اما شریعتی معتقد بود که در مسائل مهم و حساسی نظیر #دین و #تاریخ و فلسفه‌ی ادیان، باید با تخصص و اشراف و آگاهی وارد شد و او نیز جدای از سبقه دینی و معرفتیِ خاندان و خانواده خود، بصورت مجزا و البته میان رشته‌ای، به مطالعه، تحقیق و بررسی دقیق این علوم پرداخت.
اما همواره دو گروه از منتقدان و گاه، مخالفان فکری او بودند که خواه عالمانه و عامدانه و یا بشکلی مقلد گونه و ناآگاهانه، او را متهم به عدم دانش و بینش کافی برای ورود به این حوزه‌ی پرمخاطره می‌کردند!

جدای از گروه‌های معاند و مخالفان گفتمان دینی و مذهبی و یا نواندیشان شبه سکولار که از اساس با نفس تفکر دینی مشکل ساختاری و بنیادی دارند، اما این متولیان رسمی #مذهب و بسیاری از اقشار به اصطلاح معمم بودند و هستند که حتی تا به امروز، همچنان شریعتی را متهم به عدم دانش کافی برای بیان و تحلیل اسلامی می‌کنند، حال آنکه خود دکتر شریعتی، هیچگاه نه مدعی این مسئله بود و نه خود را عالم دینی! [به تعبیری که خود شریعتی از مفهوم مذکور ارایه کرده است] معرفی می‌نمود؛ هرچند با گذر زمان و آشکار شدن دست مغرضان و حاسدان، و اثبات بسیاری از نظریات و رویکردهای اسلام شناسانه‌ی شریعتی مبتنی بر روش‌مندی جامعه‌شناسانه، و اشرافی که او در امر تاریخ و جامعه‌شناسی داشت، بخوبی روشن ساخت که بسیاری از این اتهامات و تنگ‌نظری‌ها، تا چه حد بی‌اساس، غیرعلمی و بغض آلود بوده است و جایگاه و پایگاه اندیشه شریعتی نزد مردم، بی‌نیاز از حمایت دولت و تأیید حاکمیت اسلامی، توانسته است مرزهای گسترده قلب‌های مردم و خردمندان و دانشوران عرصه علم و تحقیق و تفکر را فتح کند.
(برگرفته از مقاله در امتداد شریعتی - ع.م)


″... من جامع معقول و منقول نيستم و فقط در يک رشته‌ی خاص چيزی بلدم و همه‌ی مسائل را از همان وجهه‌‌، كه وجهه اجتماعی و #جامعه_شناسی است‌‌، مطرح می‌كنم و وجوه ديگر مسأله را متخصصين و كسانی كه در اين رشته‌ها كار كرده‌اند و آگاهی دارند بايد طرح كنند. بنابراين، اين را بايد يادآوری كنم كه آنچه می‌گويم، تمام آنچه دراين باب بايد گفته شود نيست، بلكه آن چيزی است كه من می‌توانم در اين باب بگويم و اين يادآوری برای همه‌ی مسائلی كه در #اسلام مطرح می‌كنم صادق است و اين بدیهی است؛ ولی بسياری از مؤمنينی كه به مسائل علمی و تحقيقی آشنايی ندارند، اين نكته را متوجه نيستند، بخصوص كه در مسائل دينی، هنوز اصل تخصص برای همه روشن نيست، گرچه تخصص در فرهنگ قديم اسلامیِ ما وجود داشته است و فقيه، محدث، متكلم، فيلسوف، مورخ، عالم اخلاقیات، ادبيات، عرفان، معارف الهی و... و حتی رشته‌های ديگری كه امروز از حوزه علوم اسلامی خارج شده است، از قبيل طب، از يكديگر جدا بوده‌اند، ولی امروز همه فقيه‌اند (جز افراد استثنایی) ولی متأسفانه با اينكه عالم روحانیِ ما غالباً متخصص رشته‌ خاص فقه است، مردم عادت كرده‌اند كه مسائل گوناگون اسلامی را‌‌ در هر موضوعی و رشته‌ای و از هر بعدی از زبان وی بشنوند. ولی چون اسلام‌‌ برخلاف مذاهب ديگر، مثل مسيحيت‌‌، در همه‌ی زمينه‌های زندگیِ فردی و اجتماعی، معنوی و مادی دخالت می‌كند و نظر دارد، و از طرفی فقه به معنی اصطلاحی امروز يک رشته‌ی خاصی از علوم اسلامی است، طبعاً بسیاری از مسائل اسلامی و يا ابعاد بسياری از یک مسأله اسلامی اساساً مطرح نمی‌شود و مجهول می‌ماند و یا اگر هم مطرح شود در محدوده فقهی و یا سطحی و مجمل بيان می‌شود و اين است كه امروز بخش عظيمی از حقايق قرآن كه مربوط به انسان شناسی، فلسفه‌ی #تاريخ و جامعه شناسی و علوم طبيعی است و قسمت اعظم عناصر تشكيل دهنده‌ی مكتب اسلام كه جنبه اقتصادی، روانشناسی، اخلاقی، فلسفی، سياسی دارد يا تاريک مانده است، يا بد و كج و بی اثر در ذهن‌ها عنوان شده است.

