👑یک ستاره در هفت آسمان👑
1.15K subscribers
2.29K photos
598 videos
73 files
5.28K links
وبلاگ تخصصی نجوم و اخترفیزیک که از سال ۲۰۱۰ تاکنون بی‌وقفه به کار ترجمه‌ی مطالب متنوع و گوناگونِ این حوزه‌ی دانش، از معتبرترین سایت‌های بین‌المللی می‌پردازد:
http://www.1star7sky.com/
فیسبوک: https://www.facebook.com/1star7sky/
Download Telegram
«آنالما بر فراز سنگ‌های کالانیش»
-------------------------------------

به نظرتان اگر هر روز درست در یک زمان از خانه بیرون بروید و عکسی بگیرید که خورشید هم در آن باشد، تغییرات جایگاه خورشید چگونه خواهد بود؟

پاسخ دیداری برای این پرسش یک "آنالما"ست، تصویری پیوندی که از بهم پیوستن نماهایی درست شده که در درازنای یک سال، در یک زمان و از یک نقطه گرفته شده‌اند.

آنالمای درون این تصویر هم از پیوند نماهایی به دست آمده که هر چند روز یک بار به هنگام نیمروز از جایی نزدیک روستای کالانیش در هیبریدهای بیرونی در اسکاتلند، بریتانیا گرفته شده بودند.

در پیشزمینه "سنگ‌های کالانیش" را می‌بینیم، یک دایره‌ی سنگی که حدود ۲۷۰۰ پیش از میلاد، در عصر مفرغ ساخته شده. روشن نیست که جایگیری این سنگ‌های کالانیش ارزش ستاره‌شناسی داشته یا نه.

دلیل نهایی شکل 8-مانندِ این آنالما و همه‌ی آنالماها کجی (انحراف) حور زمین و بیضی بودن مدار زمین به گرد خورشید است.

به هنگام خوریستان‌ها (نقلاب‌ها)، خورشید در نوک بالایی یا پایینی یک آنالما جای می‌گیرد. این تصویر در زمانی نزدیک خورستان زمستانی (یکم دی) گرفته شده و از همین رو خورشید نزدیک پایین آنالما دیده می‌شود.

ولی هموگان‌ها (اعتدال‌ها) در نقاط میانه‌ی یک آنالما جای دارند- البته نه نقطه‌ی برخورد.

آدینه‌ی آینده، ساعت ۱:۰۴ به وقت جهانی (پنجشنبه در قاره‌ی آمریکا)، زمان هموگان یا اعتدال خواهد بود، هنگامی که روز و شب در سرتاسر زمین با هم برابر می‌شود.

این روز در بسیاری از فرهنگ‌ها، زمان تغییر فصل شمرده و گرامی داشته می‌شود.

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2022/09/ap220918.html
---------------------------------------------------
تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
«یک "رنگین‌کمان بازتابی" کمیاب»
-------------------------------------

همه‌ی ما یک رنگین‌کمان را دیده‌ایم. گاهی حتی دو تا می‌بینیم. ولی سومی؟ آندرس کالبرگ که از دو رنگین‌کمان معمولی با یک رنگین‌کمان سوم نامعمول که آن دو را قطع کرده در آسمان کولوسن، سوئد تصویر گرفته می‌گوید: «این بسار گیج‌کننده بود.» [آن دو رنگین‌کمان هم‌مرکز هستند و با هم به نام رنگین‌کمان دوتایی خوانده می‌شوند.]

کالبرگ یک "رنگین‌کمان بازتابی" کمیاب را به تصویر کشیده. برای این که بدانیم این رنگین‌کمان از کجا آمده، نخست چگونگی پیدایش رنگین‌کمان‌های معمولی را در نظر بگیرید.

رنگین‌کمان‌ها زمانی پدید می‌آیند که نور آفتاب از درون قطره‌های باران گذشته و بازمی‌تابند. قطره‌های باران رفتار منشورهایی کوچک را دارند که پرتوهای آفتاب را به رنگ‌های سازنده‌اشان بخش (تجزیه) می‌کنند. رنگین‌کمان درونی یا اصلی در اثر یک بار بازتاب درون قطره‌ها درست می‌شود. رنگین‌کمان بیرونی یا "دوّمین" (ثانویه) هم دستاورد دو بار بازتاب است. و سه بار بازتاب ...نه! رنگین‌کمان سوم از اینجا نمی‌آید. در حقیقت این یک "رنگین‌کمان بازتابی" است.

رنگین‌کمان‌های بازتابی هم درست به همین شیوه‌ی رنگین‌کمان‌های معمولی پدید می‌آیند ولی سرچشمه‌ی نوری که آنها را درست می‌کند خود خورشید نیست، بلکه بازتاب خورشید در یک پهنه‌ی آبی (مانند یک دریاچه) است. نور خورشید از روی پهنه‌ی آبی به سوی بالا باز می‌تابد و قطره‌های باران به همان شیوه، از آن رنگین‌کمانی می‌سازند که زاویه‌اش با رنگین‌کمان اصلی تفاوت دارد.

در این تصویر هم نوری که رنگین‌کمان سوم را ساخته از سطح دریاچه‌ای در آن نزدیکی بازتابیده شده. خود کالبرگ می‌گوید: «در حقیقت یک دریاچه‌ی بزرگ پشت سر من بود و تصویر بازتابیده‌ی خورشید داشت از درون آن به بالا می‌تابید. جلوه‌ای جالب!»

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2022/09/ReflectionRainbow.html
---------------------------------------------------
تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
«جبهه هوای سرد در سیاره سرخ»
------------------------------------

سیاره‌ی بهرام (مریخ) دارد در مدارش به زمین نزدیک می‌شود تا در اوایل دسامبر نزدیک‌ترین دیدار را با آن انجام دهد. ولی این سیاره‌ی سرخ پیشاپیش به اندازه‌ی کافی در آسمان بزرگ شده تا بشود آن را با جزییات از پشت تلسکوپ‌های کوچک دید. هفته‌ی گذشته، اخترشناس آماتور تیم ویلسون، یک جبهه‌ی سرد را دید که از قطب شمال بهرام بیرون می‌زند.

