У канцы 2005 на армянскія могілкі ў Джульфе ў азербайджанскім анклаве Нахічэвань прыбылі рабочыя, якія пачалі вынішчаць старажытныя хачкары — разьбяныя каменныя надмагіллі.

Нягледзячы на шматлікія дакументальныя сведчанні, азербайджанскія афіцыйныя асобы або адмаўлялі, што пахаванні былі армянскімі, або сцвярджалі, што там могілак ніколі не было.

Многія крытыкавалі маўчанне з боку ЮНЕСКА пасля разбурэння Джульфы і параўноўвалі яго з рашучым адказам арганізацыі на знішчэнне ў 2001 гіганцкіх статуй Буды талібамі ў Афганістане і старажытнага горада Пальміра баявікамі «Ісламскай дзяржавы» ў Сірыі ў 2015.

Расследаванне, праведзенае OCCRP, паказала, што ў 2012–2014 гг. ценявыя кампаніі, звязаныя з Азербайджанам, заплацілі 468 тысяч долараў Каліну Мітраву — мужу Ірыны Бокавай, якая тады была гендырэктарам ЮНЕСКА.

Армяне ўспрымаюць знішчэнне могілак як культурны генацыд, але трэба адзначыць, што вынішчэнне спадчыны варожага народа адзначаецца з абодвух бакоў.

#могілкі #замежжа #Арменія #Азербайджан

Музей надмагілляў розных могілак каля касцёла ў вёсцы Капцёўка Гродзенскага раёна. Для мяне вырыванне культурнай каштоўнасці з яе натуральнага асяроддзя, асабліва калі ёй нічога не пагражае, па-за межамі разумення. А вы што думаеце на гэты конт?
#могілкі #Капцёўка

Мінская спадчына рыхтуецца да абследавання тэхнічнага стану будаўнічых канструкцый і інжынерных сістэм перад пачаткам капітальнага рамонту з мадэрнізацыяй і рэстаўрацыяй касцёла Узвіжання Святога Крыжа, шасці капліц-пахавальняў і ўваходнай брамы, размешчаных на тэрыторыі мінскіх Кальварыйскіх могілак.

Навіна добрая. Але капліц на могілках не 6, а 8. На руініраваныя капліцы забыліся? Ці забыліся прызнаць іх каштоўнасцямі і цяпер яны ў статусе "будаўнічнага друзу"? 🤔

#Мінск #Кальварыйскіямогілкі #могілкі #касцёлы #капліцы #рэстаўрацыя

Як выглядае гістарычны некропаль у Слуцку. Дарэвалюцыйныя надмагіллі апаганены, або проста павалены са сваіх пастаментаў. Фота 2022 года, але ці змянілася хоць нешта?

#дэградацыя #могілкі #слуцк

Віцебскія ўлады не збіраюцца выпраўляць грубую памылку, дапушчаную пры складанні генеральнага плана горада і праекта дэталёвай планіроўкі раёна, паводле якіх плануецца забудавай жыллём найстарэйшыя яўрэйскія могілкі горада... таму што яны ўсё ўзгаднілі! Вось як! Паводле заканадаўства на месцы могілак, у тым ліку ліквідаваных, можа быць только рэкрэацыяйныя зона.

Могілкі на планах горада фіксуюцца з 1820-х гадоў, ёсць яны і на найбольш падрабязным плане горада за 1904 год. У 1919 годзе могілкі былі закрыты да пахаванняў, фіксуюцца на нямецкіх фотаздымках 1940-х і карцінах Марка Шагала.

У 1960-х гадоў у рамках хрушчоўскай антырэлігійнай кампаніі надмагіллі на могілках былі знішчаны, але эксгумацыя целаў не ажыццяўлялася. У адрозненне ад многіх іншых могілак Віцебска, якія былі забудаваны, а значыць, хутчэй за ўсё, пры будаўніцтве целы былі часткова “ўтылізаваны”, Лучоскія яўрэйскія могілкі ніколі не забудоўваліся і дагэтуль уяўляюць пустку.
Паводле артыкула 15 закона “О погребении и похоронном деле”:
“Использование территории бывшего места погребения после переноса разрешается только под зеленые насаждения по истечении двадцати лет с момента его переноса. Возведение зданий и сооружений на этой территории запрещается.”

