.
برنامۀ سخنرانی استاد پناهیان در ماه مبارک #رمضان 95
.
✅ ساعت 22:30 🔹1 تا 10 رمضان | #موضوع: #موانع_رشد | اتوبان چمران, پل مدیریت, #دانشگاه_امام_صادق(ع)
.
🔹 11 تا آخر رمضان | #حسینیه_آیت_الله_حق‌شناس(ره) | میدان شهدا، خ مجاهدین اسلام، ایستگاه بهنام، بن‌بست هدایت
.
✅ ساعت 24:00 🔹1 تا آخر رمضان، غیر از شب‌های قدر | #موضوع: #محبت_راز_معنویت | #میدان_فلسطین، مسجد امام صادق(ع)
.
✅ ساعت 2:00 بامداد 🔹1 تا 5 رمضان | #موضوع: #معنویت_و_معیشت | شهرری, حرم #حضرت_عبدالعظیم(ع)
.
✅ برنامه شب‌های قدر متعاقبا اعلام می‌شود
.
#برنامه_سخنرانی #تنها_مسیر #تنهامسیر #تنها #مسیر#استاد_پناهيان #پناهيان #پناهیانی
.
کانال تلگرام پناهیانی
https://telegram.me/panahiani
.

.
برای خوب بودن سه رویکرد وجود دارد
1)مراقب باشیم هلاک نشیم
2)دنبال حفظ دارایی ها باشیم
3)دغدغه رشد داشته باشیم
.
متن قبل: ما از این #ماه_مبارک_رمضان انتظار داریم که به اوج #محبت و #عاشقی برسیم
.
اگر کسی وارد ماه مبارک شد با رویکرد نجات از عذاب و با رویکرد فرار از خطر و ضرر
بدون اینکه تغییری در زندگیش ایجاد کنه جشن میگیره
میگه من بخوابم در ماه رمضان عبادته
میگیرم میخوابم
یک آیه قرآن یک ختم قرآنه
یک آیه هم قرآن میخونیم، نمی میریم که
دیگه ان شاءالله شب قدر هم میریم مسجد آخه هزار ماهه
شما مگه چقدر میتونید ثواب جمع کنید در این ماه
خب بالاخره هلاک نخواهیم شد
شب آخر هم که همه رو میبخشن ما هم جزء همه
این جلسه دعا هم شرکت نمیکنه حالا جلسه دعا یا خودش دعا بخونه بحث جلسه نیست
میگه جهنم که نمیبرن حرام نیست که پس شرکت نمیکنیم
اونکه رویکرد حفظ وضع موجود داره
آدم حداقلی در ماه مبارک رمضان اینجوریه
تغییری ماه رمضان در خودش میده
منتها این تغییر باز یک تغییر حداقلیه
میگه من که یک دور قرآن رو ختم میکنم وظیفمه
جلسات دعا هم شرکت میکنم
بالاخره باید زندگیم فرق کنه با غیر ماه رمضان و من میخوام جزء خوبان این ماه مبارک باشم
خب تغییراتی در برنامش دیده میشه ولی آرامشش حفظ شده، این تغییرات حداکثری نیست
اما اونکه رویکرد رشد داره
وجهه همتش برای رسیدن به عالی ترین مراتبه
میخواد از وضع الانش فرار کنه
از باقی موندن در یک وضعیت متنفره
میخواد وضعش رو بهتر کنه حالا وضع موجودش هر چی میخواد باشه
خب این میگه
یک ایه ثواب ختم داره
دعا هم که افضل از قرآنه این رو هم در نظر میگیره
این سی روز روبه خودش ریاضت میده
ببینید ریاضت در عبادت زیاد خوب نیست
ادم رو زده میکنه
مگر کسی که خیلی انگیزه داره
و انگیزه درستی داره
دیگه اون زده نمیشه
منتها همه انقدر انگیزه ندارن برای رشد
دین کدومیک رو می پسنده؟
ماه رمضان برای انها که دنبال بهره بردن زیادن
هست چون خیلی ثواب داره.
از بدترین ظلمها به دین اینکه آمده از هلاکت نجات بده
خوب معلومه ولی کارکرد و طراحی دین برای درجات بالاست
دلیل رایج بی دینی اینکه اکثرا نمیخوان به اوج برسن
والله راست میگه دین به دردش نمیخوره
میشه با تریلی بری سر کوچه ماست بخری
مثل اینکه میگن نماز خونها کمتر جنایت میکنن
بابا این باید نماز بخونه امام زمانش بیاد
ما آدمها چقدر زود راضی میشم. چرا آخه؟
.
پخش زنده مراسم دانشگاه امام صادق (علیه السلام) :
misaq.info/live
#موانع_رشد #استاد_پناهيان #پناهيان #پناهیانی
.
کانال تلگرام پناهیانی
https://telegram.me/panahiani
.

