🔹🔹
❇️بوگون مرداد آی‌نین ۸، #زنگان و #شیخ_اشراق گۆنودور.
🔹شیخ شهاب الدین سهرودی (شیخ اشراق)
🖌 رضا همراز تبریزی
🔻شیخ شهاب الدین یحیی بن حبش بن امیرک مکنی به ابوالفتح سهروردی المشتهر به شیخ اشراق مقتول به سال 581 هجری، بدون شک یکی از فلاسفه نام آشنای جهان اسلام است که خوشبختانه آثار فاخرش بارها منتشر و هنوز هم پس از گذشت 850 سال، فلسفه‌اش به نام فلسفه شیخ اشراق در دانشگاهها یا محافل فلسفی به توسط اندیشه پژوهان و دوستداران فلسفه تدریس می شود. حتی چندین ترجمه و شرح بر این فلسفه از فلاسفه تحریرگردیده است، مانند کتاب «انواریه» اثر محمد شریف نظام الدین احمد بن الهروی که خوشبختانه از کتب مطبوع میباشد.
🔻شاعر گمنام #خمسه، میرزا صادق #اوریادی_مانشانی که خود از شعرای قرن سیزدهم هجری بود و بخشی از کتابش که #یئددی_نامه بود به همت و تلاش آقای علی محمدبیانی مدیر مسئول سخت کوش ماهنامه بایرام برای نخستین مرتبه منتشر گردیده تا به نام شیخ اشراق میرسد، از وی به نیکی یاد کرده و این چنین بیان می کند:
🔻ائشیت بو قصه‌نی ای یار مشتاق،
کی صاحب قصه‌دیر اول شیخ اشراق
🔻قاراقوش اولدو مولد اول جنابه،
دیل آچدی حرفه، گؤز آچدی کتابه
🔻یازیرلار شهر قیدار نبی دن،
ظهور ائتمیش او شیخ پاکدامن
🔻قالیب عقلیم گینه اوندان عجب‌ده،
کسیلدی باشی زندان حلب‌ده
🔻عربی، تورکونو، هم فارسیاتی،
ائدیب داخل سؤزونده چوخ نکاتی
🔻قیلیب اسرار حقّی چون عیانی،
وئریب جانین اولوبدور جاودانی
🔻قالیبدیر ییرمی‌دن آرتیق کتابی،
ائدیبدیر شهره اول عالیجنابی
🔻رضا اولسون بو گون خواننده بیزدن،
گتیردیم یئددی بیتی اول عزیزدن
🔻بو یئدی بیتی شیخ اشراق‌دن سان،
آتام نقل ائیله‌میش اؤز استادیندان
🔻اقول لجارتی والدّمع جاری،
و لی عزم الرحیل الی الدیاری
🔻کیمینسه مقصده قاصد دوشوبدور،
گرک گئتسین بونو اونا ائشیتدور
🔻مسافر راهی ایستر مقصد ایچون،
دایانماز راه ده بیر مقصد ایچون
🔻دایانسا مقصدی هرگز بولونماز،
قولاغینا چکین بو حرفی بیر آز
🔻اگر صوفی ایسن صوفینی آتگیل،
بیر ایکی سایگیلان، مقصوده چاتگیل
🔻فقط آماجینا باخ یولا باخما،
ساغین هئچ یئرده ساغه سولا باخما
🔻کیمی صوفی، کیمی درویش، کیمی آج،
گرگ یول‌لاردا اولسون، اولدو یلواج.
اکثر لغاتی که اشیخ اشراق در این شعر ترکی خود به کار برده، امروزه چندان کاربرد نداشته اما در آثار ادیبان، شاعران و ... آن زمان به وفور قابل رؤیت هستند.
مثلاً لغت یا عبارت «یلواج » را تقریباً در همان سالها در اشعار حسان العجم، حکیم خاقانی شروانی می بینیم.