مثلاً عقايدی چون #توحيد، #معاد، #عدالت، #امامت، #شفاعت، اجتهاد، عبادت، سنت، وصايت، تقوی، يا احكامی چون #حج، زكات، جهاد، #تقيه، #تقليد، امر به معروف، نهی از منكر و... مسائلی است كه غير از جنبه‌های فقهی يا روايی آن، جنبه‌های جامعه شناسی، اقتصادی، سياسی، اخلاقی، انسان شناسی، فكری و عملی بسيار عميق و قوی دارد كه تنها به اين دليل كه مسائلی مذهبی‌اند، مردم از مقام روحانی كه فقيه است، توقع دارند كه از همه جهت بياموزند. درصورتی كه بايد در اين مسائل هم تخصص‌‌، به معنی وسيع و علمی و امروزی به وجود آيد.″

📚 معلم علے‌شریعتے
مجموعه آثار ۱۹/ #انتظار، مذهب اعتراض

✅ @Shariati_Group

🔵 نیازهای حقیقی انسان امروز و رسالت واقعی علم راستین

″... این «تقوا»یی که #علم به موجب آن می‌گوید «من برای زندگی هدف تعیین نمی‌کنم، بلکه فقط زندگی را تشریح می‌کنم»؛ این «بی‌غرضیِ» علم که می‌گوید «من به این‌که معنی #انسان چیست؟ و چرا باید زندگی کند، کاری ندارم و فقط او را کمک می‌کنم تا خوب زندگی کند»، خود موجب می‌شود که علم، فقط و فقط وسیله‌ای بشود در دست #سرمایه‌داری، در دست #پول و در دست تولید. آن‌وقت است که رسالتش را کسانی تعیین می‌کنند که می‌خواهند از علم، ابزاری برای «قدرت» بسازند و برای همین هم هست که «فوداستیه» می‌گوید: «وقتی علم نمی‌تواند یک حقیقتِ کلی به نام «حقیقت انسانی» را به دنیا عرضه کند، وقتی نمی‌تواند زندگی واقعی و حقیقیِ بشری را به مغزها بشناساند، و بالاخره، وقتی که علم، فقط و فقط خود را در چهارچوب جزئیات، چه جزئیات ملی و قومی و اجتماعی باشد در #جامعه‌_شناسی، چه جزئیات تاریخی باشد در #تاریخ و دوره‌ها، و چه جزئیات اشیاء و پدیده‌ها باشد در علوم طبیعی، گرفتار و محصور می‌کند؛ در این موقع، زمینه برای این فراهم می‌شود که کسانی‌که نه عالمند، بلکه #قدرت دارند، زمامِ علم را بدست بگیرند، و علم بدتر از گذشته نه‌تنها در خدمت زندگیِ مادی و طبیعی آدمی باشد، بلکه در خدمت نابودی آدم قرار بگیرد»، و چنان‌که می‌بینم، قرار هم گرفته است.

اما «فوداسیته» می‌گوید که «علم»، برای این‌که خود را از این چهارچوب تنگ که در آن گرفتار آمده است نجات بدهد، تنها وظیفه و رسالت‌اش اینست که اعلام کند:
«من قلمرو بررسی‌ها و شناخت‌هایم بسی کوچکتر از قلمرو نیازهای بی حد و حصر آدمی است».

و من می‌گویم که: «علم» اعتراف بکند که آنچه را اکنون به عنوان رسالت خود اعلام می‌کند و آن «ماندن در پدیده‌های بیرون اشیاء» است، این رسالت #جهل است نه رسالت علم؛
این‌که: به شناخت ظواهر امور و شناخت پدیده‌های محسوس، از طریق فقط و فقط تجربه، آن‌هم برای استخدام قوانین و تبدیل آن‌ها به قدرت، بپردازیم.

«علم» باید از این رسالتش بگذرد؛ رسالتی که بیکن برایش تعیین کرد و #بورژوازی به انجامش رساند...″

✅ @Shariati_Group

📚 معلم علے‌شریعتے
مجموعه آثار ۲۵/ انسان بی‌خود

✍ برشی از نامه معلم #علی_شریعتی که در کتاب ″آری اینچنین بود برادر″ آورده است. مخاطب نامه بردگانی هستند که شریعتی به هنگام بازدید از اهرام #مصر و مشاهده‌ی شکوه و عظمت آن‌ها و همچنین از رنج‌هایی که بردگان در آن زمان برای برپایی این بناها متحمل می‌شدند، بر آن شد تا نامه‌ای به آن بردگان بنویسد:

″... ما اکنون، به ظاهر برای کسی بیگاری نمی‌کنیم، آزاد شده‌ایم، بردگی برافتاده است. اما به بردگی‌ای بدتر از سرنوشت تو محکوم شده‌ایم. اندیشه‌ی ما را برده کرده‌اند...
«دل»مان را به بند کشیده‌اند و «اراده»مان را تسلیم کرده‌اند، و ما را به عبودیتی آزادگونه پرورده‌اند! و با #قدرت #علم، #جامعه_شناسی، #فرهنگ، #هنر، آزادی‌های جنسی، #آزادی مصرف و #عشق به برخورداری و فرد پرستی، از درون و از دل ما، #ایمان به هدف، مسئولیت انسانی و اعتقاد به #مکتب «او» را پاک برده‌اند...
و اکنون برادر، مـا در برابر این نظام‌های حاکم، کوزه‌های خالیِ زیبایی شده‌ایم که هر چه می‌سازند، می‌بلعیم ...″

