✅نظریات سید قطب در باره نقد تمدن غربی، لزوم تأسیس تمدن اسلامی، و تأثیر و انعکاس آن در ایران(1)

🔻#یادداشت_منتخب
🔻#سید_قطب_و_نقد_تمدن_غرب
🔻#حجت‌الاسلام_دکتر_رسول_جعفریان


🔸طرح مباحث #تمدن_اسلامی و غرب در میان ما ایرانیان، امری ابداعی و بی‌سابقه در سایر کشورها نبود. #مصر به عنوان کشوری با مرکزیت دینی الازهر، همواره درگیر این مباحث بود و این به پیش از زمانی که مباحث یاد شده در ایران طرح شد، باز می‌گشت. در واقع، این مباحث در مصر، به نوعی مقدم و جنبه الگویی و پیشگامی برای ما داشت. اکنون به سابقه قدیم این مباحث در حوالی مشروطه و حتی سه چهار دهه بعد از آن کاری نداریم. تاکید در اینجا بیشتر بر مقطع میان سالهای 1340 تا 1357 است که تفکر تازه‌ای در میان مصری‌ها و همین طور پاکستانی‌ها و در رأس آنها #ابوالاعلی_مودودی (م 1979) شکل می‌گیرد. این تفکر در اوج خود توسط #سید_قطب که سال 1966 توسط جمال عبدالناصر اعدام شد، تبیین و ارائه گردید و پس از ترجمه آثار وی به فارسی، در میان اندیشمندان ایرانی هم رواج یافت.

🔸یکی از این آثار کتاب ادعانامه علیه #تمدن_غرب و دورنمای رسالت اسلام بود که سال 1349 ش توسط #آیت‌الله_خامنه‌ای ترجمه شد و مقدمه‌ای هم توسط ایشان بر آن در باب این که صنعت خوب است اما تمدن غرب معنویت ندارد و اینجا هم همه چیز تقلیدی و تصنعی شده، نوشته شد. نمونه دیگر کتاب «اسلام و تمدن غرب» از ابوالاعلی مودودی بود که آقای آیت‌الله ابراهیم امینی آن را ترجمه کرد.

🔸بحث‌های سید قطب، بحث فلسفی نبود، و بیشتر از زاویه #عدالت_اجتماعی و متاثر از نگره‌های انقلابی بود. به عبارت دیگر، حمله وی به تمدن غربی، بیش از همه با ترکیبی از #نگاه_انقلابی و بر اساس شریعت اسلامی به ویژه نوعی #نگره_قرآنی در برخورد با طاغوت تبیین می‌شد. به علاوه، نوعی تأکید بر ساختن تمدن اسلامی در قالب #جامعه_اسلامی، آن هم بر پایه شریعت مطرح گردید. در مصر، ده‌ها سال در دفاع از #شریعت_اسلامی برابر غرب، کار شده بود که نمونه‌ای از آن، #تفسیر_المنار بود، و حالا وقت درو کردن محصول آن تلاش‌ها بود. اینجا بود که سید قطب با ارائه تفسیری از تمدن غربی به عنوان کانون و منجلاب فساد، کوشید تا از تمدن اسلامی در برابر غرب دفاع کند.
#ادامه_دارد...

🔹نقل از کانال رسول جعفریان
@jafarian1964

ا—--------------------------—ا

https://telegram.me/tamadone_novine_islami

✅نظریات سید قطب در باره نقد تمدن غربی، لزوم تأسیس تمدن اسلامی، و تأثیر و انعکاس آن در ایران(2)

🔻#یادداشت_منتخب
🔻#سید_قطب_و_نقد_تمدن_غرب
🔻#حجت‌الاسلام_دکتر_رسول_جعفریان

🔸همین‌طور از کتاب #الحجاب مودودی (ص 96، ص 222 ـ 223). در ادامه، از دوران #قرون_وسطای اروپا و عقب ماندگی‌های آن یاد شده، و این که مسیحیت چه‌اندازه نقش داشته، و زمانی که غرب هشیار شده، سبب مبارزه‌اش با دین و رویگردانی از آن شده است (ص 104). این نگاه در بین نویسندگان ایرانی جدی بود و آقای مطهری هم در مقدمه علل گرایش به مادیگری به آن پرداخت. بحث از زن یکی از جنبه‌های دیگر #تمدن_غرب است که به نظر #سید_قطب سبب آشفتگی شده‌است. در این تفکر، زن از هویت اصلی خود خارج شده‌است، در حالی که به نظر سید قطب اسلام، در این زمینه برخورد بسیار خوب و متعادلی دارد (106 به بعد). اشکال اینجا هم به کلیسا بر می‌گردد که زن را موجودی شرور می‌دانست و دوره جدید به خاطر دشمنی با کلیسا و آن باورها، مسیر را این چنین دنبال کرده است(ص 121ـ 122).

🔸در ادامه بحث فساد در غرب اینجا صریح تر دنبال شده و سید قطب حتی از نمونه‌ای که خودش در امریکا در یک هتل از یک مستخدم شنیده، نقل کرده تا عمق این فساد را نشان دهد (ص 126). برای یک مسلمان سنتی، در امر فساد، امری بالاتر این قبیل امور به چشم نمی آمد. به نظر سید قطب، غرب امروز به روم باستان برگشته است که سراسر به لذت فکر می‌کرد (ص 129). اروپایی های امروز، مسیحی نیستند، بلکه ماتریالیست هستند. وی این مطالب را از کتاب #ندوی یعنی همان اثر معروف ماذا خسر العالم نقل کرده است (ص 133).