ویلسون یادآوری می‌کند که: «این تصویرها نشان می‌دهند که گردوغبار دارد از پشت جبهه‌ی سرد به هوا برمی‌خیزد.» در حقیقت این یکی از راه‌های آغاز شدنِ توفان‌های غبار در بهرام است.

این شب‌ها بهرام را می‌توان دید که نیمه‌های شب، سرخ و درخشان از افق خاوری بالا می‌آید.این سیاره‌ی سرخ در ماه‌های اکتبر و نوامبر به بزرگ‌تر و درخشان‌تر شدن ادامه خواهد داد تا این که در اوایل دسامبر، درخشان‌تر از هر ستاره‌ای در آسمان شود. تنها ماه و سیاره‌های مشتری و ناهید بر آن برتری خواهند داشت.

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2022/09/Mars.html
---------------------------------------------------
تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
«آیا زمین می‌تواند منظومه خورشیدی را ترک کند؟»
--------------------------------------------------------

لیو سیشین در داستان کوتاه خود به نام "زمین سرگردان" که نخستین بار در زوییه‌ی ۲۰۰۰ در مجله‌ی چینی "ساینس فیکشن ورد" منتشر شد، سناریویی را به تصویر می‌کشد که در آن، رهبران سیاره‌ی زمین همرای می شوند تا زمین را برای گریز از یک شراره‌ی خورشیدی که انتظار می‌رود همه‌ی سیاره‌های سنگی را نابود کند، به بیرون از سامانه‌ی خورشیدی برانند.

گفتن ندارد که این داستانی تخیلی است، ولی آیا براستی زمین می‌تواند سامانه‌ی خورشیدی را ترک کند؟

ماتئو چریوتی، مهندس هوافضا و مدرس مهندسی سامانه‌های فضایی در دانشگاه گلاسگو در بریتانیا در ایمیلی به لایوساینس گفت: «این بسیار بعید است.» هرچند چنانچه وی توضیح می‌دهد، "بعید" به معنای "ناممکن" نیست. و او راهی پیشنهاد می‌کند که از دید نظری این کار انجام شود.
@onestar_in_sevenskies
او می‌گوید: «زمین می‌تواند از راه کُنشی با یک جرم بزرگ میان‌ستاره‌ای از مدار خود دور شود، جرمی که با سفر در فضای میان‌ستاره‌ای وارد سامانه‌ی خورشیدی شده و از کنار زمین می‌گذرد. در این گذر نزدیک، زمین و آن جرم با هم انرژی و تکانه دادوستد می کنند و مدار زمین آشفته می‌شود. اگر آن جرم به اندازه‌ی کافی سریع، بزرگ و نزدیک باشد، می‌تواند زمین را به درون یک مدار گریز رو به بیرون از سامانه‌ی خورشیدی پرتاب کند.»

تیموتی دیویس، سخنران ارشد فیزیک و اخترشناسی در دانشگاه کاردیف، بریتانیا هم موافق است که زمین می‌تواند از دید نظری از سامانه‌ی خورشیدی به بیرون رانده شود و برانگاشت خود را هم برای چگونگی این رویداد دارد.

دیویس هم در ایمیلی به لایوساینس گفت: «سیاره‌ها، چنانچه هم‌اکنون وجود دارند، در مدارهایی پایدار به گرد خورشید می‌گردند. ولی اگر خورشید با ستاره‌ی دیگری رویارویی نزدیک انجام دهد، برهم‌کنش‌های گرانشیِ هر دو می‌تواند این مدارها را برآشوبد و چه بسا باعث شود زمین به بیرون از سامانه‌ی خورشیدی پرتاب گردد.»
@onestar_in_sevenskies
با این همه، دیویس یادآوری کرده که اگرچه این سناریو شُدنی است، ولی رخ دادنش در آینده‌ی پیش‌بینی‌پذیر به گونه‌ای باورنکردنی شک‌دار است.

دیویس می‌گوید: «چنین رویارویی‌های ستاره‌ایی بسیار کمیابند. برای نمونه، می‌دانیم که انتظار می‌رود ستاره‌ی گلیزه ۷۱۰ تا حدود یک میلیون سال آینده به زبان نجومی، بسیار به خورشید نزدیک شود- ولی حتی این گذر نزدیک هم بعیدست که [مدار] سیاره‌ها را برآشوبد.»

خوب اکنون که امکانش نیست نیروهای بیرونی بتوانند به این زودی زمین را از سامانه‌ی خورشیدی بیرون کنند، آیا خود انسان‌ها می‌توانند دستگاهی بسازند که بتواند زمین تا تا درجه‌ای جابجا کند که سرانجام به بیرون پرتاب شود؟

دیویس می‌گوید: «انرژی موردنیاز برای بیرون کردن زمین از مدارش و پرتاب آن به بیرون از سامانه‌ی خورشیدی به اندازه‌ای بزرگ است -هم ارز یک سکستیلیون (۱ با ۲۱ صفر به دنبالش) مگاتُن بمب هسته‌ای که یکجا منفجر شود- که بعید به نظر می‌آید.»
@onestar_in_sevenskies
حتی اگر چنین رویدادی بسیار دور از باور و امکان باشد، اگر براستی زمین از سامانه‌ی خورشیدی جدا شود چه رخ خواهد داد؟ اگر سیاره‌مان برای همیشه به ژرفای کیهان راه پیدا کند، چه اثرهایی روی خواهند داد؟

چریوتی می‌گوید: «زمین تا هنگامی که توسط ستاره‌ای دیگر یا یک سیاهچاله به دام بیفتد یا توسط آنها بلعیده شود به پرواز در فضای میان‌ستاره‌ای ادامه خواهد داد.» وی می‌افزاید اگر زمین سامانه‌ی خورشیدی را بدرود گوید، احتمالا سرانجامش نابودی بیشترِ -اگر نه همه‌ی- زندگی زمینی خواهد بود.