У зацверджаным генеральным плане ж тэрыторыя былых могілак абазначана не як месца пахавання (П-2.3) ці рэкрэацыйная зона (Р), але як зона змяшанай забудовы (Ж-3), што парушае заканадаўства аб пахаваннях. Аналагічная сітуацыя і з дэталёвым планам шматкватэрный жылой забудовы па пр. Чарняхоўскага, дзе на гэтай тэрыторыі размешчана зона зона змяшанай грамадска-жылой шматкватэрнай забудовы перменнай павярховасці (1-16 пав.) (Ж-3) першай чаргі рэалізацыі.

У адказе выканкама адзначана, што пры распрацоўцы гэтых праектаў яны былі ў курсе існавання могілак, бо рабілі запыт у Інстытут гісторыі, але, атрымліваецца, праігнаравалі гэты факт і палажэнні заканадаўства аб пахаваннях, намаляваўшы там новы перспектыўны раён.

#віцебск #могілкі #ахова #яўрэйскаяспадчына

У скверы перад былым Магілёўскім філіялам акадэміі музыкі спілавалі велізарны вяз(?). Унутры дрэва чакаў не вельмі прыемны напамін пра гісторыю месца - урослы ў ствол кавалак могілкавай агароджы.

Справа ў тым, што на гэтай тэрыторыі да сумнавядомых для культуры 1960-х гадоў знаходзіліся вялікія Саборныя могілкі, дзе хавалі заможных гараджан праваслаўнага веравызнання, дваран, купцоў, чыноўнікаў, ваенных, святароў.

Пры прабіўцы новай трасы на Мінск, праспекта Міру, могілкі знеслі, надмагіллі вывезлі ў невядомым кірунку, але самі пахаванні засталіся ў зямлі. Пры нядаўнім рамонце цеплатрасы таксама былі выяўлены падземныя скляпы з пахаваннямі.

Крыніца
#Магілёў #могілкі

Бязродным асаднікам не даюць спакою нават магілы.

У Лідзе на магіле ксяндза Адама Фалькоўскага зацерлі герб паўстання 1863-1864 гадоў.

Расстраляны 24 чэрвеня 1863 года царскімі ўладамі ў Лідзе ля дарогі на Крупы, дзе і пахаваны. Уся віна складалася ў тым, што ён зачытаў маніфест паўстанцаў і заклікаў сваіх вернікаў узяць удзел у паўстанні. Гэта не ідзе ні ў якае паўнанне з мільёнамі забітых асабіста Каліноўскім праваслаўных святароў.

Месца пахавання людзі аблажылі камянямі, якія шмат разоў раскідвала паліцыя. У 1919 годзе, калі імперыя ўжо зліняла за 3 дні, тут быў паўстаўлены крыж. Яго знішчылі ў 1940 годзе камуністы.

Крыжы, якія ў 1990-я ставіла грамадскасць горада на магіле ў Лідскім парку культуры і адпачынку, улады ўпарта зносілі. Урэшце ў 2010 годзе ўлады згадзіліся замяніць крыж на камень. Але праз 13 гадоў адшукалася "крамола" 🤡.

Ці памятае гісторыя тых, чые магілы імкнуліся знішчыць? Так. Ці памятае гісторыя тых, хто зносіў магілы? Не. І гэта прыгавор гісторыі.

#Ліда #помнікі #могілкі

У вёсцы Сужаны (Sužionys) пад Вільняй адшукалі магілу беларускага паэта і фалькларыста нашаніўскага перыяду Старога Уласа. Выглядае сумна, патрабуе аднаўлення.

