Забаўна. Літаральна ў лютым 2024 года зацверджаны зоны гісторыка-культурнай каштоўнасці «Троіцкі касцёл з брамай і агароджай» у в. Беніца Маладзечанскага раёна. Праект зроблены добра: фактычна ад анаго помніка ахоўныя зоны распаўсюджаны на ўсё мястэчка, вызначана шараговая забудова, для якой прапісаны рэгламенты (прыгадаем адваротны выпадак у Гродне з казармамі на Шчорса).

Але ў праекце вызначана і дысгарманічная забудова. Напрыклад, нейкі будынак насупраць царквы. Звычайная вясковая хата, звыклы аб'ект атачэння для храма. Чаму ён?

І вось пабачыў дакумент аб зносе закінутых дамоў, дзе як раз фігуруе гэты будынак.

Можна было б падумаць "вау, як хутка ўлады кінуліся выпраўляць дысгарманічныя штукі вакол помнікаў". Але здаецца ўсё дакладна наадварот. Праект зон аховы рабіўся з улікам жадання ўладаў пазбавіцца ад нейкага дома.

Дзіўная практыка. І не зусім зразумела, а што будуць рабіць, калі будынак знясуць? Фактычна любое збудаванне, якое з'явіцца на яго месцы, для тых, хто адкрые праект зон аховы, будзе пазначана як дысгарманічнае. Атрымліваецца пад кожны знос трэба змяняць праект? Хто за гэта будзе плаціць?

#Беніца #ахова #цэрквы #касцёлы #гістарычнаязабудова

У 2024 годзе плануюць дадаць у Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцяў шэраг новых аб'ектаў.

У Гомельскай вобласці:
* руіны царквы ў вёсцы Свержань Рагачоўскага раёна.
* Месца былога замка Сапегаў у вёсцы Антонаў Нараўлянскага раёна. (Першы раз чую пра такі!)
У Гродзенскай вобласці:
* Будынак Гродзенскага абласнога драматычнага тэатра. Нарэшце ўзяліся за савецкі мадэрнізм.
* Гістарычная частка Слоніма
У Магілёўскай вобласці:
* Новаствораны гістарычны цэнтр Бабруйска, у якім сёння 58 аб'ектаў, дапоўняць яшчэ 15 будынкамі.

У Віцебскай вобласці:
* Касцёл Найсвяцейшай Дзевы Марыі ў Параф'янаве Докшыцкага раёна, пабудаваны ў пачатку XX стагоддзя ў стылі неабарока. Гэта брат-блізнюк касцёла ў Лынтупах, які атрымаў нарэшце ахоўны статус летась.
* Касцёл Нараджэння Найсвяцейшай Дзевы Марыі 1824 года ў неараманскім стылі ў Браславе.

У Мінску:
* Дом па праспекце Незалежнасці, 27А. Адзіны будынак, які застаўся ад Юр'еўскай вуліцы

Такім чынам у аўтсайдарах пакуль застаюцца Брэсцкая і Мінская вобласці. А яшчэ зноў ніводнага драўлянага будынка ці помніка манументальнага мастацтва. Але добра, што ў першай палове года ёсць нейкі план, запас аб'ектаў на год. Можа да канца года яшчэ якія помнікі падцягнуцца. Нагадаю, што падрыхтаваць прапанову на наданне ахоўнага статусу можа кожны, хоць гэта і складана.

#ахова #Антонаў #Браслаў #Параф'янава #Свержань #Бабруйск #Слонім #Мінск #Гродна

У Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей унесены цэлы шэраг габеленаў народнага мастака Беларусі Аляксандра Кішчанкі. Гэта вынікае з рашэння Міністэрства культуры.

Творы Кішчанкі і раней былі пад аховай дзяржавы. Гэта габелены «Музыка» (шыфр 722Ж000041) у Музычным каледжы імя Глінкі, габелен-заслона ў Оперным тэатры (722Ж000042) і найбольш вядомы «Габелен Века» (721Ж000038), які быў унесены ў кнігу рэкордаў Гінэса, як найвялікшы ў свеце.