📚 معلم علے‌شریعتے
مجموعه آثار ۲۲/ مذهب علیه مذهب

✅ @Shariati_Group

🔅 پنل «تشیع و مسئله هویت‌گرایی» در همایش انجمن جامعه شناسی ایران

🗓 (پنجشنبه ۲۶ خرداد ماه - ۸:۳۰ تا ۱۰:۳۰ صبح)

📌 سه‌شنبه و چهارشنبه و پنجشنبه ۲۴ و ۲۵ و ۲۶ خرداد همایش کنکاش‌های مفهومی و نظری در #جامعه_شناسی ایران برگزار خواهد شد. این همایش به نظر می‌رسد مهمترین گردهمایی مستقل جامعه شناسی #ایران باشد. ترکیب پنل‌ها و اسامی نشان دهنده‌ی گسترش حوزه علوم اجتماعی و ورود نسل‌های جدیدتر آن به موضوعات مختلف و مهم کشور است. در ارتباط با موضوع «تشیع و مسئله هویت گرایی» روز پنج شنبه ۲۶ خرداد ماه از ساعت هشت و نیم تا ده و نیم صبح افراد زیر سخنرانی خواهند کرد:

🔹آیا جامعه شناسی #تشیع، جامعه شناسی‌ای هویت گراست؟

🎙#سارا_شریعتی

🔸هویت‌گرایی شیعی و بحران نام‌گذاری

🎙هادی درویشی

🔹مناسک عزاداری هویت گرایان: مطالعه موردی هیئت دیوانگان حسین کاشان

🎙رسول زرچینی

🔸کدام تشیع؟ هویت گرایی‌های متفاوت شیعی در مدرسه‌های غیر انتفاعی مذهبی

🎙امید زند کریم‌خانی

🔹سیاست مقاومت: تشیع سیاسی و تشیع هویت‌گرا در ایران معاصر

🎙محسن حسام مظاهری

🔸زمینه‌های اجتماعی تکوین هویت‌گرایی شیعی در دوره معاصر

🎙#آرمان_ذاکری


📌 برنامه به صورت مجازی برگزار خواهد شد. از طریق این لینک می‌توان به اتاق مجازی برگزاری جلسه وارد شد. (ورود به جلسه)

✅ @Shariati_Group
🆔 @Shariati40

📌 شریعتی مظهر تعارضات تاریخی ماست!

🔅رفاه؛ برخورداری؛ آب و نان کافی و هوای پاک؛ شهرهای آباد و آزاد؛ خیابان‌های شلوغ و شاد؛ اوضاع گل و بلبل؛ قدرت ملی؛ حکومت عدل؛ جامعه مدنی؛ سرآمدی در علم و دانش و تکنولوژی؛ یک جامعه‌ی مدرن و اخلاق‌مدار و یک کشور مقتدر و عزتمند... همه‌ی اینها را #شریعتی با وسط کشیدن پای #دین به وسط، از ما گرفت..!
اسم این‌ها را می‌گذارند #نقد شریعتی؛

🔅هیچ تعارضی در #هویت ایرانی و اسلامی و جهانی ما نبود؛ می‌دانستیم چقدر ایرانی هستیم، چقدر #شیعه هستیم؛ چقدر چپ هستیم، چقدر #مدرن هستیم؛
#خدا را با خرما با هم داشتیم؛ بین عوالمات سنتیِ پیشامدرن خویش و بی‌خداییِ جهان جدید، مغاکی صعب‌العبور در میان نبود؛ مثل اروپا بعد مسیح؛ #کانت، #هگل و #کی‌یرکگور و #هایدگر و...‌داشتیم! و مجبور نبودیم یک دفعه بیافتیم به دامن جهانِ تعلیق ارزش‌ها و باورها و ...

🔅گذشته‌ها گذشته! حالا پس از چهل‌واندی سال که از شریعتی می‌گذرد، اندیشمندانی داریم که قابل قیاس با او نیستند؛ غول‌هایی داریم که به راه دشوار ما چراغ می‌گیرند! ؛ قرار نیست که برگردیم به عقب، #استحمار و #استضعاف و #ارتجاع رخت بربسته است؛ می‌دانیم به کجا می‌خواهیم برویم؛ زبان هم را می‌فهمیم؛ درد مشترک داریم و درمان را مشترکا با هم تدبیر کرده‌ایم؛
...کاش همه چیز به همین سهولت قابل طرح بود، اما نیست!