🔸وی صفحاتی از کتاب امریکا التی رأیت خود را در اینجا آورده تا عمق بی‌دینی و بی‌اعتقادی امریکایی‌ها را به کلیسا، به رغم شهرت عکس آن، نشان دهد. از نظر او، این که مردم را برای کشاندن به کلیسا دعوت به سرو غذای سبک در آنجا کنند، (تبلیغاتی که از سوی برخی از کلیساها دیده) و مواردی از این قبیل، شاهد مثال او از تحریف معنای دین و عبادت است (ص 135). سید قطب در بخش #نظامات_سیاسی و اقتصادی هم همان آشفتگی و اضطراب را دنبال کرده و می‌خواهد نشان بدهد که مارکسیسم که امیدی برای اصلاح بود، کاری از پیش نبرد، و به نظر سید قطب راه درست «در آن صورت امکان‌پذیر است که حرکتی عمومی و مجدانه و پیگیر برای استقرار #نظام_اسلامی در همه گوشه و کنارهای اجتماع بوجود آید». (ص 151)
#ادامه_دارد...

🔹نقل از کانال رسول جعفریان
@jafarian1964

ا—--------------------------—ا

https://telegram.me/tamadone_novine_islami

✅نظریات سید قطب در باره نقد تمدن غربی، لزوم تأسیس تمدن اسلامی، و تأثیر و انعکاس آن در ایران(3)

🔻#یادداشت_منتخب
🔻#سید_قطب_و_نقد_تمدن_غرب
🔻#حجت‌الاسلام_دکتر_رسول_جعفریان

🔸پیشنهادی که #سید_قطب برای اصلاح این جهان دارد، و نظریه مهمی است، ایجاد یک #نظام_اسلامی در برابر نظامات به نظر او آشفته و ویرانه غربی است. باید آن را ایجاد کرد تا اسلام محقق شده شناخته شود. وی به نقد سرمایه‌داری و سوسیالیسم پرداخته تا راه اسلامی را به عنوان راه میانه باز کند. در فصل دیگری از کتاب، #تمدن_غربی به عنوان تمدنی ناسازگار با انسان عنوان شده و سید قطب، مطالبی از کتاب دیگرش با عنوان «المستقبل لهذا الدین» آورده است، کتابی که مترجم آن هم #آیت‌الله_خامنه‌ای با عنوان «آینده در قلمرو اسلام» است (ص 177). در اینجا باز سراغ انتقادهای #آلکسیس_کارل از تمدن غربی رفته، و این که «تمدن جدید در وضع دشوار و اسفناکی قرار گرفته است» (ص 179). سید قطب، طی صفحاتی چند، بندهایی از انتقادات آلکسیس کارل را از تمدن جدید نقل کرده است ( تا ص 184) و پس از آن، هم همچنان زیر سلطه آرای او، بحث‌های خود را از #نقد_غرب ادامه داده و البته می‌گوید: مدرک ما برای محکومیت این تمدن ... منحصر در گفته‌های این رجل دانشمند نیست» (ص 188).

🔸وی از این که کارل، خیلی به دین باور ندارد هم اظهار گلایه کرده، دریافت او را نادرست و ناقص و تحت تأثیر شرایط فکری اروپا دانسته است (ص 189). در بحث بعدی این کتاب، با عنوان انتقام طبیعت، باز از تعارض تمدن جدید با #ماهیت_انسان، یاد شده و بر محور مطالب و اظهارات همان آلکسیس کارل پیش می‌رود، مانند این که در تمدن جدید، چه اندازه شمار کسانی که اختلال روانی دارند، زیاد شده است (ص 207). مسأله بعد باز بر اساس به گفته سید قطب «گواهی عالمانه او» یعنی کارل، در باره #مناسبات زن و مرد در تمدن جدید است، به طوری که در تمدن جدید، روال بر اساس ضدیت با طبیعت است و در این مورد خاص، دور کردن زنان از وظیفه مادری و به طور خاص، زایمان و تبعات آن. مطالبی هم از ویل دورانت آمده، و در نهایت، از #زندگی_ماشینی و تغییراتی که روی آدم ها پدید آورده، سخن گفته شده است (ص 218).

🔸در صفحات اخیر کتاب، باز از رواج فساد و فحشا و منکرات در غرب و حوزه‌های نفوذ تمدن غربی بحث شده، و این که چطور از «هر سو انگیزه ‌های شهوت و مناظر هوس انگیز» افراد جامعه را احاطه کرده است (ص 231). چنان که اشاره کردیم، این فساد، مهم‌ترین رکن انتقاد نویسندگان مسلمان از زندگی غربی و موثرترین عامل برای تولید واکنش منفی نسبت به غرب در میان مردم مسلمان است. اما نمونه‌ها مثل این که #شهوت‌رانی در فرانسه چه ضربه‌ای بر پیکر ملت فرانسه وارد کرده و سبب تحلیل قوای جسمانی و ضعف و ناتوانی بدنی آنان شده، از حاشیه‌های دیگر بحث در باره وجوه فساد در #تمدن_غرب است (ص 233). چنان که این آزادی جنسی، بنیاد خانواده را در فرانسه متلاشی کرده است. این نمونه‌ها بر اساس گواهی‌های که از مطبوعات وقت در باره مسائل رخ‌داده در جوامع غربی ارائه می‌شود، ادامه می‌یابد.