چریوتی همچنین می‌گوید: «بعیدست جو زمین برجا بماند: آب و هوای سرتاسری زمین به دلیل یک ترازِ (تعادلِ) ظریف میان تابش‌های آمده از خورشید و دسترفت و پراکندگی انرژی به ژرفای فضا، بسیار شکننده است. اگر این تراز به هم بخورد، دماها بی‌درنگ و به گونه‌ی چشمگیری تغییر خواهند کرد.»
@onestar_in_sevenskies
دیویس موافق است که بیشتر زندگی زمینی از این دور شدنِ فاجعه‌بار از سامانه‌ی خورشیدی جان به در نخواهد برد: «اگر زمین از سامانه‌ی خورشیدی برود، به احتمال بسیار بیشینه‌ی نزدیک به همه‌ی زندگی از گونه‌ای که می‌شناسیم ناپدید خواهد شد. تقریبا همه‌ی انرژی‌ای که جانداران زمین به کار می‌برند ازخورشید ریشه می‌گیرد، چه مستقیم (مانند گیاهانی که نورساخت یا فتوسنتز می‌کنند) و چه نامستقیم (مانند گیاهخوارانی که گیاهان را می‌خورند و گوشتخوارانی که گیاهخواران را می‌خورند).»

وی می‌افزاید: «...

ادامه در نوشتار بعد 👇👇👇👇👇👇
ادامه‌ی نوشتار پیشین 👆👆👆👆👆👆

... «در این سناریو، هرچه زمین از خورشید دورتر می‌شود، دمایش پایین‌تر می‌رود. سرانجام به کلی یخ خواهد زد. تنها سرچشمه‌ی طبیعی به جا مانده برای گرما، واپاشی عنصرهای پرتوزا (رادیواکتیو) در پوسته‌ی زمین که از پیدایش سامانه‌ی خورشیدی به جا مانده‌اند خواهد بود.»

دیویس توضیح می‌دهد که برخی از زندگی‌ها شاید بپایند (ادامه یابند) ولی آنها هم سرانجامشان نابودی خواهد بود: «برخی از "سختی‌دوست‌ها" (اکسترموفیل‌ها، جانوران/گیاهانی که می‌توانند در محیط‌های خشن زندگی کنند) شاید بتوانند با جان کندن به کمک این انرژی زندگی کنند، ولی زندگیِ پیچیده به احتمال بسیار به کلی نابود خواهد شد. این گرمای رادیواکتیو تنها به زمین اجازه می‌دهد تا در دمای حدود منفی ۲۳۰ درجه بماند. در چنین دمایی، بیشتر جو زمین هم یخ خواهد زد و زمین همچون دنیایی مُرده و یخ‌زده، سرگردان در میان ستارگان به جا خواهد ماند.»

با نگاهی به آینده‌ی دور، چریوتی می‌افزاید که سامانه‌ی خورشیدی ما سرانجام به اندازه‌ای دچار آشفتگی خواهد شد که زمین یا از آن بیرون می‌افتد یا به کلی نابود می‌شود.

چریوتی می‌گوید: «ما پیش‌بینی می‌کنیم که کهکشانمان در راه برخورد با کهکشان زن در زنجیر [آندرومدا، نزدیک‌ترین همسایه‌ی بزرگمان] تا حدود ۴.۵ میلیارد سال دیگر است. چنین برخورد بزرگ-مقاسی میان میلیون‌ها ستاره می‌تواند به یک آشفتگی بزرگ در سامانه‌ی خورشیدی بیانجامد! همچنین پیش‌بینی می‌شود که خورشید تا حدود ۵ میلیارد سال دیگر پف کند و زمین را در خود فروببرد.»

بنابراین، اگرچه زمین سرانجام سامانه‌ی خورشیدی را به هر روشی ترک خواهد کرد، ولی [احتمالا] چیزی نیست که مایه‌ی نگرانی ما تا چند میلیارد سال آینده باشد.

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2022/09/WanderingEarth.html
---------------------------------------------------
تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
«لایه‌های یک شب توفانی»
---------------------------------

زیبایی در این تصویر لایه لایه است.

در لایه‌ی پایینی دهکده ی زیبا و خوش‌نمای مانیو در بارسلون، اسپانیا را می‌بینیم.

نوردهی شش دقیقه‌ای باعث شده نور چراغ‌های خودروها به رگه‌هایی روشن تبدیل شوند.

لایه‌ی دوم یک رشته کوه است- "سرا د بلمون" که بخشی از رشته کوه پرآوازه‌ی پیرنه در اروپاست.

لایه‌ی بعدی توفان تندر و آذرخش هراس‌انگیزی‌ست که از یک ابر سندانی با پیکره‌ی کلاسیک سرچشمه گرفته. نوردهی چند-دقیقه‌ای به آشکارسازی چندین آذرخش پیچیده انجامیده.

و سرانجام در بالاترین و دورترین لایه، ستارگان دوردست را می‌بینیم که آنها هم در اثر نوردهی بلند به ردهایی روشن تبدیل شده‌اند.

رد این ستارگان دستاورد چرخش زمین است و خمیدگی (انحنای) این ردها هم فاصله‌ی آنها از قطب چرخشی شمال زمین در آن بالا را می‌نمایاند.

این توفان آذرخش که در اوایل ماه ژوییه، پس از غروب به تصویر کشیده شد به زودی فروکش کرد و رفت. ولی ستارگان تا هنگامی که زمین بچرخد- بی‌شک تا میلیاردها سال دیگر- به چرخش خود به دور قطب زمین ادامه خواهند داد.