🔅شریعتی کتاب حل‌المسائل نیست؛ شریعتی مظهرالمسائل ماست؛ این ماییم که انبوهی از مسائل هستیم. از ایرانیت و اسلامیت و مدرنیت و مدنیت و... ما تعارضات و تضادهای فرهنگی و تاریخی داشته و داریم؛ ما در بحران‌های جهانی هم شریکیم؛ روندهای جهانی هم بر بحران‌های ما دامن می‌زند؛ این دفعه غش کنیم به ایرانیت و پشت کنیم به اسلامیت! #ایران #بهشت می‌شود؛ یا اگر روسری از سر برداریم سر از #پاریس در می‌آوریم؛

🔅نـه! گاه متفکر، مظهر همه‌ی تعارضات تاریخیِ یک #فرهنگ و جامعه می‌باشد و شریعتی چنین بود...
هر بار به مناسبت‌های مختلف سیلی از انتقادات به سمت شریعتی سرازیر می‌شود. دریغ از یک سوزن به خودمان در برابر یک جوالدوز به دیگری...
هر چقدر هم پشت این فرافکنی‌ها پنهان شویم باز هم ناگزیریم از #خودآگاهی به وضعیت وجودی و تاریخیِ خویش؛ و من در مقام یک دانش آموخته‌ی #جامعه_شناسی در مجموعه‌ی آثار شریعتی، امکانات کثیری برای نیل به این خودآگاهی می‌یابم، علی‌رغم انتقاداتی که به وی وارد است و با وجود تفاوت‌هایی که در دوران ما با زمینه و زمانه‌ی وی بوجود آمده است.‌

✍ دکتر #محمدحسن_علایی

✅ @Shariati_Group

💢 سرگذشت و سرنوشت حسینیه ارشاد

📌در #حسینیه_ارشاد علاوه بر برنامه‌های سخنرانی، همزمان برنامه‌های فرهنگی و هنری نیز مورد نظر دکتر #شریعتی بود و در قسمت زیرزمین این گونه برنامه‌ها همزمان با حضور دانشجویان دنبال می‌شد. در آن دوره دانشجویانی چون #عبدالعلی_بازرگان، #میرحسین_موسوی، #عبدالحمید_نقره‌کار و #محمدعلی_نجفی در این برنامه‌ها مشارکت داشتند و فیلم «سربداران» از جمله تولیدهای هنری این دوره است.

📌در واکنش به استقبال گسترده مخاطبین به جلسات سخنرانی دکتر شریعتی و مواضع صریحی که درقبال #اسلام سنتی و حوزه به تعبیری #تشیع_صفوی با نگاه #جامعه_شناسی خاص خود داشت به تدریج مرحوم استاد #مطهری واکنش نشان داد و نهایتاً پیشنهاد حذف سخنرانی‌های دکتر شریعتی را مطرح کردند. البته آقای #میناچی با مشورتی که با همکاران حسینیه ارشاد داشت در قبال این پیشنهاد ایستادگی کرد و در نهایت اواخر سال ۴۹ مرحوم مطهری همکاری خود را با حسینیه ارشاد قطع کرد.

📌از جمله چالش‌ها در سال ۵۸ آقای هادی غفاری با جمعی از همراهان خود به دنبال تسخیر حسینیه ارشاد بودند. آقای میناچی با تدبیر و ارتباطی که با آیت‌الله مهدوی کنی مسئول کمیته‌های #انقلاب_اسلامی داشت از این اقدام جلوگیری کرد و آنها مجبور به ترک حسینیه ارشاد شدند. در این مرحله آقای میناچی امتیازی به آقای مهدوی کنی و دانشگاه امام صادق می‌دهد و جمعی از نزدیکان ایشان که از افراد شناخته شده بازار بودند در هیئت امناء حسینینه ارشاد قرار می‌گیرند.

📌حسینیه ارشاد پس از درگذشت مرحوم #ناصر_میناچی کاملاً سرنوشت دیگری پیدا کرده است. در این شرایط مدیریت حسینیه ارشاد در اختیار آقای علیرضا زرین قرار گرفته که از جایگاه مدیریتی و حقوقی مرحوم میناچی برخوردار نیست و تحت تاثیر هیأت امنا و مقامات امنیتی عملاً کلیه‌ی برنامه‌های گذشته حسینیه #ارشاد متوقف شده است و حسینیه ارشاد دیگر آن هویت فرهنگی و اجتماعی گذشته «روشنفکری دینی» و نقش آگاهی بخشی خود را از دست داده است و با بسته بودن درب حسینیه ارشاد عملاً جامعه روشنفکری امروز از بهره‌برداری امکانات گسترده آن، مطابق نظر بانیان آن به ویژه مرحوم #محمد_همایون، محروم شده است.

📌عملکرد مدیریت جدید حسینیه ارشاد پس از سال ۹۲ و موضع‌گیری خاص در قبال مراسم خانم دکتر شریعتی، سیاست و دیدگاه جدیدی را نشان می‌دهد؛ دیدگاهی که برخلاف دیدگاه اسلام رحمانیِ بانیان آن، عملاً دیدگاه اسلام سنتی و فقاهتی را مورد عمل قرار داده است.