🔸بخشی از آنها از دیده ‌های خانم #عائشه_عبدالرحمان یا همان بنت الشاطی است که از مشاهداتش در وین نقل و در روزنامه الاهرام چاپ کرده است. در آنجا از قول یک خانم طبیب فرنگی آمده است که در غرب نسل تازه‌ای از زنان شاغل پدید آمده که رفتار‌های عمومی این تمدن بیماری صعب العلاج نازایی برای آنها آورده، بدون این که فیزیولوژی ظاهری و جسمی‌شان تغییر کرده باشد. این در واقع ناشی از وضع شغلی آنهاست (ص 238 ـ 242). این گزارش‌های مطبوعاتی که مانند آن در ایران هم توسط نویسندگان وقت مذهبی مانند مرحوم زمانی و دیگران استفاده می‌شود، به یک روش دایمی برای اثبات خرابی وضع غرب مورد استفاده بود.
#ادامه_دارد...

🔹نقل از کانال رسول جعفریان
@jafarian1964

ا—--------------------------—ا

https://telegram.me/tamadone_novine_islami

✅نظریات سید قطب در باره نقد تمدن غربی، لزوم تأسیس تمدن اسلامی، و تأثیر و انعکاس آن در ایران(4)

🔻#یادداشت_منتخب
🔻#سید_قطب_و_نقد_تمدن_غرب
🔻#حجت‌الاسلام_دکتر_رسول_جعفریان

🔸آخرین فصل کتاب، «راه نجات چیست؟» است، آنجا هم جملات اول از #آلکسیس_کارل است که کتاب انسان موجود ناشناخته را با این هدف نوشته که ما راهی جز واژگون کردن #تمدن_صنعتی غرب نداریم، اما چون این ممکن نیست، و بازگشت به عقب‌روا نه، باید راه دیگری بیابیم. آن وقت راه‌هایی را توصیه کرده و #سید_قطب عیناً مطالب او را طی صفحاتی نقل نموده است (ص 255 ـ 260). سید قطب انتقادهایی به کارل دارد، و می‌گوید اشکال اصلی نوع ایمان غربی‌ها به علم، و نوع تلقی آنها از دین است، این دو باید اصلاح شود (ص 261). این‌ها مطالبی است که به گفته وی الکسیس کارل هم نمی‌فهمد، چون محصور در تمدن غربی است و برای همین، راه حل اصلی به ذهن او هم که منتقد غرب است، نمی‌رسد.

🔸به نظر وی، اشکال کارل این است همه راه‌حل را در «علم» جستجو می‌کند، و #دین در نگاه جامعه او حداکثر یک گرایش صوفیانه یا نوعی احساس روانی و تصفیه اخلاقی است (ص 262). سید قطب می گوید ما باید امثال کارل را با تکیه بر #اسلام نجات دهیم و راه را به او بیاموزیم (ص 263). البته، سید قطب تأکید دارد ما تمدن صنعتی را قبول داریم و اساساً این #نگرش_تجربی، از طریق اندلس به اروپای غربی رسیده است، نگرشی که ضد تفکر یونانی و تجریدی بوده است (ص 271). آنچه از تمدن جدید از نظر اسلام نکوهیده است، چیزی سوای زیربنای علمی تجربی است (ص 273). در اینجا خلاصه‌ای از دیدگاه‌های اسلام در باره اسلام و #نظام_اقتصادی بیان می‌کند، و هدف آن را حفظ انسانیت می‌داند. یک نکته مهم از نظر سید قطب این است که چطور باید این مطلب را به دنیا نشان داد. او بر این باور است که هزاران خَطاب و کتاب و فیلم برای نشان دادن نظر اسلام، قادر نیست به اندازه «یک اجتماع کوچک که در نقطه‌ای دور افتاده بر اساس اسلام تشکیل شود» مزایای اسلام را نشان دهد (ص 287).

🔸این توصیه مهم سید قطب در باره تشکیل #حکومت_اسلامی است که بتواند به عنوان یک ایده‌آل، معرف اسلام باشد. اما مشکل، صهیونیست‌ها و صلیبی‌ها هستند که با این راه مبارزه می‌کنند. آنها از نشر کتاب هراسی ندارند، جلوی سخنرانی را نمی‌گیرند، اما در عمل، مانع از تحقق چنین جامعه‌ای می‌شوند: «ولی هرگز هرگز به هیچ عنوان و به هیچ صورت، تشکیل جامعه‌ای را بر اساس اسلام در هیچ نقطه‌ای از جهان ولو در یکی از دور افتاده‌ترین جزائر اقیانوس‌ها، نمی‌توانند تحمل کنند» (ص 287). از نظر سید قطب، تشکیل این جامعه، یعنی اسلام تحقق یافته که آنها با آن مخالف هستند «و به هیچ عنوان وجود تحقق یافته‌ای را تحمل نمی کنند»(ص 288). وی در پایان به دشواری‌هایی که سر راه محقق #ساختن_اسلام به صورت عملی آن هم در مواجه با تمدن کنونی است، سخن گفته است. سید قطب می‌گوید هنوز مشکلات درست کردن چنین جامعه‌ای را نمی‌دانیم، اما آگاهیم که باید بسیار سخت باشد. وی از اجرای شریعت به عنوان اصلی‌ترین نکته در آن جامعه تحقق یافته اسلامی اشاره کرده و به برخی از جوانب آن پرداخته است.
#ادامه_دارد...