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2022/09/ap220919.html
---------------------------------------------------
تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
«نخستین تصویرهای جیمز وب از سیاره سرخ»
--------------------------------------------------

تصویرهای فروسرخی که تلسکوپ فضایی جیمز وب از بهرام (مریخ) گرفته می‌توانند به ما در بهتر شناختنِ جو تیم سیاره کمک کنند.

تلسکوپ فضایی جیمز وب (جی‌دبلیواس‌تی) نخستین تصویرهایش را از سیاره‌ی بهرام به همراه داده‌های جَوی برای سرتاسر سیاره منتشر کرده که به اخترشناسان در شناسایی پدیده‌ها و گازهایی که دستگاه‌های پیشین توان انجامش را نداشتند یاری می‌کند.

جرونیمو ویلانووا از مرکز پروازهای فضایی گودارد ناسا در مریلند می‌گوید: «اکنون می‌توانید این تصویرهای کامل از سیاره را در سرتاسر دامنه‌ی فروسرخ با حسمندی باورنکردنی دریافت کنید.»

تصویرهای جیمز وب نیمکره‌ی خاوری بهرام را در دو طول موج متفاوت فروسرخ نشان می‌دهند. طول موج کوتاه‌تر (بالا سمت راست) دستاورد بازتاب نور خورشید است و ویژگی‌های سطحی را که اغلب در تصویرهای نور دیدنی (مریی) دیده می‌شوند را نشان می‌دهد. ولی طول موج بلندتر (پایین سمت راست) آگاهی‌هایی درباره‌ی گرمای گسیلیده از [خودِ] سطح و جو بهرام و همچنین انباشت‌های دی‌اکسید کربن در جو را نمایان می‌کند.

تصویربرداری از سیاره‌های نزدیکی مانند بهرام برای دستگاهی مانند جیمز وب که برای دیدن اجرام بسیار دوردست و کم‌نور طراحی شده دشوار است. آفتابِ بازتابیده از روی بهرام، آشکارسازهای جیمز وب را گرانبار می‌کند، بنابراین ویلانووا و گروهش ناچار شدند با نوردهی‌های کوتاه و تنها نمونه‌گیری از بخشی از نورِ آشکارسازها، [تصویربرداری را] تراز و سازگار کنند.

تصویر گرفتن از بهرام دشواری ویژه‌ای داشت زیرا جایجایی این سیاره در سامانه‌ی خورشیدی به نسبت سریع است ولی جیمز وب معمولا از اجرامی که به سختی نسبت به دیگر ستارگان حرکت می‌کنند تصویر می‌گیرد. سارا فاجی، یکی از دانشمندان این گروه می‌گوید: «این واقعیت که، هنگامی که تصویرها را باز کردیم و هنگامی که طیف‌ها را دریافت کردیم، در حقیقت توانستیم داده‌ها را دریافت کنیم و داده‌های خوبی هم بودند، هیجان‌انگیز بود.»

این نخستین تصویرها و طیف‌های جیمز وب از بهرام چیزی را که پیش‌تر درباره‌ی این سیاره نمی‌دانستیم آشکار نکرده، شناسایی غبار، سنگ‌های سطح و ویژگی‌های جوی مانند آب و دی‌اکسید کربن، ولی آنها به عنوان اثبات مفهومی برای گردآوری داده‌هایی به درد می‌خورند که تلسکوپ‌های دیگر نمی‌توانند.

یک سودمندیِ به کارگیری جیمز وب اینست که می‌توان کل چهره‌ی سیاره را با واگشودِ (وضوحِ) بالا در یک دَم و با زمان نوردهی کوتاه به تصویر کشید، چیزی که امکان بررسی رویدادهایی را می‌دهد که در یک سنجه‌ی زمانی کوتاه رخ می‌دهند، مانند توفان‌های غبار، الگوهای آب و هوایی و دگرگونی‌های فصلی.

این تصویر کامل همچنین به دانشمندان امکان می‌دهد تا سرچشمه‌های گازهای ناچیزی که می‌بینند را آسان‌تر ردیابی کنند. جولیانو لیوتزی، یکی دیگر از دانشمندان گروه می‌گوید: «شکارِ این گونه‌های [شیمیاییِ] ویژه و سرانجام، شناسایی سرچشمه‌های این گونه‌ها کاری‌ست که با جیمز وب می‌توان آن را به روشی بسیار امیدوارکننده‌تر انجام داد.»

این گازهای ناچیز یا ردیاب (trace gases)، مانند متان یا کلرید هیدروژن، در مقدارهایی بسیار کم در جوو بهرام وجود دارند و برای شناسایی فرآیندهای زیست‌شناختی یا زمین‌شناختی احتمالی مهمند. در ماموریت‌های پیشین که این گازهای ناچیز را پیرامون بهرام سنجیده‌اند از مدارگردهایی بهره گرفته شده که تنها می‌توانند از ناحیه‌هایی کوچک در سیاره عکس بگیرند.

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2022/09/MarsJWST.html
---------------------------------------------------
تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
نخستین تصویرهای تلسکوپ جیمز وب از سیاره‌ی بهرام که در روز ۵ سپتامبر ۲۰۲۲ با دوربین فروسرخ نزدیک خود (نیرکم، NIRcam) گرفت.

سمت چپ: نقشه‌ی موجود بهرام. بالا، راست: تصویر فروسرخ از همین ناحیه که ساختارهای سطحی مانند دهانه‌ها و لایه‌های غبار را نشان می‌دهد.

پایین، چپ: تصویر فروسرخ که دمای بهرام را نشان می‌دهد.

@onestar_in_sevenskies
نخستین نقشه‌ی طیفی فروسرخ-نزدیک که تلسکوپ فضایی جیمز وب در روز ۵ سپتامبر ۲۰۲۲ با دستگاه طیف‌نگار فروسرخ نزدیک خورد (نیرسپک، NIRSpec) به دست آورده.