✍ یادداشت #محمد_توسلی
📚 نشریه نیم‌روز - شماره ۱۳ و ۱۴

✅ @Shariati_Group
🆔 @nehzatazadiiran

🔗 مطالعه متن کامل این یادداشت

⭕️ میـراث شریعتـی

▫️این روزها مصادف بود با چهل و پنجمین سالگرد دکتر #علی_شریعتی مردی که به جد روشنفکر زمانه خود بود. اینکه شریعتی چه آموزه‌هایی را برای آیندگان باقی گذاشت که امروز به‌عنوان میراث‌اش دست‌مایه‌ی نقد و بررسی نوظهوران عرصه‌ی روشنفکری باشد، شاید خیلی به‌کار نیاید و شاید هم به‌کار عده‌ای بیاید تا از آن نان بخورند و آبی در دلوشان ذخیره کنند. اما #شریعتی یک میراث بزرگ برجا گذاشت که همیشه هست و خواهد بود که امروز البته به کار برخی روشنفکران نمی‌آید، اما بزرگترین نیاز ما است و آن هم دردمندی است؛ چیزی که شریعتی را چون موج خروشانی برانگیخت تا به ما بیاموزد #روشنفکر بی‌درد مفت هم نمی‌ارزد. پفیوزی است که #فلسفه می‌خواند، #تاریخ می‌داند، #ادبیات بلد است، #عالم و #دانشمند است، #معلم اخلاق است، اما با واقعیت و جامعه و #مردم فاصله دارد. آن‌ها را نمی‌فهمد. بلد نیست بر سر ظالم فریاد بکشد. نمی‌تواند #عدالت و تبعیض را بیان و توصیف کند. خلاصه روشنفکری است که بود و نبودش را نه مردم می‌فهمند و نه حکومت‌های ظالم۔.؛

▫️شریعتی روشنفکری بود که درد را به علم، فلسفه و #جامعه‌_شناسی درآمیخت و از یک معلم تاریخ دین و جامعه‌شناسی یک روشنفکر پیشرو ساخت. آن‌چه میراث شریعتی است خود اوست و زیست اوست، نه کتاب‌ها و سخنرانی‌هایش۔ به همین دلیل امروز روشنفکرانی که دائم ابتذال تولید می‌کنند، توانایی درک و فهم مسائل جامعه و مردم را ندارند، چون درد ندارند. به همین دلیل نمی‌توانند پیشاهنگ مردم و جامعه باشند.

▫️این روشنفکران همان‌هایی هستند که دائم نق می‌زنند، اما تصورشان این است که منتقداند. دائم فلسفه‌بافی می‌کنند و تصور می‌کنند نظریه‌‌ی خلاقانه‌ای آفریده‌اند۔ در کنج خلوت خود از لابه‌لای کتاب‌ها می‌خواهند واقعیت‌ها را کشف کنند۔ اما واقعیت‌های اجتماعی لابه‌لای کتاب‌ها نیست۔ کف خیابان است. در کوچه و بازار است. در همان زباله‌دانی است که فرزندان و نوجوانان این مملکت از آن ارتزاق می‌کنند. در کوچه باغ‌هایی است که درختان‌اش خشک شده. واقعیت اجتماعی دست‌های پینه بسته‌‌‌ی باغ‌دار و کشاورز است که دیگر رمق خشک کردن عرق‌هایش را هم ندارد۔ واقعیت اجتماعی جامعه‌ای است که دیگر جامعه نیست، چون همدردی نیست. همه بی‌رحم شده‌ایم. هوای هم‌دیگر را نداریم‌۔ واقعیت اجتماعی زندان‌هایی است که پر شده و کسی به کسی نیست. بی‌عدالتی و تبعیض است که کسی حرفی در باره‌ی آن نمی‌زند.

▫️واقعیت اجتماعی #دولت و رسانه‌ای است که دغدغه‌اش تغییر قیمت ماست و پنیر است، اما از له شدن ۹ میلیون خانواده‌ی بی‌مسکن چیزی نمی‌گوید. واقعیت اجتماعی جوان‌هایی هستند که اشتیاق زندگی دارند اما توان‌شان بریده است. آن‌وقت همه‌ی همت مدیران جامعه مصروف این شده است که به خانوارهای سه نفره به بالا خودروی خارج از نوبت بدهند یا سقط جنین زیر چهار ماه را جرم تلقی کنند۔ واقعیت اجتماعی کارگرانی هستند که ماه‌ها است حقوق نگرفته‌اند اما برخی دغدغه‌ی #حجاب و بدحجابی آن‌ها را نگران کرده است۔

▫️روشنفکرانی که راه حلی برای این واقعیت‌ها نداشته باشند یا حداقل جسارت طرح و بیان آن را نداشته باشد و دائم فریاد نکشند و سرشان را به سمینار و نشست‌های بی‌خاصیت و پرطمطراق داخل و خارج گرم کنند، دائم با الهیات و اوهام ور بروند و #نیچه و #هگل را به رخ بکشند، درد ندارند. اگر هم دارند، درد مردم و امروز جامعه نیست و البته به‌ درد هیچ چیز نمی‌خورند۔

✅ @Shariati_Group
✍️ مجید یونسیان

📌 ″علی" نویسنده‌ای که انقلاب فکری بزرگی ایجاد کرد

🔅#علی_شریعتی، نگرشی نوین به #تاریخ و #جامعه_شناسی اسلام عرضه کرد، او بازگشت به #تشیع حقیقی و انقلابی را نیرویی برای تحقق #عدالت_اجتماعی قلمداد می‌کرد.