Аказалася, што тэатральная заслона (два перадапошнія здымкі) толькі частка з серыі габеленаў, створаных Кішчанкам у 1970-1980-я гады для Опернага тэатра. У Беларускай акадэміі мастацтваў адшукаліся яшчэ тры габелены з гэтай серыі: «Беларусь», «Музыка», «Скарына» (першыя чатыры фота), якім цяпер прысвоены статус помнікаў мастацтва рэспубліканскага значэння (722Ж000113).

Яшчэ больш габеленаў з серыі адшукалася чамусьці ў Магілёве: «Космас», «Рэвалюцыя», «Песняры», а таксама два велізарныя габелены для фае (11,5х11,12 і 11,4х11,3 м). Як яны выглядаюць - невядома. Распаўсціся па Беларусі габелены маглі ў час апошняй рэканструкцыі тэатра - савецкаму мастацтву не было месца ў лоску і бляску абноўленых інтэр'ераў.

Сёння яны захоўваюцца ў Палацы культуры Магілёўскай вобласці, адкуль у час рэканструкцыі да Форума рэгіёнаў у 2018 годзе павыкідалі ўвесь "савецкі хлам", то бок усё дэкаратыўна-манументальнае мастацтва: столі з трохмерных элементаў, габелены, літыя металічныя перагадокі, люстры з літога шкла і наборныя драўляныя пано на сценах. Большасць проста выламалі і вывезлі на сметнік.

Невядома і што стала з вялікім габеленам «Мой родны край» Славы Сакалова і Зоі Літвінавай, які ўпрыгожваў фае (апошняе фота). Сёння ўсе інтэр'еры палаца зроблены ў стылі "дорага-багата", а габелены, напэўна, пыляцца ў кладоўках.

#габелены #ахова #Мінск #Магілёў

Зацверджаны праект зон аховы гісторыка-культурных каштоўнасцей, размешчаных на плошчы 17 Верасня ў Глыбокім - комплексу былога кляштара кармелітаў (сёння царквы) і Троіцкага касцёла.

Зоны аховы культавых збудаванняў ахопліваюць значную частку гістарычнага цэнтра, дзе некаторыя будынкі вызначаны як "каштоўнае гісторыка-архітэктурнае асяроддзе" (касой штрыхоўкай), чые фасады, форму і вышыню даху, асноўныя габарыты нельга навукова не абгрунтавана змяняць.

Гэта дамы
* па вул. М. Горкага, 4В
* па плошчы 17 Верасня, 5, дзе сёння мясцовы РАУС (фота 2)
* па плошчы 17 Верасня, 16, дзе сёння Сушы Wok (фота 3). Не пытайцеся, я не ведаю чаму менавіта гэты будынак.
* па вул. Савецкай, 4. Камяніца каля касцёла (фота 4), на якой вісіць шыльда (фота 5), што ў доме побач жыў вядомы пісьменнік Тадэвуш Даленга-Мастовіч.
* і яшчэ кавалак агароджы кляштара кармелітаў на рагу М. Горкага і Пушкіна (фота 6,7).

#ахова #Глыбокае #гістарычнаязабудова

На 46-й сесіі Камісіі сусветнай спадчыны ЮНЕСКА, якая зараз праходзіць у Нью-Дэлі, было ў экстраным парадку разгледжана пытанне аб уключэнні ў Спіс сусветнай спадчыны руін манастыра Святога Іларыёна.

Прычынай спешкі сталі невыбіральныя ўдары Ізраіля па грамадзянскіх і культурных аб'ектах у сектары Газа, дзе знаходзіцца і гэты манастыр IV стагоддзя.

Манастыр быў узяты ЮНЕСКА пад часовую ахову яшчэ ў снежні 2023 года. Аднак гэта не зберагло яго ад частковага пашкоджання. Цяпер ён афіцыйна прызнаны сусветнай спадчынай пад пагрозай знішчэння. Гэта 6 аб'ект Спісу ў Палесціне і трэці, якому пагражае знічшэнне праз палітыку Ізраіля. Нават само наданне высокага статусу аб'ектам у Палесціне выклікае ў Ізраілі бурлівую рэакцыю і абвінавачванне ЮНЕСКА ва ўсіх смяротных грахах.