.
چرا برخی از #بچه_مذهبی‌ها خراب می‌شوند؟
.
چون در مسیر #رشد قرار نمی‌گیرند و خودشان را #تزکیه نمی‌کنند
فکر می‌کنند که خوب شدن یعنی «رسیدن به یک جایی»
ما چیزی به نام «او آدمِ خوبی شد» نداریم! آدم مدام در حال #رشد است
فطرت انسان این‌را نمی‌پسندد که «من صرفاً می‌‌خواهم خودم را حفظ کنم!» این انگیزه‌بخش نیست و #هیجان لازم را در انسان ایجاد نمی‌کند؛ خصوصاً در دوران جوانی که اصل دوران شکوفایی فطرت است
انسان شبیه «بلور» نیست که باید از آن مراقبت کنیم تا مبادا بشکند؛ انسان شبیه نهالی است که باید #رشد کند، میوه بدهد و تنومند شود
.
اینکه بگوییم «من آدم نمازخوانی شدم و تمام شد!» کِسل‌کننده است
اگر دین را طوری تعریف کنیم که انگار می‌خواهد انسان را در یک وضع باثبات حفظ کند یا صرفاً او را از خطرات نگه دارد، این دین حوصلۀ آدم را سر می‌بَرد؛ این یک نگاه حداقلی به دین است
از همان اول باید پویایی‌ و آن طلبِ مداومی که در روح انسان هست را بیدار کرد
از نظر روانی برای انسان لازم است که از همان اولِ مسیر، دربارۀ #رشد برایش بگوییم
باید هم اشتیاق‌مان را نسبت به «دائماً #رشد کردن» بالا ببریم و هم تنفرمان را نسبت به #رشد نکردن و متوقف شدن، تقویت کنیم. باید از ایستایی، پویا نبودن و بهتر نشدن دلمان بگیرد
همیشه باید خودمان را #محاسبه کنیم و ببینیم که «آیا بهتر شده‌ایم؟»
مثلاً آیا الان من بهتر نماز می‌خوانم؟ بهتر #قرآن را می‌فهمم؟ #توبه‌های خودمان را سرِ این موارد ببریم؛ نه سرِ گناهان درشت و خیلی قبیح
.
کلمۀ «#تزکیه» در قرآن، دلالت بر معنای #رشد دارد.
ما معمولاً #تزکیه را به «پاکی» معنا می‌کنیم ولی اصل معنای آن به #رشد و نموّ برمی‌گردد. البته وقتی انسان #رشد کند، لازمه‌اش پاکی است
تزکیۀ نفس یعنی اینکه انسان نفس خودش را #رشد بدهد
طبع انسان به این سمت می‌رود که می‌خواهد در #رشد_مداوم باشد
#انسان نمی‌تواند موجود محدودی باشد، ولی ما خودمان را به زور محدود می‌کنیم!
کسی که خودش را به دنیا محدود کرده، هنوز طعم ایمان و تقرّب را نچشیده، ولی آدم مؤمنی که طعم تقرّب را چشیده، چگونه می‌تواند خودش را به یک سطحی از ایمان و تقرّب محدود کند؟! او در واقع دارد به ایمان و تقرّب توهین می‌کند. او دارد عمل صالح را ضایع و تباه می‌کند
#ابلیس وقتی نتواند به یک انسانی بگوید «بیا خراب شو!»
مدام به او می‌گوید: «تو الان خوب هستی دیگر! مگر بیش از این می‌‌خواهی چه‌کار کنی؟»
یعنی او را در همین حدّ متوقف می‌کند
در حالی که این مرگ ایمان و هلاکت انسان است که بخواهد به یک حدّی از خوبی متوقف شود
.
#موانع_رشد #استاد_پناهيان
#پناهیان #پناهیانی
.
کانال تلگرام پناهیانی
https://telegram.me/panahiani
.