🔅شریعتی با ارائه افقی وسیع و روشن از یک #جهان‌بینی و #ایدئولوژی فراگیر و کارآمد بر اساس تعلیمات #اسلام نبوی، توجه روشنفکران و عناصر آگاه و #آرمان جوی جامعه را به اصالت انقلابی مکتب تشیع معطوف داشت و نشان داد که #نهضت تشیع، تنها راه و ایدئولوژی کارآمد و مؤثر برای نجات توده‌های تحت ستم و برقراری یک نظام مبتنی بر #قسط و #عدل حقیقی است.

🔅تواضع و فروتنی که از جمله خصلت ‌های نیک دکتر #شریعتی بود در سبک آثار او بسیار تأثیر داشته به ‌طوری ‌که در جای ‌جای آثار خود عنوان کرده که یکی از رعایای این مملکت است. او انسانی متواضع بود، اما در برابر عناصر مخرب جامعه هیچ تواضعی از خود نشان نمی‌داد و حتی در برابر اعمال تبهکارانه آنان قاطعانه و محکم ایستاد و به ستیز با آنان برخاست. شهرت گریزی از جمله ویژگی‌های اخلاقی شریعتی بود که در نتیجه در بیان وی نیز تأثیر داشته است؛ به صورتی که در آثارش با عدم توجه او به مقام و منصب دنیایی روبه ‌رو می‌‌شویم.

🔅مردمی بودن و وابسته نبودن اندیشه دکتر شریعتی نسبت به جریان‌های سیاسی - اجتماعیِ عصرش سبب حفظ محبوبیت این اندیشمند بزرگ در دل مردمان روزگار پس از اوست.

🔅او در آثارش دغدغه‌هایی مانند #فقر و #تبعیض را بدون ترس بیان می ‌کرد و با سفر به کشورهای مختلف با شناخت #فرهنگ دیگر جوامع، پالایش منابع فرهنگی را در خلال صفحات کتابش به #مردم می‌آموخت، عمق ارتباط مخاطبین با کتاب‌های شریعتی نشان از تأثیرگذاری او در جامعه است .

🔅شریعتی با حفظ زبان فارسی به‌ عنوان زبان #دین، #ملیت، #قومیت و #اندیشه ایرانی تأکید داشت و از سویی با دو مفهوم #غرب‌گرایی و #غرب‌گریزی مخالف بود و معتقد بود باید روی شناخت فرهنگ غرب و فرهنگ خود تمرکز داشت.

🔅علی شریعتی مردی که با واردکردن نگاه جامعه ‌شناسی به حوزه دین، موجی از زبان جدید در دنیای جوانان تشنه اسلام پدید آورد، این زبان تازگی‌هایی داشت که به تسلط دکتر شریعتی در حوزه #ادبیات و #هنر مربوط می‌شد؛ چراکه او تحصیلات دانشگاهی ادبیات فارسی داشته و بر زبان‌های عربی و فرانسه احاطه داشت؛ مجموع این‌ها او را دارای قابلیت‌هایی کرده بود که بتواند با نسل نوجو و آرمان‌خواه زمان خود گفت‌وگو کند.

✅ @Shariati_Group

🔗 مطالعه متن کامل این گزارش

🟠 پوپولیسم نخبگانی؛ اتهام زنی اقتصاد خوانده لیبرال علیه متفکر اجتماعی!

🔸چگونه باید نتیجه گرفت مسبب تمام مشکلات و مصائب اقتصادی کشور دکتر #علی_شریعتی فقید است. شریعتی در "جهت گیری طبقاتی اسلام"، دال مرکزی گفتمان #دین اسلام را، برپایی #قسط معرفی می‌کند، و آن را در تجربه‌ی زیسته‌ی #محمد مصطفی به عنوان بنیانگذار مکتب، و در تجربه‌ی #علی و #ابوذر و ... به عنوان اولین رهروان این #مکتب دنبال می‌کند، سپس نشان می‌دهد که چگونه #حقیقت پیام محمد در همدستی «زر و زور و تزویر» به علیه آن مبدل می‌شود و نهایتاً نتیجه می‌گیرد که تنها #تشیع آن هم تا آغاز عصر #صفویه وفادار به آن پیام باقی مانده‌اند؛ در ادامه #شریعتی به تحلیل دوران متأخر و دوره‌ی تفوق اصول #سرمایه‌داری بر جهان می‌پردازد. شریعتی در صفحه ۷۸ «جهت گیری طبقاتی #اسلام» می‌افزاید:
#اقتصاد زیر بنا نیست، زیر بنا می‌شود، در اقتصادِ سرمایه‌داریِ صنعتی است که اقتصاد زیر بنای #فرهنگ و #هنر و #ایمان و #اخلاق است. #انسان، خود، ساخته و پرداخته آن است. نه چنین بوده است، نه باید چنین باشد و با ویران کردن بنای سرمایه‌داری، نه چنین خواهد بود. در چشم ما #بورژوازی پلید است، نه تنها نابود می‌شود، که "باید" نابود شود... .
در نهایت شریعتی در صفحه ۸۳ مجموعه آثار ۱۰ چنین می‌پرسد: اکنون سوال اساسی این است که شما، اگر فردا رهبریِ یک جامعه را بدست گرفتید تا یک جامعه‌ی بی‌طبقه‌ی انقلابی براساس این #جهان‌بینی و این #ایدئولوژی (اسلام) بیافرینید، با این سرمایه‌ها چه می‌کنید؟ با سرمایه داران چگونه رفتار می‌کنید؟ برای طبقه‌ی #کارگر و دهقان چه ارمغانی بالاتر از #مارکسیسم دارید؟