@onestar_in_sevenskies
«چیزی به برخورد فضاپیمای ناسا با یک سیارک نمانده!»
------------------------------------------------------------

فضاپیمای "دارت" ناسا (DART، آزمایش تغییر مسیر سیارک دوتایی) هفته‌ی آینده در نخستین ماموریت واقعی پدافند سیاره‌ای به یک سیارک کوبیده خواهد شد.

فضاپیمای ۵۰۰ کیلوگرمی دارت در روز ۲۴ نوامبر سال گذشته به فضا پرتاب شد و در راه رسیدن به مقصدش، سیارک ۷۸۰ متری دیدیموس در روز ۲۶ سپتامبر است. دارت با رسیدن به این سیارک، به گونه‌ای عمدی خود را به ماهِ دیدیموس که سیارکی ۱۶۰ متری به نام دیمورفوس است خواهد کوباند تا مدار این سنگ کوچک به گرد سیارک مادرش را منحرف کند.

نه دیدیموس و نه دیمورفوس با ۱۱ میلیون کیلومتر فاصله از زمین، خطری برای سیاره‌مان ندارند، ولی دانشمند این ماموریت، اندی ریوکین از دانشگاه جانز هاپکینز در مریلند، به همراه گروهش امیدوارند که این سامانه‌ی سیارکی بتواند به عنوان یک بستر آزمایشی برای رویارویی با سنگ‌های فضایی خطرناک رفتار کند.

ریوکین در یک نشست رسانه‌ای که روز ۱۹ سپتامبر در کنگره‌ی علمی یوروپلنت در گرانادای اسپانیا برگزار شد گفت: «این یک آزمایش در سنجه‌هایی (مقیاس‌هایی) است که می‌خواهیم به کار ببریم یا شاید اگر براستی نیاز به کج کردن مسیر یک سیارک داشتیم به کار خواهیم برد.»

پژوهشگران زمانی این ماموریت را پیروزمندانه خواهند پنداشت که برخورد دارت، که با سرعت حدود ۶.۶ کیلومتر بر ثانیه انجام خواهد شد، بلندی مدار دیمورفوس را تا دستکم ۷۳ ثانیه کم کند، کمابیش ۱۰ درصد- ولی آنها فکر می‌کنند انحراف واقعی می‌تواند به حدود ۱۰ دقیقه نزدیک‌تر باشد.

اگرچه دات یک دوربین با خود دارد، ولی این فضاپیما در این برخورد نابود خواهد شد، از همین روو نخواهد توانست پیامدهای برخورد را ببیند. به جای آن، گروه دانشمندان برای مشاهدات دقیق بر "ماهواره‌ی مینیاتوری سبک ایتالیا برای تصویربرداری از سیارک‌ها" (لیشیاکیوب، LICIACube) تکیه خواهند کرد- یک فضاپیمای خواهد از سازمان فضایی ایتالیا که در روز ۱۱ سپتامبر از دارت جدا شد.

در فاصله‌ی ۵۵ کیلومتری دهانه‌ی برخوردی، لیشیاکیوب دو دوربین را برای گرفتن تصویر و ثبت داده‌های برخورد، همچنین اندازه‌گیری برخورد و اثر جنبشی (kinetic impact) بر دیمورفوس و هر توده‌ی آمده از جای برخورد به کار خواهد گرفت. استاورو ایوانوفسکی از رصدخانه‌ی اخترشناسی تریسته در ایتالیا در این نشست رسانه‌ای گفت: «برخوردی در کار خواهد بود که مسیر را تغییر خواهد داد، دهانه‌ای پدید خواهد آمد و سپس پرتابه‌هایی خواهیم داشت که در فضا پخش خواهند شد و لیشیاکیوب از آنها تصویربرداری خواهد کرد.»

همچنین چندین تلسکوپ زمینی و رصدخانه‌ی فضایی هم پشتیبانی خواهند کرد، از جمله هابل و جیمز وب که اندازه‌گیری‌ها و سنجش‌هایی روی دوره‌ی [مداری] دیمورفوس انجام خواهند داد و آن را با داده‌های گذشته خواهند سنجید [مقایسه خواهند کرد]. ریوکین می‌گوید: «هنگامی که دیمورفوس از جلوی دیدیموس می‌گذرد، می‌توانیم یک اُفت روشنایی به دلیل سایه ببینیم. با اندازه‌گیری این اُفت و خیزِ روشنایی، خواهیم توانست دوره‌ی زمانیِ چرخشِ دیمورفوس به گرد دیدیموس را اندازه بگیریم.»

به گفته‌ی ریوکین، اگرچه تصویرهای خود برخورد اندکی پس از رخ دادن به زمین تراگسیلیده خواهد شد، ولی هفته‌ها و یا حتی ماه‌ها زمان خواهد برد تا اثر آن روی مدار دیمورفوس با دقت بالا اندازه‌گیری شود و در نتیجه روشن شود که ماموریت پیروزمندانه بوده یا نه. در کنار سنجش‌های لیشیاکیوب، سازمان فضایی اروپا هم برنامه‌ای برای پرتاب یک فضاپیما به نام "هرا" (Hera) در سال ۲۰۲۴ دارد تا پیامدهای برخورد را با جزییات بیشتری ثبت کند.

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2022/09/DART.html
---------------------------------------------------
تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
تصویری که نور سیارک دیدیموس و ماهکش، دیمورفوس را نشان می‌دهد و پیوندی از ۲۴۳ عکس است که فضاپیمای دارت در روز ۲۷ ژوییه‌ی ۲۰۲۲ از فاصله‌ی حدود ۳۲ میلیون کیلومتری، با دستگاه "دراکو" (دوربین "شناسایی دیدیموس و دوربین سیارک برای ناوبری نوری، DRACO) گرفته بود.