🔹نقل از کانال رسول جعفریان
@jafarian1964

ا—--------------------------—ا

https://telegram.me/tamadone_novine_islami

✅نظریات سید قطب در باره نقد تمدن غربی، لزوم تأسیس تمدن اسلامی، و تأثیر و انعکاس آن در ایران(5/پایانی)

🔻#یادداشت_منتخب
🔻#سید_قطب_و_نقد_تمدن_غرب
🔻#حجت‌الاسلام_دکتر_رسول_جعفریان

🔸این تفکر #سید_قطب در آثار دیگر او هم که به فارسی درآمد، و بالغ بر ده مورد است، در ایران انعکاس بسیاری داشت. او خود متأثر از #مودودی و #ندوی و جز اینها بود، اما از بن مایه‌های فکری تند خود هم که در جهت #ایجاد_انقلاب و #تأسیس_حکومت بود استفاده کرد. این افکار در ایران محبوبیت یافت و اصول دیدگاه‌هایی که در باره #تمدن_اسلامی منعکس می‌شد، بر اساس نوعی #مشارکت_فکری عمومی که در #جهان_اسلام بود، مورد تأیید قرار می‌گرفت. در مقدمه همان کتاب، که مترجم در سال 49 آن را نوشته، پس از یاد کردن از مفاهیمی چون فرنگی‌مآبی، خود‌باختگی، مغزشویی، سنت‌شکنی، کشتار هولناک ارزشهای معنوی، دریوزگی غرب، گسترش مدنیت غرب، گذشته افتخار آمیز و فراموشی آن، دیو استعمار، خودفراموشی و بیگانه گرایی، می‌نویسد:👇🏼

🔸«در برابر اسلام، مکتب توحید و انسانیت، غول #تمدن_غرب که اکنون در برابر ما قد برافراشته، یک واقعیت است، واقعیتی است که هر لحظه بر حجم آن می‌افزاید، و بخش دیگری از فضای تنفس انسان‌ها را اشغال می‌کند. فرآورده‌های این تمدن که بیگمان همه محکوم یک حکم نیستند، هر روز و هر ساعت رو به توسعه‌اند. بشر امروزی که به اضطرار قالب پولادین این تمدن را بر خود تحمیل کرده، هر لحظه بیش از پیش خود را محتاج آن حس می‌کند. قلمرو این تمدن که تا چندی پیش فقط صحنه‌ی این کره‌ی خاکی بود امروز اوج آسمان‌ها و سیارات دور دست را نیز در برگرفته است. ماه و زهره و مریخ که روزگاری جز در رصدخانه‌های منجمان یا سروده‌های شاعران و یا در افسانه‌ها و اساطیر خدایان طرحی از خود نمی‌نمودند، آن هم طرحی وهم‌ آمیز و خیال‌انگیز، اکنون ذلیل و زبون تمدن بشری و بازیچه‌ی دست ماشین مخلوق و فراهم آمده‌ی اویند. آری این تمدن واقعیتی است، آن هم واقعیتی هر لحظه رو به رشد و تورم، و به هیچ‌وجه نمی‌توان آن را نادیده یا حقیر و غیر قابل اعتنا تلقی کرد. لیک با این همه، این تمدن بدین شکل کنونی، اگر چه ساخته‌ی دست #انسان است، در خورد انسان نیست، فرزندی است که از خون مادر تغذیه می‌کند و در مسیر خود به سوی رشد و کمال قدم بر بناگوش و سینه‌ی آفریننده‌ی خویش می‌کوبد، و افزایش خود را با کاستی او تأمین می‌کند. تاکنون چنین بوده و چنین رفته است. آری آنچه این واقعیت را ـ واقعیت #تمدن_صنعتی را ـ تحمل ناپذیر ساخته واقعیت دیگری است، و آن ناسازگاری این تمدن است با انسان. تمدن بشری که باید برای انسان و در راه ترقی و کمال او بکار افتد، پیوسته در اضمحلال انسان کوشیده، و از سرور موجودات زمین، برده‌ای فرمان‌بردار و یا بقول نویسنده‌ی دانشمند این کتاب، ماشینی یا چهارپایی ساخته است، این است سند محکومیت این تمدن» (مقدمه ادعا نامه، ص 9 ـ 11).

🔸اینها نمونه‌ای از تعریف غرب، انتقاد از آن و استدلال‌هایی بود که مسلمانان حتی با استفاده از متونی چون انسان موجود ناشناخته می‌نوشتند. بحث #ماشین‌یزم سال‌ها بود که در ایران مطرح شده‌بود و #شریعتی هم در این باره به تفصیل سخن گفته بود. در واقع، نقدهای خود شریعتی از تمدن غرب، باز در امتداد همین دیدگاه‌ها و با استفاده از مطالبی است که او از غربی‌ها گرفته و با حس شرقی آنها را بیان کرده است. چنان که اشاره شد، این افکار در شبه قاره هم مطرح بود. علاوه بر مودودی که روی سید قطب تأثیر جدی داشت، و اندکی هم در ایران، باید به #ابوالحسن_ندوی اشاره کرد که زمانی هم به ایران آمد و مهمان #دارالتبلیغ بود. او کتابی با عنوان «ماذا خسر العالم بانحطاط المسلمین» را نوشت، اثری که با عنوان «حدود خسارت جهان و انحطاط مسلمین» توسط #مصطفی_زمانی ترجمه شد. (ترجمه دیگر این کتاب توسط #عبدالحکیم_عثمانی با عنوان «جهان در سایه عقب ماندگی مسلمانان» انجام گرفت (زاهدان، 1424ق). کتاب دیگر ابوالحسن بدوی، «الصراع بین الفکرة الاسلامیة و الفکرة الغربیه فی الاقطار الاسلامیه» که به نام ارزیابی تمدن غرب (و نیز نام نبرد ایدئولوژیک) در سال 1354 توسط #محمد_ثقفی و #علی‌اکبر_مهدی‌پور دارالتبلیغ قم منتشر شد.
#پایان.