🔸ارجاعات بسیاری به مجموعه‌ی آثار دکتر علی شریعتی می‌توان داد که در آن شریعتی از اتهامی که جناب دکتر #موسی_غنی‌نژاد صاحب نظر مدعی #لیبرالیسم وارد می‌کند تبرئه می‌شود. نه تنها شریعتی، که نیم قرن بعد از وی دوستان #لیبرال و مخالف خوانان ایشان هنوز به صعوبت و مهابت تدبیر امور در شرایط بیرون افتادگی از #تاریخ و وضعیت پروبلماتیک توسعه‌نیافتگی التفات پیدا نکرده‌اند.

🔸رفاه؛ برخورداری؛ آب و #نان کافی و هوای پاک؛ شهرهای آباد و آزاد؛ خیابان‌های شلوغ و شاد؛ اوضاع گل و بلبل؛ #قدرت ملی؛ #حکومت عدل؛ #جامعه_مدنی؛ سرآمدی در #علم و دانش و تکنولوژی؛ یک جامعه‌ی #مدرن و اخلاق‌مدار و یک کشور مقتدر و عزت‌مند... همه‌ی اینها را شریعتی با وسط کشیدن پای دین به وسط از ما گرفت..!
اسم این‌ها را می‌گذارند نقد شریعتی؛

🔸هیچ تعارضی در #هویت ایرانی و اسلامی و جهانی ما نبود؛ می‌دانستیم چقدر ایرانی هستیم چقدر #شیعه هستیم؛ چقدر چپ هستیم چقدر مدرن هستیم؛ خدا را با خرما با هم داشتیم؛ بین عوالمات سنتی پیشامدرن خویش و بی خدایی جهان جدید مغاکی صعب‌العبور در میان نبود؛ مثل #اروپا بعد #مسیح؛ #کانت و #هگل و #کی‌یرکگور و #هایدگر و...‌ داشتیم و مجبور نبودیم یک دفعه بیافتیم به دامن جهان تعلیق ارزش‌ها و باورها و ...

🔸گذشته‌ها گذشته! حالا پس از چهل و اندی سال که از شریعتی می‌گذرد؛ اندیشمندانی داریم که قابل قیاس با او نیستند؛ غول‌هایی داریم که به راه دشوار ما چراغ می‌گیرند؛ قرار نیست که برگردیم به عقب، #استحمار و #استضعاف و #ارتجاع رخت بربسته است؛ می‌دانیم به کجا می‌خواهیم برویم؛ زبان هم را می‌فهمیم؛ درد مشترک داریم و درمان را مشترکا با هم تدبیر کرده‌ایم؛
...کاش همه چیز به همین سهولت قابل طرح بود، امـا نیست.

🔸شریعتی کتاب حل‌المسائل نیست؛ شریعتی «مظهر المسائل» ماست؛ این ماییم که انبوهی از مسائلیم، از ایرانیت و اسلامیت و مدرنیت و مدنیت و ... ما تعارضات و تضادهای فرهنگی و تاریخی داشته و داریم؛ ما در بحران‌های جهانی هم شریک‌ایم؛ روندهای جهانی بر بحران‌های ما دامن هم می‌زند؛ این دفعه غش کنیم به ایرانیت و پشت کنیم به اسلامیت، #ایران بهشت می‌شود؛ یا اگر روسری از سر برداریم سر از #پاریس در می‌آوریم..!
...
🔸نـه! گاه #متفکر مظهر همه‌ی تعارضات تاریخیِ یک فرهنگ و جامعه می‌باشد و شریعتی چنین بود...

🔸هر بار به مناسبت‌های مختلف سیلی از انتقادات به سمت شریعتی سرازیر می‌شود، دریغ از یک سوزن به خودمان در برابر یک جوالدوز به دیگری؛ هر چقدر هم پشت این فرافکنی‌ها پنهان شویم، باز هم ناگزیریم از #خودآگاهی به وضعیت وجودی و تاریخی خویش؛ و من در مقام یک دانش آموخته‌ی #جامعه_شناسی، در مجموعه‌ی آثار شریعتی امکانات کثیری برای نیل به این خودآگاهی می‌یابم، علی‌رغم انتقاداتی که به وی وارد است و با وجود تفاوت‌هایی که در دوران ما با زمینه و زمانه‌ی وی بوجود آمده است.‌

✅ @Shariati_Group

✍ دکتر #محمدحسن_علایی (جامعه شناس)

🔴 "برای عدالت..."
با حضور: دکتر محمود صوفیانی، استادیار گروه فلسفه دانشگاه تبریز
.
🔅بحث #آزادی و #عدالت در مواجهه ما با جهان بیرونی معنا می‌یابد و این مواجهه، به دو ساحت نظر و عمل تقسیم می‌شود. این تفکیک نظر و عمل، از دوره یونان باستان آغاز شده و از ابتدا مرسوم نبوده است.
نظر و عمل همبستگی و پیوستگی دارند. هم نظر به عمل جهت می‌دهد و هم عمل موجب تکامل ساحت نظر می‌شود.