.
#سلسله #جلسات #موانع_رشد
#گزیده مختصری از #جلسه اول
.
●متن قبل: شما فکر می کنید یک کسی خودش اهل محبت نباشد، می تواند امام زمانش را بشناسد؟●
.
یکی از بدترین ظلم ها به #دین این است که بگوییم دین آمده تا انسان را از فلاکت #نجات دهد؛ درست است که دین این را انجام می دهد و در #قرآن هم داریم: «إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ» ولی این تلقی صحیحی از دین نیست، دین یک جرعه برای #عطش نیست بلکه یک اقیانوس برای #شنا کردن تا بی نهایت است. دین اساسا برای #انسان های بلند همت است که می خواهند به اوج برسند.
یکی از دلایل ساده برای کسانی که بی دین هستند این است که نمی خواهند به اوج برسند، علت اینکه زمان حضرت دین داری رایج می گردد این است که مردم انگیزه ای برای رسیدن به حداکثر پیدا می کنند، حداکثری که در ذهن خیلی از افراد نیست، و حتی علت اینکه خیلی ها بی دینی می کنن این است که ما دین رو حداقلی معرفی کردیم.

تأکید بی رویه بر بی حجابی باعث می گردد که دین را در حد جلوگیری از بی بند و باری جنسی تنزل دهید، نه اینکه بی حجابی بی اهمیت است، خیر ولی تنها مسئله ی دین #حجاب نیست.
آدم برای خوب شدن آفریده نشده است، نمی پذیرد که فقط خوب باشد، خوب بودن هیجان ندارد، تفاوت است بین خوب بودن و بهترین بودن! خوب بودن متفاوت است از اینکه دائماً در حال رشد باشد! «الَّذي خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَياةَ لِيَبْلُوَكُمْ أَيُّكُمْ أَحْسَنُ عَمَلاً» (ملک، 2) #خداوند نفروده است ایکم عمل حسن. اگر شما صد سال پیش از اولیای خدا بودید ولی امروز اگر در همان حد باشید ارزش چندانی ندارید. بله روایت است که به زمانتان شما را می سنجند، اما اگر امروزتان مثل دیروزتان بود این ضعف است.

دین اساسا برای رشد و رویکرد سوم است، شاید یک کسی هم باشد که رویکرد حداقلی به دین داشته باشد. مانند کسی که تریلی می خرد و فقط باهاش میره سر کوچه خرید می کنه و بر میگرده!
بهترین کار در #ماه_مبارک_رمضان این گونه در روایت آمده است «يَا رَسُولَ اللَّهِ مَا أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِي هَذَا الشَّهْرِ فَقَالَ يَا أَبَا الْحَسَنِ أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِي هَذَا الشَّهْرِ الْوَرَعُ‏ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ ثُمَّ بَكَى»
پرهیز از گناه هم نوعی حفظ وضعیت است و از همه مهمتر رشد است، چقدر ما توصیه شده ایم به این نکته که تو #گناه نکن و خودت رو از گناه حفظ کن، زمینه رشد خود به خود برات فراهم میشه.
#آب کم جو #تشنگی آور بدست
تا بجوشد آب از بالا و پست

#پناهيان #پناهیانی #استاد_پناهيان #رمضان
.
کانال تلگرام پناهیانی
https://telegram.me/panahiani
.