🔹نقل از کانال رسول جعفریان
@jafarian1964

ا—--------------------------—ا

https://telegram.me/tamadone_novine_islami

💢نظریات سید قطب در باره نقد تمدن غربی، لزوم تأسیس تمدن اسلامی و تأثیر و انعکاس آن در ایران(1)

✍حجت‌الاسلام‌دکتر‌رسول‌جعفریان

#سید_قطب_و_نقد_تمدن_غرب

🔸طرح مباحث #تمدن_اسلامی و غرب در میان ما ایرانیان، امری ابداعی و بی‌سابقه در سایر کشورها نبود. #مصر به عنوان کشوری با مرکزیت دینی الازهر، همواره درگیر این مباحث بود و این به پیش از زمانی که مباحث یاد شده در ایران طرح شد، باز می‌گشت. در واقع، این مباحث در مصر، به نوعی مقدم و جنبه الگویی و پیشگامی برای ما داشت. اکنون به سابقه قدیم این مباحث در حوالی مشروطه و حتی سه چهار دهه بعد از آن کاری نداریم. تاکید در اینجا بیشتر بر مقطع میان سالهای 1340 تا 1357 است که تفکر تازه‌ای در میان مصری‌ها و همین طور پاکستانی‌ها و در رأس آنها #ابوالاعلی_مودودی (م 1979) شکل می‌گیرد. این تفکر در اوج خود توسط #سید_قطب که سال 1966 توسط جمال عبدالناصر اعدام شد، تبیین و ارائه گردید و پس از ترجمه آثار وی به فارسی، در میان اندیشمندان ایرانی هم رواج یافت.

🔸یکی از این آثار کتاب ادعانامه علیه #تمدن_غرب و دورنمای رسالت اسلام بود که سال 1349 ش توسط #آیت‌الله_خامنه‌ای ترجمه شد و مقدمه‌ای هم توسط ایشان بر آن در باب این که صنعت خوب است اما تمدن غرب معنویت ندارد و اینجا هم همه چیز تقلیدی و تصنعی شده، نوشته شد. نمونه دیگر کتاب «اسلام و تمدن غرب» از ابوالاعلی مودودی بود که آقای آیت‌الله ابراهیم امینی آن را ترجمه کرد.

🔸بحث‌های سید قطب، بحث فلسفی نبود، و بیشتر از زاویه #عدالت_اجتماعی و متاثر از نگره‌های انقلابی بود. به عبارت دیگر، حمله وی به تمدن غربی، بیش از همه با ترکیبی از #نگاه_انقلابی و بر اساس شریعت اسلامی به ویژه نوعی #نگره_قرآنی در برخورد با طاغوت تبیین می‌شد. به علاوه، نوعی تأکید بر ساختن تمدن اسلامی در قالب #جامعه_اسلامی، آن هم بر پایه شریعت مطرح گردید. در مصر، ده‌ها سال در دفاع از #شریعت_اسلامی برابر غرب، کار شده بود که نمونه‌ای از آن، #تفسیر_المنار بود، و حالا وقت درو کردن محصول آن تلاش‌ها بود. اینجا بود که سید قطب با ارائه تفسیری از تمدن غربی به عنوان کانون و منجلاب فساد، کوشید تا از تمدن اسلامی در برابر غرب دفاع کند.
#ادامه_دارد...

ا—--------------------------—ا

https://telegram.me/tamadone_novine_islami

💢نظریات سید قطب در باره نقد تمدن غربی، لزوم تأسیس تمدن اسلامی، و تأثیر و انعکاس آن در ایران(2)

✍حجت‌الاسلام‌‌دکتر‌رسول‌جعفریان

#سید_قطب_و_نقد_تمدن_غرب

🔸همین‌طور از کتاب #الحجاب مودودی (ص 96، ص 222 ـ 223). در ادامه، از دوران #قرون_وسطای اروپا و عقب ماندگی‌های آن یاد شده، و این که مسیحیت چه‌اندازه نقش داشته، و زمانی که غرب هشیار شده، سبب مبارزه‌اش با دین و رویگردانی از آن شده است (ص 104). این نگاه در بین نویسندگان ایرانی جدی بود و آقای مطهری هم در مقدمه علل گرایش به مادیگری به آن پرداخت. بحث از زن یکی از جنبه‌های دیگر #تمدن_غرب است که به نظر #سید_قطب سبب آشفتگی شده‌است. در این تفکر، زن از هویت اصلی خود خارج شده‌است، در حالی که به نظر سید قطب اسلام، در این زمینه برخورد بسیار خوب و متعادلی دارد (106 به بعد). اشکال اینجا هم به کلیسا بر می‌گردد که زن را موجودی شرور می‌دانست و دوره جدید به خاطر دشمنی با کلیسا و آن باورها، مسیر را این چنین دنبال کرده است(ص 121ـ 122).

🔸در ادامه بحث فساد در غرب اینجا صریح تر دنبال شده و سید قطب حتی از نمونه‌ای که خودش در امریکا در یک هتل از یک مستخدم شنیده، نقل کرده تا عمق این فساد را نشان دهد (ص 126). برای یک مسلمان سنتی، در امر فساد، امری بالاتر این قبیل امور به چشم نمی آمد. به نظر سید قطب، غرب امروز به روم باستان برگشته است که سراسر به لذت فکر می‌کرد (ص 129). اروپایی های امروز، مسیحی نیستند، بلکه ماتریالیست هستند. وی این مطالب را از کتاب #ندوی یعنی همان اثر معروف ماذا خسر العالم نقل کرده است (ص 133).