🔅از دیدگاه #هایدگر، حقیقت امری میان خلوت و جهان بیرون است و در رابطه‌ای بین این‌دو شکل می‌گیرد. #فلسفه و #جامعه_شناسی و حتی #عرفان نیز در این رابطه بین نظر و تفکر در خلوت و عمل در جهان بیرونی شکل می‌گیرند. تفکر و تامل درباره امور در خلوت، امر بی‌اهمیتی نیست و اثرش را در جهان بیرونی خواهد گذاشت.
هایدگر برای شرح شکل‌گیری این #حقیقت میان خلوت و جهان، مفهوم زیست جهان را مطرح می‌کند. همه‌ی ما در این جهان زندگی می‌کنیم و حقیقت، امری بین‌الاذهانی است و با تجربه جمعی تک تک ما کامل می‌شود.

🔅هایدگر رستگاری را امری جمعی و در مواجهه با خطرات و واقعیت‌های بیرونی معنا می‌کند. ساخته‌شدن و تکامل، در درگیری و مواجهه با مشکلات انجام می‌شود. هر قدر جهانی که با آن تعامل می‌کنیم، امور پیچیده‌تر می‌شوند و نیل به رستگاری دشوارتر می‌شود. نحوه مواجهه ما خانواده، دوستان، محیط بیرونی، حیوانات و گیاهان، تکلیف و دغدغه ما را عمیق تر می‌کند و موجب تکامل‌مان می‌شوند. توجه و پاسداری از این امور بیرونی است که جهان و جامعه ما را عادلانه‌تر و آزادتر می‌سازد.

🔅از دیدگاه #کیرکه‌گور، آزادی و عدالت در مواجهه #انسان با ساحت نامتناهی جهان معنا می‌یابد که ساحت #ایمان و عقیده به خداست. البته کرکه‌گور این امور را فردی می‌داند و معتقد است که جمع، افراد را بی‌حیا می‌کند. اما در اندیشه‌ی #سارتر، عدالت و آزادی اموری جمعی هستند و در رابطه با بیرون و افراد دیگر معنا می‌یابند. همین جمعی بودن این امور، هماهنگی و تناسب خاصی می‌طلبد و رسیدن به عدالت و آزادی و توافق روی آنها را دشوار می‌کند.

🔅سارتر از کارل #مارکس متأثر است و معتقد است، نظام #سرمایه‌داری موجب از خود بیگانگی و آگاهی‌زدایی از انسان می‌شود.
از منظر مادی، ما با این جهان به عنوان امری حاضر مواجه هستیم و آزادی و عدالت در مواجهه با آن معنا می‌یابد. از منظر الهی نیز همه‌ی ما در محضر #خدا هستیم و این امور، با در نظر گرفتن آن اهمیت می‌یابند.

🔅هایدگر فارغ از بودن در محظر خدا و جهان، خودِ امر بودن و وجود داشتن را دارای اهمیت می‌داند. همه ما در بودن و حضور در این جهان، برابریم و این بودن، مهم‌ترین دارایی ماست.
ما با تغییر و تکامل روایت و تفسیرمان از این جهان، می‌توانیم برای تغییر و اصلاح آن قدم برداریم‌. درک و شهود درونی ما از واقعیت‌های بیرونی، تصمیم و عمل ما را شکل می‌دهند و تغییر این درک و خوانش از امور، یکی از عوامل اصلی دگرگونی جهان است. 
‌
✅ @Shariati_Group
.

مجموعه سخنرانی‌های سمینار شریعتی: دیروز، امروز، فردا


مجموعه‌ی دوم/ پانل شریعتی و جامعه‌شناسی
مدیر پانل: سیدحسین سراج‌زاده

۱/ غلامعباس توسلی
۲/ محمدامین قانعی‌راد
۳/ عبدالرضا نواح
۴/ سارا شریعتی

➖
#شریعتی_دیروز_امروز_فردا
#سی‌امین_یادمان
#چهل_پنجمین_یادمان
#بنیاد_فرهنگی_دکتر_علی_شریعتی
#جامعه‌_شناسی

🆔 @Shariati_SCF

◽️ نشست میراث شریعتی در جامعه‌شناسی تشیع

گروه جامعه شناسی تشیع در آستانه‌ی سالگرد شهادت شریعتی نشستی با عنوان «میراث شریعتی در جامعه‌شناسی تشیع» برگزار کرده که میزبانی آن را بنیاد فرهنگی شریعتی در تاریخ ۱۹ خرداد ۱۴۰۲ بر عهده داشته است.
سخنرانان این نشست و عناوین سخنرانی ایشان عبارتند از:

فهیمه بهرامی: انتظار حلقه واسط میان فقر و انقلاب
آرمان ذاکری: شریعتی و مساله بی دولتی، آنارشیسم و مخاطرات آن
سارا شریعتی: میراث شریعتی در جامعه شناسی تشیع
علی اشرف فتحی: پروژه تاریخ محور شریعتی. انتظارات و احتیاطات
شیما کاشی: شریعتی، دین سنتی و مسئله زنان
محسن حسام مظاهری: شریعتی و مناسک
‌
◀️ ادامه‌ی مطلب

#جامعه_شناسی
#تشیع
#بنیاد_فرهنگی_شریعتی

@Shariati40