@onestar_in_sevenskies
«تصویر خیره‌کننده جیمز وب از نپتون و حلقه‌هایش»
--------------------------------------------------------

تصویر تازه‌ی تلسکوپ فضایی جیمز وب هشت ماه از ماه‌های سیاره‌ی نپتون و چهار حلقه‌ی آن را نشان می‌دهد که دوتای آنها در بیش از ۳۰ گذشته دیده نشده بودند. این تصویربرداری در روز ۱۲ ژوییه‌ی ۲۰۲۲، با بهره از دوربین فروسرخ نزدیک جیمز وب (نیرکم، NIRCam) انجام شده.

تلسکوپ فضایی جیمز وب (جی‌دبلیواس‌تی) سیاره‌ی نپتون را با جزییاتی فراباور دیده است. در این تصویر تازه، حلقه‌های این سیاره، شماری از ماه‌های آن و نوارهایی از گرما پیرامون سطح آن را می‌بینیم.

اگرچه نپتون به دلیل وجود گاز متان در جوَش، در طول موج‌های نور دیدنی (مریی) به رنگ آبی دیده می‌شود، ولی متان نور فروسرخ را درمی‌آشامد (جذب می‌کند) و از همین رو اگر در این طول موج‌ها به آن نگاه شود، به گونه‌ای به رنگ سفید می‌درخشد. درخشان‌ترین بخش‌های آن ابرهای یخی در بلندای جو آنند که نور خورشید را پیش از آن که متان بتواند آن را درآشامد، بازمی‌تابانند.

این تصویر تازه همچنین دو حلقه‌ی درخشان نپتون را به همراه دو حلقه‌ی کم‌نورترش نشان می‌دهد. این حلقه‌ها انباشته از غبارند و همین آنها را کم‌نورتر و دیدنشان را سخت‌تر از حلقه‌های یخی تابناک، مانند آنهایی سیاره‌ی کیوان (زحل) را در بر گرفته‌اند می‌کند.

دانشمند جی‌دبلیواس‌تی، هِیدی هامّل می‌گوید: «بیش از سه دهه از آخرین باری که این حلقه‌های تیره و پرغبار را دیده‌ایم می‌گذرد و این نخستین باری‌ست که آنها را در فروسرخ می‌بینیم.»

واپسین -و تنها- باری که کم‌نورترین حلقه‌های نپتون را دیدیم زمانی بود که فضاپیمای وویجر ۲ی ناسا در ۱۹۸۹ از کنار این سیاره گذشت.

هشت تا از ماه‌های نپتون مانند نقطه‌هایی از نور در این تصویر دیده می‌شوند که درخشان‌ترینِ آنها، بزرگ‌ترین ماه سیاره است: تریتون. این سامانه‌ی ماه‌ها ویژگی شگرفی دارند- برای نمونه، تریتون رو به عقب به گرد نپتون می‌چرخد (چرخش پَس‌رو)- بنابراین مشاهدات بیشترِ جیمز وب هم از نپتون و هم از تریتون برای اواخر سال برنامه‌ریزی شده است.

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2022/09/NeptuneJWST.html
---------------------------------------------------
تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
تصویر تلسکوپ فضایی جیمز وب از سیاره‌ی نپتون که هشت ماه از ماه‌های این سیاره و چهار حلقه‌ی آن را نشان می‌دهد؛ گفتنی‌ست دوتای این حلقه‌ها بیش از ۳۰ بود که دیده نشده بودند.

این تصویربرداری در روز ۱۲ ژوییه‌ی ۲۰۲۲، با بهره از دوربین فروسرخ نزدیک جیمز وب (نیرکم، NIRCam) انجام شده.

@onestar_in_sevenskies
در این تصویر تلسکوپ جیمز وب از نپتون، نقطه‌ی بسیار پرنوری که بالا، سمت چپ چارچوب دیده می‌شود و با تیزی‌های پراش ویژه‌ی تلسکوپ جیمز وب در بر گرفته شده تریتون، ماه نپتون است.

تریتون اگرچه از سیاره‌ی مادری‌اش بسیار کوچک‌تر است، ولی چون سطحش با نیتروژن یخ‌زده پوشیده شده و نور خورشید را بیشتر و بهتر بازمی‌تاباند، در تصویر جیمز وب درخشان تر از نپتون که دارای جو متانی است دیده می‌شود.

@onestar_in_sevenskies
«حبابی از الکترون‌های داغ در چرخش به گرد ابرسیاهچاله مرکز راه شیری دیده شد»
----------------------------------------------

* برای بیش از دو ساعت، حبابی از الکترون‌های بی‌اندازه داغ، با سرعتی ۳۰ درصد سرعت نور به گرد ابرسیاهچاله‌ی مرکز کهکشان راه شیری چرخید و سپس نابود شد.

اخترشناسان چیزی را یافتند که به نظر می‌رسد حبابی از الکترون‌ها باشد که داشت با سرعتی باورنکردنی به گرد کمان ای*، سیاهچاله‌ی کلان‌جرم مرکز راه شیری می‌چرخید. این حباب شگفت‌انگیز می‌تواند به ما در آموختن درباره‌ی این که سیاهچاله‌ها چگونه مواد پیرامونشان را می‌بلعند یاری کند.

ماچیک ویِلگوس از بنیاد اخترشناسی رادیویی ماکس پلانک در آلمان به همراه همکارانش برای رصد ناحیه‌ی پیرامون کمان ای* که داشت شراره‌ی بزرگی از پرتوهای ایکس می‌گسیلید به سراغ آرایه‌ی بزرگ میلیمتری/زیرمیلیمتری آتاکاما (آلما) در شیلی رفتند. آنان چند دقیقه پس از این شراره، یک "تفتگاه" یا لکه‌ی داغ غول‌پیکری از پرتوها را دیدند که به احتمال بسیار از الکترون‌های داغ شده تا میلیاردها درجه ساخته شده بود و داشت در مداری در حدود فاصله‌ی سیاره‌ی تیر از خورشید به گرد ابرسیاهچاله می‌چرخید.