🔸وی صفحاتی از کتاب امریکا التی رأیت خود را در اینجا آورده تا عمق بی‌دینی و بی‌اعتقادی امریکایی‌ها را به کلیسا، به رغم شهرت عکس آن، نشان دهد. از نظر او، این که مردم را برای کشاندن به کلیسا دعوت به سرو غذای سبک در آنجا کنند، (تبلیغاتی که از سوی برخی از کلیساها دیده) و مواردی از این قبیل، شاهد مثال او از تحریف معنای دین و عبادت است (ص 135). سید قطب در بخش #نظامات_سیاسی و اقتصادی هم همان آشفتگی و اضطراب را دنبال کرده و می‌خواهد نشان بدهد که مارکسیسم که امیدی برای اصلاح بود، کاری از پیش نبرد، و به نظر سید قطب راه درست «در آن صورت امکان‌پذیر است که حرکتی عمومی و مجدانه و پیگیر برای استقرار #نظام_اسلامی در همه گوشه و کنارهای اجتماع بوجود آید». (ص 151)
#ادامه_دارد...

ا—--------------------------—ا

https://telegram.me/tamadone_novine_islami

💢نظریات سید قطب در باره نقد تمدن غربی، لزوم تأسیس تمدن اسلامی، و تأثیر و انعکاس آن در ایران(3)

✍حجت‌الاسلام ‌دکتر ‌رسول ‌جعفریان

🔻#سید_قطب_و_نقد_تمدن_غرب

🔸پیشنهادی که #سید_قطب برای اصلاح این جهان دارد، و نظریه مهمی است، ایجاد یک #نظام_اسلامی در برابر نظامات به نظر او آشفته و ویرانه غربی است. باید آن را ایجاد کرد تا اسلام محقق شده شناخته شود. وی به نقد سرمایه‌داری و سوسیالیسم پرداخته تا راه اسلامی را به عنوان راه میانه باز کند. در فصل دیگری از کتاب، #تمدن_غربی به عنوان تمدنی ناسازگار با انسان عنوان شده و سید قطب، مطالبی از کتاب دیگرش با عنوان «المستقبل لهذا الدین» آورده است، کتابی که مترجم آن هم #آیت‌الله_خامنه‌ای با عنوان «آینده در قلمرو اسلام» است (ص 177). در اینجا باز سراغ انتقادهای #آلکسیس_کارل از تمدن غربی رفته، و این که «تمدن جدید در وضع دشوار و اسفناکی قرار گرفته است» (ص 179). سید قطب، طی صفحاتی چند، بندهایی از انتقادات آلکسیس کارل را از تمدن جدید نقل کرده است ( تا ص 184) و پس از آن، هم همچنان زیر سلطه آرای او، بحث‌های خود را از #نقد_غرب ادامه داده و البته می‌گوید: مدرک ما برای محکومیت این تمدن ... منحصر در گفته‌های این رجل دانشمند نیست» (ص 188).

🔸وی از این که کارل، خیلی به دین باور ندارد هم اظهار گلایه کرده، دریافت او را نادرست و ناقص و تحت تأثیر شرایط فکری اروپا دانسته است (ص 189). در بحث بعدی این کتاب، با عنوان انتقام طبیعت، باز از تعارض تمدن جدید با #ماهیت_انسان، یاد شده و بر محور مطالب و اظهارات همان آلکسیس کارل پیش می‌رود، مانند این که در تمدن جدید، چه اندازه شمار کسانی که اختلال روانی دارند، زیاد شده است (ص 207). مسأله بعد باز بر اساس به گفته سید قطب «گواهی عالمانه او» یعنی کارل، در باره #مناسبات زن و مرد در تمدن جدید است، به طوری که در تمدن جدید، روال بر اساس ضدیت با طبیعت است و در این مورد خاص، دور کردن زنان از وظیفه مادری و به طور خاص، زایمان و تبعات آن. مطالبی هم از ویل دورانت آمده، و در نهایت، از #زندگی_ماشینی و تغییراتی که روی آدم ها پدید آورده، سخن گفته شده است (ص 218).

🔸در صفحات اخیر کتاب، باز از رواج فساد و فحشا و منکرات در غرب و حوزه‌های نفوذ تمدن غربی بحث شده، و این که چطور از «هر سو انگیزه ‌های شهوت و مناظر هوس انگیز» افراد جامعه را احاطه کرده است (ص 231). چنان که اشاره کردیم، این فساد، مهم‌ترین رکن انتقاد نویسندگان مسلمان از زندگی غربی و موثرترین عامل برای تولید واکنش منفی نسبت به غرب در میان مردم مسلمان است. اما نمونه‌ها مثل این که #شهوت‌رانی در فرانسه چه ضربه‌ای بر پیکر ملت فرانسه وارد کرده و سبب تحلیل قوای جسمانی و ضعف و ناتوانی بدنی آنان شده، از حاشیه‌های دیگر بحث در باره وجوه فساد در #تمدن_غرب است (ص 233). چنان که این آزادی جنسی، بنیاد خانواده را در فرانسه متلاشی کرده است. این نمونه‌ها بر اساس گواهی‌های که از مطبوعات وقت در باره مسائل رخ‌داده در جوامع غربی ارائه می‌شود، ادامه می‌یابد.