خاقانی علیه الرحمه که یکی از شعرای طراز اول ادبیات بود عبارت مذکور را این چنین در شعر خود آورده:
ترک عجمی ولی دری گوی
یلواج شناس و تنگری گوی
نیک می دانیم که زادگاه شیخ اشراق، یعنی قریه سهرورد (قره قوش) از قدیم الایام محل سکونت ترکان بوده و او به غیر از اینکه زبان مادری خود را فراگرفت به فراگیری زبان عربی که در آن عهد معمول بود همت گماشت و پس از طی مراحلی به شامات و سوریه رفت تا در تکمیل علوم سنگ تمام گذارد. او زمانی که به سوریه قدم گذاشت از شهرهایی که برای سکونت انتخاب نمود شهر حلب بود.
«حلب شهریست زیبا و قدیمی و چندین قرن قبل از میلاد بنا شده و بعضی بنای آن را در زمان ابراهیم دانسته اند و از شهرهای زیبای سوریه و عمارات آن تماماً از سنگ و غالباً سه طبقه است. هوایش سرد و آب زراعت آنجا غالباً از باران است. مردم آن چون سالها تابع دولت عثمانی بودند علاوه بر زبان عرب، زبان ترکی نیز به خوبی میدانند و در دیانت نیز متعصب میباشند... »(4)
منابع، ماخذ و توضیحات:
1- یئددی نامه، اثر میرزا صادق اوریادی مانشانی، تدوین و تصحیح علی محمّد بیانی - نشر نیکان کتاب – زنجان 1395
2- خاقانی شروانی – نکته‌ها از گفته‌ها، تالیف برات زنجانی - نشر امیرکبیر – تهران 1394
3- انواریه – تالیف محمد شریف نظام الدین احمد بن الهروی «ترجمه و شرح حکمه الاشراق سهروردی» - متن انتقادی و مقدمه: حسین ضیائی، به اهتمام استیم – نشر امیرکبیر، تهران1363
4- یادداشتهای سفر به ممالک عربی، حاج سلطانحسین تابنده گنابادی «رضا علیشاه»، چاپ اوّل 1353 – تهران، چاپخانه حیدری
#زنگان_پلاس
https://t.me/zanganplus
❇️بوگون مرداد آی‌نین ۸، #زنگان و #شیخ_اشراق گۆنودور.
🔹شیخ شهاب الدین سهرودی (شیخ اشراق)
🖌 رضا همراز تبریزی
🔻شیخ شهاب الدین یحیی بن حبش بن امیرک مکنی به ابوالفتح سهروردی المشتهر به شیخ اشراق مقتول به سال 581 هجری، بدون شک یکی از فلاسفه نام آشنای جهان اسلام است که خوشبختانه آثار فاخرش بارها منتشر و هنوز هم پس از گذشت 850 سال، فلسفه‌اش به نام فلسفه شیخ اشراق در دانشگاهها یا محافل فلسفی به توسط اندیشه پژوهان و دوستداران فلسفه تدریس می شود. حتی چندین ترجمه و شرح بر این فلسفه از فلاسفه تحریرگردیده است، مانند کتاب «انواریه» اثر محمد شریف نظام الدین احمد بن الهروی که خوشبختانه از کتب مطبوع میباشد.
