‍ درسالروز انقلاب مشروطه نگاهی اجمالی می اندازیم به پیشینه و زمینه های وقوع این جنبش از دیدگاه #احمد_کسروی.
وی می‌نویسد:

«در زمان قاجار، ایران بسیار ناتوان گردید و از بزرگی و جایگاه و آوازه آن بسیار کاسته شد و انگیزه این بیش از همه یک چیز بود و آن اینکه جهان دیگر شده و کشورها به تکان آمده، ولی ایران به همان حال پیشین خود بازمی‌ماند.». کسروی در ادامه می‌افزاید:

«اینان خود کاری نمی‌کردند و دیگران را هم نمی‌گذاردند. در زمان محمدشاه میرزا ابوالقاسم #قائم_مقام وزیر کاردانی بود و به شایستگی کارها را پیش می‌برد؛ ولی محمد شاه او را کشت و جایش را به حاجی میرزا آقاسی داد.
در زمان ناصرالدین شاه میرزا تقی خان #امیرکبیر به پیراستن و آراستن ایران می‌کوشید …، ولی ناصرالدین شاه او را کشت، سپس هم حاجی میرزا حسین خان #سپهسالار به کارهایی برخاست ، ولی ناصرالدین شاه او را نگه نداشت و مردم نیز ارج او و کارهایش را ندانستند».از اوائل پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار ناخشنودی مردم از ستم وابستگان حکومت رو به افزایش بود. تأسیس دارالفنون و آشنایی تدریجی ایرانیان با تغییرات و تحولات جهانی، اندیشه تغییر و لزوم حکومت قانون و پایان حکومت استبدادی را نیرو بخشید.

نوشته‌های روشنفکرانی مانند حاج زین‌العابدین مراغه‌ای، عبدالرحیم #طالبوف، میرزا فتحعلی #آخوندزاده، میرزا #ملکم_خان و میرزا آقاخان کرمانی، سیدجمال الدین اسدآبادی و دیگران زمینه‌های مشروطه‌خواهی را فراهم آورد.

سخنرانی‌های سیدجمال واعظ و ملک المتکلمین توده مردم مذهبی را با اندیشهٔ آزادی و مشروطه آشنا می‌کرد. نشریاتی مانند حبل المتین، چهره‌نما، حکمت و کمی بعد ملانصرالدین که همه در خارج از ایران منتشر می‌شدند نیز در گسترش آزادی‌خواهی و مخالفت با استبداد نقش مهمی داشتند.

کشته شدن ناصرالدین شاه به دست میرزا رضای کرمانی که آشکارا انگیزهٔ خود را قطع ریشهٔ ستم و نتیجهٔ تعلیمات سیدجمال الدین دانسته بود، کوشش بیشتر در روند مشروطه‌خواهی را سبب شد.

t.me/tarikhdartarazoo 🏛

یکی از روزها که #ناصرالدين_شاه با معدودی از خواص در دیوانخانه بصحبت ایستاده بود ناگاه از لای درختها نظرش به #حاج_سیاح افتاد که کنار دیوار برای شرفیابی انتظار می برد. شاه بدیدن او سر را آهسته جنبانیده لحظه‌ای بفکر فرو شد آنگاه با اشاره دست او را پیش خواند. حاج سیاح باشتاب آهنگ حضور کرد و بنا بر سنت دیرین که آن زمان منسوخ شده بود هنوز فاصله‌ای بشاه مانده کفشها را از پا بیرون کرده با جوراب نزدیک آمد.
ناصرالدين‌شاه رو باو کرده گفت:
«از قراری که شنیده‌ام هم‌مسلکت #ملکم در روزنامهٔ #قانون مطالبی در مورد لزومِ دادنِ آزادی و برقراری آئینِ مشروطه در ایران نوشته. از قول من باو بنویس که باندازه تو و امثال تو عقل و شعور دارم، تواریخ و سیر هم خوانده‌ام و از اوضاع دنيا آگاهم، نیک می دانم که ترقی کامل مملکت بسته به آزادی است ولی دادن آزادی بمردم نادان و بی‌سواد و رها ساختن عنان اراذل و اوباش تیغ در کف زنگی مست نهادن است و آرامش و امنیت کشور را بخطر انداختن.

👈 مخصوصاً باو بگو که این فضوليها را کنار بگذارد و مطمئن باشد روزی که تشخیص دهم مردم شایستگی داشتن حکومت مشروطه و لياقت استفاده از آزادی را دارند اگر لازم شود از تاج و تخت نیز میگذرم و مشروطه را به آنان ارزانی میدارم.»

آنگاه شاه رو بحاضران نموده اضافه کرد:
«مردم قبل از آزادی احتیاج به سواد و تربیت صحیح دارند. ترتیب این کار را در حدود امکانات داده‌ام و بلافاصله پس از برگذاری تشریفات «قرن» بیاری خداوند آنرا بمرحله‌ی اجرا خواهم گزارد.»

میرزا ملکم‌خان ارمنی ازپیشگامان اصلاحات ونوسازی سیاسی روزنامه قانون را در خارج بزبان فارسی منتشر می کرد. پس از وقایعی که ذکر آن در بالا گذشت سر بر فرمان ناصرالدین‌شاه نهاد و دیری نگذشت که بسمت سفیر ایران در انگلستان منصوب گردید و سالها بدین سمت باقی ماند.
حاج سیاح از اهالی محلات بودو با میرزا ملکم‌خان روابط دوستانه داشت. (معیرالممالک، ۱۳۶۱ : ۳۷)

مأخذ: 🔻
معیرالممالک، دوستعلی‌خان۱۳۶۱ یادداشت‌هایی از زندگانی خصوصی ناصرالدین‌شاه. تهران: نشر تاریخ ایران.


t.me/tarikhdartarazoo 🏛

#ملکم_خان نخستین روشنفکر ایرانی بودکه لزوم تاسیس مجلس شورا رادر تاریخ روشنفکری ایران مطرح کرد(۱۷ سال پیش از امضای فرمان مشروطه توسط #مظفرالدین_شاه قاجار)
ودرشماره ششم #روزنامه_قانون چنین نوشت:

"باید اقلا صد نفراز مجتهدین بزرگ وفضلای نامی وعقلای معروف ایران را درپایتخت کشورودر یک #مجلس_شورای_ملی جمع کردو به آنها ماموریت داد که آن قوانین واصولی را که ازبرای تنظیم ایران لازم است تعیین وتدوین ورسما اعلام کنند..."


صفحه ۱۱۵ کتاب.🔺


t.me/tarikhdartarazoo 🏛