.
رسول اکرم در دعایی می فرمایند:
"خدا محبت خودت و محبانت
و عملی که ما را به محبتت میرساند به ما عطا فرما
و محبتت را از خودم و خانواده ام و از آب خنک نزد من محبوبتر قرار بده"
.
◀متن قبل: خلاصه جلسه اول #موانع_رشد▶
.
این محبت در حد عالی به خدا را باید از خود خدا بگیریم و آن را تقویت کنیم که یک هدیه ویژه الهی است
در روایات هست که #دل دست خداست
بیایید مثل پیامبر اکرم از خدا گدایی کنیم که خدایا محبت خودت را در دل ما بینداز،چون دل دست خداست،
در آن آیه قرآن هم که "ولکن الله حبب الیکم الایمان"
در روایت این هدیه ویژه الهی است که برخی از دل ها را می پسندد و ایمان را نزدشان محبوب و کفر و فسوق و عصیان را منفور قرار می دهد؛
نه این که سختی که ما قبلا از آن صحبت کردیم از بین برود،
تا دنیا هست ما سختی می کشیم ولی خب سختی در راه #محبوب خیلی فرق می کند با سختی منفعلانه ای که آخرش هیچ چیز هم نیست
برای تقویت علاقه های خوب در قلب خودمان برنامه بریزیم والا یک جاهایی کم می آوریم.
در راس این برنامه باید #دعا و#مناجات قرار دهیم و دل را در اختیار پروردگار عالم قرار دهیم و از خود خدا بخواهیم.
اصلا ما چرا در خانه خدا نمی رویم و گریه بکنیم مثل آن چه که در دعای#ابوحمزه_ثمالی هست که
خدایا چرا مرا رها کردی و دل مرا پر از محبت خودت نمیکنی،
این ها را باید با ضجه زدن در خانه خدا گرفت
تا بعد از این که یک کم از این محبت ها را چشیدیم تشنه بشویم و باز بیش تر تقاضا کنیم و بیش تر تمنا کنیم،
آن وقت زندگی با آن چیزی که مردم فکر می کنند کاملا متفاوت خواهد شد.
مردم فکر می کنند دینداران همان طور که خیلی ها قوانین راهنمایی و رانندگی را رعایت می کنند همنطوری قوانین دین را رعایت می کنند نه عشق می ورزند؛ دینداری نباید ابن گونه باشد که اگر باشد حال بقیه را از دین به هم میزند
دینداری باید توام با #محبت بسیار عمیق باشد
.
من نمیخواهم مستقیما این حرف ها رابزنم که تکلیفمان بشود برویم خدا را دوست داشته باشیم،
#عاشقی که به زور نمی شود! ولی می شود مستقیما برایش گریه کرد
ناله زد
مناجات کرد
می شود شاکی شد
تمنا کرد
می شود #انتظار داشت
می شود چشم چرخاند و دنبالش رفت
می شود اعمال را با این #نیت انجام داد.
ما نمی توانیم نماز را با این نیت بخوانیم. خب مودبانه می خوانیم بلکه به این محبت برسیم.
بعد اگربه این محبت نرسیم به چه دردی می خوریم؟!
برای چه زنده ایم.
گفت:
#عاشق شو ورنه روزی کار جهان سر آید
ناخوانده نقش مقصود در کارگاه هستی
.
#امام_خامنه_ای #محبت_راز_معنویت #شب_سوم #تنها_مسیر #تنهام #استاد_پناهيان #پناهيان #پناهیانی
.
کانال تلگرام پناهیانی
https://telegram.me/panahiani
.

#سلسله #جلسات #موانع_رشد
#گزیده مختصری از #جلسه اول
قرار گرفتن در مسیر #رشد و #هدایت اینگونه نیست که به مقصدی برسی و بگویی تمام شد دیگر، خیر غایت انسان خداوند است و این غایت لایتناهی است و پایان ناپذیر است.
انسان شبیه «بلور» نیست که باید از آن مراقبت کنیم تا مبادا بشکند؛ #انسان شبیه نهالی است که باید رشد کند، میوه بدهد و تنومند شود.
اینکه بگوییم «من آدم #نمازخوانی شدم و تمام شد!» کِسل‌کننده است. اگر دین را طوری تعریف کنیم که انگار می‌خواهد انسان را در یک وضع باثبات حفظ کند یا صرفاَ او را از خطرات نگه دارد، این دین حوصلۀ آدم را سر می‌بَرد؛ این یک نگاه حداقلی به دین است.
باید هم اشتیاق‌مان را نسبت به «دائماً رشد کردن» بالا ببریم و هم تنفرمان را نسبت به رشد نکردن و متوقف شدن، تقویت کنیم. باید از ایستایی، پویا نبودن و بهتر نشدن دلمان بگیرد.
همیشه باید خودمان را محاسبه کنیم و ببینیم که «آیا بهتر شده‌ایم؟» مثلاً آیا الان من بهتر نماز می‌خوانم؟ بهتر #قرآن را می‌فهمم؟ "#توبه‌های خودمان را سرِ این موارد ببریم"؛ نه سرِ گناهان درشت و خیلی قبیح.