🔻شاعر گمنام #خمسه، میرزا صادق #اوریادی_مانشانی که خود از شعرای قرن سیزدهم هجری بود و بخشی از کتابش که #یئددی_نامه بود به همت و تلاش آقای علی محمدبیانی مدیر مسئول سخت کوش ماهنامه بایرام برای نخستین مرتبه منتشر گردیده تا به نام شیخ اشراق میرسد، از وی به نیکی یاد کرده و این چنین بیان می کند:
🔻ائشیت بو قصه‌نی ای یار مشتاق،
کی صاحب قصه‌دیر اول شیخ اشراق
🔻قاراقوش اولدو مولد اول جنابه،
دیل آچدی حرفه، گؤز آچدی کتابه
🔻یازیرلار شهر قیدار نبی دن،
ظهور ائتمیش او شیخ پاکدامن
🔻قالیب عقلیم گینه اوندان عجب‌ده،
کسیلدی باشی زندان حلب‌ده
🔻عربی، تورکونو، هم فارسیاتی،
ائدیب داخل سؤزونده چوخ نکاتی
🔻قیلیب اسرار حقّی چون عیانی،
وئریب جانین اولوبدور جاودانی
🔻قالیبدیر ییرمی‌دن آرتیق کتابی،
ائدیبدیر شهره اول عالیجنابی
🔻رضا اولسون بو گون خواننده بیزدن،
گتیردیم یئددی بیتی اول عزیزدن
🔻بو یئدی بیتی شیخ اشراق‌دن سان،
آتام نقل ائیله‌میش اؤز استادیندان
🔻اقول لجارتی والدّمع جاری،
و لی عزم الرحیل الی الدیاری
🔻کیمینسه مقصده قاصد دوشوبدور،
گرک گئتسین بونو اونا ائشیتدور
🔻مسافر راهی ایستر مقصد ایچون،
دایانماز راه ده بیر مقصد ایچون
🔻دایانسا مقصدی هرگز بولونماز،
قولاغینا چکین بو حرفی بیر آز
🔻اگر صوفی ایسن صوفینی آتگیل،
بیر ایکی سایگیلان، مقصوده چاتگیل
🔻فقط آماجینا باخ یولا باخما،
ساغین هئچ یئرده ساغه سولا باخما
🔻کیمی صوفی، کیمی درویش، کیمی آج،
گرگ یول‌لاردا اولسون، اولدو یلواج.
اکثر لغاتی که اشیخ اشراق در این شعر ترکی خود به کار برده، امروزه چندان کاربرد نداشته اما در آثار ادیبان، شاعران و ... آن زمان به وفور قابل رؤیت هستند.
مثلاً لغت یا عبارت «یلواج » را تقریباً در همان سالها در اشعار حسان العجم، حکیم خاقانی شروانی می بینیم.
خاقانی علیه الرحمه که یکی از شعرای طراز اول ادبیات بود عبارت مذکور را این چنین در شعر خود آورده:
ترک عجمی ولی دری گوی
یلواج شناس و تنگری گوی
نیک می دانیم که زادگاه شیخ اشراق، یعنی قریه سهرورد (قره قوش) از قدیم الایام محل سکونت ترکان بوده و او به غیر از اینکه زبان مادری خود را فراگرفت به فراگیری زبان عربی که در آن عهد معمول بود همت گماشت و پس از طی مراحلی به شامات و سوریه رفت تا در تکمیل علوم سنگ تمام گذارد. او زمانی که به سوریه قدم گذاشت از شهرهایی که برای سکونت انتخاب نمود شهر حلب بود.
«حلب شهریست زیبا و قدیمی و چندین قرن قبل از میلاد بنا شده و بعضی بنای آن را در زمان ابراهیم دانسته اند و از شهرهای زیبای سوریه و عمارات آن تماماً از سنگ و غالباً سه طبقه است. هوایش سرد و آب زراعت آنجا غالباً از باران است. مردم آن چون سالها تابع دولت عثمانی بودند علاوه بر زبان عرب، زبان ترکی نیز به خوبی میدانند و در دیانت نیز متعصب میباشند... »(4)
منابع، ماخذ و توضیحات:
1- یئددی نامه، اثر میرزا صادق اوریادی مانشانی، تدوین و تصحیح علی محمّد بیانی - نشر نیکان کتاب – زنجان 1395
2- خاقانی شروانی – نکته‌ها از گفته‌ها، تالیف برات زنجانی - نشر امیرکبیر – تهران 1394
3- انواریه – تالیف محمد شریف نظام الدین احمد بن الهروی «ترجمه و شرح حکمه الاشراق سهروردی» - متن انتقادی و مقدمه: حسین ضیائی، به اهتمام استیم – نشر امیرکبیر، تهران1363
4- یادداشتهای سفر به ممالک عربی، حاج سلطانحسین تابنده گنابادی «رضا علیشاه»، چاپ اوّل 1353 – تهران، چاپخانه حیدری
#زنگان_پلاس
https://t.me/zanganplus