سیاره‌ی تیر ۸۸ روز زمان می‌برد تا خورشید را دور بزند ولی این حباب تنها ۷۰ دقیقه زمان برد تا یک دور به پرد کمان ای* بزند، یعنی داشت با سرعتی نزدیک به ۳۰ درصد سرعت نور حرکت می‌کرد. پژوهشگران توانستند این حباب را تنها برای دو مدار ببینند و سپس از دیده پنهان شد، که یا نابود شده بوده یا دیگر در طول موج‌هایی که آلما می‌توانست ببیند پرتو نمی‌گسیلید.

ویلگوس می‌گوید: «این حباب نمی‌توانست چندان کوچک باشد، زیرا یک حباب کوچک به این سرعت ناپدید نمی‌شود.» یک حباب کوچک که به هنگام چرخش به گرد سیاهچاله دستخوش نیروی برشی کمتری می‌شود، پس عمر درازتری خواهد داشت. «این یک حباب غول‌پیکر است، یک چیز کوچک نیست.»

پژوهشگران با مشاهده‌ی تنها همین دو مدار توانستند بفهمند که به نظر می‌رسد میدان‌های مغناطیسی‌ای که بر این حباب اثر می‌گذارند همراستا هستند زیرا انتظار داریم آنها بر پایه‌ی مدلی از سیاهچاله‌ها به نام مدل "قرص مهارشده با مغناطیس" (magnetically arrested disc) باشند. ویلگوس می‌گوید: «این به ما می‌گوید که شاید مدل‌هایمان از این سامانه‌ها براستی پیوندی (ارتباطی) با واقعیت داشته باشند.»

همچنین از مدار این حباب چنین برمی‌آید که نزدیک‌ترین مواد پیرامون سیاهچاله، در مداری به گرد آن می‌چرخند که عمود بر قرص کهکشانست، بدین معنا که ما روی زمین، با این که در لبه‌ی قرص کهکشانیم، ولی داریم این مدار را از روبرو می‌بینیم (مدار رونما)، چیزی که در مشاهدات پیشین هم به آن اشاره شده بود. ویلگوس می‌گوید: «ما در صفحه‌ی کهکشانی هستیم، بنابراین به نظر می‌رسد این مدار را باید از لبه‌اش ببینیم ولی این همان چیزی‌ست که هست [آن را از روبرو می‌بینیم]. این شگفت‌آور است.»

بررسی دقیق‌ترِ این ناحیه می‌تواند به ما کمک کند تا درباره‌ی چگونگی بلعیده شدن ماده توسط سیاهچاله‌ها و این که چرا شراره‌هایی سهمگین به بیرون می‌افشانند بیشتر بیاموزیم، ولی ناچاریم این پژوهش را از راه دور انجام دهیم.

ویلگوس می‌گوید: «نمای این حباب می‌تواند گونه‌ای زیبابین (کلایدسکوپ) جادویی باشد- در یک جهت به آن نگاه می‌کنید ولی به دلیل خمش نور در اثر گرانش سیاهچاله، آن را در جهتی به کلی متفاوت می‌بینید- ولی باید بسیار تاب‌آور (resilient) باشید تا بتوانید چندین میلیارد درجه را تاب بیاورید. اگر به گونه‌ای جادویی از درون این حباب سر درآوردید، به همان سرعت ناپدید خواهید شد.»

پژوهشنامه‌ی این دانشمندان در نشریه‌ی آسترونومی اند آستروفیزیکز منتشر شده است.

🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷🔶🔷
🔴توضیح تصویر:
اینجا تصویر واقعی تلسکوپ ایونت هورایزن (ئی‌اچ‌تی) از ابرسیاهچاله‌ی کمان ای* در مرکز کهکشان راه شیری را می‌بینیم با نمایی هنری که جایگاه آن حباب داغ و مدارش را بر پایه‌ی داده‌های آلما نشان می‌دهد

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2022/09/ElectronBubble.html
---------------------------------------------------
تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
«سایه‌های بامدادی شهریور و مهر»
--------------------------------

لحظه‌ی تعیین‌کننده‌ی اخترشناختی برای هموگان (اعتدال) پاییزی امسال در روز ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۲ (یکم مهرماه ۲۵۸۱)، ساعت ۰۱:۲۳ به وقت جهانی فرارسید، زمانی که خورشید در مسیر سالانه‌اش رو به جنوب در آسمان سیاره‌ی زمین، از استوای آسمانی گذشت.

این دَم آغاز فصل پاییز در نیمکره‌ی شمالی و فصل بهار در نیمکره‌ی جنوبی بود، زمانی که شب و روز در سرتاسر زمین با هم برابر می‌شود.

بی‌گمان، اگر می‌خواهید تغییر فصل نجومی را با دیدن طلوع آفتاب جشن بگیرید، می‌توانید به دنبال پرتوهای نیمتابی (شفقی) هم بگردید.

سایه‌هایی که توسط ابرها فتاده‌اند می‌توانند در آسمان گرگ‌ومیش به هنگام هر طلوع یا غروبی نمایی چشمگیر داشته باشند.

در زمان‌های نزدیک به اعتدال فصلی و به دلیل پدیده‌ی چشم‌انداز (پرسپکتیو)، به نظر می‌رسد که ردِ این سایه‌های همراستا به خورشید بامدادی در جایی از افق خاوری رسیده و در آنجا با یکدیگر همگرا می‌شوند.

این تصویر آسمان و دریا به هنگام سر زدن آفتاب بامدادی ۱۵ سپتامبر در ساحل مدیترانه، نزدیک دهکده‌ی پتاچاتو در ایتالیا گرفته شده و پرتوهای نیمتابی و بازتاب‌های آینه‌وار در آب‌های این ناحیه را نشان می‌دهد.

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2022/09/ap220924.html
---------------------------------------------------
تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky
Forwarded from 👑یک ستاره در هفت آسمان👑 (یک ستاره در هفت آسمان)
«پری کوه‌پیکر کیهانی»
----------------------

توده‌های تراشیده‌شده‌ی غبارِ سحابی عقاب دارند ناپدید می‌شوند.