За час уварвання ў сектар Газа быццам бы для канчатковай ліквідацыі ХАМАС былі разбураны 195 аб'ектаў культурнай спадчыны Палесціны, у тым ліку бібліятэкі з каштоўнымі зборамі кніг і рукапісаў, музеі з калекцыямі старажытнасцей, старажытныя мячэці і цэрквы, месцы археалагічных раскопак.

Разбурэнне культурных аб'ектаў у час ваенных канфліктаў з'яўляецца ваенным злачынствам. Аднак Ізраіль не прызнае над сабой ніякіх юрысдыкцый і не лічыць патрэбным прытрымлівацца міжнародных нормаў.

19 чэрвеня Міжнародны суд ААН прызнаў анексію пасля 1967 года Ізраілем палесцінскіх земляў незаконнай, як і палітыку прымусовага высялення палесцінцаў, паўсюднага зносу іхніх дамоў, абмяжаванняў на перасоўванне і пражыванне, засяленне ізраільскімі пасляленцамі Усходняга Ерусаліма і Заходняга берага, ігнараванне гвалту з боку гэтых пасяленцаў да мясцовага насельніцтва, эксплуатацыю прыродных рэсурсаў рэгіёна і абмежаванне доступу палесцінцаў да крыніц пітной вады, а таксама прымяненне ізральскага заканадаўства на тэрыторыі дзяржавы Палесціна.

Але ізраільскім уладам пляваць на гэтае рэшэнне, а тым больш пляваць на статус аб'екта спадчыны ЮНЕСКА ў помніка на тэрыторыі Палесціны.

#Палесціна #вайна #ахова

Нягледзячы на тое, што ва Украіне ідзе вайна і сістэма аховы помнікаў мякка кажучы не вельмі добрая, мірнай і прававой Беларусі ёсць чаму павучыцца.

Паказальны прыклад адбыўся ў Львове. Летась арандатар выдавецтва "Вільна Україна" збіў мазаічнае пано "Інфармацыйная прастора", створанае мясцовым мастаком Багданам Сойкам у 1981 годзе для інтэр'ера тагачаснага Саюздрука.

Гэта была пейзажная кампазіцыя з фігурамі пяці жанчын, які сімвалізавалі пяць кантынентаў і абмен інфармацыяй у свеце.

У кастрычніку 2023 года арандатар памяшкання знішчыў мазаіку, аргументуючы гэта неабазнанасцю і нізкай функцыянальнасцю сцяны. Тады на месцы манументальнага твора застаўся толькі аўтарскі падмалёвак.

І тут аказалася, што наўмыснае знішчэнне, разбурэнне і пашкоджанне любой культурнай спадчынай з'яўляецца ва Украіне крымінальным злачынствам (роўна як і ў Беларусі), за якое пагражае да трох гадоў зняволення.

Мазаіка не была ўнесена ў Дзяржаўны рэестр помнікаў Украіны, але ўласнік, каб не сесці ў турму сёння за ўласны кошт аднаўляе мазаіку. Гарадскія ўлады не сталі закрываць вочы на знішчэнне савецкага твора мастацтва, як кожны раз робяць гарадскія ўлады ў Беларусі.

Гэты выпадак падштурхнуў гарадскія ўлады неяк абазначыць каштоўныя творы. Тут трохі дапамагла вайна - мазаікі пачалі маркіраваць знакам "Блакітны шчыт", які з'яўляецца ахоўнай эмблемай Гаагскай канвенцыі аб абароне культурных каштоўнасцей у выпадку ўзброенага канфлікту.

Таксама да 1 кастрычніка 2024 года група спецыялістаў мусіць прааналізаваць мазаічныя творы ў горадзе ды падрыхтаваць рэкамендацыі па іх захаванні і ўнясенні ў Дзяржаўны рэгістр нерухомых помнікаў Украіны.

У Беларусі дзейнічае заканадаўства, якое ахоўвае творы манументальнага мастацтва незалежна ад таго ўнесены яны ў Дзяржаўны спіс ці не. Але яно абсалютна ігнаруецца ўсімі, а ўласніка і выканама да міністэрства культуры і пракуратуры, бо за знішчэннем мазаік у нас стаяць бюджэтныя ўстановы - школы, бальніцы, спартыўныя ўстановы.

#замежжа #Украіна #мазаікі #ахова #вайна