🔸بخشی از آنها از دیده ‌های خانم #عائشه_عبدالرحمان یا همان بنت الشاطی است که از مشاهداتش در وین نقل و در روزنامه الاهرام چاپ کرده است. در آنجا از قول یک خانم طبیب فرنگی آمده است که در غرب نسل تازه‌ای از زنان شاغل پدید آمده که رفتار‌های عمومی این تمدن بیماری صعب العلاج نازایی برای آنها آورده، بدون این که فیزیولوژی ظاهری و جسمی‌شان تغییر کرده باشد. این در واقع ناشی از وضع شغلی آنهاست (ص 238 ـ 242). این گزارش‌های مطبوعاتی که مانند آن در ایران هم توسط نویسندگان وقت مذهبی مانند مرحوم زمانی و دیگران استفاده می‌شود، به یک روش دایمی برای اثبات خرابی وضع غرب مورد استفاده بود.
#ادامه_دارد...

ا—--------------------------—ا

https://telegram.me/tamadone_novine_islami

💢نظریات سید قطب در باره نقد تمدن غربی، لزوم تأسیس تمدن اسلامی، و تأثیر و انعکاس آن در ایران(4)

✍حجت‌الاسلام‌ دکتر رسول جعفریان

🔻 #سید_قطب_و_نقد_تمدن_غرب

🔸آخرین فصل کتاب، «راه نجات چیست؟» است، آنجا هم جملات اول از #آلکسیس_کارل است که کتاب انسان موجود ناشناخته را با این هدف نوشته که ما راهی جز واژگون کردن #تمدن_صنعتی غرب نداریم، اما چون این ممکن نیست، و بازگشت به عقب‌روا نه، باید راه دیگری بیابیم. آن وقت راه‌هایی را توصیه کرده و #سید_قطب عیناً مطالب او را طی صفحاتی نقل نموده است (ص 255 ـ 260). سید قطب انتقادهایی به کارل دارد، و می‌گوید اشکال اصلی نوع ایمان غربی‌ها به علم، و نوع تلقی آنها از دین است، این دو باید اصلاح شود (ص 261). این‌ها مطالبی است که به گفته وی الکسیس کارل هم نمی‌فهمد، چون محصور در تمدن غربی است و برای همین، راه حل اصلی به ذهن او هم که منتقد غرب است، نمی‌رسد.

🔸به نظر وی، اشکال کارل این است همه راه‌حل را در «علم» جستجو می‌کند، و #دین در نگاه جامعه او حداکثر یک گرایش صوفیانه یا نوعی احساس روانی و تصفیه اخلاقی است (ص 262). سید قطب می گوید ما باید امثال کارل را با تکیه بر #اسلام نجات دهیم و راه را به او بیاموزیم (ص 263). البته، سید قطب تأکید دارد ما تمدن صنعتی را قبول داریم و اساساً این #نگرش_تجربی، از طریق اندلس به اروپای غربی رسیده است، نگرشی که ضد تفکر یونانی و تجریدی بوده است (ص 271). آنچه از تمدن جدید از نظر اسلام نکوهیده است، چیزی سوای زیربنای علمی تجربی است (ص 273). در اینجا خلاصه‌ای از دیدگاه‌های اسلام در باره اسلام و #نظام_اقتصادی بیان می‌کند، و هدف آن را حفظ انسانیت می‌داند. یک نکته مهم از نظر سید قطب این است که چطور باید این مطلب را به دنیا نشان داد. او بر این باور است که هزاران خَطاب و کتاب و فیلم برای نشان دادن نظر اسلام، قادر نیست به اندازه «یک اجتماع کوچک که در نقطه‌ای دور افتاده بر اساس اسلام تشکیل شود» مزایای اسلام را نشان دهد (ص 287).

🔸این توصیه مهم سید قطب در باره تشکیل #حکومت_اسلامی است که بتواند به عنوان یک ایده‌آل، معرف اسلام باشد. اما مشکل، صهیونیست‌ها و صلیبی‌ها هستند که با این راه مبارزه می‌کنند. آنها از نشر کتاب هراسی ندارند، جلوی سخنرانی را نمی‌گیرند، اما در عمل، مانع از تحقق چنین جامعه‌ای می‌شوند: «ولی هرگز هرگز به هیچ عنوان و به هیچ صورت، تشکیل جامعه‌ای را بر اساس اسلام در هیچ نقطه‌ای از جهان ولو در یکی از دور افتاده‌ترین جزائر اقیانوس‌ها، نمی‌توانند تحمل کنند» (ص 287). از نظر سید قطب، تشکیل این جامعه، یعنی اسلام تحقق یافته که آنها با آن مخالف هستند «و به هیچ عنوان وجود تحقق یافته‌ای را تحمل نمی کنند»(ص 288). وی در پایان به دشواری‌هایی که سر راه محقق #ساختن_اسلام به صورت عملی آن هم در مواجه با تمدن کنونی است، سخن گفته است. سید قطب می‌گوید هنوز مشکلات درست کردن چنین جامعه‌ای را نمی‌دانیم، اما آگاهیم که باید بسیار سخت باشد. وی از اجرای شریعت به عنوان اصلی‌ترین نکته در آن جامعه تحقق یافته اسلامی اشاره کرده و به برخی از جوانب آن پرداخته است.
#ادامه_دارد...