پرتوی نیرومند ستارگان با کنار زدن و تراشیدن این کوه‌های سرد کیهانی تندیس‌هایی در آنها پدید آورده‌اند که شاید جانورانی افسانه‌ای را به ذهن بیاورند.

در این تصویر یکی از این ستون‌های خیره‌کننده‌ی غبار در سحابی عقاب را می‌بینیم که شاید بتوان آن را مانند یک پری بیگانه‌ی غول‌پیکر پنداشت، هرچند که این پری ده سال نوری بلندی دارد و پرتوهایی داغ‌تر از آتش معمولی می‌گسیلد.

خود سحابی بزرگ عقاب یا ام۱۶ در حقیقت یک پوسته‌ی غول‌پیکراز گاز و غبار است که دارد توسط ستارگان نوزاد یک خوشه‌ی ستاره‌ای باد می‌شود. این ستارگان نوزاد دارند یک خوشه‌ی باز پدید می‌آورند و سرانجام پوسته‌ی سحابی عقاب را محو خواهند کرد.

ستون بزرگ غبار درون این تصویر حدود ۷۰۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد و تا حدود ۱۰۰ هزار سال دیگر از میان خواهد رفت.

این تصویرِ رنگ‌آمیزی شده در سال ۲۰۰۵، به مناسبت پانزدهمین سالگرد پرتاب تلسکوپ فضایی #هابل منتشر شده بود.
#apod
---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2018/12/ap181202.html
---------------------------------------------------
تلگرام و توییتر یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
«روشی تازه برای یافتن سیاره‌های نوزاد در ابرهای پیش‌سیاره‌ای»
---------------------------------------------------

هنگامی که پای جستجوی سیاره‌های نوزادی که ده‌ها، اگر نگوییم صدها، اگر نگوییم هزاران سال نوری دورترند به میان می‌آید، اغلب چندان خوش‌شانس نیستیم.

سیاره‌ها در ابرهای انبوه و چگالی از گاز و غبار به نام قرص پیش‌سیاره‌ای که به گرد یک ستاره در چرخشند ساخته می‌شوند. از همین رو، دیدن سیاره‌های جوان به طور مستقیم ار میان این آوارها بسیار دشوار است. به جای آن، دانشمندان باید بر سرنخ‌هایی تکیه کنند که می‌توان از آنها به وجود یک پیش‌سیاره پی برد، ولی بیشتر این سرنخ‌ها در بهترین حالت، کاملا ضمنی هستند.

ولی فنگ لانگ، پژوهشگر پسادکترا از مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونین سرنخی تازه یافته که می‌تواند وجود یک پیش‌سیاره را نشان دهد: موادی در نقاط لاگرانژی.

وی می‌گوید با غربال کردن داده‌های رصدخانه‌ی آلمای شیلی از قرص پیش‌سیاره‌ایِ "ال‌کی‌کا ۱۵" (LkCa 15) در فاصله‌ی ۵۱۸ سال نوری زمین متوجه «حلقه‌ای غبارآلود با دو دسته‌ی جدا و درخشان از مواد که در آن می‌چرخید شدم.» یکی از این دو دسته در کمانی پخش شده بود و دسته‌ای دیگر پیکره‌ای توده‌ای داشت.

وی می‌گوید: «این کمان و توده حدود ۱۲۰ درجه از هم جدا بودند. این درجه از جدایی همینجور شانسی رخ نمی دهد- از دید ریاضی اهمیت دارد.»

این زاویه نشان می‌دهد که آن دو دسته‌ی مواد در دو نقطه‌ی لاگرانژی جای دارند. هنگامی که دو جرم کیهانی در بند گرانش یکدیگرند، مانند یک ستاره و یک سیاره، پنج نقطه در فضا وجود دارد که گرانش و چرخش مداری آنها اساسا یکدیگر را در این نقطه‌ها خنثا می‌کنند. در این نقطه‌های لاگرانژی که با نام‌های ال۱ تا ال۵ شناخته می‌شوند، مواد یکجا و اساسا ثابت در [همان نقطه از] فضا می‌مانند. لانگ بر پایه‌ی جدایی ۱۲۰ درجه‌ای دیده شده میان این دو دسته‌ی مواد بر این گمانست که آنها در نقطه‌های ال۴ و ال۵ جای گرفته‌اند، با یک سیاره که در ۶۰ درجه‌ی میان آنها جای دارد.

لانگ می‌گوید: «ما داریم می‌بینیم که این مواد آزادانه پیرامون ستاره شناور نشده‌اند، بلکه پایدارند و ترجیح داده‌اند جایگیری‌اشان بر پایه‌ی فیزیک و چیزهای درگیر باشد.»

فناوری اخترشناسی کنونی به لانگ اجازه‌ی تایید انگاره‌اش (نظریه‌اش) را نمی‌دهد ولی او بر این گمانست که رصدهای بیشترِ ال‌کی‌کا ۱۵ با آلما در آینده بتواند شواهد بیشتری در پشتیبانی از انگاره‌ی وی فراهم کند. تا آن زمان، لانگ امیدوارست که دیگران از ترفند وی برای جستجوی آوارها در نقاط لاگرانژی برای یافتن پیش‌سیاره‌های احتمالی بیشتر بهره بگیرند. وی می‌گوید: «من امیدوارم این روش بتواند در آینده به گونه‌ای گسترده پذیرفته شود.»

پژوهشنامه‌ی لونگ در نشریه‌ی دی آستروفیزیکز جورنال لترز منتشر شده است.

---------------------------------------------------
برای دیدن پیوندها، می توانید این مطلب را در خود وبلاگ بخوانید:
http://www.1star7sky.com/2022/09/LkCa15.html
---------------------------------------------------
تلگرام، توییتر و فیسبوک یک ستاره در هفت آسمان:
@onestar_in_sevenskies
twitter.com/1star_7sky
facebook.com/1star7sky