طبع انسان به این سمت می‌رود که می‌خواهد در رشد مداوم باشد. انسان نمی‌تواند موجود محدودی باشد، ولی ما خودمان را به زور محدود می‌کنیم! کسی که خودش را به دنیا محدود کرده، هنوز طعم ایمان و تقرّب را نچشیده.
#ابلیس وقتی نتواند به یک انسانی بگوید «بیا خراب شو!» مدام به او می‌گوید: «تو الان خوب هستی دیگر! مگر بیش از این می‌‌خواهی چه‌کار کنی؟» یعنی او را در همین حدّ متوقف می‌کند. در حالی که این مرگ ایمان و هلاکت انسان است که بخواهد به یک حدّی از خوبی متوقف شود.
چرا برخی از بچه‌مذهبی‌ها خراب می‌شوند؟ چون در مسیر رشد قرار نمی‌گیرند و خودشان را تزکیه نمی‌کنند. فکر می‌کنند که خوب شدن یعنی «رسیدن به یک جایی». ما چیزی به نام «او آدمِ خوبی شد» نداریم! آدم مدام در حال رشد است.
چرا برخی از #بچه_‌مذهبی‌ ها خراب می‌شوند؟ چون در مسیر رشد قرار نمی‌گیرند و خودشان را تزکیه نمی‌کنند. فکر می‌کنند که خوب شدن یعنی «رسیدن به یک جایی». ما چیزی به نام «او آدمِ خوبی شد» نداریم! آدم مدام در حال رشد است.
حزب‌اللهی‌های الان خیلی بیشتر از حزب‌اللهی‌های اول #انقلاب باید رشد کنند. اما خیلی از حزب‌اللهی‌ها فکر می‌کنند همین‌که #حزب‌_اللهی‌ و معتقد و ملتزم به ولایت شدند، دیگر تمام است! ولی همین‌که بگویید «دیگر تمام است» این آغاز بدبختی‌ها و نکبت‌هایی است که از انسان سر می‌زند.
آدمی که دلش از اندوهِ رشد نیافتن خالی باشد، وجودش فاسد می‌شود و مرض پیدا می‌کند و مدام #دوست دارد دیگران را اذیت کند! ولی آدمی که در اندوه رشد نایافتگی فرو برود، مشغول عیب خودش می‌شود و از عیب دیگران فارغ می‌شود.
ابلیس هم به اینکه دیگر من عابد شش هزار ساله هستم قانع شده بود و رشد نکرد لذا سقوط پیدا کرد و لعین و رجیم شد.

افضل اعمال در #ماه_رمضان

ما موانع #رشد رو که بر کنار کنیم خود به خود مسیر رشد برایمان هموار می شود، می فرماید: جِدُّوا وَ اجْتَهِدُوا وَ إِنْ لَمْ تَعْمَلُوا فَلَا تَعْصُوا، #تلاش کنید که اگر عمل خیری انجام نمی دهید #گناه نکنید؛ یک رویکرد پرهیز از گناه اولویت داده شده بر انجام ثواب.
تمثیل ادامه روایت خیلی جالب است: فَإِنَّ مَنْ يَبْنِي وَ لَا يَهْدِمُ يَرْتَفِعُ بِنَاؤُهُ وَ إِنْ كَانَ يَسِيراً، کسی که یه ساختمانی رو می سازه ولی ساختمانی رو که ساخته خراب نمی کنه، این اگر چه کم کم ساختمان را می سازد ولی بالاخره #ساختمان ساخته می شود؛ وَ إِنَّ مَنْ يَبْنِي وَ يَهْدِمُ يُوشِكُ أَنْ لَا يَرْتَفِعَ بِنَاؤُهُ، کسی که می سازد و خراب می کند این بعیده دیگه خونه اش ساخته بشه.
#معصیت ساختمان ساخته شده رو خراب می کنه، خیلی آشکاره که در دین ما بین کار خوب انجام دادن و کار بد ترک کردن اولویت با کار بد ترک کردن است.
چرا برای ما ترک گناه مهم تر است؟ چرا #پیامبر_اکرم(ص) فرمودند: أَفْضَلُ الْأَعْمَالِ فِي هَذَا الشَّهْرِ الْوَرَعُ‏ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ؟
با گناه خراب نکن خوبی هایت را (خوبی هایی که حتی کم کم جمع کردی) خود به خود خیلی مسیر رو جلو خواهی رفت.
محلی که تو داری زندگی می کنی اینجوری، دنیا محل درگیری، محل حمله است به همه ی خوبی هایی که در درون تو هست، دشمنت #ابلیس قبل از تو آفریده شده و قبل از تو با سواد شده، قبل از تو مسلط و #مسلح شده، نه بیش از تو، نه قوی تر از تو، قبل از توست، این یک اصل است در #زندگی؛ این اصل رو باید در هفت سال اول به #بچه یاد بدیم.
یک روایتی که #آیت_الله_بهجت(ره) تقریباً ورد زبانشان بود این بود که: به آنچه که می دانی عمل بکن تا #خدا آنچه که نمی دانی به تو برساند، تعبیر آقا بهجت(ره) این بود که از در و دیوار خدا بهت می رسونه.
#پناهیانی #پناهيان #استاد_پناهيان
#دانشگاه_امام_صادق #موانع_رشد
یادآوری: ادامه این سلسله جلسات از دهه دوم ماه مبارک #رمضان در #حسینیه_آیت_حق_شناس (ره) برگزار می گردد.
زمان:از ساعت ده و نیم، مکان: میدان شهدا، خیابان مجاهدین اسلام، بن بست هدایت.