#Сужаны #беларусы #Вільня #могілкі

Дарэчы рэканструкцыя закране далёка не ўсе капліцы. Дзве капліцы каля агароджы і гаспадарчай зоны могілак, сярод якіх адна неагатычная капліца Віткевічаў, застаюцца без увагі. Таксама праігнаравана існаванне капліцы, чыя гатычная арка разбурылася недзе ў 2016 годзе. Ёсць і іншыя рэшткі збудаванняў, якія патрабуюць хоць нейкай кансервацыі.

Кальварыйскія могілкі ўнікальны аб'ект для Беларусі ў шырокім разуменні гэтага слова, па той жа колькасці капліц на квадратны метр яны статупаюць хіба што віленскім могілкам на Росе.

#могілкі #Кальварыя #Мінск #рэканструкцыя #касцёлы #рэстаўрацыя

У Магілёве знішчылі капліцу і агароджу на нямецкіх могілках за пасёлкам Кірава.

Могілкі ўтварыліся ў 1945 – 1948 гг. Нямецкія салдаты з’яўляліся ваеннапалоннымі і паміралі ў шпіталі пасёлка Халмы, а таксама падчас аднаўленчых прац у горадзе. Тут на ўскрайку горада, у пачатку Любужскага лесапарку пахавана па афіцыйных дадзеных больш за 200 нямецкіх салдат, а па неафіцыйных – каля 1000.

У савецкія часы могілкі былі закінуты і не ахоўваліся. Мясцовы люд праводзіў самадзейныя раскопкі пахаванняў у пошуку залатых зубоў.

Упарадкаванне памерлых пасля вайны нямецкіх ваеннапалонных адбылося на нямецкія сродкі ў 1996 г. На месцы пахавання была ўзведзена капліца з чырвонай цэглы, а каля яе пастаўлены памятны знак.

У апошнія гады металічную агароджу сталі раскрадаць на металічны лом. Такі ж вандалізм зведалі ўсё могілкі ў горадзе: выкрадалі старыя надмагіллі, выламвалі агароджы капліцы сям'і Кленцэ... Злодзеяў амаль ніколі не знаходзілі.

Што тычыцца капліцы, то гэта яўна не праца вандалаў, якія шукаюць на што купіць гарэлкі.

Магілёўцы стварылі петыцыю, патрабуючы ад гарадскіх уладаў адказу на якой падставе разбураецца вайсковае пахаванне.

#могілкі #Магілёў

Пасля рэканструкцыі ў Вільні адкрыўся Лютэранскі сад на Боўфалавай гары, дзе раней былі евангелічныя могілкі, знесеныя бальшавікамі пасля вайны.

У час рэканструкцыі на могілкі вярнулі 12 надмагільных помнікаў з могілках на Росе і ў Салтанішках, куды яны былі перавезеныя пасля закрыцця евангелічных могілак. Дзякуючы плану могілак 1938 года 5 помнікаў удалося вярнуць на гістарычныя месцы, астатанія паставілі каля цудам захаванай капліцы Нішкоўскіх (пабудавана паводле паекта Караля Падчашынскага).

На могілках сярод іхшых былі пахаваныя графік Станіслаў Богуш-Сестранцэвіч, паўстанец Шыман Канарскі і лідскі маршалак Ваўжынец Путкамер, дзякуючы высілкам якога ў Слуцку паўстаў мураваны будынак лютэранскай гімназіі, якую спраектаваў усё той жа Падчашынскі.

Можа калі ў Беларусі зможам павярнуць частку помнікаў на іхнія спрадвечныя месцы - знесеных за савецкім часам могілак больш чым дастаткова, але ці ёсць звесткі пра іх размяшчэнне - пытанне.

#Вільня #могілкі #рэканструкцыя

На могілках у вёсцы Нявязцы Слуцкага раёна ў час палявых генеалагічных пошукаў адшукалі магілу паэта-маладнякоўца Апанаса Атавы (1903—1962).

Раней не было вядома дзе ён увогуле пахаваны, толькі дакладная дата смерці. Даследуйце могілкі, там нас чакае яшчэ шмат знаходак!

Крыніца

#могілкі