ا—--------------------------—ا

https://telegram.me/tamadone_novine_islami

✅نظریات سید قطب در باره نقد تمدن غربی، لزوم تأسیس تمدن اسلامی، و تأثیر و انعکاس آن در ایران(5/پایانی)

✍حجت‌الاسلام دکتر رسول جعفریان

🔻#سید_قطب_و_نقد_تمدن_غرب

🔸این تفکر #سید_قطب در آثار دیگر او هم که به فارسی درآمد، و بالغ بر ده مورد است، در ایران انعکاس بسیاری داشت. او خود متأثر از #مودودی و #ندوی و جز اینها بود، اما از بن مایه‌های فکری تند خود هم که در جهت #ایجاد_انقلاب و #تأسیس_حکومت بود استفاده کرد. این افکار در ایران محبوبیت یافت و اصول دیدگاه‌هایی که در باره #تمدن_اسلامی منعکس می‌شد، بر اساس نوعی #مشارکت_فکری عمومی که در #جهان_اسلام بود، مورد تأیید قرار می‌گرفت. در مقدمه همان کتاب، که مترجم در سال 49 آن را نوشته، پس از یاد کردن از مفاهیمی چون فرنگی‌مآبی، خود‌باختگی، مغزشویی، سنت‌شکنی، کشتار هولناک ارزشهای معنوی، دریوزگی غرب، گسترش مدنیت غرب، گذشته افتخار آمیز و فراموشی آن، دیو استعمار، خودفراموشی و بیگانه‌گرایی، می‌نویسد:👇🏼

🔸«در برابر اسلام، مکتب توحید و انسانیت، غول #تمدن_غرب که اکنون در برابر ما قد برافراشته، یک واقعیت است، واقعیتی است که هر لحظه بر حجم آن می‌افزاید، و بخش دیگری از فضای تنفس انسان‌ها را اشغال می‌کند. فرآورده‌های این تمدن که بیگمان همه محکوم یک حکم نیستند، هر روز و هر ساعت رو به توسعه‌اند. بشر امروزی که به اضطرار قالب پولادین این تمدن را بر خود تحمیل کرده، هر لحظه بیش از پیش خود را محتاج آن حس می‌کند. قلمرو این تمدن که تا چندی پیش فقط صحنه‌ی این کره‌ی خاکی بود امروز اوج آسمان‌ها و سیارات دور دست را نیز در برگرفته است. ماه و زهره و مریخ که روزگاری جز در رصدخانه‌های منجمان یا سروده‌های شاعران و یا در افسانه‌ها و اساطیر خدایان طرحی از خود نمی‌نمودند، آن هم طرحی وهم‌ آمیز و خیال‌انگیز، اکنون ذلیل و زبون تمدن بشری و بازیچه‌ی دست ماشین مخلوق و فراهم آمده‌ی اویند. آری این تمدن واقعیتی است، آن هم واقعیتی هر لحظه رو به رشد و تورم، و به هیچ‌وجه نمی‌توان آن را نادیده یا حقیر و غیر قابل اعتنا تلقی کرد. لیک با این همه، این تمدن بدین شکل کنونی، اگر چه ساخته‌ی دست #انسان است، در خورد انسان نیست، فرزندی است که از خون مادر تغذیه می‌کند و در مسیر خود به سوی رشد و کمال قدم بر بناگوش و سینه‌ی آفریننده‌ی خویش می‌کوبد، و افزایش خود را با کاستی او تأمین می‌کند. تاکنون چنین بوده و چنین رفته است. آری آنچه این واقعیت را ـ واقعیت #تمدن_صنعتی را ـ تحمل ناپذیر ساخته واقعیت دیگری است، و آن ناسازگاری این تمدن است با انسان. تمدن بشری که باید برای انسان و در راه ترقی و کمال او بکار افتد، پیوسته در اضمحلال انسان کوشیده، و از سرور موجودات زمین، برده‌ای فرمان‌بردار و یا بقول نویسنده‌ی دانشمند این کتاب، ماشینی یا چهارپایی ساخته است، این است سند محکومیت این تمدن» (مقدمه ادعا نامه، ص 9 ـ 11).

🔸اینها نمونه‌ای از تعریف غرب، انتقاد از آن و استدلال‌هایی بود که مسلمانان حتی با استفاده از متونی چون انسان موجود ناشناخته می‌نوشتند. بحث #ماشین‌یزم سال‌ها بود که در ایران مطرح شده‌بود و #شریعتی هم در این باره به تفصیل سخن گفته بود. در واقع، نقدهای خود شریعتی از تمدن غرب، باز در امتداد همین دیدگاه‌ها و با استفاده از مطالبی است که او از غربی‌ها گرفته و با حس شرقی آنها را بیان کرده است. چنان که اشاره شد، این افکار در شبه قاره هم مطرح بود. علاوه بر مودودی که روی سید قطب تأثیر جدی داشت، و اندکی هم در ایران، باید به #ابوالحسن_ندوی اشاره کرد که زمانی هم به ایران آمد و مهمان #دارالتبلیغ بود. او کتابی با عنوان «ماذا خسر العالم بانحطاط المسلمین» را نوشت، اثری که با عنوان «حدود خسارت جهان و انحطاط مسلمین» توسط #مصطفی_زمانی ترجمه شد. (ترجمه دیگر این کتاب توسط #عبدالحکیم_عثمانی با عنوان «جهان در سایه عقب ماندگی مسلمانان» انجام گرفت (زاهدان، 1424ق). کتاب دیگر ابوالحسن بدوی، «الصراع بین الفکرة الاسلامیة و الفکرة الغربیه فی الاقطار الاسلامیه» که به نام ارزیابی تمدن غرب (و نیز نام نبرد ایدئولوژیک) در سال 1354 توسط #محمد_ثقفی و #علی‌اکبر_مهدی‌پور دارالتبلیغ قم منتشر شد.
#پایان.

ا—--------------------------—ا

https://telegram.me/tamadone_novine_islami