احساس کاذب دانایی
#مسیر #لقاء_الله رفتنی نیست بلکه کشیدنی و بردنی است.
اگر #موانع_رشد را بردارید، مثل فنر می‌جهید و رشد می‌کنید. در این‌صورت، دیگر بحث «رفتن» نیست، بلکه بحث «کشاندن و بردن» است! در #دفاع_مقدس همه می‌دیدند که برخی از رزمندگان از یک لحظه‌ای به بعد-انگار که مهار را از روی فنر وجودشان برداشته باشند- می‌جهیدند و می‌رفتند، همه‌چیزشان تغییر می‌کرد، و واقعاً راه صد ساله را یک‌شبه طی می‌کردند. ولی آنها چگونه این‌قدر رشد می‌کردند؟ موانع رشد خود را بر می‌داشتند و لذا عوامل رشدشان به‌کار می افتاد.
زدودن جهل، کار ساده‌ای نیست؛ #جهل‌گرایی و #علم‌گریزی یک فرهنگ و یک عادت شوم است که خیلی‌ها دچارش هستند. امیرالمؤمنین(ع) در نامۀ 31 #نهج_‌البلاغه سعی دارد یک فرهنگ یا عادت زشت یا یک بدیِ رایج را از بین ببرد؛ و آن هم «احساس کاذب دانایی» است، یعنی اینکه «آدم فکر کند همه‌چیز را می‌داند!» یا اینکه وقتی آدم یک‌مقدار علم پیدا کرد و دانست، دچار #غرور می‌شود و مطالب دیگری که با دانسته‌های قبلی او منافات دارد را انکار می‌کند و بی‌احترامی می‌کند. و اصلاً سعی نمی‌کند که بفهمد.
#امیر_المؤمنین(ع) خطاب به جوان می‌فرماید: من تو را به انواع جهل‌ها و نادانی‌ها، سرزنش کردم که از من بپذیری که «خیلی چیزها را نمی‌دانی و یک‌وقت خودت را دانا تصور نکنی»! عالم کسی است که بداند آن چیزهایی که بلد است در مقابل چیزهایی که بلد نیست، خیلی کم هستند و لذا خودش را جاهل حساب می‌کند. (وَ قَرَعْتُکَ بِأَنْوَاعِ الْجَهَالاتِ لِئَلَّا تَعُدَّ نَفْسَکَ عَالِماً...؛ تحف‌العقول/73)
لأنَّ العالم مَن عرَف أنَّ ما يَعْلَمُ فِيما لا يَعْلَمُ قَلِيلٌ: #عالم کسی است که بداند که آنچه که نمی داند خیلی بیشتر از آنچه است که می داند، فَعَدَّ نفسَه بذلِك جاهِلًا، وازْدادَ بما عرَف من ذلِك في طلب العِلم‏ اجتهاداً، فما يَزالُ للْعِلم طالِباً: فرد باید خود را جاهل بداند تا طالب علم گردد.
ومنه مُسْتَحِيياً، وإنْ وَرَدَ عليْه مالا يعرِفُ لم يُنْكِر ذلِك، لِما قَرَّر به نفسَه من الجِهالة: وقتی چیزی را نمی داند معترف به آن است و آنچه را نمی داند منکر دانایی دیگران نمی گردد.
وإنَّ الجاهل مَن عَدَّ نفسَه لِما جهِل من معرفة العلم عالِماً: جاهل کسی است که خود را عالم می داند، وبرأيِه مكْتَفِياً: به رأی و نظر خود اکتفا می کند.
مهم نیست که چه مقدار می دانیم و یا چه مقدار نمی دانیم، مهم تر از علم داشتن این است که #روحیه ی طالب علم داشته باشیم و روحیه ی خود عالم پنداری نداشته باشیم، #فرهنگ جهل را از خود بزداییم.